Αλλαγές

Στην ορθόδοξη θεολογία η κόλαση είναι μια διαφορετική κατάσταση από τον παράδεισο, που όμως προκύπτει από την ίδια [[Άκτιστο|άκτιστη]] πηγή και βιώνεται ως διαφορετική εμπειρία. Γι αυτό στην ορθόδοξη εκκλησία ''"η ζωή και η αθανασία δεν έχουν πια σχέση με αμοιβές και τιμωρίες...αλλά ερμηνεύονται ως υψηλά επιτεύγματα, ως διαρκής πορεία...στο θείο φως. Παράδεισος και Κόλαση δεν είναι δύο τόπου ξεχωριστοί"''<ref>Νικολάου Ματσούκα, Ιστορία της Φιλοσοφίας, σελίς 549</ref>. Η εμπειρία αυτή είναι είναι η όραση του Θεού, μέσα στο άκτιστο της θεότητάς του, όπως θα καθοράται μετά τη δευτέρα και ένδοξη παρουσία του. Έτσι παράδεισος και κόλαση, είναι η ίδια πραγματικότητα, βιούμενη με διαφορετικό τρόπο, ανάλογα την προετοιμασία της [[Ψυχή|ψυχής]] στον εγκόσμιο βίο. Γι αυτό το λόγο η κόλαση δεν είναι τόπος «''δίκης''» για τον αμαρτωλό αλλά η δυνατότητα θέασης και βίωσης της μακαριότητας του Θεού, με βάση την καθαρότητα της «''καρδιάς''» του ανθρώπου, η οποία μέσω της εκκλησίας ''θεραπεύεται'' και οδηγείται στην εν Χριστώ τελείωση και το φωτισμό, με τη συνεργό χάρη του [[Άγιο Πνεύμα|Παναγίου Πνεύματος]]. Θα λέγαμε πως την ορθόδοξη πατερική παράδοση η κόλαση δεν έχει πια καμία σχέση με τιμωρία, αφού ακόμα και αν πολλές φορές ''"διατηρούνται τέτοιες παραστάσεις, αλλά αποβαίνει αυτή η προσωπική αδυναμία, η ...καθίσταται αμεθεξία και η ακοινωνησία μεταξύ Θεού και κολασμένων και μεταξύ αυτών των ιδίων που έχουν στερηθεί τη μέθεξη στη χάρη του Θεού"''<ref>Νικολάου Ματσούκα, Ιστορία της κάθε προσωπικότητας με το ΘεόΦιλοσοφίας, σελίς 549</ref>, που προκύπτει από τη βουλητική στάση του ανθρώπου<ref>ο.π.</ref>. ''"Η κόλαση είναι αστοχία και αποτυχία στην κίνηση του ανθρώπου να ξεπεράσει την κακή αλλοίωση, να νικήση νικήσει το μηδέν, το μη όν και να καρπωθεί το είναι. Συνάμα ο κολάσμενο κολάσμενος έχοντας άτρεπτη την ύπαρξή του στη στασιμότητα, εξαιτίας σκλήρυνσης και αμετανοησίας, φλέγεται από επιθυμία που δε μπορεί να ικανοποιηθεί, αφού δεν υπάρχει αντικείμενό της"''<ref>Ιωάννου Δαμασκηνού, «Ι. Κατα Μανιχαίων Διάλογος. ΙΙ. Προς τους Διαβάλλοντας...», (απόδοση-σχόλιο Νίκος Ματσούκας), σελίς 17</ref>. Έτσι η πνευματική μετοχή στην κόλαση, αποβαίνει κατεξοχήν ζήτημα του πιστού. Στην παραβολή του Πλουσίου με τον Λάζαρο<ref>Κατά Λουκάν, 16</ref>, διαφαίνεται, πως ο πλούσιος αρνείται την προσφερόμενη από το θεό σωτηρία, δηλαδή βλασφημεί κατά του [[Άγιο Πνεύμα|Αγίου Πνεύματος]] και οδηγείται στη κόλαση, από όπου δύναται να δει την ίδια πραγματικότητα με το Λάζαρο, δηλαδή και τον παράδεισο και την κόλαση, αλλά αδυνατεί να βιώσει τον παράδεισο. Αυτό διότι οι κολασμένοι, λόγω πώρωσης<ref>Κατά Μάρκον 3,5</ref> και μη καθαρότητας της καρδίας των, δύναται να δουν ως σωτηρία μόνο το πυρ, διότι η κατάστασή τους, αδυνατεί να δεχθεί άλλη μορφή σωτηρίας. Έτσι και αυτοί φτάνουν στην τελείωση, αλλά μόνο οι δίκαιοι τελειούνται σωζόμενοι, καθώς για τους υπολοίπους, η σωτήρια είναι η κόλαση, εξαιτίας ότι εν ζωή επεδίωξαν μόνο την ευδαιμονία. Δίκαιοι λοιπόν και άδικοι περνούν από το πυρ της Θείας παρουσίας, αλλά οι μεν περνούν «''αλώβητοι''», οι δε «''καιόμενοι''», όπως ο Ευθύμιος Ζιγαβηνός παρατηρεί, τον 12ο αιώνα.