Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων του "Ευαγγελιστής Λουκάς"
(Αγιολογία) |
|||
| Γραμμή 9: | Γραμμή 9: | ||
| Τίτλος = [[Ευαγγελιστής]], [[Άγιος]], [[Απόστολος]] | | Τίτλος = [[Ευαγγελιστής]], [[Άγιος]], [[Απόστολος]] | ||
}} | }} | ||
| − | Ο '''Ευαγγελιστής Λουκάς''', είναι ο συγγραφέας του [[Κατά Λουκάν Ευαγγέλιον|Κατά Λουκάν Ευαγγελίου]], του τρίτου στην κατάταξη του [[Βιβλικός κανόνας|Κανόνα]] της [[Καινή Διαθήκη|Καινής Διαθήκης]]. Μια περιεκτική μαρτυρία για τον ''Λουκά'', μας παραδίδει ο λεγόμενος [[Αντιμαρκιωνιτικοί πρόλογοι|αντιμαρκιωνιτικός πρόλογος]] στο [[Κατά Λουκάν Ευαγγέλιον]] (160-180 μ.Χ): ''"Εστιν ο Λουκάς Αντιοχεύς Σύρος, ιατρός τη τέχνη, μαθητής αποστολών γενόμενος καί ύστερον Παυλω παρακολουθησας μέχρις του μαρτυρίου αυτού, δουλεύσας τω κυριω άπερισπαστως. Αγύναιος, άτεκνος, ετών ογδοήκοντα τεσσάρων εκοιμήθη εν τη Βοιωτία, πλήρης πνεύματος αγίου"''<ref>Παναγόπουλος Ιωάννης, ''Εισαγωγή στην Καινή Διαθήκη'', Ακρίτας, Αθήνα 1994, σελ. 104.</ref>. | + | Ο '''Ευαγγελιστής Λουκάς''', είναι ο συγγραφέας του [[Κατά Λουκάν Ευαγγέλιον|Κατά Λουκάν Ευαγγελίου]], του τρίτου στην κατάταξη του [[Βιβλικός κανόνας|Κανόνα]] της [[Καινή Διαθήκη|Καινής Διαθήκης]] (το ευαγγέλιο του παρίσταται συμβολικά με τον μόσχο ''"προς έκφρασιν της θυσίας του Ιησού Χριστού"''<ref>Βούλγαρης Σπ. Χρήστος, ''Εισαγωγή Εις την Καινήν Διαθήκην'', τόμ. Α΄, Αθήνα 2003, σελ. 238.</ref>). Μια περιεκτική μαρτυρία για τον ''Λουκά'', μας παραδίδει ο λεγόμενος [[Αντιμαρκιωνιτικοί πρόλογοι|αντιμαρκιωνιτικός πρόλογος]] στο [[Κατά Λουκάν Ευαγγέλιον]] (160-180 μ.Χ): ''"Εστιν ο Λουκάς Αντιοχεύς Σύρος, ιατρός τη τέχνη, μαθητής αποστολών γενόμενος καί ύστερον Παυλω παρακολουθησας μέχρις του μαρτυρίου αυτού, δουλεύσας τω κυριω άπερισπαστως. Αγύναιος, άτεκνος, ετών ογδοήκοντα τεσσάρων εκοιμήθη εν τη Βοιωτία, πλήρης πνεύματος αγίου"''<ref>Παναγόπουλος Ιωάννης, ''Εισαγωγή στην Καινή Διαθήκη'', Ακρίτας, Αθήνα 1994, σελ. 104.</ref>. |
Το όνομα του ''Λουκά'', η αρχαία εκκλησιαστική παράδοση αναφέρει ως συγγραφέα -εκτός του τρίτου Ευαγγελίου- και των [[Πράξεις των Αποστόλων|Πράξεων]]. Ισχυρές ενδείξεις που επιβεβαιώνουν την παράδοση αυτή, θεωρούνται: ''α)'' η μνημόνευση του ονόματος του ''Λουκά'' στις ''παύλειες'' επιστολές με τρόπο που δείχνει να είναι ''"χρησιμότατος συνοδός"'' του [[Απόστολος Παύλος|Παύλου]]<ref>''Λουκάς'', ''ΘΗΕ'', τόμ. 8 (1966), στ. 36466.