Ελεγκτές, renameuser, Διαχειριστές
4.720
επεξεργασίες
Αλλαγές
Αγιολογία
| Τίτλος = [[Ευαγγελιστής]], [[Άγιος]], [[Απόστολος]]
}}
Ο '''Ευαγγελιστής Λουκάς''', είναι ο συγγραφέας του [[Κατά Λουκάν Ευαγγέλιον|Κατά Λουκάν Ευαγγελίου]], του τρίτου στην κατάταξη του [[Βιβλικός κανόνας|Κανόνα]] της [[Καινή Διαθήκη|Καινής Διαθήκης]](το ευαγγέλιο του παρίσταται συμβολικά με τον μόσχο ''"προς έκφρασιν της θυσίας του Ιησού Χριστού"''<ref>Βούλγαρης Σπ. Χρήστος, ''Εισαγωγή Εις την Καινήν Διαθήκην'', τόμ. Α΄, Αθήνα 2003, σελ. 238.</ref>). Μια περιεκτική μαρτυρία για τον ''Λουκά'', μας παραδίδει ο λεγόμενος [[Αντιμαρκιωνιτικοί πρόλογοι|αντιμαρκιωνιτικός πρόλογος]] στο [[Κατά Λουκάν Ευαγγέλιον]] (160-180 μ.Χ): ''"Εστιν ο Λουκάς Αντιοχεύς Σύρος, ιατρός τη τέχνη, μαθητής αποστολών γενόμενος καί ύστερον Παυλω παρακολουθησας μέχρις του μαρτυρίου αυτού, δουλεύσας τω κυριω άπερισπαστως. Αγύναιος, άτεκνος, ετών ογδοήκοντα τεσσάρων εκοιμήθη εν τη Βοιωτία, πλήρης πνεύματος αγίου"''<ref>Παναγόπουλος Ιωάννης, ''Εισαγωγή στην Καινή Διαθήκη'', Ακρίτας, Αθήνα 1994, σελ. 104.</ref>.
Το όνομα του ''Λουκά'', η αρχαία εκκλησιαστική παράδοση αναφέρει ως συγγραφέα -εκτός του τρίτου Ευαγγελίου- και των [[Πράξεις των Αποστόλων|Πράξεων]]. Ισχυρές ενδείξεις που επιβεβαιώνουν την παράδοση αυτή, θεωρούνται: ''α)'' η μνημόνευση του ονόματος του ''Λουκά'' στις ''παύλειες'' επιστολές με τρόπο που δείχνει να είναι ''"χρησιμότατος συνοδός"'' του [[Απόστολος Παύλος|Παύλου]]<ref>''Λουκάς'', ''ΘΗΕ'', τόμ. 8 (1966), στ. 36466.</ref> (''Κολ. 4,14''· ''Β΄ Τιμ. 4,11''· ''Φιλημ. 24''), ''β)'' η ομοιότητα γλώσσας και ύφους στα δύο έργα, ''γ)'' το σύνολο των λεγομένων ''"ημείς"'' εδαφίων (''Πραξ. 16,10-17''· ''20,5-16''· ''21,1-17''· ''27,1-28''.''26'') τα οποία, κατά γενική εκτίμηση, αποτελούν ένα είδος οδοιπορικού-ημερολογίου σε α΄ πληθυντικό πρόσωπο, το οποίο διατηρούσε ο ''Λουκάς'' ως συνοδός του ''Παύλου'' -και άρα ως αυτόπτης μάρτυρας- στη δεύτερη και τρίτη περιοδεία του<ref>Παναγόπουλος, ''Εισαγωγή...'', ό.π., σελ. 104.</ref><ref>Ιωαννίδης Θωμάς, ''Το κατά Λουκάν Ευαγγέλιο και οι Πράξεις των Αποστόλων'', Επιστημονική Επετηρίδα Θεολογικής Σχολής Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΕΕΘΣΘ), τμήμα Ποιμαντικής, τόμ. 09, Θεσσαλονίκη 2004, σελ. 293.</ref>.
