Ελεγκτές, renameuser, Διαχειριστές
4.720
επεξεργασίες
Αλλαγές
μ
Από μία άλλη όμως πλευρά, το '''Πίστευε και μή ερεύνα''' απαντάται στην ορθόδοξη παράδοση με [[Αποφατική Θεολογία|Αποφατικό]] περιεχόμενοΌλα τα παραπάνω δεν αποτελούν κάποιας μορφής απαγορεύσεις της έρευνας αλλά:
* Ο Μ:''"Όταν η πατερική θεολογία επιμένει και επισημαίνει την αποφατική οδό, λέγοντας ότι ο Θεός είναι ακατάληπτος, δεν αποσκοπεί να προβάλει έναν αγνωστικισμό ή σκοταδισμό ή την ανάγκη μιας αφελούς πίστης χωρίς έρευνα, κατά τη διασκεδαστική ρήση: πίστευε και μη ερεύνα. Απλούστατα, θέλει να μας πει ότι με την απλή παρατήρηση, με την επιστήμη και με τη φιλοσοφία δεν μπορείτε να γνωρίσετε το Θεό"''<ref>Ματσούκας Α. Νίκος, ''Ιστορία της Βυζαντινής Φιλοσοφίας'', Βάνιας, Θεσσαλονίκη 1994, σελ. 288.</ref>. Αθανάσιος Θεολόγος αναφέρει:
:Οι ρήσεις αυτές μας συμβουλεύουν, μόνο για εκείνο το κομμάτι της [[Θεολογία|Θεολογίας]] που είναι ακατάληπτο, ''"...ν'αποφύγουμε τους μεταφυσικούς μετεωρισμούς του νου για την αναγωγή στο Θεό"''αλλά πίστευε είς πατέρα<ref>Ματσούκας, μη ερευνήσεις δε το πράγμα''Ιστορία της Βυζαντινής Φιλοσοφίας'', ό.π. Προσκύνει τον Υιόν, μη πολυπράγμων την αυτού γέννησινσελ. 290. Ανυμνεί </ref>, εξαιτίας της οντολογικής αδυναμίας του ανθρώπου να προσεγγίσει το πνεύμα ''Άκτιστο'' στην ουσία του. Ο άνθρωπος που το Άγιονεπιθυμεί, μπορεί να ξεπεράσει τα όρια της γνώσης που προσφέρουν τα φυσικά μέσα, μη εκζητών το με τη [[Θέωση]], δηλ. με τη ''θεία ένωση'' που μπορεί να επιτύχει ο άνθρωπος μέσω της αρετής και της Αγίας Τριάδος μυστήριον"''μίμησης του Θεού'' η οποία τελεσιουργείται, ακριβώς, με την θεία χάρη<ref>M. ΑθανασίουΆγιος Γρηγόριος Παλαμάς, ''Αγιορείτικος τόμος υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων'', 75-76 στο: ''"Προς Αντίοχον άρχοντα"Φιλοκαλία των ιερών Νηπτικών''(μτφρ. Αντώνιος Γ. Γαλίτης), τόμ. 4ος, εκδ. Γ΄, εκδ. Το Περιβόλι της Παναγίας, PG 28Θεσσαλονίκη 1997,600σελ. 354.</ref>.
* O άγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος επίσης:
:''"Πιστεύω εις ένα Θεόν Πατέρα παντοκράτορα. '''Πιστεύω, ουκ ερευνώ'''...ού διώκω το ακατάληπτον...ού μετρώ το αμέτρητον"''<ref>Ι. Χρυσοστόμου, ''"Εις την παραβολήν περί συκής"'', PG 59,584.</ref>.
* Και ο Εφραίμ ο Σύρος, παρομοίως:
:''"...'''πίστευε, μή ερευνών'''...ο Θεός ο Πατήρ έπεμψε τόν μονογενή Υιόν...εσαρκώθη εν μήτρα τής αγίας Παρθένου, καί ετέχθη εξ αυτής εκ Πνεύματος Αγίου, έχε πληροφορίαν εις τήν καρδίαν σου...θεωρών ειλικρινώς εν οφθαλμοίς πίστεως αυτά τά πεπραγμένα καί ίδε τόν Κύριον εν οφθαλμοίς καρδίας..."''<ref>Εφραίμ Σύρου, ''"Περί τούς καταζητούντας του Υιού την φύσιν"'', 205.</ref>.
Κατά συνέπεια, και μόνο για εκείνο το κομμάτι της [[Θεολογία|Θεολογίας]] που είναι ακατάληπτο, οι [[Πατρολογία|Πατέρες]] μας παροτρύνουν ''"ν' αποφύγουμε τους μεταφυσικούς μετεωρισμούς του νου για την αναγωγή στο Θεό, και να στραφούμε στις θεοφάνειες, που συντελούνται στην κτίση και την ιστορία"''<ref>Ματσούκας Α. Νίκος, ''Ιστορία της Βυζαντινής Φιλοσοφίας'', Βάνιας, Θεσσαλονίκη 1994, σελ. 290.</ref>, στη ''"ζωή της Εκκλησίας, τη διδαχή, τα μυστήρια, την άσκηση και την κατάφαση του κόσμου και της ζωής"''<ref>ό.π., σελ. 289.</ref>.
