Αλλαγές

Ο συνασπισμός των δύο πλευρών, παρά τις αποκλίνουσες απόψεις , σα στόχο είχαν είχε τον επισκοπικό θρόνο. Τελικά οι αντιλεγόμενοι αποσχίστηκαν , χειροτονώντας επίσκοπο το Φορτουνάτο, . Στην πραγματικότητα όμως πίσω όμως από αυτόντο Φορτουνάτο, τα νήματα κινούνταν από τον Φηλικίσσιμο. Ο [[Κυπριανός Καρχηδόνας|Κυπριανός]] σε όλο αυτό το διάστημα της ραγδαίας απόσχισης, έλλειπε από την [[Καρθαγένη]] λόγω εξορίας. Μετά από 15 μήνες όμως επέστρεψε με πλήθος πιστών και συγκαλώντας σύνοδο, απέκοψε τους σχισματικούς από την εκκλησιαστική κοινωνία και έθεσε σαφές πλαίσιο για το ζήτημα μετάνοιας των «πεπτωκότων», σύμφωνα με τις θέσεις που είχε αρχικά εισάγει. Οι σχισματικοί δε, σε αυτό το σημείο, αγνοήθηκαν παντελώς. Μάλιστα πάρθηκαν και σκληρά μέτρα κατά τον αποσχισθέντων κληρικών, οι οποίοι έπρεπε οπωσδήποτε να καθαιρεθούν χωρίς καμία πιθανότητα επιστροφής και με δια βίου μετάνοια. Ο Κυπριανός ως ένας εξαιρετικός θεολόγος με άριστη βιβλική κατάρτιση συνέταξε την ίδια εποχή το έργο «''"Περί ενότητας της Καθολικής εκκλησίας"''», που αναπτύχθηκαν γενικότερες απόψεις της ενότητας της τοπικής εκκλησίας υπό τον [[Επίσκοπος|επίσκοπο]]. Σύμφωνα με αυτή ο επίσκοπος είναι «''"εν τη εκκλησία"''» και η «''"εκκλλησία εν τω επισκόπω"''» και όποιος δεν είναι μαζί του αποκόπτεται<ref>Epist. 43,5.66,8.69,3</ref>, «εκτός ''"εκτός εκκλησίας δεν υπάρχει σωτηρία»σωτηρία"''<ref>Epist. 73,21</ref>, η ενότητα του σώματος των επισκόπων διασφαλίζει τη ενότητα της εκκλησίας<ref>Epist. 33,1</ref>, η ενότητα της εκκλησίας εκφράζεται με τις [[Θεία Ευχαριστία|ευχαριστίες]] των τοπικών εκκλησιών που παριστούν τον [[Μυστικός Δείπνος|Μυστικό Δείπνο]]<ref>De cath. church ecclesiae unitae, 17</ref>. Το έργο αυτό έφερε σε δύσκολη θέση τους απολογητές, αλλά και τους πρεσβύτερους και είχε σημαντική απήχηση στην τοπική εκκλησία της ''Βορείου Αφρικής''. Τελικώς το σχίσμα σταδιακά άρχισε να εγκαταλείπεται και να επικρατεί η τάξη της τοπικής εκκλησίας.