===Αγιολογία===
Τι απέγινε ο ''Λουκάς'' μετά το μαρτύριο του [[Απόστολος Παύλος|Παύλου]] και πως ολοκλήρωσε το βίο του δεν είναι γνωστό, και η παράδοση εμφανίζεται αρκετά συγκεχυμένη<ref>Για τις πληροφορίες που ακολουθούν βλ. κυρίως: Βούλγαρης Σπ. Χρήστος, ''Εισαγωγή εις την Καινήν Διαθήκην'', τόμ. Α΄, Αθήνα 2003, σελ. 237-238 και ''ΘΗΕ'', τόμ. 8 (1966), στ. 366.</ref>. Θεωρείται πιθανό ότι ο ευαγγελιστής εγκατέλειψε τη ''Ρώμη'' λόγω του διωγμού των χριστιανών. Σύμφωνα με πληροφορίες εκκλησιαστικών Πατέρων, ο ''Λουκάς'' κήρυξε το [[Ευαγγέλιο]] στη ''Δαλματία'', ''Γαλλία'', ''Ιταλία'', ''Μακεδονία''<ref>Επιφανίου, ''Κατά αιρέσεων'', '''''PG''''' 41,907.</ref> και ''Αχαΐα''<ref>Γρηγ. Ναζιανζ., '''''PG''''' 36,228. Βλ. και Νικηφόρου Καλλίστου, ''Εκκλ. Ιστ.'' II,43.</ref>. Ο [[Συμεών ο Μεταφραστής]] αναφέρει ότι ο ''Λουκάς'', μετά τη ''Ρώμη'' μετακινήθηκε ανατολικά, διέσχισε τη ''Λιβύη'' και έφτασε στην ''Αίγυπτο'', χειροτονηθηκε επίσκοπος στη ''Θηβαΐδα'', όπου και πέθανε<ref>'''''PG''''' 115,1136.</ref>. Κατά τον ''Γαυδέντιο'' (Gaudentius, 4ος αι.), επίσκοπο της ιταλικής πόλης ''Βρέσκιας'' (Brescia), ο ''Λουκάς'' έζησε στην ''Πάτρα''<ref>'''''PL''''' 20,963 εξ.</ref>.
Σύμφωνα με τον [[Αντιμαρκιωνιτικοί πρόλογοι|αντιμαρκιωνιτικό πρόλογο]] και τον [[Συμεών ο Μεταφραστής|Συμεών Μεταφραστή]], ο ''Λουκάς'' πέθανε στη ''Θήβα'' της ''Βοιωτίας'' σε ηλικία 84 ετών. Σύμφωνα με τον ''Ισίδωρο Σεβίλλης'', ο ευαγγελιστής κοιμήθηκε στη ''Βιθυνία'' της ''Μικράς Ασίας'' σε ηλικία 74 ετών<ref>''De vile et obitu patrum'', '''''PL''''' 83,154.</ref>, ενώ κατά τον ''Νικηφόρο Κάλλιστο'', ήταν 80 ετών<ref>'''''PG''''' 145,876.</ref>. Ο [[Γρηγόριος ο Θεολόγος]] πρώτος αναφέρεται σε μαρτυρικό θάνατο του ''Λουκά''<ref>'''''PG''''' 35,589.</ref> ενώ περί μετακομιδής του ιερού λειψάνου του στην ''Κωνσταντινούπολη'' μιλούν ο [[Συμεών ο Μεταφραστής]], ο ''Ισίδωρος Σεβίλλης'' και ο ''Ιερώνυμος''<ref>''De viris illustrious'', '''''PL''''' 23,610.</ref>, ο οποίος προσθέτει και την πληροφορία ότι η μεταφορά έγινε μαζί με τα οστά του [[Απόστολος Ανδρέας|Αποστόλου Ανδρέα]].
Παλαιά παράδοση θέλει τον ''Λουκά'' ζωγράφο, ο οποίος μάλιστα φιλοτέχνησε την εικόνα της [[Θεοτόκος|Θεοτόκου]]. Την παράδοση αυτή προϋποθέτει η ορθόδοξη υμνολογία κατά τον ''Μικρό Παρακλητικό Κανόνα'' προς τη [[Θεοτόκος|Θεοτόκο]]: ''"Άλαλα τα χείλη των ασεβών, των μη προσκυνούντων την εικόνα σου την σεπτήν, την ιστορηθείσα υπό του Αποστόλου Λουκά ιερωτάτου, την οδηγήτριαν"''.
Η μνήμη του Αποστόλου και Ευαγγελιστή ''Λουκά'' τιμάται στις [[:Πρότυπο: 18 Οκτώβριος|18 Οκτωβρίου]].
