* Η προσκύνηση των μάγων (''Ματθ. 2:1—12'').
* Η φυγή στην Αίγυπτο και η επιστροφή στη [[Ναζαρέτ]] (''Ματθ. 2:13—23'').
==Ιστορία του εορτασμού των Χριστουγέννων==
==Εμφάνιση και ανάπτυξη του ετήσιου εορτασμού των Γενεθλίων (ενανθρωπήσεως) του Χριστού==
Η γέννηση του Ιησού ως ανθρώπου παρουσιάζεται στην [[Καινή Διαθήκη]] ως ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα στην ιστορία όλης την ανθρωπότητας<ref>''Ματθ. 1:18-23''. ''Λουκ.2:1-7''. ''Φιλιπ. 2:6–7''.</ref> και παρόμοια εκφράζονται και οι εκκλησιαστικοί συγγραφείς κατά τους πρώτους μετά Χριστόν αιώνες.
Αυτή η σημαντική ''Δεσποτική'' γιορτή της κατά σάρκα γεννήσεως του Χριστού είναι ξεχωριστή και σύμφωνα με τον [[Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός|Γρηγόριο Ναζιανζηνό]] δεν θα πρέπει να συγχέεται με τα γενέθλια οποιουδήποτε άλλου ανθρώπου, αφού στα Γενέθλια αυτά<ref>Ο [[Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός]] αναφέρεται στα ''"Γενέθλια του Σωτήρος"'' και σχολιάζει: ''"Τα δε νυν Θεοφάνια, η πανήγυρις͵ είτουν Γενέθλια· λέγεται γάρ αμφότερα, δύο κειμένων προσηγοριών ενί πράγματι. Εφάνη γάρ Θεός ανθρώποις διά γεννήσεως· τό μέν ών, καί αεί ών εκ τού αεί όντος, υπέρ αιτίαν καί λόγον (ουδέ γάρ ήν τού Λόγου λόγος ανώτερος)· τό δέ, δι΄ ημάς γενόμενος ύστερον, ίν΄ ο τό είναι δούς, καί τό εύ είναι χαρίσηται· μάλλον δέ, ρεύσαντας ημάς από τού εύ είναι διά κακίαν, πρός αυτό πάλιν επαναγάγη διά σαρκώσεως. Όνομα δέ, τώ φανήναι μέν, "Θεοφάνια"· τώ δέ γεννάσθαι, "Γενέθλια". Τούτό εστιν ημίν η πανήγυρις, τούτο εορτάζομεν σήμερον, επιδημίαν Θεού πρός ανθρώπους [...] Τοιγαρούν εορτάζωμεν, μή πανηγυρικώς, αλλά θεϊκώς· μή κοσμικώς, αλλ΄ υπερκοσμίως"''. (Γρηγορίου Ναζιανζηνού, Λόγος ΛΗ')</ref> εορτάζουμε το μοναδικό και ανεπανάληπτο γεγονός ότι ''"εφάνη γαρ Θεός ανθρώποις δια γεννήσεως"''<ref>PG 36, 313</ref>. Τα ''Γενέθλια του Σωτήρα'', με την έννοια που δίνει ο Γρηγόριος δηλ. ως ''Θεοφάνια'', είναι γιορτή ''"αρχαιότατη"'' που ''"συνεωρτάζετο μέχρι της Δ' εκατονταετίας, υπό την καθολικωτέραν επίκλησιν Επιφάνεια, την στ' Ιανουαρίου...μετά της μεγάλης...εορτής του Βαπτίσματος...ο συνεορτασμός των δύο αυτών...εορτών εστηρίζετο εις την, ευθύς μετά την ιστόρησιν του Βαπτίσματος του Ιησού παρά του Ιωάννου, ρήσιν του Ευαγγελιστού Λουκά 'και αυτός ην ο Ιησούς ωσεί ετών τριάκοντα αρχόμενος'...Πρώτος ποιείται μνείαν της εορτής Κλήμης ο Αλεξανδρεύς..."''<ref>"Χριστούγεννα", ΘΗΕ, τόμ. 12, στ. 351.</ref>.