</ref> (''Κολ. 4,14''· ''Β΄ Τιμ. 4,11''· ''Φιλημ. 24''), ''β)'' η ομοιότητα γλώσσας και ύφους στα δύο έργα, ''γ)'' το σύνολο των λεγομένων ''"ημείς"'' εδαφίων (''Πραξ. 16,10-17''· ''20,5-16''· ''21,1-17''· ''27,1-28''.''26'') τα οποία, κατά γενική εκτίμηση, αποτελούν ένα είδος οδοιπορικού-ημερολογίου σε α΄ πληθυντικό πρόσωπο, το οποίο διατηρούσε ο ''Λουκάς'' ως συνοδός του ''Παύλου'' -και άρα ως αυτόπτης μάρτυρας- στη δεύτερη και τρίτη περιοδεία του<ref>Παναγόπουλος, ''Εισαγωγή...'', ό.π., σελ. 104.</ref><ref>Ιωαννίδης Θωμάς, ''Το κατά Λουκάν Ευαγγέλιο και οι Πράξεις των Αποστόλων'', Επιστημονική Επετηρίδα Θεολογικής Σχολής Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΕΕΘΣΘ), τμήμα Ποιμαντικής, τόμ. 09, Θεσσαλονίκη 2004, σελ. 293.</ref>. | Το όνομα του ''Λουκά'', η αρχαία εκκλησιαστική παράδοση αναφέρει ως συγγραφέα -εκτός του τρίτου Ευαγγελίου- και των [[Πράξεις των Αποστόλων|Πράξεων]]. Ισχυρές ενδείξεις που επιβεβαιώνουν την παράδοση αυτή, θεωρούνται: ''α)'' η μνημόνευση του ονόματος του ''Λουκά'' στις ''παύλειες'' επιστολές με τρόπο που δείχνει να είναι ''"χρησιμότατος συνοδός"'' του [[Απόστολος Παύλος|Παύλου]]<ref>''Λουκάς'', ''ΘΗΕ'', τόμ. 8 (1966), στ. 36466.</ref> (''Κολ. 4,14''· ''Β΄ Τιμ. 4,11''· ''Φιλημ. 24''), ''β)'' η ομοιότητα γλώσσας και ύφους στα δύο έργα, ''γ)'' το σύνολο των λεγομένων ''"ημείς"'' εδαφίων (''Πραξ. 16,10-17''· ''20,5-16''· ''21,1-17''· ''27,1-28''.''26'') τα οποία, κατά γενική εκτίμηση, αποτελούν ένα είδος οδοιπορικού-ημερολογίου σε α΄ πληθυντικό πρόσωπο, το οποίο διατηρούσε ο ''Λουκάς'' ως συνοδός του ''Παύλου'' -και άρα ως αυτόπτης μάρτυρας- στη δεύτερη και τρίτη περιοδεία του<ref>Παναγόπουλος, ''Εισαγωγή...'', ό.π., σελ. 104.</ref><ref>Ιωαννίδης Θωμάς, ''Το κατά Λουκάν Ευαγγέλιο και οι Πράξεις των Αποστόλων'', Επιστημονική Επετηρίδα Θεολογικής Σχολής Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΕΕΘΣΘ), τμήμα Ποιμαντικής, τόμ. 09, Θεσσαλονίκη 2004, σελ. 293.</ref>. | ||
| Γραμμή 24: | Γραμμή 24: | ||
===Αγιολογία=== | ===Αγιολογία=== | ||
| + | Τι απέγινε ο ''Λουκάς'' μετά το μαρτύριο του [[Απόστολος Παύλος|Παύλου]] και πως ολοκλήρωσε το βίο του δεν είναι γνωστό, και η παράδοση εμφανίζεται αρκετά συγκεχυμένη<ref>Για τις πληροφορίες που ακολουθούν βλ. κυρίως: Βούλγαρης Σπ. Χρήστος, ''Εισαγωγή εις την Καινήν Διαθήκην'', τόμ. Α΄, Αθήνα 2003, σελ. 237-238 και ''ΘΗΕ'', τόμ. 8 (1966), στ. 366.