Αλλαγές

Ο '''Βασιλειδιανισμός''' κατατάσσεται μεταξύ των κινημάτων του αποκαλείται το [[Γνωστικισμός|γνωστικισμούΓνωστικό]]. Ιδρυτής θρησκευτικό σύστημα, του οποίου ιδρυτής του υπήρξε ο ''Βασιλείδης'' που έδρασε . Έδρασε κυρίως κατά τον 2ο αιώνα. Υπήρξε επίσης και υπήρξε ένα δυναμικό γνωστικό θρησκευτικό μυστικιστικό κίνημα που ανεπτύχθη ιδιαιτέρως στην ''Αλεξάνδρεια'' και είχε πιστούς ακόλουθους παρά το δυσνόητο της διδασκαλίας του.

Ο ιδρυτής ''βασιλειδιανισμού'' ήταν ο Βασιλείδης, ο οποίος ίδρυσε το ''"χριστιανικό Γνωστικισμό"'' στην Αλεξανδρινή του εκδοχή<ref>Κωνσταντίνου Β.Σκουτέρη,«''Ιστορία των Δογμάτων''»,σελίς 305</ref>. Η καταγωγή του ήταν ''Συριακή'', ενώ κατά τον ''Επιφάνειο'' ήταν συμμαθητής του [[Σατορνείλος|Σατορνείλου]] υπό την διδασκαλία του Μενάνδρου στην ''Αντιόχεια''. Τις απόψεις του άρχισε να τις κηρύττει οταν όταν μετέβη στην ''Αλεξάνδρεια'', την εποχή που Αυτοκράτορας ήταν ο ''Αδριανός'', αλλά συνέχισε και επί ''Αντωνίνου''. Ο ίδιος παρουσίαζε τον εαυτό του ως μαθητή του [[Απόστολος Ματθίας|Αποστόλου Ματθία]] και του ερμηνευτή [[Πέτρος Γλαυκίας|Πέτρου του Γλαυκία]] και θεωρούσε μαθητή του τον ''Βαρκαββά'' και ''Βαρκώφ'' και άλλους «''"ανύπαρκτους τινά"''»κατά τον Ευσέβιο<ref>Ευσεβίου, Εκκλ.ΙσοτρίαΙστορία, 4,7,7</ref>. Η διδασκαλία του μάλιστα δεν χαρακτηρίζεται αμιγώς γνωστική, αν και εντάσσεται σε αυτήν την κατηγορία, καθώς εισήγαγε πολλές καινοτομίες, που συνέβαλλαν στη διαχρονική παγίωση του ύστερου γνωστικού συστήματος. Αρχικά έγραψε 24 ''"Εξηγητικά"'' βιβλία<ref>Ευσεβίου, Εκκλ.Ιστορία, 4,7,7</ref> πάνω στο [[Ευαγγέλιο]], ενώ οι αναφορές του [[Ωριγένης|Ωριγένη]]<ref>Εις Κατά Λουκάν Ευαγγέλιον, 1</ref> περί συγγραφής και Ευαγγελίου σήμερα κρίνονται αναξιόπιστες και αποδίδονται σε σύγχυση από το αντίστοιχο ''Ουαλεντινιανό Ευαγγέλιο''.