Στην [[Καινή Διαθήκη]] αναφέρεται ότι η ημέρα της γέννησης του Ιησού ήταν ένα εξαιρετικά χαρμόσυνο γεγονός για ανθρώπους και [[Άγγελος|αγγέλους]] λόγω της γέννησης του Σωτήρα<ref>''"ιδού γάρ ευαγγελίζομαι υμίν χαράν μεγάλην, ήτις έσται παντί τώ λαώ, ότι ετέχθη υμίν σήμερον σωτήρ"'' (Λουκ. 2: 10-11), ''"αυτός γαρ σώσει τον λαόν αυτού από των αμαρτιών αυτών"'' (Ματθ. 1:21)</ref>. Η χαρά αυτή, στα ιερά κείμενα εκδηλώνεται με ύμνους<ref>''"καί εξαίφνης εγένετο σύν τώ αγγέλω πλήθος στρατιάς ουρανίου αινούντων τόν Θεόν καί λεγόντων· δόξα εν υψίστοις Θεώ καί επί γής ειρήνη, εν ανθρώποις ευδοκία."'' (Λουκ. 2:13-14)</ref> και κατά το πρότυπο αυτό εορτάζεται στην Ορθόδοξη Εκκλησία με ιδιαίτερη υμνολογία<ref>Απολυτίκιο Θείας Λειτουργίας των Χριστουγέννων ''"Σήμερον τής σωτηρίας ημών τό Κεφάλαιον, καί τού απ' αιώνος Μυστηρίου η φανέρωσις, ο Υιός τού Θεού, Υιός τής Παρθένου γίνεται, καί Γαβριήλ τήν χάριν ευαγγελίζεται, Διό σύν αυτώ τή Θεοτόκω βοήσωμεν, Χαίρε Κεχαριτωμένη, ο Κύριος μετά σού"''.</ref> η Γέννηση του Θεανθρώπου αφού κάθε θεσμός ή συνήθειά της θεωρείται ότι δεν μπορεί να λειτουργήσει και να εξελιχθεί μέσα στον οργανισμό της αν δεν έχει καινοδιαθηκική κατοχύρωση<ref>Ι. Παναγιωτόπουλος, ''Συνείσακτοι'', Αθήνα 2000, σελ. 33.</ref>.
Κοντά στην χρονική περίοδο που γεννήθηκε "ο Σωτήρας" της ανθρωπότητας, δεν υπήρχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον ακριβή προσδιορισμό της ημερομηνίας στην οποία γεννήθηκε ο Ιησούς. Στην πραγματικότητα, ούτε ο χρονικός προσδιορισμός της έναρξης εορτασμού των γενεθλίων του Ιησού μπορεί γίνει με βεβαιότητα. Για μερικούς ερευνητές, τις πρώτες αναφορές περί εορτασμού της γέννησης του Χριστού (στις [[6 Ιανουαρίου]]), τις συναντάμε στα κείμενα του [[Πάπας Τελεσφόρος|Πάπα Τελεσφόρου]] ([[125]]-[[136]] μ.Χ.)<ref>
* ''"In fact, the early church did not celebrate the birth of Christ at all until 125, when Telesphorus, the second bishop of Rome, declared that church services should be held to memorialize "the Nativity of our Lord and Savior"...Eventually, the most common date for celebrating Christ's birth was January 6th"'' (Ace Collins, ''Stories Behind the Great Traditions of Christmas'', Zondervan, 2003, 12-13)
* ''"Το ουσιαστικό πρόβλημα ανέκυψε όταν ο πάπας Τελεσφόρος (125-136 μ.Χ.), για πρώτη φορά γύρω στο 135 μ.Χ., αποφάσισε να μνημονεύσει το ιδιαίτερο γεγονός της έλευσης του Θεανθρώπου στον κόσμο, θεσπίζοντας τη γιορτή των Χριστουγέννων, επί βασιλείας τού αυτοκράτορα Αδριανού (117-138 μ.Χ.)."'' (Στράτος Θεοδοσίου-Μάνος Δανέζης, ''Στα ίχνη του ΙΧΘΥΣ'', Δίαυλος, Αθήνα, 2000, σελ. 533)</ref>, στοιχεία που από άλλους δεν θεωρούνται αυθεντικά, αλλά μεταγενέστερες παρεμβολές<ref>:''"According to the later spurious "decretals" it would appear that Telesphorus, as Bishop of Rome, established many festivals about 130 AC, settling Lent and Ember days, as well as Christmas."'' (J. G. R. Forlong, Encyclopedia of Religions Or Faiths of Man, Kessinger Publishing, 2003, c1906, 459)</ref>. Σε άλλες περιπτώσεις, έναρξη εορτασμού της γέννησης του Χριστού πιθανολογείται γενικά ο δεύτερος<ref>