</ref>. Θεωρείται πιθανό ότι ο ευαγγελιστής εγκατέλειψε τη ''Ρώμη'' λόγω του διωγμού των χριστιανών. Σύμφωνα με πληροφορίες εκκλησιαστικών Πατέρων, ο ''Λουκάς'' κήρυξε το [[Ευαγγέλιο]] στη ''Δαλματία'', ''Γαλλία'', ''Ιταλία'', ''Μακεδονία''<ref>Επιφανίου, ''Κατά αιρέσεων'', '''''PG''''' 41,907.</ref> και ''Αχαΐα''<ref>Γρηγ. Ναζιανζ., '''''PG''''' 36,228. Βλ. και Νικηφόρου Καλλίστου, ''Εκκλ. Ιστ.'' II,43.</ref>. Ο [[Συμεών ο Μεταφραστής]] αναφέρει ότι ο ''Λουκάς'', μετά τη ''Ρώμη'' μετακινήθηκε ανατολικά, διέσχισε τη ''Λιβύη'' και έφτασε στην ''Αίγυπτο'', χειροτονηθηκε επίσκοπος στη ''Θηβαΐδα'', όπου και πέθανε<ref>'''''PG''''' 115,1136.</ref>. Κατά τον ''Γαυδέντιο'' (Gaudentius, 4ος αι.), επίσκοπο της ιταλικής πόλης ''Βρέσκιας'' (Brescia), ο ''Λουκάς'' έζησε στην ''Πάτρα''<ref>'''''PL''''' 20,963 εξ.</ref>. | ||
| + | |||
| + | Σύμφωνα με τον [[Αντιμαρκιωνιτικοί πρόλογοι|αντιμαρκιωνιτικό πρόλογο]] και τον [[Συμεών ο Μεταφραστής|Συμεών Μεταφραστή]], ο ''Λουκάς'' πέθανε στη ''Θήβα'' της ''Βοιωτίας'' σε ηλικία 84 ετών. Σύμφωνα με τον ''Ισίδωρο Σεβίλλης'', ο ευαγγελιστής κοιμήθηκε στη ''Βιθυνία'' της ''Μικράς Ασίας'' σε ηλικία 74 ετών<ref>''De vile et obitu patrum'', '''''PL''''' 83,154.</ref>, ενώ κατά τον ''Νικηφόρο Κάλλιστο'', ήταν 80 ετών<ref>'''''PG''''' 145,876.</ref>. Ο [[Γρηγόριος ο Θεολόγος]] πρώτος αναφέρεται σε μαρτυρικό θάνατο του ''Λουκά''<ref>'''''PG''''' 35,589.</ref> ενώ περί μετακομιδής του ιερού λειψάνου του στην ''Κωνσταντινούπολη'' μιλούν ο [[Συμεών ο Μεταφραστής]], ο ''Ισίδωρος Σεβίλλης'' και ο ''Ιερώνυμος''<ref>''De viris illustrious'', '''''PL''''' 23,610.</ref>, ο οποίος προσθέτει και την πληροφορία ότι η μεταφορά έγινε μαζί με τα οστά του [[Απόστολος Ανδρέας|Αποστόλου Ανδρέα]]. | ||
| + | |||
| + | Παλαιά παράδοση θέλει τον ''Λουκά'' ζωγράφο, ο οποίος μάλιστα φιλοτέχνησε την εικόνα της [[Θεοτόκος|Θεοτόκου]]. Την παράδοση αυτή προϋποθέτει η ορθόδοξη υμνολογία κατά τον ''Μικρό Παρακλητικό Κανόνα'' προς τη [[Θεοτόκος|Θεοτόκο]]: ''"Άλαλα τα χείλη των ασεβών, των μη προσκυνούντων την εικόνα σου την σεπτήν, την ιστορηθείσα υπό του Αποστόλου Λουκά ιερωτάτου, την οδηγήτριαν"''. | ||
Η μνήμη του Αποστόλου και Ευαγγελιστή ''Λουκά'' τιμάται στις [[:Πρότυπο: 18 Οκτώβριος|18 Οκτωβρίου]]. | Η μνήμη του Αποστόλου και Ευαγγελιστή ''Λουκά'' τιμάται στις [[:Πρότυπο: 18 Οκτώβριος|18 Οκτωβρίου]]. | ||
Αναθεώρηση της 17:37, 7 Μαΐου 2010
| Ευαγγελιστής Λουκάς | |
 Ο Άγιος Λουκάς ο Ευαγγελιστής]] | |
| Γέννηση | 1ος αιώνας |
