Αλλαγές

Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση

Κακό

7.166 bytes προστέθηκαν, 14:21, 23 Οκτωβρίου 2008
μ
Το κακό ως «μη ον»
Το '''κακό στην Ορθόδοξη πίστη ''' είναι έννοια που νοείται πάντοτε σε συσχετισμό προς το αγαθό<ref>λήμμ. "μη ονΚακό, το", δηλαδή εγκυκλοπαίδεια ''Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάννικα'', τόμ. 31, εκδ. Δίας, Αθήνα 2004.</ref> και τις σημασίες που αποδίδονται στο αντίθετό του, "ανύπαρκτοτο καλό"<ref>λήμμ. "Κακό", εγκυκλοπαίδεια ''ΔΟΜΗ'', τόμ. 14, Αθήνα 2004.</ref> προς το οποίο και αντιτίθεται ριζικά<ref>''Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάννικα'', επειδή πρόκειται για ό.π..</ref>. Σύμφωνα με την [[Πατρολογία|πατερική]] γραμματεία ''"τίποτε άλλο δεν είναι το κακό παρά στέρηση του καλούαγαθού, που όπως και το σκότος είναι στέρηση του φωτός. Το αγαθό είναι φως νοητό, όπως και το κακό είναι σκότος νοητό"ον''<ref>Ιωάννης Δαμασκηνός, ''Περί διαβόλου και δαιμόνων'' στο ''Έκδοσις ακριβής της ορθοδόξου πίστεως'' (μτφρ. Ν. Ματσούκα), Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1992, σελ. 107.</ref>. Κατά μία έννοια, '''"κακό"''' είναι κάθε τι που η κρίση μας απαξιώνει, θεωρεί ότι θα έπρεπε να εκλείπει, το κάθε τι που διεγείρει την αποστροφή μας<ref>λήμμ. "υπαρκτόΚακόν", ''Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια'' (Θ.Η.Ε.), τόμ. 07, εκδ. Μαρτίνος Αθ., Αθήνα 1965, στ. 198.</ref>.
Ο ορισμός αυτός, από μόνος του λύνει το μεγάλο πρόβλημα της ύπαρξης του κακού στον κόσμο, γιατί μαρτυρά ότι ο Θεός δεν έπλασε στον κόσμο το ==Το κακό, εφως «'' όσον το "μη ον" δεν πλάθεται ως ανύπαρκτο.''»==
Είναι γεγονός, ότι η ''"η χριστιανική διδασκαλία"'' είναι ''"πέρα για πέρα αντίθετη προς τη [[διαρχία]]"''<ref>Ματσούκας Α. Νίκος, ''Το πρόβλημα του κακού - Δοκίμιο πατερικής θεολογίας'', 3η έκδ., Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1992, σελ. 273.</ref> και κατά συνέπεια διδάσκει ότι ''"δεν μπορεί να νοηθεί κανένα στοιχείο που να μην είναι δημιούργημα του Θεού"''<ref>Ματσούκας Α. Νίκος, 'Δογματική και Συμβολική θεολογία', τόμ. Γ' (Ανακεφαλαίωση και Αγαθοτοπία-Έκθεση του οικουμενικού χαρακτήρα της χριστιανικής διδασκαλίας), Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1997, σελ. 376.</ref>. Εντούτοις, συχνά χρησιμοποιεί την εικόνα της σύγκρουσης ''"θεϊκών και δαιμονικών δυνάμεων"'', στην περίπτωση αυτή όμως ''"δανείζεται μονάχα το σχήμα της πάλης του καλού και του κακού"'', με το '"κακό" να παραμένει ανύπαρκτο ''"ως πράγμα"'' και να ''"εννοείται μονάχα ως διαβρωμένη...αγαθή πραγματικότητα"''<ref>Ματσούκας, ''Το πρόβλημα του κακού'', ό.π..</ref>. Κατά συνέπεια το κακό ''"είναι μη ον...δεν έχει...υπόσταση...αλλά...παρυπόσταση"''<ref>Ματσούκας Α. Νίκος, 'Δογματική και Συμβολική θεολογία', τόμ. Β' (Έκθεση της ορθόδοξης πίστης σε αντιπαράθεση με τη δυτική Χριστιανοσύνη), 2η έκδ., Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1988, σελ. 211.</ref>, ''"κλέβει"'' δηλαδή ''"την υπόσταση του αγαθού και επομένως αποτελεί παραμόρφωση"''<ref>Ματσούκας, ''Δογματική...'', τόμ. Γ', ό.π..</ref>. Άρα ''"ανυπόστατον το κακόν"''<ref>Μάξιμος Ομολογητής, ''Σχόλια'', PG 4,53A.</ref> και όπως σημειώνει ο [[Διονύσιος Αρεοπαγίτης]] ''"ούτε υπόστασιν έχει...αλλά παρυπόστασιν, του αγαθού ένεκα και ουχ εαυτού γινόμενου"''<ref>Διονυσίου Αρεοπαγίτου, ''Περί θείων ονομάτων'', PG 3,732C.</ref>.