* ''"The church in Rome chose that day to celebrate His birth in the second or third century in order to obscure a thoroughly pagan holiday that was traditionally celebrated on that day. Earlier the Eastern Orthodox church chose to honor Christ’s birth on January 6, Epiphany."'' (J.I. Packer et al., Nelson's Illustrated Manners and Customs of the Bible, Thomas Nelson, 1997, 40)
* ''"Άλλοι πάλι ερευνητές διατυπώνουν την άποψη ότι τα πρώτα ίχνη της γιορτής των Χριστουγέννων ανεφάνησαν όταν αυτοκράτορας ήταν ο Λούκιος Κόμμοδος (180-192 μ.Χ.)"'' (Στράτος Θεοδοσίου-Μάνος Δανέζης, ''Στα ίχνη του ΙΧΘΥΣ'', Δίαυλος, Αθήνα, 2000, σελ. 533)</ref> ή και ο τρίτος αιώνας<ref>
* ''"Epiphany (Gk. επιφάνεια, ‘manifestation’; later τα επιφάνια is used of the feast). Feast of the Church on 6 Jan. It originated in the E., where it was celebrated in honour of the Baptism of Christ (sometimes also in connection with the Nativity) from the 3rd cent. onwards."'' (F. L. Cross and Elizabeth A. Livingstone, ''The Oxford Dictionary of the Christian Church'', Oxford University Press, 2005, 557)</ref>. Σύμφωνα με ορισμένους μελετητές, ο εορτασμός των Χριστουγέννων έγινε για πρώτη φορά στην [[Αντιόχεια]] κατά τον 4ο αιώνα από τους [[Ευσταθιανοί|Ευσταθιανούς]], ένα χριστιανικό κίνημα που είχε άμεση σχέση με την Εκκλησία της Ρώμης<ref>''[[Το Βήμα]]'', 24 Δεκεμβρίου 2005, σ. A20, «[http://www.tovima.gr/print_article.php?e=B&f=14649&m=A20&aa=1 Τα μυστήρια των Χριστουγέννων]».</ref>.
Σύμφωνα με αμφισβητούμενη παράδοση του 8ου αιώνα<ref>"Χριστούγεννα", ''Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια'' (ΘΗΕ), τόμ. 12, εκδ. Μαρτίνος Αθ., Αθήνα 1968, στ. 351</ref>, στο έργο ''Περί της Γεννήσεως του Χριστού προς Ζαχαρίαν τον Καθολικόν της Μεγάλης Αρμενίας'' του [[Αρχιεπίσκοπος Νικαίας Ιωάννης|αρχιεπισκόπου Νικαίας Ιωάννη]]<ref>Σχολάριος Δωρόθεος, ''Κλείς πατρολογίας και βυζαντινών συγγραφέων'', εν Αθήναις 1879, σελ. 421</ref>, στα αρχεία της [[Εκκλησία της Ρώμης|Εκκλησίας της Ρώμης]] φέρεται να υπήρχε έγγραφο του [[Φλάβιος Ιώσηπος|Ιωσήπου]] το οποίο καταδείκνυε ότι ο Ιησούς γεννήθηκε την 9η του μηνός Σαπέτ, που αντιστοιχεί στην 25η Δεκεμβρίου<ref>PG 96, 1441. Πρβλ. και Δημητρίου Θ. Κόκκορη, ''Ορθοδοξία & Κακοδοξία'', τ. Γ', Αθήνα 1993, σελ. 159-160: ''"Είναι γνωστό από το Οδοιπορικό της Αιθερίας, ότι ο επίσκοπος Ιεροσολύμων ετέλη την μεν εορτή της γεννήσεως στα Ιεροσόλυμα, την δε της βαπτίσεως στον Ιορδάνη. Επειδή ήτο αδύνατο την αυτή ημέρα, λόγω αποστάσεων να ευρίσκεται και στα δύο, παρεκάλεσε δι' επιστολής τον πάπα Ρώμης Ιούλιο, να ερευνήση τα αρπαγέντα υπό του Τίτου αρχεία των Ιεροσολύμων μήπως ανεύρη τι. Κατά την έρευνα ανευρέθη χρονογράφημα του Εβραίου ιστορικού Ιωσήπου στο οποίο ανεφέρετο ότι ο Χριστός εγεννήθη την 9η του Εβραϊκού μηνός Σαπέτ, η οποία αντιστοιχεί με την 25η Δεκεμβρίου. Έτσι από το 335 μ.Χ. ήρχισε νά εορτάζεται η ημέρα αυτή ως γενέθλιος του Χρίστου"''.</ref>.