| Κοίμηση | περ. 70 μ.Χ.[1] |
| Εορτασμός | 25 Απριλίου |
| Σημαντικές ημερομηνίες | |
| Τίτλος | Ευαγγελιστής, Άγιος, Απόστολος |
Ο Ευαγγελιστής Λουκάς, είναι ο συγγραφέας του Κατά Λουκάν Ευαγγελίου, του τρίτου στην κατάταξη του Κανόνα της Καινής Διαθήκης (το ευαγγέλιο του παρίσταται συμβολικά με τον μόσχο "προς έκφρασιν της θυσίας του Ιησού Χριστού"[2]). Μια περιεκτική μαρτυρία για τον Λουκά, μας παραδίδει ο λεγόμενος αντιμαρκιωνιτικός πρόλογος στο Κατά Λουκάν Ευαγγέλιον (160-180 μ.Χ): "Εστιν ο Λουκάς Αντιοχεύς Σύρος, ιατρός τη τέχνη, μαθητής αποστολών γενόμενος καί ύστερον Παυλω παρακολουθησας μέχρις του μαρτυρίου αυτού, δουλεύσας τω κυριω άπερισπαστως. Αγύναιος, άτεκνος, ετών ογδοήκοντα τεσσάρων εκοιμήθη εν τη Βοιωτία, πλήρης πνεύματος αγίου"[3].
Το όνομα του Λουκά, η αρχαία εκκλησιαστική παράδοση αναφέρει ως συγγραφέα -εκτός του τρίτου Ευαγγελίου- και των Πράξεων. Ισχυρές ενδείξεις που επιβεβαιώνουν την παράδοση αυτή, θεωρούνται: α) η μνημόνευση του ονόματος του Λουκά στις παύλειες επιστολές με τρόπο που δείχνει να είναι "χρησιμότατος συνοδός" του Παύλου[4] (Κολ. 4,14· Β΄ Τιμ. 4,11· Φιλημ. 24), β) η ομοιότητα γλώσσας και ύφους στα δύο έργα, γ) το σύνολο των λεγομένων "ημείς" εδαφίων (Πραξ. 16,10-17· 20,5-16· 21,1-17· 27,1-28.26) τα οποία, κατά γενική εκτίμηση, αποτελούν ένα είδος οδοιπορικού-ημερολογίου σε α΄ πληθυντικό πρόσωπο, το οποίο διατηρούσε ο Λουκάς ως συνοδός του Παύλου -και άρα ως αυτόπτης μάρτυρας- στη δεύτερη και τρίτη περιοδεία του[5][6].
Πληροφορίες περί του βίου του
Το όνομα Λουκάς (< lux < φως) δεν απαντά στην κλασική γραμματεία. Το όνομα αυτό προέρχεται από σύντμηση του ονόματος Λουκανός (και όχι από το Λουκιανός από όπου προέρχεται το Λούκιος) (Πρ. 13,1· Ρωμ. 16,21)[7][8].
Ο Λουκάς είναι ο μοναδικός ευαγγελιστής ο οποίος υπήρξε εθνικός, και αυτό συνάγεται από το γεγονός ότι μνημονεύεται στο Κολ. 4,10-11 ξεχωριστά από τους άνδρες της περιτομής, δηλ. τους Ιουδαίους. Επίσης κατά το κήρυγμα στους Φιλίππους δε συλλαμβάνεται μαζί με τον Παύλο και το Σίλα ακριβώς επειδή δεν ήταν Ιουδαίος (Πρ. 16,19)[9].
Η αρχαία εκκλησιαστική παράδοση δέχθηκε ως συγγραφέα του τρίτου Ευαγγελίου και των Πράξεων Αποστολών το Λουκά, συνοδό και συνεργό του αποστόλου Παύλου. Η μαρτυρία αυτή ανάγεται στόν Ειρηναίο, κατά την ιστορική πληροφορία του Ευσεβίου: "Ο Λουκάς δε, ο ακόλουθος του Παύλου, κατέγραψεν εις βιβλίον το υπ' εκείνου κηρυσσόμενον ευαγγέλιον"[10].