== Το Στην Ορθόδοξη θεολογία νοούνται μόνο δύο καταστάσεις. Η θεότητα που είναι το άκτιστο και η δημιουργία που είναι η κτίση, προερχόμενη από το ''"μη ον"''. Και τα δύο αυτά πράγματα είναι αγαθά, ''"το κακό όμως ως παρυπόσταση και στέρηση και συνάμα διάβρωση του κάθε όντος, αφορά μόνο κτιστά πράγματα. Επομένως κακό δεν είναι τίποτα άλλο παρά η δυνατή και η συντελούμενη (όπου συντελείται) διάβρωση ενός κτιστού και πάντοτε αγαθού όντος"μη ον''<ref>Ιωάννου Δαμασκηνού, «Ι. Κατα Μανιχαίων Διάλογος. ΙΙ. Προς τους Διαβάλλοντας...», (απόδοση-σχόλιο Νίκος Ματσούκας), σελίς 14</ref>. Γι αυτό το λόγο το κακό ως ανύπαρκτο, μπορεί να νοηθεί μόνο ως έκπτωση, μερική ή ολική της αγαθής πραγματικότητας, εξού και είναι υστερογενές, αφού πάντα προηγείται το αγαθό κτίσμα και έπεται η διάβρωση<ref>ο.π. 15</ref>. Έτσι το κακό υφίσταται επειδή υπάρχει το αγαθό, ειδάλλως δε θα υπήρχε<ref>B. Kotter, Die Schriften des Johannes von Damascos, IV, Berlin 1981, σελ. 340</ref>, οι δε βασικές προϋποθέσεις ύπαρξης του κακού είναι η τρεπτότητα των όντων, δηλαδή ο ερχομός στο ''"είναι" =='' ενός όντος από την ανυπαρξία και το αυτεξούσιο.
==Το κακό, είναι το εντελώς αντίθετο τού καλού. Συνεπώς αν καλό είναι: η ύπαρξη, η γνώση, η κατοχή, η αφθαρσία, η αϊδιότητα, η κίνηση, το φως, η λογική, η παντοδυναμία, κ.λ.π., τότε κακό είναι τα ακριβώς αντίθετα: η ανυπαρξία, η άγνοια, η έλειψη, η φθορά, η προσωρινότητα, η ακινησία, το σκοτάδι, ο παραλογισμός, η αδυναμία. Το φως είναι κάτι υπαρκτό, και αποτελείται από φωτόνια. Το σκοτάδι όμως, ΔΕΝ αποτελείται από "σκοτόνια", αλλά είναι η έλλειψη φωτονίων, δηλαδή η ως έλλειψη του φωτός!τελειότητας==
Παρατηρούμε λοιπόνΑπό τη στιγμή που ο Θεός είναι η ''Πρώτη Αιτία'' των πάντων, ''Παντοδύναμος'', ''Παντογνώστης'', ''Πανταχού παρών'' και ''Άπειρος'', πως ως κακό είναι ορίζουμε την έλλειψη αυτών των χαρακτηριστικών. Γιατί δεν μπορεί παρά η στέρηση τού καλού. ΕπειδήΠρώτη και Μοναδική Αιτία των πάντων, να αποτελεί το σκοτάδι είναι σημείο αναφοράς της κάθε έννοιας του υπαρκτού. Όμως εφ' όσον μόνο η έλειψη φωτόςΠρώτη Αιτία αυτή, μόνο ο Θεός, μπορεί να έχει τις ανωτέρω ιδιότητες, κατ' ανάγκην όλα τα κτίσματα τις στερούνται στον απόλυτο αυτό βαθμό. Γιατί όσα και η άγνοια έλειψη γνώσηςαν γνωρίζει κάποιος, δεν μπορεί