Οι ιστορικές πηγές υποδεικνύουν ότι ο εορτασμός των Χριστουγέννων άρχισε να τηρείται στη Ρώμη γύρω στο [[335]]<ref>* Β. Στεφανίδης: «Η εκκλησιαστική εορτή των ''Χριστουγέννων'' της 25ης Δεκεμβρίου εισήχθη περί το 335 εν Ρώμη. Εις την εισαγωγήν τής εορτής πιθανώς συνετέλεσεν η κατά την αυτήν ημέραν μεγάλη εθνική εορτή του ηλίου (dies solis invictis). Εκ της Ρώμης η εορτή των Χριστουγέννων μετεδόθη εις την επίλοιπον Δύσιν και εις την Ανατολήν». (Β. Στεφανίδη, ''Εκκλησιαστική Ιστορία'', εκδ. Παπαδημητρίου, 1959, σελ. 313).</ref>, αν και κάποιοι ερευνητές βασιζόμενοι σε αρχαίους ύμνους με χριστουγεννιάτικη θεματολογία<ref>Στ. Παπαδόπουλος, ''Πατρολογία'', Τόμος Α', Αθήνα, 2000, έκδ. 4η, σελ. 474: ''"O πάπυρος Rainer 542 παραδίδει τρεις αρχαίους ύμνους, οι οποίοι ανήκουν μάλλον στον Γ' αιώνα, αφού ο πάπυρος είναι των άρχων του Δ'. [...] Πιθανόν να πρόκειται για ύμνο στα Χριστούγεννα: "Ο γεννηθείς εν Βηθλεέμ / και ανατραφείς εν Ναζαρέτ / και οικήσας εν τη Γαλιλαία...Ποιμένες αγραυλούντες / εθαύμασαν ουν / γονυπεσόντες έλεγον..."''</ref> θεωρούν ότι τα πρώτα βήματα που οδήγησαν στον εορτασμό αυτό έγιναν μέσα στον 3ο αιώνα. Η παράδοση θεωρεί ότι η αρχαιότερη ομιλία για τη γιορτή των Χριστουγέννων εκφωνήθηκε από τον [[Βασίλειος Καισαρείας|Μέγα Βασίλειο]] στην [[Καισάρεια]] της Καππαδοκίας το έτος 376 μ.Χ.<ref>
* Β. Στεφανίδου, ''Εκκλησιαστική Ιστορία'', Παπαδημητρίου, 1959, σελ. 778: ''"376 (περίπου) καθιερούται και εν Ανατολή ο εορτασμός των Χριστουγέννων κατά την 25ην Δεκεμβρίου."''
* Στράτος Θεοδοσίου-Μάνος Δανέζης, ''Στα ίχνη του ΙΧΘΥΣ'', Δίαυλος, Αθήνα, 2000, σελ. 537:''"[...] η συμβατική ημερομηνία γέννησης του Ιησού, πρέπει να καθιερώθηκε στην Ανατολή γύρω στο 376 μ.Χ. Η παράδοση θεωρεί ότι η αρχαιότερη ομιλία για τη γιορτή των Χριστουγέννων εκφωνήθηκε από τον Μέγα Βασίλειο στην Καισαρεία της Καππαδοκίας το συγκεκριμένο αυτό έτος."''</ref>.
Μία από τις πολλές ερμηνείες για τον καθορισμό της 25ης Δεκεμβρίου ως ημερομηνίας εορτασμού, αναφέρεται στην επιθυμία του Χριστιανισμού να εξοβελίσει σημαντικές παγανιστικές (μη χριστιανικές) γιορτές που τηρούνταν εκείνον τον καιρό<ref>
* ''"Η εκκλησία της Ρώμης επέλεξε εκείνη την ημέρα για να γιορτάσει τη γέννησή του (σ.σ. Χριστού) το δεύτερο ή τρίτο αιώνα προκειμένου να εξαφανίσει εντελώς τις παραδοσιακά εορταζόμενες ειδωλολατρικές γιορτές εκείνης της περιόδου"'' (J.I. Packer et al., ''Nelson's Illustrated Manners and Customs of the Bible'', Nashville: Thomas Nelson, 1995, 40)
*''"Όπως σημειώθηκε νωρίτερα, η δημοφιλέστερη και ευρέως κρατούσα άποψη σχετικά με την ημερομηνία των Χριστουγέννων είναι ότι οι πρώτοι Χριστιανοί, εκχριστιάνισαν σκόπιμα την ειδωλολατρική γιορτή του ήλιου"'' (Robert Webber, ''The Services of the Christian Year'', Nashville: Star Song Pub. Group, 1994, 159).</ref>.
