Αλλαγές

{{επιμέλεια}}Το '''κακό''' είναι έννοια που νοείται πάντοτε σε συσχετισμό προς το αγαθό<ref>λήμμ. "Κακό, το", εγκυκλοπαίδεια ''Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάννικα'', τόμ. 31, εκδ. Δίας, Αθήνα 2004.</ref> και τις σημασίες που αποδίδονται στο αντίθετό του, "το καλό"<ref>λήμμ. "Κακό", εγκυκλοπαίδεια ''ΔΟΜΗ'', τόμ. 14, Αθήνα 2004.</ref> προς το οποίο και αντιτίθεται ριζικά<ref>''Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάννικα'', ό.π..</ref>. Σύμφωνα με την [[Πατρολογία|πατερική]] γραμματεία ''"τίποτε άλλο δεν είναι το κακό παρά στέρηση του αγαθού, όπως και το σκότος είναι στέρηση του φωτός. Το αγαθό είναι φως νοητό, όπως και το κακό είναι σκότος νοητό"''<ref>Ιωάννης Δαμασκηνός, ''Περί διαβόλου και δαιμόνων'' στο ''Έκδοσις ακριβής της ορθοδόξου πίστεως'' (μτφρ. Ν. Ματσούκα), Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1992, σελ. 107.</ref>. Κατά μία έννοια, '''"Κακόκακό"''' είναι κάθε τι που η κρίση μας απαξιώνει, θεωρεί ότι θα έπρεπε να εκλείπει, κάθε τι που διεγείρει την αποστροφή μας<ref>λήμμ. "Κακόν", ''Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια'' (Θ.Η.Ε.), τόμ. 07, εκδ. Μαρτίνος Αθ., Αθήνα 1965, στ. 198.</ref>.

==Το κακό στην Ορθόδοξη πίστη είναι "ως «''μη ον", δηλαδή "ανύπαρκτο", επειδή πρόκειται για στέρηση του καλού, που είναι το "ον", το "υπαρκτό". Η στέρηση όμως είναι απλά ένα γεγονός. Δηλαδή το κακό είναι μόνο ένα συμβάν, ένα γεγονός και όχι ύπαρξη. Ανάλογο παράδειγμα είναι το σκοταδι ή η σκιά σαν έλλειψη ή απουσία φωτός. Ο ορισμός αυτός, από μόνος του λύνει το μεγάλο πρόβλημα της ύπαρξης του κακού στον κόσμο, γιατί μαρτυρά ότι ο Θεός δεν έπλασε στον κόσμο το κακό, εφ' όσον το "μη ον" δεν πλάθεται ως ανύπαρκτο.'»==

==Είναι γεγονός, ότι η ''"η χριστιανική διδασκαλία"'' είναι ''"πέρα για πέρα αντίθετη προς τη [[διαρχία]]"''<ref>Ματσούκας Α. Νίκος, ''Το πρόβλημα του κακού - Δοκίμιο πατερικής θεολογίας'', 3η έκδ., Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1992, σελ. 273.</ref> και κατά συνέπεια διδάσκει ότι ''"δεν μπορεί να νοηθεί κανένα στοιχείο που να μην είναι δημιούργημα του Θεού"''<ref>Ματσούκας Α. Νίκος, 'Δογματική και Συμβολική θεολογία', τόμ. Γ' (Ανακεφαλαίωση και Αγαθοτοπία-Έκθεση του οικουμενικού χαρακτήρα της χριστιανικής διδασκαλίας), Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1997, σελ. 376.</ref>. Εντούτοις, συχνά χρησιμοποιεί την εικόνα της σύγκρουσης ''"θεϊκών και δαιμονικών δυνάμεων"'', στην περίπτωση αυτή όμως ''"δανείζεται μονάχα το σχήμα της πάλης του καλού και του κακού"'', με το '"κακό " να παραμένει ανύπαρκτο ''"ως πράγμα"'' και να ''"εννοείται μονάχα ως διαβρωμένη...αγαθή πραγματικότητα"''<ref>Ματσούκας, ''Το πρόβλημα του κακού'', ό.π..</ref>. Κατά συνέπεια το κακό ''"είναι μη ον...δεν έχει...υπόσταση...αλλά...παρυπόσταση"''<ref>Ματσούκας Α. Νίκος, 'Δογματική και Συμβολική θεολογία', τόμ. Β' (Έκθεση της ορθόδοξης πίστης σε αντιπαράθεση με τη δυτική Χριστιανοσύνη), 2η έκδ., Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1988, σελ. 211.</ref>, ''"κλέβει"'' δηλαδή ''"την υπόσταση του αγαθού και επομένως αποτελεί παραμόρφωση"''<ref>Ματσούκας, ''Δογματική...'', τόμ. Γ', ό.π..</ref>. Άρα ''"ανυπόστατον το κακόν"''<ref>Μάξιμος Ομολογητής, ''Σχόλια'', PG 4,53A.</ref> και όπως σημειώνει ο [[Διονύσιος Αρεοπαγίτης]] ''"ούτε υπόστασιν έχει...αλλά παρυπόστασιν, του αγαθού ένεκα και ουχ εαυτού γινόμενου"==''<ref>Διονυσίου Αρεοπαγίτου, ''Περί θείων ονομάτων'', PG 3,732C.</ref>.

