Τα μυστήρια όλα, όπως και κάθε ένα ξεχωριστά, δεν μπορούν να θεωρηθούν αποκομμένα από τη φυσική και ιστορική πραγματικότητα, ούτε ως αφηρημένες ή μαγικές πράξεις<ref>ο.π.</ref>. Μία μαγική πράξη υπερβαίνει μία κατάσταση νομοτελειακής πραγματικότητας που ξεπερνά τα φυσικά όρια. Αντίθετα τα χριστιανικά μυστήρια δε γίνονται ''"μηχανιστικά"'' αλλά προάγουν τη ζωή μέσα στα φυσικά πλαίσια και με τη βάση την προκοπή και τη συνεργία του μέλους. Έτσι αποτελούν την αλήθεια και τη ζωή "σαρκωμένα" μέσα στη φυσική και ιστορική πραγματικότητα<ref>Ν. Ματσούκας, Δογματική...Β΄, σελ. 466</ref>. Με αυτή την προοπτική κατανοείται η χρήση των υλικών στοιχείων, τα οποία μεταβάλλονται και καθαγιάζονται, λαμβάνοντας ειδικό νόημα και περιεχόμενο. Τα μυστήρια τελικά είναι υπεύθυνα για τη διαρκή καθαίρεση των δαιμονικών δυνάμεων, η οποία επιτελείται μέσα από την εκκλησιαστική δομή του σώματος της εκκλησίας, προς θεραπεία, πρόοδο και θρίαμβο κατά των δαιμονικών δυνάμεων.

Έτσι λοιπόν δεν αποτελούν αφηρημένα φιλοσοφικά σύμβολαΗ ορθόδοξη θεολογία απέφυγε για πολλούς αιώνες τη αυτονόμηση των μυστήριων. Σε αντίθεση όμως με την πατερική θεολογία, αφού η σχολαστική θεολογία αυτονόμησε τα μέσα που τα προάγουν έχουν πάντα ένα αληθινό αντίκρυσμαμυστήρια. Αποτέλεσμα του γεγονότος αυτού ήταν η διαφοροποίηση της χάριτος, όπως κάθε τύπος σε ενεργή και σύμβολοεπαρκή, απεικονίζοντας ως δύο καταστάσεις της χάριτος όπου η δεύτερη έπαιτε της πρώτης ως στάδιο της τελείωσης του ανθρώπου. Αντίστοιχη θεολογία, με αυτονόμηση των μυστηρίων ποτέ δε νοήθηκε από την ίδια την ιστορία της θείας οικονομίαςπατερική και βιβλική θεολογία. Η αυτονόμηση αυτή όμως οδήγησε σε μία ακόμα μεγαλύτερη πλάνη. Το διαχωρισμό τω μυστηρίων σε υποχρεωτικά και προαιρετικά. Κάτι τέτοιο από άποψη ορθόδοξης εκκλησιολογίας θεωρείται απαράδεκτο<ref>Ν. Ματσούκας, Δογματική...Β΄, σελ. 468472</ref>. Όπως υπομνηματίζει ο άγιος [[Νικόλαος Καβάσιλας]], τα μυστήρια αποτελούν μέλη, κλάδοι και κλήματα Κάθε μέλος του σώματος του Χριστού, της ίδιας της ιστορικής εκκλησίας. Αποτελούν τις θυρίδεςκατά φυσική αναγκαιότητα, από όπου ο ήλιος της δικαιοσύνης περνά<ref>Νικόλαος Καβάσιλας, Ερμηνεία της Θείας Λειτουργίας PG 150, 452CD</ref>μετέχει σε όλα τα χαρίσματα. Εξού και Και ο χαρακτήρας των μυστηρίων γάμος στην [[Ορθόδοξη Εκκλησία]] δεν είναι πέρα για πέρα αντιμαγικός. Αυτό συμβαίνει προαιρετικός αφού η εκκλησία δεδέχεται την ελεύθερη αγαμία ως ατομικό δικαίωμα, όχι επειδή απλώς αποτελούν εκφάνσεις ενός σώματοςαλλά ως χάρισμα μέσα στην εκκλησία. Και