12.398
επεξεργασίες
Αλλαγές
καμία σύνοψη επεξεργασίας
{{Γνωστικισμός}}Ο '''Καρποκράτης''' ήταν ακαδημαϊκός φιλόσοφος και διδάσκαλος της εγκύκλιας παιδείας και ταυτόχρονα, μία επιφανής προσωπικότητα του χριστιανικού [[Γνωστικισμός|Γνωστικισμού]]<ref>Σκουτέρης Β. Κωνσταντίνος, ''Ιστορία Δογμάτων'', τόμ. Α΄, Αθήνα 1998, σελ. 314.</ref>. Καταγόταν από την [[Αλεξάνδρεια]] όπου και έδρασε στις αρχές του 2ου μ.Χ. αιώνα<ref>Θεοδώρου Ανδρέας, ''Θέματα ιστορίας δογμάτων'', ΟΕΔΒ, Αθήνα 1986, σελ. 170.</ref>, στους χρόνους του αυτοκράτορα ''Αδριανού'' (117 - 138)<ref>Παπαδόπουλος Γ. Στυλιανός, ''Πατρολογία'', τόμ. Α΄, έκδ. 4η, Αθήνα 2000, σελ. 187.</ref>. O '''Καρποκράτης''' παντρεύτηκε την ''Αλεξάνδρεια'' από τη Σάμη της Κεφαλληνίας και απέκτησε γιο, τον [[Επιφανής|Επιφάνη]]<ref>''ΘΗΕ'', τόμ. 5 (1964), στ. 799.</ref>, οπόίος οποίος έγινε και συνεχιστής του<ref>Παπαδόπουλος, ''Πατρολογία'', ό.π.</ref>. Σημαντικές πληροφορίες για τον ''Καρποκράτη'', τον ''Επιφανή'' και τη διδασκαλία τους, παίρνουμε από τους [[Ειρηναίος Λουγδούνων (Λυών)|Ειρηναίο]], [[Ιππόλυτος|Ιππόλυτο]] και [[Κλήμης Αλεξανδρεύς|Κλήμεντα τον Αλεξανδρέα]]<ref>''ΘΗΕ'', τόμ. 7 (1965), στ. 369.</ref>.
==Διδασκαλία==
Η φιλοσοφική κατάρτιση και η παιδεία του ''Καρποκράτη'' τον έφεραν εγγύτερα στον ''Πλατωνισμό'', τον ''Νεοπλατωνισμό'' και στον ''Πυθαγορισμό'', ενώ συγχρόνως τον απομάκρυναν από τις αυστηρές ιουδαϊκές διατάξεις. Η διδασκαλία του περιελάμβανε ένα μεγάλο σύνολο από στοιχεία, γνωστικά, χριστιανικά και φιλοσοφικά<ref>Σκουτέρης, ''Ιστορία...'', ό.π.</ref>.
Κατά τον ''Καρποκράτη'' ο υλικός κόσμος με όλα του τα δημιουργήματα είναι έργο αγγέλων οι οποίοι εμφανίζονται υποδεέστεροι του αγέννητoυ και εντελώς άγνωστου ''Θεού-Πατέρα''. Θεωρούσε ότι ο [[Χριστός]] ήταν ένας απλός άνθρωπος που γεννήθηκε με πατέρα τον [[Ιωσήφ]] και η μόνη διαφορά του από τους υπόλοιπους ανθρώπους ήταν η αρετή του και η ηθική του τελειότητα<ref>Θεοδώρου, ''Θέματα...'', ό.π.</ref> η οποία του επέτρεψε να μείνει ελεύθερος από την καταδυνάστευση των αγγέλων που δημιούργησαν τον κόσμο<ref>Παπαδόπουλος, ''Πατρολογία'', ό.π.</ref>. Κατά συνέπεια, η προσπάθεια των υπόλοιπων ανθρώπων να μιμηθούν την τελειότητα του [[Χριστός|Ιησού]] μπορεί οδηγούσε στο επιθυμητό αποτέλεσμα να επιτύχουν και αυτοί το ίδιο<ref>Θεοδώρου, ''Θέματα...'', ό.π.</ref>. Μάλιστα, όπως σημειώνει ο ''Ιππόλυτος'', οι ''Καρποκρατιανοί'' πίστευαν ότι μπορούσαν να γίνουν όμοιοι με το ''Χριστό'' και δυνατώτεροι από τους [[Απόστολοι|Αποστόλους]] και τους Μαθητές Του<ref>Σκουτέρης, ''Ιστορία...'', ό.π.</ref>. Σημαντικό ρόλο στην προσπάθειά τους αυτή έπαιζε και η άσκηση της μαγείας, όπως μαρτυρεί ο ''Ιππόλυτος'' (''Έλεγχος'', VII.32)<ref>Φειδάς Ιω. Βλάσιος, ''Εκκλησιαστική Ιστορία - Απ' αρχής μέχρι την Εικονομαχία'', τόμ. Α΄, 3η έκδ., Αθήνα 2002, σελ. 156.</ref>.