Δεν θα πρέπει όμως να παραβλέπεται ότι και ο ''Μέγας Βασίλειος'' στην ''Εξαήμερο'', παρότι μιλά για το απρόσιτο και δυσερμήνευτο, προτρέπει:
: ''"...ή τις επόψεται τα απόρρητα; Απρόσιτος μεν γαρ αυτών η θέα, δυσερμήνευτος δε παντελώς των νοηθέντων λόγος. '''Πλην αλλ' επειδή παρά τω δικαίω κριτή και υπέρ μόνου του προέλεσθαι τα δέοντα, ουκ ευκαταφρόνητοι εισίν αφωρισμένοι μισθοί, μη αποκνήσομεν προς έρευναν'''"''<ref>Μ. Βασιλείου, ''"Εις την Εξαήμερον"'', PG 29, 28 CD</ref>
Κατά τον ''Μ. Βασίλειο'' δηλ., ''"από τη μια μεριά είναι 'απόρρητα' τα μυστήρια του Θεού, 'απρόσιτος η θέα αυτών' και 'δυσερμήνευτος ο λόγος των νοηθέντων', και από την άλλη δεν πρέπει κανείς να διστάζει για την έρευνα· υπάρχει μισθός και αμοιβή από τον ίδιο τον Θεό!"''<ref>Ματσούκας Α. Νίκος, ''Επιστήμη, φιλοσοφία και θεολογία στην Εξαήμερο του Μ. Βασιλείου'', (Φιλοσοφική και Θεολογική Βιβλιοθήκη #10), 2η έκδ., Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1990, σελ. 66.</ref>.
Αυτό σημαίνει ότι οποιαδήποτε έκφραση με το περιεχόμενο ''"πίστευε και μη ερεύνα"'' δεν είναι ποτέ απαγορευτική, αλλά μόνο συμβουλευτική εξαιτίας της οντολογικής αδυναμίας του ανθρώπου να προσεγγίσει το ''Άκτιστο'' στην ουσία του. Και πάλι όμως, ο Θεός δεν στερεί από τον άνθρωπο τη ''"γνώση των μυστηρίων"'' ή την ''"κατανόηση των κρυπτών"'' τα οποία μπορεί να πετύχει όταν ενωθεί με το Θεό, όχι βέβαια ''"κατά την ουσία"'' αλλά ''"κατά την ενέργεια"''<ref>Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς, ''150 φυσικά, θεολογικά, ηθικά και πρακτικά κεφάλαια'', 75-76 στο: ''Φιλοκαλία των ιερών Νηπτικών'' (μτφρ. Αντώνιος Γ. Γαλίτης), τόμ. 4ος, εκδ. Γ΄, εκδ. Το Περιβόλι της Παναγίας, Θεσσαλονίκη 1997, σελ. 321-322.</ref>. Έτσι, η ''"Θεωρία του Θεού και κοινωνία μετ' αυτού συνιστούν και προσδιορίζουν την επιτυχίαν της πορείας του διψώντος την αλήθειαν ανθρωπου [...] Η 'πράξις', ως ζωή κατά Θεόν, άγει τόσον εις την θεωρίαν ως γνώσιν του Θεού, δηλαδή εις την θεωρητικήν γνώσιν του Θεού"''<ref>Ξεξάκης Γ. Νικόλαος, ''Προλεγόμενα εις την Ορθόδοξον Δογματικήν'', Αθήνα 2000, σελ. 32.</ref>.
Τελικά η λειτουργικότητα της ανθρώπινης ύπαρξης ''"εκφράζεται σε μια ενιαία διάσταση βατής και υπερβατής πραγματικότητας"'' και ''"το συντονιστικό κέντρο αυτής της λειτουργικότητας είναι η θεία χάρη"''<ref>Ματσούκας, ''Επιστήμη, φιλοσοφία και θεολογία...'', ό.π.</ref>. Έτσι ο άνθρωπος που το επιθυμεί, μπορεί να ξεπεράσει τα όρια της γνώσης που προσφέρουν τα φυσικά μέσα και αυτό γίνεται με τη [[Θέωση]], δηλ. με τη ''θεία ένωση'' που μπορεί να επιτύχει ο άνθρωπος μέσω της αρετής και της ''μίμησης του Θεού'' η οποία τελεσιουργείται, ακριβώς, με την θεία χάρη<ref>Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς, ''Αγιορείτικος τόμος υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων'', 75-76 στο: ''Φιλοκαλία των ιερών Νηπτικών'' (μτφρ. Αντώνιος Γ. Γαλίτης), τόμ. 4ος, εκδ. Γ΄, εκδ. Το Περιβόλι της Παναγίας, Θεσσαλονίκη 1997, σελ. 354.</ref>.