στην ιερωσύνη επίσης μπορεί να απαιτείται χειροτονία για κάποιο μέλος, αλλά συνάμα, διότι το κάθε μυστήριο θεμελιώνεται σε ένα φυσικό μέλος μετέχει της γενικής ιερωσύνης, αφού είναι δεδομένο ή σε ένα ιστορικό συμβάν. Δεν υπάρχουν μυστήρια ως απλές τελετές πως στην Ορθόδοξη Εκκλησία, αλλά φυσικά και ιστορικά γεγονότα που κάνουν τα μυστήρια. Το βάπτισμα λόγου χάρη δεν θα είχε υπόσταση μπορεί να δεν είχε προηγηθεί η ενανθρώπηση, ο σταυρικός θάνατος και η ανάσταση του Κυρίου. Το χρίσμα δε θα είχα αξία αν ο θεάνθρωπος δεν έχριζε με την αληθινή του ένωση τελεστεί κανένα μυστήριο δίχως την ανθρώπινη φύση. Για τον ίδιο λόγο δε θα υπήρχε ούτε ιερωσύνη. Ακόμα και ο γάμος δε θα μπορούσε να υπάρξει απ αρχής κτίσεως αν δεν είχε υπάρξει ο φυσικός δεσμός μεταξύ άνδρα και γυναίκας. Τα μυστήρια όμως πέραν των δεδομένων αυτών προϋποθέτουν την ελεύθερη βούληση του ανθρώπουπαρουσία λαού, κάτι που δείχνει τη συνεργία του καθώς και τη συγκατάθεσή του, ειδάλλως δεν παρέχουν ζωή, αγαθότητα και προκοπήμετοχή αυτή.

Αυτό που Πρέπει επίσης να επισημανθεί πως η ορθόδοξη θεολογία απέφυγε για πολλούς αιώνες ήταν η αυτονόμηση ποικιλία των μυστήριων. Σε αντίθεση όμως με την πατερική θεολογία, η σχολαστική θεολογία αυτονόμησε χαρισμάτων που παρέχουν τα μυστήρια. Αποτέλεσμα του γεγονότος αυτού ήταν η διαφοροποίηση της χάριτος, σε ενεργή και επαρκή, ως δύο καταστάσεις της χάριτος όπου η δεύτερη έπαιτε της πρώτης ως στάδιο της τελείωσης του ανθρώπου. Αντίστοιχη θεολογία, με αυτονόμηση των μυστηρίων ποτέ δε νοήθηκε από την πατερική και βιβλική θεολογία. Η αυτονόμηση αυτή όμως οδήγησε σε μία ακόμα μεγαλύτερη πλάνηδεν είναι κοινή. Το διαχωρισμό τω μυστηρίων σε υποχρεωτικά Ακόμα και προαιρετικά. Κάτι τέτοιο αν μερικά από άποψη ορθόδοξης εκκλησιολογίας θεωρείται απαράδεκτο<ref>Ν. Ματσούκαςαυτά έχουν κάποιες κοινές ιδιότητες, Δογματική...Β΄, σελ. 472</ref>. Κάθε μέλος του σώματος, κατά φυσική αναγκαιότητα, μετέχει σε όλα τα χαρίσματα. Και ο γάμος στην [[Ορθόδοξη Εκκλησία]] δεν είναι προαιρετικός αφού η εκκλησία δε δέχεται την ελεύθερη αγαμία ως ατομικό δικαίωμα, αλλά ως χάρισμα μέσα στην εκκλησία. Και στην ιερωσύνη επίσης μπορεί όπως φερ ειπείν να απαιτείται χειροτονία για κάποιο μέλοςπαρέχουν θεραπεία και άφεση, αλλά το συνάμα κάθε μέλος μετέχει της γενικής ιερωσύνηςένα παρέχει μια ιδιαίτερη και μοναδική, αφού είναι δεδομένο πως στην Ορθόδοξη Εκκλησία δεν μπορεί να τελεστεί κανένα μυστήριο δίχως την παρουσία λαούαναντικατάστατη εργασία, κάτι που δείχνει τη μετοχή αυτήδιακονώντας το όλο σώμα.