Το κακό, Στην Ορθόδοξη θεολογία νοούνται μόνο δύο καταστάσεις. Η θεότητα που είναι το εντελώς αντίθετο τού καλού. Συνεπώς αν καλό άκτιστο και η δημιουργία που είναι: η ύπαρξηκτίση, η γνώση, η κατοχή, η αφθαρσία, η αϊδιότητα, η κίνησηπροερχόμενη από το ''"μη ον"''. Και τα δύο αυτά πράγματα είναι αγαθά, ''"το φωςκακό όμως ως παρυπόσταση και στέρηση και συνάμα διάβρωση του κάθε όντος, αφορά μόνο κτιστά πράγματα. Επομένως κακό δεν είναι τίποτα άλλο παρά η λογική, δυνατή και η παντοδυναμίασυντελούμενη (όπου συντελείται) διάβρωση ενός κτιστού και πάντοτε αγαθού όντος"''<ref>Ιωάννου Δαμασκηνού, κ«Ι. Κατα Μανιχαίων Διάλογος. ΙΙ. Προς τους Διαβάλλοντας.λ.π.», (απόδοση-σχόλιο Νίκος Ματσούκας), τότε σελίς 14</ref>. Γι αυτό το λόγο το κακό είναι τα ακριβώς αντίθετα: η ανυπαρξίαως ανύπαρκτο, η άγνοια, η έλειψημπορεί να νοηθεί μόνο ως έκπτωση, η φθοράμερική ή ολική της αγαθής πραγματικότητας, η προσωρινότηταεξού και είναι υστερογενές, αφού πάντα προηγείται το αγαθό κτίσμα και έπεται η ακινησία, το σκοτάδι, διάβρωση<ref>ο παραλογισμός, η αδυναμία. Το φως είναι κάτι υπαρκτό, ενώ το σκοτάδι είναι η έλλειψη του φωτόςπ. 15</ref>. Έτσι και το κακό είναι η στέρηση τού καλούυφίσταται επειδή υπάρχει το αγαθό, ειδάλλως δε θα υπήρχε<ref>B. ΕπειδήKotter, το σκοτάδι είναι η έλειψη φωτόςDie Schriften des Johannes von Damascos, IV, και η άγνοια έλειψη γνώσης. Η έλειψη είναι η μη κατοχήBerlin 1981, και η ακινησία η έλειψη κίνησηςσελ. Και συνεπώς340</ref>, αν το καλό οι δε βασικές προϋποθέσεις ύπαρξης του κακού είναι η αιωνιότητα η παντοδυναμία και το υπαρκτότρεπτότητα των όντων, το κακό δηλαδή ο ερχομός στο ''"είναι η προσωρινότητα η αδυναμία "'' ενός όντος από την ανυπαρξία και η ανυπαρξίατο αυτεξούσιο. Δεν μπορεί λοιπόν το κακό να είναι ούτε παντοδύναμο, ούτε αιώνιο, ούτε καν υπαρκτό!