να είναι παντογνώστης, ούτε παντοδύναμος, ούτε πανταχού παρών, ούτε άπειρος. Η έλειψη είναι ''ομοιότητα'' του [[κτιστό|κτιστού]] με τον Άκτιστο Θεό, κατ' ανάγκην υπολείπεται του Θεού και θα υπολείπεται πάντα, όσο και αν τον προσεγγίσει. Έτσι η μη κατοχήέλλειψη του καλού, νοείται ως κακό. Γι' αυτό και στο βιβλίο της [[Γένεσις|Γενέσεως]], η ακινησία η έλειψη κίνησης[[κτιστό|κτίση]] δεν αναφέρεται ως ''τέλεια'', αλλά ''λίαν καλή''. Και συνεπώς, αν Γιατί το ''λίαν καλό είναι '', υπολείπεται του ''τελείου''. Αυτή η αιωνιότητα η παντοδυναμία θεώρηση, δίνει και τη λύση, στο γιατί στον κόσμο του καλού Θεού υπάρχει το υπαρκτόκακό, δηλαδή το κακό είναι η προσωρινότητα η αδυναμία ''ατελές''. Επειδή τίποτα δεν μπορεί να περιέχει το πλήρες και η ανυπαρξία! το τέλειο, εκτός μόνο του Θεού.
Δεν μπορεί λοιπόν το κακό να είναι ούτε παντοδύναμο, ούτε αιώνιο, ούτε καν υπαρκτό!==Η προέλευση του ηθικού κακού==
Εν αρχή πρέπει να ξεκαθαριστεί οτι ''"στην βιβλική και θεολογική άποψη δεν μπορεί να γίνει δεκτή η διάκριση του κακού σε φυσικό και ηθικό"''<ref>Ιωάννου Δαμασκηνού, «Έκδοσις Ακριβής της Ορθοδόξου Πίστεως» (απόδοση-σχόλιο Νίκος Ματσούκας), Κεφάλαιο B, σχόλιο 57.</ref>. Αυτό συμβαίνει διότι αν μιλούσαμε για φυσικό και ηθικό κακό, ουσιαστικά θα εισάγαμε στη θεολογία μορφή διαρχίας, μεταξύ σώματος και πνεύματος. Έτσι ουσιαστικά ''"φυσικό κακό δεν υπάρχει, αλλά φθορά της μηδενιζόμενης κτιστής πραγματικότητας με την ελεύθερη επανάσταση των λογικών όντων κατά της ζωοποιός χάριτος"''<ref>Ιωάννου Δαμασκηνού, «Έκδοσις Ακριβής της Ορθοδόξου Πίστεως» (απόδοση-σχόλιο Νίκος Ματσούκας), Κεφάλαιο B, σχόλιο 57.</ref>.
== Το Έτσι το ηθικό κακό ως έλλειψη τελειότητας ==, δηλαδή το κακό που εξαρτάται και γίνεται από κάποια νοήμονα οντότητα, βρίσκει την εξήγησή του, στην πορεία των κτισμάτων προς το ''καθ' ομοίωσιν'' του Θεού. Για να ομοιάσει κάποιος με τον Θεό, πρέπει κατ' ανάγκην να το επιλέξει αυτό ελεύθερα, όπως Ελεύθερος είναι ο Θεός, και ελεύθερα βουλήθηκε να είναι αυτό που είναι. Ομοίως, μόνο εν ελευθερία μπορεί κάποιος να επιλέξει την ομοίωσή του με τον ελεύθερο Θεό. Δεν θα μπορούσε λοιπόν να δημιουργήσει ο Θεός όντα αναγκασμένα να ακολουθήσουν αυτή την πορεία, αλλά έπρεπε τα όντα αυτά, να επιλέξουν την πορεία αυτή, ή την αντίθετη.