Πρέπει επίσης να επισημανθεί πως η ποικιλία ===Ο χαρακτήραςτων μυστηρίων=== Τα μυστήρια δεν αποτελούν αφηρημένα φιλοσοφικά σύμβολα, αφού τα μέσα που τα προάγουν έχουν πάντα ένα αληθινό αντίκρυσμα, όπως κάθε τύπος και σύμβολο, απεικονίζοντας την ίδια την ιστορία της θείας οικονομίας<ref>Ν. Ματσούκας, Δογματική...Β΄, σελ. 468</ref>. Όπως υπομνηματίζει ο άγιος [[Νικόλαος Καβάσιλας]], τα μυστήρια αποτελούν μέλη, κλάδοι και κλήματα του σώματος του Χριστού, της ίδιας της ιστορικής εκκλησίας. Αποτελούν τις θυρίδες, από όπου ο ήλιος της δικαιοσύνης περνά<ref>Νικόλαος Καβάσιλας, Ερμηνεία της Θείας Λειτουργίας PG 150, 452CD</ref>. Εξού και ο χαρακτήρας των χαρισμάτων μυστηρίων είναι πέρα για πέρα αντιμαγικός. Αυτό συμβαίνει δε, όχι επειδή απλώς αποτελούν εκφάνσεις ενός σώματος, αλλά συνάμα, διότι το κάθε μυστήριο θεμελιώνεται σε ένα φυσικό δεδομένο ή σε ένα ιστορικό συμβάν. Δεν υπάρχουν μυστήρια ως απλές τελετές στην Ορθόδοξη Εκκλησία, αλλά φυσικά και ιστορικά γεγονότα που παρέχουν κάνουν τα μυστήρια . Το βάπτισμα λόγου χάρη δεν θα είχε υπόσταση να δεν παρέχουν κοινά χαρίσματαείχε προηγηθεί η ενανθρώπηση, ακόμα ο σταυρικός θάνατος και η ανάσταση του Κυρίου. Το χρίσμα δε θα είχα αξία αν ο θεάνθρωπος δεν έχριζε με την αληθινή του ένωση την ανθρώπινη φύση. Για τον ίδιο λόγο δε θα υπήρχε ούτε ιερωσύνη. Ακόμα και ο γάμος δε θα μπορούσε να μερικά από αυτά έχουν κάποιες κοινές ιδιότητεςυπάρξει απ αρχής κτίσεως αν δεν είχε υπάρξει ο φυσικός δεσμός μεταξύ άνδρα και γυναίκας. Έτσι μπορεί όλα τα Τα μυστήρια φερ ειπείν να όμως πέραν των δεδομένων αυτών προϋποθέτουν την ελεύθερη βούληση του ανθρώπου, τη συνεργία του καθώς και τη συγκατάθεσή του, ειδάλλως δεν παρέχουν θεραπεία ζωή, αγαθότητα και άφεσηπροκοπή. Όπως υπομνηματίζει ο [[Χρήστος Γιανναράς]] ''"αν χρησιμοποιούμε για τα γεγονότα αυτά την ελληνική λέξη μυστήριο, δεν είναι για τους αποδώσουμε αποκρυφιστικό χαρακτήρα, αλλά συνάμα για να δηλώσουμε ότι η ένταξη και δυναμική πρόσβαση στη ζωή της εκκλησίας δεν εξαντλείται στη φαινομενολογία των αισθητών συμβάντων. [Αυτό διότι] Η συμβατική γλώσσα...δεν επαρκεί για τον προσδιορισμό της. Προϋποτίθεται η καθολική εμπειρική μετοχή του ανθρώπου για να κατορθωθεί η γνώση των δυνατοτήτων της ζωής που τελεσιουργείται μέσα στην εκκλησία"''<ref>Χρ. Γιανναράς, Το αλφαβητάρι..., σελ. 202</ref>. Γι αυτό και κάθε ένα παρέχει μια ιδιαίτερη αντίληψη θεσμική η γραφειοκρατική που θεωρούν τα μυστήρια ως τυπική ιεροπραξία παρέχοντας υπερφυσική χάρη ή δικαίωση ή καταξίωση ειναι ''"ολότελα άσχετη με τη ζωή και μοναδικήτη δυναμική αναγέννηση της ζωής, αναντικατάστατη εργασίατην αφθαρσία και την αθανασία που χορηγεί το Πνεύμα το Άγιο του Θεού, διακονώντας το όλο σώμασυνιστώντας την εκκλησία"''<ref>ο.π.</ref>.