Από τη στιγμή που δεχόμαστε τον Θεό ως την ο Θεός είναι η ''Πρώτη Αιτία '' των πάντων, ως Παντοδύναμο''Παντοδύναμος'', Παντογνώστη''Παντογνώστης'', ''Πανταχού παρόντα παρών'' και Άπειρο, κατά συνέπειαν''Άπειρος'', ως κακό ορίζουμε την έλλειψη αυτών των χαρακτηριστικών! . Γιατί δεν μπορεί παρά η Πρώτη και Μοναδική Αιτία των πάντων, να αποτελεί το σημείο αναφοράς της κάθε έννοιας του υπαρκτού. Όμως εφ' όσον μόνο η Πρώτη Αιτία αυτή, μόνο ο Θεός, μπορεί να έχει τις ανωτέρω ιδιότητες, κατ' ανάγκην όλα τα κτίσματα τις στερούνται στον απόλυτο αυτό βαθμό. Γιατί όσα και αν γνωρίζει κάποιος, δεν μπορεί να είναι παντογνώστης, ούτε παντοδύναμος, ούτε πανταχού παρών, ούτε άπειρος. Η "''ομοιότητα" (αν μπορεί να χαρακτηρισθεί έτσι χάριν συζήτησης) '' του [[κτιστό|κτιστού ]] με τον Άκτιστο Θεό, κατ' ανάγκην υπολείπεται του Θεού, και θα υπολείπεται πάντα, όσο και αν τον προσεγγίσει. Όπως είπαμε όμως, Έτσι η έλλειψη του καλού, νοείται ως κακό. Και όμοια, το να υπολείπεται το κτιστό του Ακτίστου, μόνο ως "κακό" μπορεί να θεωρηθεί. Γι' αυτό και στη Γένεση στο βιβλίο της Αγίας Γραφής[[Γένεσις|Γενέσεως]], η [[κτιστό|κτίση του Θεού, ]] δεν αναφέρεται ως "''τέλεια"'', αλλά "''λίαν καλή"''. Γιατί το "''λίαν καλό"'', υπολείπεται του "''τελείου". Και τη λέξη "τελειότητα", όσον αφορά την κτίση, μόνο με σχετικό και συγκριτικό τρόπο προς τα άλλα κτίσματα μπορούμε να τη χρησιμοποιήσουμε, και όχι σε σύγκριση με τον άπειρο, και όντως Τέλειο Θεό''. Αυτή η θεώρηση, δίνει και τη λύση, στο γιατί στον κόσμο του καλού Θεού, υπάρχει το κακό, δηλαδή το "''ατελές"''. Επειδή τίποτα δεν μπορεί να περιέχει το πλήρες και το τέλειο, εκτός μόνο του Θεού. Και εξηγεί την ύπαρξη της κτίσεως ως "πορεία", από το λιγότερο καλό προς το Καλό. Αυτή η θεώρηση δίνει και το στόχο της πορείας της κτίσεως προς την αφθαρσία και το καθ' ομοίωσιν του Θεού, ως μία πορεία απελευθέρωσης από το "μη ον", προς το "Ον", που όμως είναι ατέρμονη, καθώς κινείται προς Τον Άπειρο Θεό.