Σήμερα γνωρίζουμε δύο τύπους βασιλειδιανισμού και που αποκλίνουν αρκετά. Ο ένας θεωρείται [[Δυαλισμός|δυαλιστικός]] , ενώ ο άλλος [[Πανθεϊσμός|πανθεϊστικός]]. Το να εξάγουμε σαφή συμπεράσματα για το ποια ήταν η ακριβής θεολογία του Βασιλείδη οπωσδήποτε αποβαίνει δύσκολο καθότι αφενός δε διασώζονται τα εξηγητικά που συνέγραψε πάνω στο ευαγγέλιο που συνέγραψε, αφετέρου η κύρια άποψη που σχηματίζεται για τη θεολογία του, προκύπτει από δύο πηγές<ref>Ειρηναίος «Έλεγχος», Ιππόλυτος «Φιλοσοφούμενα»</ref>, που αποκλίνουν σημαντικά όπως προαναφέραμε, λόγω του ότι πιθανώς η μία από τις δύο απόψεις αποτελεί εξέλιξη της θεολογίας του βασιλειδιανισμού. Κατά γενική ομολογία όμως μέσα από τη διδασκαλία γίνονται εμφανείς οι [[Αριστοτέλης|Αριστοτελικές]] επιδράσεις όπως αναφέρει ο [[Ιππόλυτος]]<ref>Έλεγχος 7, 14</ref>. Ο Θεός κατά τον Βασιλείδη βρίσκεται στα «''"επέκειντα"''» του ουρανού και είναι «''άρρητος"''»<ref>Ιππολύτου Έλεγχος ,7,21</ref> και γιαυτό «''"ουδέν ην, ουκ ύλην, ουκ ουσία, ουκ ανούσιον, ουκ απλούν, ούκ σύνθετον, ούκ ανόητον, ουκ ονομαζομένον ή διαισθήσεως λαμβανομένων ή νοητών πραγμάτων αλλ ούτω και έτι λεπτομερέστερον πάντων απλώς περιγεγραμμένων, ο ούκ ων Θεός»Θεός"''.

Από τον αγαθό Θεό προήλθε κατ'απορροή η πρώτη ογδοάδα αιώνων. Από τον πρώτο αιώνα (Νουν), προκύπτει προέκυψε ο ''Λόγος'' από τον οποίο απορρέει απέρευσε η «''"Φρόνησις"''» και εξ αυτής οι ''Σοφία'' και η ''Δύναμις''. Από αυτές προέρχονται προήλθαν οι δυνάμεις, οι αρχές, οι άγγελοι, ενώ εξ αυτών απορρέουν απέρρευσαν κατ'αναδίπλωση οι 365 ουρανοί (ημέρες του χρόνου). Ο κατώτερος Ουρανός, είναι αυτός ο οποίος ζούμε και ανήκει στο Θεό του Ιουδαϊσμού, που βρίσκεται προς ρήξη με τους αγγέλους ή τις θεότητες, διότι ήθελε να πατάξει τα έθνη στην εξουσία των Ιουδαίων, με αποτέλεσμα να αντιδράσουν οι υπόλοιποι αιώνες και να προκληθεί σύγχυση στο σύμπαν. Αυτός μάλιστα κατά το δυαλιστικό σύστημα του βασιλειδιανισμού είναι και ο λόγος για τον οποίο όλα τα έθνη συσπειρώνονται, εναντίον των ''Ιουδαίων''. Ο δημιουργός Θεός ήρθε σε ρήξη με τον άρρητο Θεό που αγνοούσε την ύπαρξη του. Έτσι για τη λύτρωση του ανθρώπου κατήλθε στη κόσμο ο «''"πρωτότοκος Νους"''» , υιός του αρρήτου Θεού ως [[Χριστός]]. Αυτός δε, εγκατοίκησε εις τον σώμα του Ιησού κατά το [[Βάπτισμα|βάπτισμα]], ενώ στο [[Σταυρός|Σταυρό]] σταυρώθηκε ο [[Σίμων ο Κυρηναίος]], που είχε πάρει τη μορφή του Χριστού, και όχι ο Χριστός. Ισχυριζόταν δηλαδή πως η παρουσία του Χριστού δεν ήταν πραγματική, αλλά είχε φαινομενικό χαρακτήρα, όπως και το πάθος του. Αφού ο υιός επέστρεψε στον Πατέρα ελευθέρωσε όσους αναγνώρισαν το μυστήριο, ενώ τους υπολοίπους τους άφησε στην εξουσία των δυνάμεων αυτού του κόσμου. Ο Βασιλείδης επίσης κήρρυτε κήρυττε την ανυπαρξία της αμαρτίας και της αναστάσεως του σώματος.