Aυτά τα γεγονότα ''"με κανένα τρόπο δεν άλλαξαν τον ουσιώδη χαρακτήρα της Χριστιανικής πίστεως"''<ref>Ward McAfee, ''Τα πέντε μεγάλα ζωντανά θρησκεύματα'', (Μτφρ: Σάββας Αγουρίδης), Άρτος Ζωής, 2001, 3η έκδ. σελ. 192</ref> και πλέον στις γιορτές αυτές ο ''Ήλιος της Δικαιοσύνης'' ήταν ο Χριστός της [[Παλαιά Διαθήκη|Παλαιάς Διαθήκης]]<ref>Με βάση το θεωρούμενο ως προφητικό για το πρόσωπο του Χριστού χωρίο του ''Μαλ. 3:20'': ''"ανατελεί υμίν τοίς φοβουμένοις το όνομά μου ήλιος δικαιοσύνης"'' (βλ. και ''Ζαχ. 6:12'' ''"ανατολή όνομα αυτώ"'' όπως και ''Ψαλμ. 18:6 ''"εν τω ηλίω έθετο το σκήνωμα αυτού"''). Σε πατερικές ερμηνείες βλέπουμε το συσχετισμό αυτό: ''"Χριστός Κύριος ο της αναστάσεως ήλιος"'' (Κλήμ. Αλεξ. ''Προτρεπτικός'', 9.84), ''"Ο Κύριος υμών ο ήλιος της Δικαιοσύνης εστίν"'' (Ωριγ. "Υπόμνημα και Ομιλίαι εις τους Ψαλμούς", 12.1241), ''"ήλιος Δικαιοσύνης και ανατολή εν ταις Γραφαίς ωνόμασται ο Χριστός"'' (Ιωάν. Δαμασκ. ''Έκδοσις ακριβής της ορθοδόξου πίστεως'', 8.5) κ.ά.</ref>, το ''"φως του κόσμου"'' (''Ιωάν. 8:12'') και όχι ο θεός Ήλιος των Ρωμαίων, ενώ ο χριστιανικός κόσμος γιόρταζε με δοξολογία (''"σύν τώ αγγέλω πλήθος στρατιάς ουρανίου αινούντων...δόξα εν υψίστοις Θεώ καί επί γής ειρήνη, εν ανθρώποις ευδοκία"'' ''Λουκ. 2:13-14'') αυτό το χαρμόσυνο για όλους γεγονός (''"ιδού γάρ ευαγγελίζομαι υμίν χαράν μεγάλην, ήτις έσται παντί τώ λαώ"'' (''Λουκ. 2:10'').
Από τη Δύση ο εορτασμός της Γεννήσεως στις [[25 Δεκεμβρίου]] πέρασε και στην Ανατολή γύρω στο [[376]]. Με τον χρόνο επεκράτησε σε όλο τον [[Χριστιανικός κόσμος|χριστιανικό κόσμο]] εκτός της [[Αρμενική Ορθόδοξη Εκκλησία|Αρμενικής Ορθόδοξης Εκκλησίας]] που συνεχίζει τον συνεορτασμό με τα Θεοφάνια.
==Το νόημα του εορτασμού των Χριστουγέννων στην Ορθόδοξη Εκκλησία==
''"Ας παρατηρήσομε με πίστη το μυστήριο της θείας ενανθρωπήσεως και ας δοξάσομε μόνο με απλότητα Εκείνον που ευδόκησε να γίνει αυτό για μας. Γιατί ποιος μπορεί, θαρρώντας σε λογικές αποδείξεις, να πει πώς γίνεται σύλληψη του Θεού Λόγου; Πώς γίνεται σχηματισμός σάρκας χωρίς σπορά; Πώς γίνεται γέννηση χωρίς φθορά της παρθενίας; Πώς είναι μητέρα εκείνη που και μετά τον τοκετό έμεινε παρθένος;...πώς ο Θεός γίνεται άνθρωπος;...Πώς ο ίδιος, και όλος είναι Θεός κατά φύση, και όλος έγινε κατά φύση άνθρωπος, χωρίς ν' απαρνηθεί καθόλου καμία φύση, ούτε τη θεία κατά την οποία είναι Θεός, ούτε τη δική μας κατά την οποία έγινε άνθρωπος; Μόνο η πίστη χωρεί αυτά τα μυστήρια, γιατί αυτή κάνει χειροπιαστά τα πράγματα που υπερβαίνουν το νου και τη λογική."''<ref>Άγιος Μάξιμος Ομολογητής, ''Κεφάλαια διάφορα περί θεολογίας, οικονομίας, αρετής και κακίας, Γ' εκατοντάς'', 13 (στο ''Φιλοκαλία των ιερών Νηπτικών'' (μτφρ. Αντώνιος Γ. Γαλίτης), τόμ. 2ος, εκδ. Δ', εκδ. Το Περιβόλι της Παναγίας, Θεσσαλονίκη 1998, σελ. 150).</ref>.
