Αλλαγές

Πάντοτε ο [[Ιησούς Χριστός]] δίδασκε πως αρρώστια είναι η ίδια η [[αμαρτία]], εξού και κατά τη θεραπεία πολλών ασθενών προέτρεπε να πάψουν να αμαρτάνουν<ref>Κατά Ιωάννην 5, 14: ''"14 μετὰ ταῦτα εὑρίσκει αὐτὸν ὁ ᾿Ιησοῦς ἐν τῷ ἱερῷ καὶ εἶπεν αὐτῷ· ἴδε ὑγιὴς γέγονας· μηκέτι ἁμάρτανε, ἵνα μὴ χεῖρόν σοί τι γένηται"''</ref>. Επομένως γίνεται αντιληπτό πως η θεραπεία πολλών ασθενειών διαφέρει από μια απλή ιατρική αγωγή. Έτσι και το μυστήριο του ευχελαίου παρέχει άφεση αμαρτιών και ειδικώς ψυχοσωματική υγεία<ref>Νικ. Ματσούκας, ενθ.αν., 495</ref>. Το ότι παρέχει άφεση αμαρτιών, δε σημαίνει ότι καταργεί ή ''"αποκλείει την αναγκαιότητα των άλλων...κάθε μυστήριο δίνει άφεση, δηλαδή θεραπεία, αλλά είναι και αναντικατάστατο ως προς την ειδική λειτουργία που επιτελεί"''<ref>ο.π.</ref>, που εν προκειμένω ''"είναι μία συνέχιση των θαυματουργικών θεραπειών του Χριστού"''<ref>ο. π.</ref>. Εδώ θα πρέπει βέβαια να τονιστεί επαρκέστερα πως μόνο επαρκές μυστήριο που εγγυάται την κάθαρση της [[ψυχή|ψυχής ]] από τα αμαρτήματα είναι το [[Μυστήριο της μετανοίαςΜετανοίας]], εν τούτοις παρέχει απαλλαγή αμαρτιών, ''"είτε αμέσως συνδεόμενον προς την συνέχουσαν το σώμα του χριστιανού αρρώστου ασθένειαν, είτε προς συγγνωστών και των οιονδήποτε άλλων, δια τας οποίας δεν θα ήτο απαραίτητος η προσφυγή εις το μυστήριον της μετανοίας"''<ref>Παναγιώτης Τρεμπέλας, ενθ.αν., 347-348</ref>. Το μυστήριο δε αυτό με το διττό αποτέλεσμα, τόσο δηλαδή τη θεραπεία των ψυχικών νοσημάτων, όσο και των σωματικών, για ακόμα μία αφορά επιδεικνύει την πατερική θεώρηση της ενότητας ψυχής και σώματος και ταυτόχρονα την ανυπαρξία διάκρισης μεταξύ τους, αλλά και τη σχέση πνευματικών και σωματικών νοσημάτων<ref>Κάλλιστος Ware, Η Ορθόδοξη Εκκλησία, σελίδα 469</ref>. Πρέπει επίσης να τονιστεί, πως τα μυστήρια δεν είναι μαγικές πράξεις<ref>ο.π.</ref>, γι αυτό και η αποκατάσταση δεν συντελείται άμεσα, αλλά απαιτείται συνεργία του χορηγούμενου και καλή προετοιμασία.

Το μυστήριο του ευχελαίου κατά την ιστορική διαδρομή του προσέλαβε αρκετές ονομασίες. Έτσι αποκλήθηκε ''άγιον έλαιον'', ''ευχελαιον'', ''ηγιασμένο έλαιο'', ''χρίσμα δι ελαίου'', ''ελαίου χρίσηςχρίσις''. Στη δυτική εκκλησία μάλιστα η έννοια σημασία του προσέλαβε άλλη αξία αφού πλέον παρέχεται ως έσχατο εφόδιο ''"επί επιθανάτιας κλίνης"''<ref>Νικ. Ματσούκας, ανθ.αν., 495</ref>. Σε άλλες ομολογίες ή παραδόσεις της εκκλησίας εξέλαβε επίσης διαφορετικές ονομασίες. Στη ρωμαιοκαθολική εκκλησία αποκαλείται ως ''"μυστήριο των ασθενών"'', οι ''Σύροι'' και οι ''[[Μαρωνίτες'' ]] το αποκαλούσαν ''"μυστήριο των λυχνιών"'', αφού λαμβάνουν το έλαιο από το κανδήλι της ακοιμήτου του [[Ιερό Βήμα|Ιερού Βήματος]]. Η επικρατούσα ονομασία σήμερα είναι ευχέλαιο και πιθανώς επικράτησε από το μοναχό ΙωβΙώβ, ως μία σύνθεση από τον εξωτερικό τύπο του μυστήριου<ref>Παν. Τρεμπέλας, ενθ.αν., 348</ref>.