Σύμφωνα με την άλλη εκδοχή της διδασκαλίας του Βασιλείδη η λύτρωση συνίστατο στην απελευθέρωση μόνο των φωτεινών μερών τα οποία είχε αποσπάσει το σκότος από τον κόσμο του φωτός<ref>Acta Archelai, 67</ref>. Αυτή η εκδοχή πιθανώς είναι μεταγενέστερη και αποτελεί την κυριότερη μεταβολή της διδασκαλίας του Βασιλειδιανισμού. Στην αρχή υπήρχε ο κατώτερος ουρανός<ref>(Έλεγχος 7,21) «σπέρμα κόσμου, το δε σπέρμα του κόσμου πάντα είχεν εν εαυτώ, ως ο του σινάπεως κόκκος...καθάπερωον όρνοθος ευποικίλου τινός και πολυχρωμότατου, οιονεί του ταώνος ή άλλου τινός</ref> και από το σπέρμα-κόσμο εκδιπλώθηκαν 3 ουρανοί , καθένας από τους οποίους είχε δικό του Θεό και καθείς εξ αυτών είχε δικό του υιό. Στον τελευταίο κόσμο ενυπάρχει μια «'''"υπολειπόμενη υιότης"''» η οποία τείνει προς ανώτερη λεπτομερή υιότητα<ref>Ιππολύτου, Έλεγχος 7,21-25</ref>. H λυτρωτική αιτία της καθόδου παραμένει η ίδια , μόνο που σε αυτή ο Ιησούς αληθώς πέθανε στο σταυρό, αλλά μόνο το σωματικό μέρος.<ref>Ιππολύτου, Έλεγχος 7,27</ref>. Σε αυτή την περίπτωση η λύτρωση ταυτίζεται προς την ιδέα της αποκαταστάσεως των πάντων.

Παρά το δυσνόητο της διδασκαλίας του, ο Βασιλειδιανισμός βρήκε ιδιαίτερη ανταπόκριση στην περιοχή της [[Αλεξάνδρεια|Αλεξάνδρειας]]. Εξαιτίας όμως του προαναφερθέντος λόγουδυσνόητου χαρακτήρα της διδασκαλίας του, αλλά και της σιγής που επικρατούσε ανάμεσα στους ακολούθους του γνωστικού αυτού συστήματος, παρερμηνεύτηκε και σε πολλά σημεία. Η επιστημονική κοινότητα διχάζεται ακόμα και σήμερα για το ποια ήταν η ακριβής θεολογική πρόταση του Βασιλείδη. Σε κάθε περίπτωση όμως ο Βασιλείδης, κατάφερε να δώσει μια φιλοσοφική ερμηνεία της ανώτερης δυνάμεως και της υπάρξεως του κόσμου<ref>Κωνσταντίνος Σκουτέρης, «''Ιστορία Δογμάτων''», σελίς 308</ref>.

Ο γιος του Βσιλείδη Βασιλείδη, Ισίδωρος , ήταν ο άμεσος συνεχιστής του έργου του, ενώ πρέπει να αναφερθεί πως κάθε 6 με 10 Ιανουαρίου τελείτο η εορτή της Θεοφάνειας του Χριστού και η εγκατοίκηση εγκατοίκησή του στο σώμα του Ιησού.

* « Βλασίου Φειδά, ''"Εκκλησιαστική Ιστορία"''», Τόμος Α΄, Βλασίου Φειδά, Εκδόσεις Διήγηση, Αθήνα, 2002* « Κωνσταντίνου Β. Σκουτέρη, ''"Ιστορία Δογμάτων"''», Τόμος Α΄, Κωνσταντίνου Β. Σκουτέρη, Αθήνα, 1998.