Αγιολογία
Τι απέγινε ο Λουκάς μετά το μαρτύριο του Παύλου και πως ολοκλήρωσε το βίο του δεν είναι γνωστό, και η παράδοση εμφανίζεται αρκετά συγκεχυμένη[11]. Θεωρείται πιθανό ότι ο ευαγγελιστής εγκατέλειψε τη Ρώμη λόγω του διωγμού των χριστιανών. Σύμφωνα με πληροφορίες εκκλησιαστικών Πατέρων, ο Λουκάς κήρυξε το Ευαγγέλιο στη Δαλματία, Γαλλία, Ιταλία, Μακεδονία[12] και Αχαΐα[13]. Ο Συμεών ο Μεταφραστής αναφέρει ότι ο Λουκάς, μετά τη Ρώμη μετακινήθηκε ανατολικά, διέσχισε τη Λιβύη και έφτασε στην Αίγυπτο, χειροτονηθηκε επίσκοπος στη Θηβαΐδα, όπου και πέθανε[14]. Κατά τον Γαυδέντιο (Gaudentius, 4ος αι.), επίσκοπο της ιταλικής πόλης Βρέσκιας (Brescia), ο Λουκάς έζησε στην Πάτρα[15].
Σύμφωνα με τον αντιμαρκιωνιτικό πρόλογο και τον Συμεών Μεταφραστή, ο Λουκάς πέθανε στη Θήβα της Βοιωτίας σε ηλικία 84 ετών. Σύμφωνα με τον Ισίδωρο Σεβίλλης, ο ευαγγελιστής κοιμήθηκε στη Βιθυνία της Μικράς Ασίας σε ηλικία 74 ετών[16], ενώ κατά τον Νικηφόρο Κάλλιστο, ήταν 80 ετών[17]. Ο Γρηγόριος ο Θεολόγος πρώτος αναφέρεται σε μαρτυρικό θάνατο του Λουκά[18] ενώ περί μετακομιδής του ιερού λειψάνου του στην Κωνσταντινούπολη μιλούν ο Συμεών ο Μεταφραστής, ο Ισίδωρος Σεβίλλης και ο Ιερώνυμος[19], ο οποίος προσθέτει και την πληροφορία ότι η μεταφορά έγινε μαζί με τα οστά του Αποστόλου Ανδρέα.
Παλαιά παράδοση θέλει τον Λουκά ζωγράφο, ο οποίος μάλιστα φιλοτέχνησε την εικόνα της Θεοτόκου. Την παράδοση αυτή προϋποθέτει η ορθόδοξη υμνολογία κατά τον Μικρό Παρακλητικό Κανόνα προς τη Θεοτόκο: "Άλαλα τα χείλη των ασεβών, των μη προσκυνούντων την εικόνα σου την σεπτήν, την ιστορηθείσα υπό του Αποστόλου Λουκά ιερωτάτου, την οδηγήτριαν".
Η μνήμη του Αποστόλου και Ευαγγελιστή Λουκά τιμάται στις 18 Οκτωβρίου.
Απολυτίκιον. Ήχος δ΄. Ταχύ προκατάλαβε.
Ακέστωρ σοφώτατος, ιερομύστα Λουκά,
ζωγράφος πανάριστος, της Θεοτόκου Μητρός, εδείχθης Απόστολε
έγραψας μάκαρ, λόγους, δια πνεύματος θείου έδωκας εννοήσαι,
συγκατάβασιν άκραν, Χρίστου της παρουσίας διο πρέσβευε σωθήναι ημάς.
Υποσημειώσεις
- ↑ The works of Nathaniel Lardner in ten volumes (with a life by Dr. Kippis), τόμ. 5, London 1827, σελ. 374: "Luke...died in the 84th year of his age, about the year of Christ 70".
- ↑ Βούλγαρης Σπ. Χρήστος, Εισαγωγή Εις την Καινήν Διαθήκην, τόμ. Α΄, Αθήνα 2003, σελ. 238.