== Από πότε γιορτάζονται τα Χριστούγεννα Υμνογραφία Χριστουγέννων==
Σαν μεμονωμένη ημερομηνία εορτής της Γεννήσεως του Χριστού ξεκιήσαμε από τον 4ο αιώνα να την εορτάζουμε. Αλλά την Γέννηση του Χριστού την γιορτάζουμε από την αρχή. Και μάλιστα, τη γιορτάζαμε ως την "Επιφάνεια" του Κυρίου μας (ή Τα Επιφάνεια, αφού γιορτάζαμε την Γέννηση μαζί με την Βάπτιση). Τα γεγονότα αυτά που τονίζουν ότι ο Κύριός μας ήρθε Η Βυζαντινή υμνογραφία των εορτών των Χριστουγέννων χαρακτηρίζεται όχι μόνο πλούσια και πανηγυρική αλλά έχει και σαρκώθηκε, πήρε τη δική μας σάρκα κι έτσι σωζόμεθα. Μάλιστα από το 180 μ.Χμεγάλη ποιητική αξία. έχουμε μια φιλολογία που αναφέρεταιΟι καταβασίες, ακριβώςτα μεγαλυνάρια, σ’ αυτό το ζήτηματα στιχηρά ιδιόμελα, ότι προηγείται τα κοντάκια των ετών που μας λένεύμνων, το γεγονός της εορτής της Γεννήσεως του Κυρίου, προκύπτει οι κανόνες εκφράζουν αισθήματα δέους και από επιστολή του Αρχιεπισκόπου Νικαίας Ιωάννου, προς Ζαχαρίαν τον Καθολικόν της Μεγάλης Αρμενίας όπου πληροφορούμαστε ότι ο Πάπας Ρώμης Ιούλιος ο Α΄, απαντάει στον Επίσκοπο Ιεροσολύμων, ο οποίος Επίσκοπος Ιεροσολύμωνθάμβους, έγραφε σ' εκείνον: «Πως να παραστώ συγχρόνως κατάνυξης και στη γιορτή ευλάβειας. Οι μεγάλοι υμνογράφοι στους ύμνους τους συμπυκνώνουν σε απαράμιλλους στίχους όλη τη θεολογία της γεννήσεως στη Βηθλεέμ, και στη γιορτή της Βαπτίσεως στον Ιορδάνη;» Και τότε ο Πάπας Ρώμης, του απάντησε ότι υπάρχει στα αρχεία της Ρώμης, τμήματα από διασωθέν έγγραφο του Ιωσήπου, που λέει ότι την 9η του μηνός Σαπέτ (25 Δεκεμβρίου), έγινε η γέννηση του ΧριστούΕκκλησίας.<br>
[[Απολυτίκιο]] Χριστουγέννων<br>{{Πολυτονικό|«''Ἡ Γέννησίς σου Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν''<br>''ἀνέτειλε τῷ κόσμῳ τὸ φῶς τὸ τῆς γνώσεως''<br>''ἐν αυτῇ γὰρ οἱ τοῖς ἄστροις λατρεύοντες''<br>''ὑπὸ ἀστέρος ἐδιδάσκοντο''<br>''Σὲ προσκυνεῖν τὸν ἥλιον τῆς δικαιοσύνης''<br>''καὶ Σὲ γινώσκειν ἐξ ὕψους ἀνατολήν''<br>''Κύριε δόξα Σοι''.»}} Ο [[Ιωάννης ο Δαμασκηνός]] (8ος αι.) συνέθεσε τον «κανόνα εις την Χριστού γέννησιν»:<br> {{Πολυτονικό|«''Νύμφης πανάγνου τὸν πανόλβιον τόκον,''<br/>''ἰδεῖν ὑπὲρ νοῦν ἠξιωμένος χορός,'' <br/>''ἄγραυλος, ἐκλονεῖτο τῷ ξένῳ τρόπῳ'' <br/>''τάξιν μελωδούσάν τε τῶν Ἀσωμάτων,'' <br/>''Ἄνακτα Χριστόν, ἀσπόρως σαρκούμενον''»}} Ο Μέγιστος των Υμνογράφων [[Ρωμανός ο Μελωδός]] συνθέτει στιχηρά προεόρτια και τρία κοντάκια για τα Χριστούγεννα μεταξύ των οποίων το πλέον γνωστό:<br>{{Πολυτονικό|«''Ἡ Παρθένος σήμερον''<br/>''τὸν Ὑπερούσιον τίκτει''<br/>''καὶ ἡ Γῆ τὸ σπήλαιον''<br/>''τῷ ἀπροσίτῳ προσάγει''<br/>''Ἄγγελοι μετὰ ποιμένων δοξολογοῦσι''<br/>''Μάγοι δὲ μετὰ αστέρος ὁδοιποροῦσι''<br/>''Δι’ ἡμᾶς γὰρ ἐγεννήθη παιδίον νέον''<br/>''ὁ πρὸ αἰώνων Θεός.''»