Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων του "Μυστήριο της Μετανοίας"
μ |
(→Ιστορία του μυστηρίου) |
||
| Γραμμή 8: | Γραμμή 8: | ||
==Ιστορία του μυστηρίου== | ==Ιστορία του μυστηρίου== | ||
| + | |||
| + | Στην αρχαία εκκλησία το μυστήριο της εξομολογήσεως τελείτο ενώπιον ολόκληρης της κοινότητος. Από τον [[Ωριγένης|Ωριγένη]] όμως μαθαίνουμε πως γινόταν και μυστική εξομολόγηση, για ορισμένα αμαρτήματα<ref>Ν. Ματσούκας, ενθ.αν., σελ. 493</ref>. Από τον 4ο αιώνα όμως πλέον το μυστήριο της εξομολογήσεως περνά οριστικά στο στάδιο της προσωπικής εξομολογήσεως<ref>ο.π.</ref>. Λόγοι που οδήγησαν σε μία τέτοια πράξη ήταν πως ορισμένα αμαρτήματα τιμωρούνταν με σοβαρές ποινές από την πολιτεία, μέχρι και θάνατο<ref>34ος Κανόνας του μεγάλου Βασιλείου φερ ειπείν για το ζήτημα της μοιχείας</ref>, αλλά και διότι με το πέρασμα του καιρού οι αρχικές ενθουσιαστικές τάσεις στο εσωτερικό των κοινοτήτων δεν ευδοκιμούσαν πλέον. | ||
| + | |||
| + | Η εξομολόγηση ήδη από τα αποστολικά έτη προηγείτο κατά κανόνα της [[Θεία Ευχαριστία|Θείας Ευχαριστίας]]<ref>Βλ. Φειδάς, Εκκλησιαστική Ιστορία, τ. Α΄, σελ. 56</ref>. Χαρακτηριστικό άλλωστε είναι και το απόσπασμα της [[Διδαχή των Αποστόλων|Διδαχής των Αποστόλων]], όπου εν μέσω άλλων αναφέρεται ''"Κατά την Κυριακήν δε Κυρίου συναχθέντες κλάσατε άρτον και ευχαριστήσατε, προεξομολογησάμενοι τα παραπτώματα ημών"''<ref>Διδαχή ΧΙV, 1</ref>, στηριζόμενη πραφανώς και στην προτροπή του [[Ιάκωβος ο αδελφόθεος|Ιακώβου του αδελφοθέου]] ''"Εξομολογείσθαι ουν αλλήλοις τας αμαρτίας και προσεύχεσθε υπέρ αλλήλων, όπως ιαθείται"''<ref>Ιακώβου 5, 16</ref>. | ||
==Υποσημειώσεις== | ==Υποσημειώσεις== | ||
Αναθεώρηση της 14:30, 27 Φεβρουαρίου 2009
Μυστήριο της μετανοίας ή εξομολόγηση αποκαλείται το θεοσύστατο μυστήριο της εκκλησίας κατά το οποίο παρέχεται στα μέλη της εκκλησίας θεραπεία δια της αφέσεως των αμαρτιών. Στόχος του μυστηρίου είναι η συνεχής θεραπεία των ασθενειών (πνευματικών και σωματικών)[1] που αποκτούν τα μέλη της εκκλησίας, από την αυτεξούσια κίνησή τους προς το κακό. Είναι μυστήριο επαναλαμβανόμενο και αποτελεί ένα "από τα ιαματικότερα και δραστικότερα (μυστήρια) ως προς τη διόρθωση αρρωστημένων μελών"[2].
Θεολογία
Το μυστήριο της Μετανοίας είναι αφενός το μυστήριο κατά το οποίο το πιστό μέλος της εκκλησίας μεταστρέφεται προσωπικά από πράξεις αντίθετες προς το θείο θέλημα και την κατά φύση ζωή[3] και αφετέρου η εξουσία που έχει το ίδιο το σώμα "ως κοινότητα ή δια μέσου χαρισματικού φορέα, που είναι ο επίσκοπος και μετά όλοι οι άλλοι πρεσβύτεροι, να δίνει άφεση αμαρτιών ύστερα από την εξομολόγησή τους"[4]. Γι αυτό το λόγο η εξομολόγηση θα πρέπει να κατανοείται ως μέσο θεραπευτικό μακριά από κάθε νομική σημασία. Έτσι η άφεση "απορρέει από την ίδια τη ζωή του σώματος, από τον ίδιο το λαό, γι αυτό και τα πρώτα χρόνια η εξομολόγηση γινόταν δημόσια και παρουσία όλου του πληρώματος. Το μυστήριο σήμαινε σύναξη του σώματος, όπως συμβαίνει σε κάθε μυστήριο"[5][6]. Το ότι σήμερα βέβαια δε συμβαίνει το μυστήριο κατ αυτόν τρόπο δε σημαίνει πως το πλήρωμα της εκκλησίας δε μετέχει. Σήμερα είναι επίσκοπος που εκπροσωπεί ως χαρισματικός φορέας το πλήρωμα αυτό[7].