Το Εν αρχή πρέπει να ξεκαθαριστεί οτι ''"στην βιβλική και θεολογική άποψη δεν μπορεί να γίνει δεκτή η διάκριση του κακού σε φυσικό και ηθικό κακό"''<ref>Ιωάννου Δαμασκηνού, δηλαδή το κακό που εξαρτάται και γίνεται από κάποια νοήμονα οντότητα«Έκδοσις Ακριβής της Ορθοδόξου Πίστεως» (απόδοση-σχόλιο Νίκος Ματσούκας), βρίσκει και αυτό την εξήγησή τουΚεφάλαιο B, στην πορεία των κτισμάτων προς το "[[καθ' ομοίωσιν]]" του Θεούσχόλιο 57.</ref>. Για να ομοιάσει κάποιος με τον ΘεόΑυτό συμβαίνει διότι αν μιλούσαμε για φυσικό και ηθικό κακό, πρέπει κατ' ανάγκην να το επιλέξει αυτό ελεύθερα, όπως Ελεύθερος είναι ο Θεόςουσιαστικά θα εισάγαμε στη θεολογία μορφή διαρχίας, μεταξύ σώματος και ελεύθερα βουλήθηκε να είναι αυτό που είναιπνεύματος. ΟμοίωςΈτσι ουσιαστικά ''"φυσικό κακό δεν υπάρχει, μόνο εν ελευθερία μπορεί κάποιος να επιλέξει την ομοίωσή του αλλά φθορά της μηδενιζόμενης κτιστής πραγματικότητας με τον ελεύθερο Θεό. Δεν θα μπορούσε λοιπόν να δημιουργήσει ο Θεός όντα αναγκασμένα να ακολουθήσουν αυτή την πορείαελεύθερη επανάσταση των λογικών όντων κατά της ζωοποιός χάριτος"''<ref>Ιωάννου Δαμασκηνού, αλλά έπρεπε τα όντα αυτά«Έκδοσις Ακριβής της Ορθοδόξου Πίστεως» (απόδοση-σχόλιο Νίκος Ματσούκας), να επιλέξουν την πορεία αυτήΚεφάλαιο B, ή την αντίθετησχόλιο 57.</ref>.

Η αντίθετη επιλογή λοιπόν κάποιων νοημόνων κτισμάτωνΈτσι το ηθικό κακό, δηλαδή το κακό που εξαρτάται και γίνεται από κάποια νοήμονα οντότητα, βρίσκει την εξήγησή του, στην πορεία των κτισμάτων προς το [[''καθ' ομοίωσιν]]'' του Θεού. Για να ομοιάσει κάποιος με τον Θεό, οδηγεί πρέπει κατ' ανάγκην σε στέρηση της ομοίωσης αυτής, (ακόμα και οπισθοδρόμηση μακρύτερα και από να το κατά φύσιν της ανθρώπινης ουσίας)επιλέξει αυτό ελεύθερα, κάτι που όπως Ελεύθερος είναι κατ' ουσίαν κακόο Θεός, και οδηγεί σε ελεύθερα βουλήθηκε να είναι αυτό που λέμε ηθικό κακόείναι. Ομοίως, μόνο εν ελευθερία μπορεί κάποιος να επιλέξει την ομοίωσή του με τον ελεύθερο Θεό. Δεν θα μπορούσε λοιπόν να δημιουργήσει ο Θεός όντα αναγκασμένα να ακολουθήσουν αυτή την πορεία, αλλά έπρεπε τα όντα αυτά, να επιλέξουν την πορεία αυτή, ή την αντίθετη.

Η αντίθετη επιλογή κάποιων νοημόνων κτισμάτων, από την πορεία προς το [[καθ' ομοίωσιν]], οδηγεί σε στέρηση της ομοίωσης αυτής, κάτι που είναι κατ' ουσίαν κακό και οδηγεί σε αυτό που λέμε ηθικό κακό. Χαρακτηριστικός εκπρόσωπος του ηθικού κακού, και αρχηγός των αποστατών από την πορεία αυτή, είναι το πνευματικό πλάσμα που γνωρίζουμε με το όνομα [[Διάβολος]] ή Σατανάς. Μαζί του και ένας μεγάλος αριθμός άλλων πνευματικών όντων, που έπεσαν πριν ακόμα από την πτώση του [[Αδάμ]]. Οι φορείς του ηθικού κακού λοιπόν, είναι κτίσματα που πλάσθηκαν σε αθωότητα από τον Θεό, και με τη δυνατότητα να ομοιάσουν σ' Αυτόν, ή να επιλέξουν τον δικό τους δρόμο, αλλά επέλεξαν τον λάθος δρόμο, που απομακρίνει απομακρύνει από τον Θεό. Ο Θεός δεν πλάθει κτίσματα κακά, αλλά κτίσματα αθώα και ελεύθερα, που τα ίδια τα κτίσματα επιλέγουν την πορεία τους και τον τρόπο που θα πολιτευθούν στην κτίση του Θεού.