'''Πελάγιος''' αποκαλείται ο Βρετανός ή Ιρλανδός [[Μοναχισμός|μοναχός]]<ref>ΘΗΕ, τ. 10, σελ. 255</ref>, ιδρυτής της [[Αίρεση|αιρέσεως]] του [[Πελαγιανισμός|Πελαγιανισμού]]. Έδρασε κατά τον 4ο και κυρίως 5ο αιώνα, φέρνοντας στο προσκήνιο μία νέα διδασκαλία που αφορούσε το [[δόγμα]] της σωτηρίας του ανθρώπου. Ο ίδιος παρότι δεν φαίνεται να επιθυμούσε κάποιο είδος αρχηγίας<ref>Στ. Παπαδόπουλος, Πατρολογία Γ΄, σελ. 229</ref>, απασχόλησε τα θεολογικά δρώμενα της Αυτοκρατορίας για περίπου 20 έτη, υποστηρίζοντας πως ο άνθρωπος δύναται να σωθεί μόνο με τη δική του έμφυτη ικανότητα. Τελικώς καταδικάστηκε από τους πάπες Ρώμης<ref>Ιννοκέντιο Α΄, Ζώσιμο, Βονιφάτιο Α΄, Κελεστίνο</ref>, αλλά και την [[εκκλησία]] της Βορείου Αφρικής, ενώ το κίνημά του, καταδικάστηκε οριστικώς και από την [[Γ΄ Οικουμενική Σύνοδος|Γ΄ οικουμενική Σύνοδο]] το 431.