Αυτό εξηγεί ο ''Όσιος Θεόδωρος Εδέσσης'' (7ος αι.) στο έργο του με τίτλο ''"Θεωρητικό"'':
:''"Ή γνώση είναι κατά φύση και υπέρ φύση [...] Κατά φύση λέμε τη γνώση που αποκτά η ψυχή περί της κτίσεως από την έρευνα και την αναζήτηση, μεταχειριζόμενη τα φυσικά μέσα και τις δυνάμεις [...] Υπερφυσική όμως είναι η γνώση που έρχεται στο νου πέρα από τη φυσική του μέθοδο και δύναμη [...] Αυτή η γνώση δίνεται μόνο από το Θεό, όταν βρει το νου να είναι πολύ καθαρμένος από κάθε υλική προσκόλληση και να κατέχεται από θείο έρωτα<ref>''Φιλοκαλία των ιερών Νηπτικών'' (μτφρ. Αντώνιος Γ. Γαλίτης), τόμ. 2ος, εκδ. Δ΄, εκδ. Το Περιβόλι της Παναγίας, Θεσσαλονίκη 1998, σελ. 35.</ref>.
καμία σύνοψη επεξεργασίας
:''"Εκείνος που ακόμη καλύπτεται από την καταχνιά του γήινου φρονήματος, φωνάζει στο Θεό: ‘’Ξεσκέπασε τα μάτια μου για να δω τα θαυμάσια του νόμου Σου’’. Γιατί η άγνοια του χοϊκού νου...σκεπάζει τά μάτια της ψυχής...[από το] να εννοεί τα θεία...όταν ξεσκεπαστούν τα μάτια της [ψυχής] με τη μετάνοια, η ψυχή τα βλέπει καθαρά, τ' ακούει με γνώση και τα νοεί με σύνεση...και γεννά στην καρδιά της υψηλά νοήματα περί αυτών...αποκτά σαφή γνώση• και με λόγο σοφίας Θεού διηγείται σε όλους τα θαυμάσια αγαθά του Θεού...και παρακινεί όλους να γίνουν μέτοχοι τους"''<ref>Όσιος Νικήτας Στηθάτος, ''Δεύτερη εκατοντάδα φυσικών κεφαλαίων περί καθάρσεως του νου'' 87 (πζ΄). Πρωτότυπο στην '''''PG''''' 108,944AB. Μετάφραση στη ''Φιλοκαλία των ιερών Νηπτικών'' (μτφρ. Αντώνιος Γ. Γαλίτης), τόμ. 4ος, εκδ. Γ', εκδ. Το Περιβόλι της Παναγίας, Θεσσαλονίκη 1997, σελ. 104.</ref>.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι οι Πατέρες προτρέπουν στην έρευνα, αρκεί, όταν αφορά τα μυστήρια του Θεού, αυτή να γίνεται με τον κατάλληλο τρόπο, δεν θα πρέπει να συγχέουμε κάποιες πατερικές ρήσεις με την έννοια της ανεξέταστης αποδοχής αρχών.
Τέτοιες φράσεις είναι του [[Θεόδοτος Αγκύρας|Θεοδότου Αγκύρας]] (''"πίστευε τω θαύματι και μή ερεύνα λογισμοίς το γενόμενον"''<ref>Θεοδότου επισκόπου Αγκύρας, Ομιλία ''εις την γένναν του Σωτήρος'', '''''PG''''' 77, 1368D.</ref>), του [[Αθανάσιος Αλεξανδρείας|Μ. Αθανασίου]] (''"πίστευε εις πατέρα, μη ερευνήσεις δε το πράγμα"''<ref>M. Αθανασίου, ''Προς Αντίοχον άρχοντα'', '''''PG''''' 28,600.</ref>), του [[Ιωάννης ο Χρυσόστομος |Ιωάννη του Χρυσοστόμου]] (''"Πιστεύω εις ένα Θεόν Πατέρα παντοκράτορα. Πιστεύω, ουκ ερευνώ...ου διώκω το ακατάληπτον...ου μετρώ το αμέτρητον"''<ref>Ι. Χρυσοστόμου, ''Εις την παραβολήν περί συκής'', '''''PG''''' 59,584.</ref>), του [[Εφραίμ Σύρος|Εφραίμ του Σύρου]] (''"πίστευε, μη ερευνών...ο Θεός ο Πατήρ έπεμψε τον μονογενή Υιόν...εσαρκώθη εν μήτρα της αγίας Παρθένου"''<ref>Εφραίμ Σύρου, ''Περί τους καταζητούντας του Υιού την φύσιν'', 205.</ref>) κ.ά.
==Υποσημειώσεις==