Από τη στιγμή Η αντίθετη επιλογή κάποιων νοημόνων κτισμάτων, από την πορεία προς το [[καθ' ομοίωσιν]], οδηγεί σε στέρηση της ομοίωσης αυτής, κάτι που είναι κατ' ουσίαν κακό και οδηγεί σε αυτό που δεχόμαστε τον Θεό ως λέμε ηθικό κακό. Χαρακτηριστικός εκπρόσωπος του ηθικού κακού και αρχηγός των αποστατών από την Πρώτη Αιτία των πάντωνπορεία αυτή, είναι το πνευματικό πλάσμα που γνωρίζουμε με το όνομα [[Διάβολος]] ή Σατανάς. Μαζί του και ένας μεγάλος αριθμός άλλων πνευματικών όντων, ως Παντοδύναμοπου έπεσαν πριν ακόμα από την πτώση του [[Αδάμ]]. Οι φορείς του ηθικού κακού λοιπόν, Παντογνώστηείναι κτίσματα που πλάσθηκαν σε αθωότητα από τον Θεό, Πανταχού παρόντα και Άπειρομε τη δυνατότητα να ομοιάσουν σ' Αυτόν, κατά συνέπειανή να επιλέξουν τον δικό τους δρόμο, αλλά επέλεξαν τον λάθος δρόμο, ως κακό ορίζουμε την έλλειψη αυτών των χαρακτηριστικών! Γιατί που απομακρύνει από τον Θεό. Ο Θεός δεν μπορεί παρά η Πρώτη πλάθει κτίσματα κακά, αλλά κτίσματα αθώα και Μοναδική Αιτία των πάντωνελεύθερα, να αποτελεί το σημείο αναφοράς της κάθε έννοιας που τα ίδια τα κτίσματα επιλέγουν την πορεία τους και τον τρόπο που θα πολιτευθούν στην κτίση του υπαρκτούΘεού.
Όμως εφ' όσον μόνο η Πρώτη Αιτία αυτή, μόνο ο Θεός, μπορεί να έχει τις ανωτέρω ιδιότητες, κατ' ανάγκην όλα τα κτίσματα τις στερούνται στον απόλυτο αυτό βαθμό. Γιατί όσα και αν γνωρίζει κάποιος, δεν μπορεί να είναι παντογνώστης, ούτε παντοδύναμος, ούτε πανταχού παρών, ούτε άπειρος. Η ==Υποσημειώσεις==<div style="ομοιότηταfont-size: 85%" (αν μπορεί να χαρακτηρισθεί έτσι χάριν συζήτησης) του κτιστού με τον Άκτιστο Θεό, κατ' ανάγκην υπολείπεται του Θεού, και θα υπολείπεται πάντα, όσο και αν τον προσεγγίσει.><references/></div>
Όπως είπαμε όμως, η έλλειψη του καλού, νοείται ως κακό. Και όμοια, το να υπολείπεται το κτιστό του Ακτίστου, μόνο ως "κακό" μπορεί να θεωρηθεί. Γι' αυτό και στη Γένεση της Αγίας Γραφής, η κτίση του Θεού, δεν αναφέρεται ως "τέλεια", αλλά "λίαν καλή". Γιατί το "λίαν καλό", υπολείπεται του "τελείου". Και τη λέξη "τελειότητα", όσον αφορά την κτίση, μόνο με σχετικό και συγκριτικό τρόπο προς τα άλλα κτίσματα μπορούμε να τη χρησιμοποιήσουμε, και όχι σε σύγκριση με τον άπειρο, και όντως Τέλειο Θεό.
Αυτή η θεώρηση, δίνει και τη λύση, στο γιατί στον κόσμο του καλού Θεού, υπάρχει το κακό, δηλαδή το "ατελές". Επειδή τίποτα δεν μπορεί να περιέχει το πλήρες και το τέλειο, εκτός μόνο του Θεού. Και εξηγεί την ύπαρξη της κτίσεως ως "πορεία", από το λιγότερο καλό προς το Καλό. Αυτή η θεώρηση δίνει και το στόχο της πορείας της κτίσεως προς την αφθαρσία και το καθ' ομοίωσιν του Θεού, ως μία πορεία απελευθέρωσης από το "μη ον", προς το "Ον", που όμως είναι ατέρμονη, καθώς κινείται προς Τον Άπειρο Θεό.[[Κατηγορία:Ορθόδοξη ποιμαντική διδασκαλία|Κακό]]  == Βιβλιογραφία == "Κατά Μανιχαίων Διάλογος" του Αγίου Ιωάννη του Δαμασκηνού.[[Κατηγορία:Ζωτικά Άρθρα|Κ]]
12.398
επεξεργασίες

Μενού πλοήγησης