}} Στιχηρά ιδιόμελα για την Γέννηση έχουν γράψει επίσης ο Μοναχός Κυπριανός (σύγχρονος του Αγ. Ιωάννου του Δαμασκηνού) που φέρεται και ως ο δημιουργός των σύντομων στιχηρών (όπως «''Οίκος του Εφραθά, η πόλις η Αγία, των προφητών η δόξα, ευτρέπισον τον οίκον, εν ω το θείον τίκτεται''»), ο Ανατόλιος ο Στουδίτης (ίδιας εποχής) στον οποίο αποδίδονται τα απόστιχα της κυριώνυμης ημέρας και το μεθεόρτιο δοξαστικό: «''Αίμα και πυρ και ατμίδα καπνού ...''», ο Ανδρέας ο Πηρός ή Τυφλός (8ος αι.): «''Χριστού τα γενέθλια πιστώς προεορτάσωμεν...''», ο Βυζάντιος ή Βύζας : «''Φάτνη δε υπεδέχου τον τω λόγω λύσαντα της αλόγου πράξεως ημάς τους γηγενείς ...''» κ.ά. Από τους υμνογράφους της εορτής γνωστοί είναι οι Ιωάννης ο Μοναχός, ο γνωστός Κοσμάς ο Μαϊουμά ο μελωδός: «''Χριστός γεννάται δοξάσατε, Χριστόν εξ Ουρανού απαντήσατε ...''», ο Ανδρέας Κρήτης, η Κασσία, ποιήτρια του δοξαστικού ιδιόμελου του Εσπερινού «''Αυγούστου μοναρχήσαντος επί της γης ...''» κ.ά. == Εσφαλμένες προσπάθειες εντοπισμού της ημερομηνίας γέννησης του Κυρίου ==
Στην Ορθόδοξη Εκκλησία δεν γιορτάζονται ημερομηνίες. Στην Ορθόδοξη Εκκλησία κηρύττουμε το Ευαγγέλιο του Χριστού. Και την μια μέρα τονίζουμε την Γέννησή Του, την άλλη μέρα τονίζουμε το γεγονός ότι βαπτίστηκε, το γεγονός ότι υπάκουε στον προφήτη του Θεού, την άλλη μέρα τονίζουμε το γεγονός ότι σταυρώθηκε για μας, την άλλη μέρα τονίζουμε ότι αναλήφθηκε. Οποιαδήποτε μέρα του έτους θα μπορούσε να γίνει αυτό το πράγμα, διότι ο στόχος μας δεν είναι να τονίσουμε ημερομηνίες. Είναι να κηρύξουμε το Ευαγγέλιο του Χριστού, που περιλαμβάνει τα πάντα: την Γέννησή Του, την Βάπτισή Του, την Σάρκωση, την επι γης πρώτη Του Παρουσία, την σταυρική του Θυσία, την Ανάστασή Του.
=== Η προσπάθεια εντοπισμού με βάση την Εφημερία Αβιά ===
Μία προσπάθεια εντοπισμού αυτής της ημέρας, με στόχο να "αποδείξει" ότι δήθεν είναι λάθος η ημερομηνία 25 Δεκεμβρίου ως ημερομηνία εορτής των Χριστουγέννων, στηρίζεται στον υπολογισμό της γέννησης του Ιωάννη του Βαπτιστή, που γνωρίζουμε ότι είχε 6 μήνες διαφορά από τον Ιησού Χριστό στην ηλικία. Και η ημερομηνία γέννησης του Ιωάννη, γίνεται προσπάθεια να εντοπισθεί, με βάση την ημερομηνία της σύλληψής του, με δεδομένη την εφημερία του πατέρα του που ήταν Ιερέας.
Υπάρχει μια βάση για όλα αυτά αλλά όχι και να φτάσουμε σ’ αυτή την εμπορική διαφήμιση που υπάρχει. Προς Θεού, δεν είναι ούτε μέρος της πίστης μας ούτε μέρος της χριστιανικής μας πορείας. Το τι κάνει ο υπόλοιπος κόσμος είναι δικό του θέμα και ο Θεός θα κρίνει, για όλα αυτά τα ζητήματα.