Κατ' αυτούς, η σωτηρία συντελείται διά της πίστεως και της αγάπης. Όμως, σύμφωνα με τον ''Ειρηναίο'' όλες οι λοιπές αξίες τους ήταν ηθικά αδιάφορες, συνέπεια του οποίου ήταν προσθήκη της αμαρτίας ως μέσο σωτηρίας, καθώς με αυτή θα μπορούσαν να φθείρουν το σώμα, τη φυλακή της σάρκας<ref>''ΘΗΕ'', τόμ. 7 (1965), στ. 370.</ref>. Οι ακρότητες εναντίον κάθε έννοιας ηθικής, με σκοπό την απελευθέρωση της ψυχής από το δεσμωτήριο του σώματος ήταν ο τρόπος με τον οποίο περιγράφεται η έννοια του [[Αντινομισμός|Αντινομισμού]] στους [[Γνωστικισμός|Γνωστικούς]]<ref>"Αντινομισμός", εγκυκλοπαίδεια ''Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάννικα'', τόμ. 9, εκδ. Πάπυρος, Αθήνα 2004-2005 [CD-ROM].</ref>. Αυτή η διαδικασία φθοράς του σώματος μπορούσε να συνεχίζεται διαρκώς με αλλεπάλληλες μετενσωματώσεις μέχρι να επιτευχθεί η απελευθέρωση της ψυχής<ref>''ΘΗΕ'', τόμ. 7 (1965), στ. 370.</ref>. Μάλιστα, τα όργια των ''Καρποκρατιανών'' γίνονταν όπλα στα χέρια των διωκτών του χριστιανισμού<ref>''ΘΗΕ'', τόμ. 7 (1965), στ. 370.</ref>.
Σύμφωνα με τα όσα μας μεταφέρει ο [[Ευσέβιος Καισαρείας|Ευσέβιος]] για τους γνωστικούς του ''Καρποκράτη'':
:''"Εδίδασκον ότι οι μέλλοντες να φθάσουν εις την τελειότητα της κατ' αυτούς μυσταγωγίας ή μάλλον μυσαροποιίας πρέπει να διαπράττουν όλας τας αισχρουργίας, διότι τάχα δεν θα ήτο δυνατόν να εκφύγουν τους κοσμικούς, όπως εκείνοι τους ελεγον, άρχοντας, παρά μόνον εάν απονείμουν είς όλους τα χρέη δι' αισχρών πράξεων"''<ref>''Εκκλ. Ιστορία'', Δ΄.9 σε μετάφραση του Παναγιώτη Χρήστου στο: Ευσέβιος επίσκοπος Καισάρειας, Άπαντα #2 (σειρά Ε.Π.Ε.), ''Εκκλησιαστική Ιστορία'' (βιβλία Δ΄-ΣΤ΄), Πατερικαί εκδ. 'Γρηγόριος ο Παλαμάς', Θεσσαλονίκη 1978, σελ. 23.</ref>.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό του συστήματος των ''Καρποκρατιανών'' ήταν οι πολύχρωμες, επάργυρες ή επιχρυσωμένες εικόνες του [[Χριστός|Χριστού]], τις οποίες τοποθετούσαν μαζί με εικόνες φιλοσόφων όπως του ''Πυθαγόρα'', του ''Πλάτωνα'', του Αριστοτέλη και άλλων και τους απέδιδαν τιμές όπως οι εθνικοί (ειδωλολάτρες)<ref>Δέρβος Γεώργιος, ''Χριστιανική Γραμματολογία'', τόμ Β΄, εν Αθήναις 1904, σελ. 222.</ref>.
==Επιφανής==
Ο γιος του ''Καρποκράτη'', ο ''Επιφανής'' έχοντας ως δάσκαλο τον πατέρα του, επεξεργάσθηκε περαιτέρω, σε σύγγραμμα του ''Περί δικαιοσύνης'' (αποσπάσματα του οποίου διασώζει ο ''Κλήμης'' στο ''Στρωματείς'' 3.2), τις περί Θεού και κόσμου αντιλήψεις του πατέρα του και προχώρησε ακόμα περισσότερο στην κατεύθυνση της ηθικής εκλύσεως, έχοντας ως κεντρική θέση στην κοσμοθεωρία του την κοινοκτημοσύνη και την κοινογαμία<ref>Σκουτέρης, ''Ιστορία...'', ό.π., σελ. 315.</ref>.
Ο ''Επιφανής'' αν και πέθανε σε ηλικία μόλις 17 ετών, αναδείχθηκε σε συστηματικό δάσκαλο του ''γνωστικισμού'' και έκανε τόσο μεγάλη εντύπωση στον τόπο καταγωγής της μητέρας του, τη ''Σάμη'' της Κεφαλληνίας ώστε λατρεύθηκε εκεί ως θεός<ref>Κλήμης, ''Στρωματείς'', ''PG'' 8,1105A.</ref>
==Υποσημειώσεις==
[[Κατηγορία:Γνωστικισμός|Κ]]
[[Κατηγορία:Γνωστικοί|Κ]]
[[Κατηγορία:2ος αιώνας|Κ]]