Η μετάνοια και η εξομολόγηση είναι μυστήριο επαναλαμβανόμενο, διότι σκοπός είναι η συνεχής θεραπεία των ασθενειών των μελών της εκκλησίας. Ουσιαστικά πρόκειται για συνεχή μνήμη του Θεού, για πένθος που προξενείται από την αίσθηση απώλειας του Θεού. Τελικά αποβαίνει η προσπάθεια εύρεσης της φιλίας του Θεού, η οποία διακόπηκε από το διαχωρισμό του ανθρωπίνου θελήματος από το θείο, σαν ένα μεταπατορικό αμάρτημα και μία φυσική διαδικασίά κατά την οποία ο άνθρωπος αποφάσισε να μη δέχεται τη δωρεά της θείας χάριτος. Γι αυτό και πάνω σε αυτό το μυστήριο θεμελιώνεται ο ασκητικός και μοναχικός βίος της εκκλησίας.
Ιστορία του μυστηρίου
Στην αρχαία εκκλησία το μυστήριο της εξομολογήσεως τελείτο ενώπιον ολόκληρης της κοινότητος. Από τον Ωριγένη όμως μαθαίνουμε πως γινόταν και μυστική εξομολόγηση, για ορισμένα αμαρτήματα[8]. Από τον 4ο αιώνα όμως πλέον το μυστήριο της εξομολογήσεως περνά οριστικά στο στάδιο της προσωπικής εξομολογήσεως[9]. Λόγοι που οδήγησαν σε μία τέτοια πράξη ήταν πως ορισμένα αμαρτήματα τιμωρούνταν με σοβαρές ποινές από την πολιτεία, μέχρι και θάνατο[10], αλλά και διότι με το πέρασμα του καιρού οι αρχικές ενθουσιαστικές τάσεις στο εσωτερικό των κοινοτήτων δεν ευδοκιμούσαν πλέον.
Η εξομολόγηση ήδη από τα αποστολικά έτη προηγείτο κατά κανόνα της Θείας Ευχαριστίας[11]. Χαρακτηριστικό άλλωστε είναι και το απόσπασμα της Διδαχής των Αποστόλων, όπου εν μέσω άλλων αναφέρεται "Κατά την Κυριακήν δε Κυρίου συναχθέντες κλάσατε άρτον και ευχαριστήσατε, προεξομολογησάμενοι τα παραπτώματα ημών"[12], στηριζόμενη πραφανώς και στην προτροπή του Ιακώβου του αδελφοθέου "Εξομολογείσθαι ουν αλλήλοις τας αμαρτίας και προσεύχεσθε υπέρ αλλήλων, όπως ιαθείται"[13].
Υποσημειώσεις
- ↑ Στην Ορθόδοξη θεολογία, ουδέποτε νοείται διάσπαση σώματος και ψυχής. Μια τέτοια αυτονομία αποτελεί πηγή αμαρτιών
- ↑ Νίκος Ματσούκας, Δογματική και Συμβολική θεολογία Β΄, σελ. 494
- ↑ Ν. Ματσούκας, ενθ.αν., σελ. 493
- ↑ ο.π.
- ↑ Ν.Ματσούκας, ενθ.αν., 493
- ↑ Και σήμερα διατηρούνται παρόμοιες παραστάσεις, όταν οι πνευματικοί καλούν τον πιστό, πρώτα να ζητήσει συγχώρεση από το πλησίον που έβλαψε και εν συνεχεία να προσέλθουν με άκρα ταπείνωση στο μυστήριο της εξομολόγησης
- ↑ ο.π.
- ↑ Ν. Ματσούκας, ενθ.αν., σελ. 493
- ↑ ο.π.
- ↑ 34ος Κανόνας του μεγάλου Βασιλείου φερ ειπείν για το ζήτημα της μοιχείας
- ↑ Βλ. Φειδάς, Εκκλησιαστική Ιστορία, τ. Α΄, σελ. 56
- ↑ Διδαχή ΧΙV, 1
- ↑ Ιακώβου 5, 16
Βιβλιογραφία
- Νικόλαος Ματσούκας, "Δογματική και Συμβολική Θεολογία Β΄", Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 2007.
- Παναγιώτης Τρεμπέλας, "Δογματική", Τόμος Γ΄, Σωτήρ, Αθήνα 2003.
- Κάλλιστος Ware, "Η Ορθόδοξη Εκκλησία", Ακρίτας, Νέα Σμύρνη 2007.
- Ανδρέας Θεοδώρου, "Βασική Δογματική Διδασκαλία - Απαντήσεις σε Ερωτήματα Συμβολικά", Αποστολική Διακονία, Αθήνα 2006.
Μυστήρια της Εκκλησίας | | Θεία Ευχαριστία | Βάπτισμα | Χρίσμα | Ευχέλαιο | Γάμος | Ιεροσύνη | Μυστήριο της Μετανοίας | (Μνήμη νεκρών) | (Μοναχική κουρά)