== Οι αρχαιότερες ειδωλολατρικές γιορτές ==
Είναι αλήθεια, ότι μπορεί να φαίνεται πως διάφορες γιορτές, συμπίπτει να γίνονται σε χρόνο που παλιά, αρχαίοι λαοί, γιόρταζαν τις δικές τους γιορτές. Να φαίνεται ότι τάχα αυτές οι γιορτές έχουν προέλευση που σχετίζονται με έθιμα και ήθη και πράξεις ειδωλολατρείας, ή παγανισμού. Είναι επίσης αλήθεια όμως, ότι υπάρχουν ένα σωρό πράγματα, τα οποία έχουν την προέλευσή τους στον παγανισμό και τα χρησιμοποιούμε. Ένα παράδειγμα είναι το ημερολόγιό μας! Ο μήνας Ιανουάριος φερ’ ειπείν. Έχει το όνομά του παρμένο από έναν αρχαίο «θεό». Ή ο Αύγουστος, είναι τίτλος τιμής, ενός ειδωλολάτρη βασιλέα. Πολλές φορές, ζευγάρια γιορτάζουν την επέτειο του γάμου τους. Αλλά το ίδιο συνήθιζαν ζευγάρια στην ειδωλολατρική εποχή των αρχαίων λαών. Τα δαχτυλίδια στο γάμο, έχουν επίσης ρίζες παγανιστικές. Και άλλα παρόμοια σύμβολα χρησιμοποιούνται και στον καθημερινό κόσμο των επιχειρήσεων.
Χρειάζεται να έχουμε μια ισορροπία. Το γεγονός ότι άλλες θρησκείες μπορεί να χρησιμοποιούν κάποια πράγματα που είναι της φύσης που ο Θεός δημιούργησε, και να τα χρησιμοποιούν ως σύμβολα στη λατρεία των ειδώλων, δεν καθιστά αυτά τα πράγματα εσφαλμένα για τους αληθινούς λάτρεις, που τα χρησιμοποιούν διαφορετικά. Οποιοσδήποτε επισκεπτόταν τον Ναό του Θεού του Σολομώντα, μπορούσε να αντιληφθεί ότι οι λάτρεις του Θεού, δεν λάτρευαν εκείνα τα διακοσμητικά σύμβολα που υπήρχαν στους τοίχους. Έτσι, οι Χριστιανικές ανάγκες, δεν πρέπει πρωτίστως να επικεντρώνονται σ’ ένα συγκεκριμένο σύμβολο, και να σκέπτονται τι μπορεί αυτό να εννοούσε και να σήμαινε πριν από χιλιάδες χρόνια, ή πώς μπορεί να το θεωρούν στην άλλη μεριά του κόσμου. Αλλά θα πρέπει να επικεντρώνονται στο ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΤΩΡΑ, για τους περισσότερους ανθρώπους, μεταξύ των οποίων οι Χριστιανοί ζουν. Τα σχήματα ή τα σύμβολα καθεαυτά, δεν είναι κάτι κατ’ ανάγκην κακό, να χρησιμοποιούνται σήμερα, ακόμα και αν κάποτε χρησιμοποιούνταν από τους ειδωλολάτρες στην εσφαλμένη λατρεία.Και είναι χάσιμο χρόνου, και δεν είναι αναγκαίο, να ψάχνουμε τι σήμαινε κάθε αντικείμενο που βρίσκεται πάνω στη γη στο παρελθόν.
Καμιά Χριστιανική γιορτή, δεν γιορτάζει ΤΙΠΟΤΑ από εκείνα που γιόρταζαν οι αρχαίοι ειδωλολάτρες. Και αν στην ημερομηνία κάποιας Χριστιανικής γιορτής, συνέπιπτε να υπάρχει κάποια ειδωλολατρική γιορτή, δεν έχει καμία τέτοια σημασία η ημέρα αυτή σήμερα για μας. Για παράδειγμα τα Χριστούγεννα. Πολύ πριν αρχίσουν να γιορτάζουν τη γέννηση του Χριστού οι Χριστιανοί, οι ειδωλολάτρες γιόρταζαν τον ήλιο, στις 25 Δεκεμβρίου. Ήταν η ημέρα του χειμερινού ηλιοστασίου. Ήταν τότε γι’ αυτούς, ένας καιρός που έδιναν δώρα, και βέβαια υπήρχε και κραιπάλη. Όταν άρχισαν οι Χριστιανοί να γιορτάζουν, την Χριστού Γέννηση, όλα αυτά αντικαταστάθηκαν. Και στην παλαιά γιορτή του αυτοκράτορα Αυρηλίου, που είχε ξεκινήσει τον 3ο αιώνα οι Χριστιανοί έβαλαν τη δική τους γιορτή. Για εμάς, η δόξα του Ήλιου της Δικαιοσύνης, που ανέτειλε στον κόσμο, του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, που γεννήθηκε για εμάς ως άνθρωπος, δεν έχει καμία σχέση με την τιμή που απέδιδαν στον ήλιο, (τον κτιστό ήλιο), οι αρχαίοι λάτρεις του.
==Υποσημειώσεις==