- ↑ Παναγόπουλος Ιωάννης, Εισαγωγή στην Καινή Διαθήκη, Ακρίτας, Αθήνα 1994, σελ. 104.
- ↑ Λουκάς, ΘΗΕ, τόμ. 8 (1966), στ. 36466.
- ↑ Παναγόπουλος, Εισαγωγή..., ό.π., σελ. 104.
- ↑ Ιωαννίδης Θωμάς, Το κατά Λουκάν Ευαγγέλιο και οι Πράξεις των Αποστόλων, Επιστημονική Επετηρίδα Θεολογικής Σχολής Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΕΕΘΣΘ), τμήμα Ποιμαντικής, τόμ. 09, Θεσσαλονίκη 2004, σελ. 293.
- ↑ Δεσπότης Σ. Σωτήριος, Ο Κώδικας των Ευαγγελίων, Άθως, Αθήνα 2007, σελ. 230.
- ↑ Σχετικά με το όνομα Λουκάς βλ. επίσης:
1. Λουκάς, ΘΗΕ, τόμ. 8 (1966), στ. 364: "Το εν ταις επιστολαίς του Παύλου όνομα Λουκάς δεν φαίνεται να τυγχάνη το αυτό μετά του ονόματος Λούκιος (Πράξ. ιγ' 1, Ρωμ. ιστ' 21), διότι τούτο μεν προέρχεται, προφανώς, εκ του Λουκιανός, δικαιολογουμένου ούτω του γράμματος 'ι', εκείνο δε εκ της συντμήσεως του λατινικού Lucanus. Σημειωθήτω ότι χειρόγραφα τινα της Βουλγάτας τιτλοφορούν το τρίτον Ευαγγέλιον ως 'secundum Lucanum'".
2. Μουστάκης Βασίλειος, Λεξικό της Αγίας Γραφής, Αθήναι 1955, σελ. 110: "Λουκάς. Εξελληνισμένος τύπος του λατινικού Lucius ή Lucanus". - ↑ Δεσπότης, Ο Κώδικας..., ό.π., σελ. 230-231.
- ↑ Ευσεβίου, Εκκλ. Ιστορία Ε΄ 8,3. Μετάφραση του Παν. Χρήστου από το: Ευσέβιος επίσκοπος Καισάρειας, άπαντα 2 (σειρά Ε.Π.Ε.), Εκκλησιαστική Ιστορία (βιβλία Δ΄-ΣΤ΄), Πατερικαί εκδ. Γρηγόριος ο Παλαμάς, Θεσσαλονίκη 1978, σελ. 151.
- ↑ Για τις πληροφορίες που ακολουθούν βλ. κυρίως: Βούλγαρης Σπ. Χρήστος, Εισαγωγή εις την Καινήν Διαθήκην, τόμ. Α΄, Αθήνα 2003, σελ. 237-238 και ΘΗΕ, τόμ. 8 (1966), στ. 366.
- ↑ Επιφανίου, Κατά αιρέσεων, PG 41,907.
- ↑ Γρηγ. Ναζιανζ., PG 36,228. Βλ. και Νικηφόρου Καλλίστου, Εκκλ. Ιστ. II,43.
- ↑ PG 115,1136.
- ↑ PL 20,963 εξ.
- ↑ De vile et obitu patrum, PL 83,154.
- ↑ PG 145,876.
- ↑ PG 35,589.
- ↑ De viris illustrious, PL 23,610.
Βιβλιογραφία
- Δεσπότης Σ. Σωτήριος, Ο Κώδικας των Ευαγγελίων, Άθως, Αθήνα 2007, σελ. 229-233.
- Καραβιδόπουλος Δ. Ιωάννης, Εισαγωγή Στην Καινή Διαθήκη, 2η έκδ., Πουρναράς, θεσσαλονίκη 1998, σελ. 197-200.
- Μουστάκης Βασίλειος, Λεξικό της Αγίας Γραφής, Αθήναι 1955, σελ. 110.150.
- Παναγόπουλος Ιωάννης, Εισαγωγή στην Καινή Διαθήκη, Ακρίτας, Αθήνα 1994, σελ. 103-106.
