Αλλαγές

{{Γνωστικισμός}}'''Νικολαϊτισμός''', αποκαλείται η [[Γνωστικισμός|γνωστική]] [[Αίρεση|αίρεση]], σύμφωνα με την οποία η λύτρωση-γνώση για τον άνθρωπο επέρχεται μετά κατά την απαλλαγή της σαρκός<ref>Βλάσιος Φειδάς, Εκκλησιαστική Ιστορία, τ. Α΄, σελ. 168</ref>, μέσα από ακολασία, βρώση ειδωλόθυτων και γενικά καταχρήσεων καταφθοράς της σαρκός<ref>ΘΗΕ, τ. 9, σελ. 509</ref>. Οι Νικολαΐτες αποτέλεσαν την πλέον αντινομική<ref>Δηλαδή έπραττε τα ακριβώς αντίθετα του μωσαϊκού νόμου</ref> αίρεση των πρώτων χρόνων του χριστιανισμού, οι οποίοι με το πρόσχημα της χριστιανικής ελευθερίας, επιθυμούσαν επιστροφή στον ηθικό έκλυτο βίο των εθνικών<ref>Κ. Σκουτέρης, Ιστορία Δογμάτων, σελ. 283</ref>. Σύμφωνα με τον Ευσέβιο Καισαρείας η αίρεση διήρκεσε για μικρό χρονικό διάστημα<ref>Ευσέβιος Καισαρείας, Εκκλ. Ιστορία 3, 29</ref>.

Το όνομα της αιρέσεως αυτής για πρώτη φορά απαντά στην [[Αποκάλυψη του ΙωάννηΑποκάλυψις Ιωάννου|Αποκάλυψη του Ιωάννου]] (''2,6 κ.εξ.''), συνάμα με το όνομα Βαλααμίτες (''2, 14''). Σύμφωνα με την περιγραφή αναφέρεται Στο ιερό κείμενο γίνεται μνεία πως ο [[Άγγελος ]] της Αποκάλυψης μισεί τα έργα των Νικολαϊτών, ενώ χαρακτηρίζεται χαρακτηρίζονται και ως ''"βαθέα του Σατανά"'' (''2,24''). Επίσης μία ακόμα αναφορά βρίσκουμε στην [[επιστολή Ιούδα]] (κεφ. 11). Πηγές περί Νικολαϊτών ανευρίσκουμε αρκετές και σε αρχαίους συγγραφείς, αλλά σε αυτές δίδεται έμφαση στο ηθικό και μόνο μέρος της αίρεσης με αποτέλεσμα για τη διδασκαλία τους να γνωρίζουμε λίγα πράγματα. Αυτά αφορούν το σύστημα της ηθικής τους το οποίο είχε βάση το ''"δειν παραχρήσθαι τη σαρκί"'', το οποίο το απέδιδαν στο Νικόλαο. Στη φράση αυτή έδιναν την έννοια της ακολασίας, ενώ κατά τον [[Κλήμης Αλεξανδρείας|Κλήμη Αλεξανδρείας]] η φράση αυτή είχε το νόημα της εγκράτειας και της καταστολής των παθών<ref>Κλήμης Αλεξανδρείας, Στρωματείς 2, 20</ref>.

Εν αρχή πρέπει να τονιστεί πως το όνομα Βαλααμίτες τους αποδόθηκε προφανώς εκ του ονόματος του μεσοποταμίτη μάντη Βαλαάμ, ο οποίος συμβούλεψε τις Μωαβίτιδες να παρασύρουν τους Ισραηλίτες σε ακολασία (''[[Αριθμοί]] 24, 14. 25, 1 κ.εξ.''). Είναι επίσης χαρακτηριστικό πως και οι ακόλουθοι του μάντη έζησαν έκλυτο βίο και έτσι γίνεται εμφανές πως με τον τρόπο αυτό ο συγγραφέας σκοπό κάνει να διαφανεί η ηθική τους συμπεριφορά. Το όνομα Νικολαΐτες, είναι το όνομα με το οποίο αυτοαποκαλούνταν, καθώς σύμφωνα με τον [[Επιφάνιος Σαλαμίνας|Επιφάνιο]], ισχυρίζονταν πως προέρχονταν από έναν εκ των επτά [[Διάκονος|διακόνων]], το Νικόλαο. Σύμφωνα με την παράδοση αυτή, ο Νικόλαος έχοντας όμορφη γυναίκα αρχικά επιδόθηκε σε ισχυρή [[άσκηση]], αλλά τελικώς απέτυχε και παρασύρθηκε στη λαγνεία, με αποτέλεσμα να παραδώσει και τη γυναίκα του στις βουλές της κοινότητας. Έτσι διακήρυξε πως η σεξουαλική συμπεριφορά είναι ηθικώς αδιάφορη, μάλλον δε, βοηθά σε επίτευξη υψηλότερου πνευματικού βίου<ref>Επιφάνιος, Πανάριον 25</ref>. Η ιστορία αυτή σήμερα γνωρίζουμε πως κατά βάση είναι πλαστή και δημιουργήθηκε με κύριο στόχο να δοθεί κύρος στον τρόπο συμπεριφοράς τους. Υπάρχουν επίσης συγγραφείς οι οποίοι βεβαίωσαν ότι ο Νικόλαος, ουδέποτε παρασύρθηκε από τις σαρκικές ηδονές<ref>Κλήμης Αλεξανδρείας, Στρωματείς,2, 118,3 κ.ε.</ref>, δεχόμενες δεχόμενοι όμως πως ο Νικόλαος πράγματι προσέφερε τη γυναίκα του στους Αποστόλους, οι οποίοι αφενός δεν εδέχθησαν, αφετέρου το έπραξε για να αποκόψει το πάθος της αντιζηλίας που είχε. Γενικά όμως η παραδόση παράδοση περί Νικολάου διακόνου, θα πρέπει να χαρακτηριστεί ως μεταγενέστερηκαι πλαστή<ref>ΘΗΕ, ο.π., σελ. 509</ref><ref>Κ. Σκουτέρης, ο.π., σελ. 284</ref>. Σύμφωνα τελικώς με το Βασίλειο Στεφανίδη, αλλά και τον Παναγιώτη Χρήστου, το όνομα Βαλαάμ, αποδιδόταν στα Ελληνικά με το όνομα Νικόλαος και γι αυτό το λόγο αποκλήθηκαν Νικολαΐτες<ref>Βασίλειος Στεφανίδης, Εκκλησιαστική Ιστορία, σελ. 62</ref><ref>Π. Χρήστου, Ελληνική Πατρολογία, τ. Β΄, σελ. 144</ref>.

Επίσης πρέπει να τονιστεί πως ο Ο Επιφάνιος επίσης τους συνδέει με τους [[οφίτες]], αν και δε δεν είναι βέβαιο ότι χρησιμοποιούσαν τον όφιως σύμβολο, ενώ υπήρξε ιδιαίτερα επιθετικός στους χαρακτηρισμούς του, χαρακτηρίζοντάς τους ως σύμβολοκαταγέλαστους, καθώς εισάγουν το βόρβορο της ακαθαρσίας, θεωρώντας τους δε εκτός κάθε χριστιανικού διδάγματος και παράδοσης. Πρόκειται τελικά για πνεύμα πλάνης ανάλογο με αυτό που εξαπάτησε την [[Εύα]]<ref>κατά αιρέσεων 1, 2, 25</ref>. ==Διδασκαλία==