Εν Σε ότι αφορά γραπτές μαρτυρίες και την πατερική γραμματεία, εν αρχή ο θείος [[Ιάκωβος ο αδελφόθεος|Ιάκωβος]] μαρτυρεί στην επιστολή του το γενόμενο αυτό μυστήριο (βλ. παραπομππή παραπομπή [2]). Πέρα τούτου η εκκλησιαστική παράδοση δεν παράσχει επαρκείς πληροφορίες περί του μυστηρίου, εν σχέση με τα τα υπόλοιπα μυστήρια<ref>Παν. Τρεμπέλας, ενθ.αν., 351</ref>. Παρόλα αυτά μαρτυρίες ενυπάρχουν ανακαλύπτουμε τέτοιες στην αρχαία λειτουργική ''"Λειτουργική διάταξη εξ Αιγύπτου"'', την ταυτιζόμενη αποστολική παράδοση του [[Ιππόλυτος Ρώμης|Ιππολύτου Ρώμης]], που αντλεί την πηγή της από τις λεγόμενες ''"Αποστολικές Διαταγές "'' του δευτέρου αιώνος, καθώς δε και το ευχολόγιο του [[Σεραπίων Θμουεύς|Σεραπιώνος Θμουέως]]. Πέραν τούτων των διατάξεων, ανευρίσκοντας εκκλησιαστικούς συγγραφείς ανατρέχουμε στον [[Ωριγένης|Ωριγένη]], ο οποίος παραπέμπει στους λόγους του Ιακώβου για το περί μετανοίας ζήτημα, το οποίο αφού όπως ανωτέρω ειπώθηκε πως , το ευχέλαιο επιδρά και ως προς την άφεση των αμαρτιών<ref>παρ. Bartmann, Ωριγένους In Levit Homil. II 4 M. 12, 418</ref>, αλλά και τον [[Ιωάννης ο Χρυσόστομος|Ιωάννη το Χρυσόστομο]], ο οποίος σε λόγο για την Ιεροσύνη, χρησιμοποιεί αυτούσια τα λόγια του Ιακώβου, ως προς την δυνατότητα του ιερέα, να πράττει το μυστήριο αυτό<ref>Παν. Τρεμπέλας, ενθ.αν., 353</ref>. Από τον 5ο αιώνα και μετά πληθαίνουν οι αναφορές και έτσι έχουμε αναφορές από τον πάπα [[Ιννοκέντιος Α΄ Ρώμης|Ιννοκέντιο Α΄]], τον 6ο του Καισαρίου Αρελάτης (6ος αι.) κ.α. Μία ακόμα πάντως χαρακτηριστική πληροφορία είναι ότι τόσο οι [[Νεστοριανισμός|Νεστοριανοί]], όσο και οι [[Μονοφυσιτισμός|Μονοφυσίτες]], τηρούν το μυστήριο του ευχελαίου, ενώ χαρακτηριστική είναι και η αναφορά του πατριάρχη των Αρμενίων ''Ιωάννη Mandakuni'' (+ περ. 480) περί του μυστηρίου<ref>ο.π.</ref>.

Το μυστήριο του ευχελαίου απορρίπτεται σήμερα από τους Λουθηρανούς, διότι δεν προήλθε κατ εντολή του Κυρίου<ref>Apol. Conf. August. Art. 13, 6</ref>, αλλά και από τους Καλβινιστές το οποίο το θεωρούν επινοημένο μυστήριο, αφού κατά τον Καλβίνο δεν πρέπει να συγχέεται το μυστήριο αυτό και το έλαιο, προς των [[Απόστολοι|αποστόλων]]<ref>Inst. 5 19 n 8</ref>. Κύρια δε ένσταση μάλιστα τέθηκε στο από το σύνολο τον των προτεσταντών , ότι αυτό δε λειτουργεί εξ ανάγκης όπως τα υπόλοιπα μυστήρια αλλά ότι εξαρτάται από την πίστη του μετέχονταςμετέχοντος<ref>Phillip Schaaf, The creeds of christendom Vol. 3, page 286</ref>. Φυσικά μία τέτοια άποψη απορρίπτεται από τη ορθόδοξη, πατερική και βιβλική παράδοση, αφού όπως και ο Χρ. Ανδρούτσος παρατηρεί ''"η υπό του θείου Ιακώβου μνημονευομένη «ευχή πίστεως» είναι η εκ της Εκκλησίας και των πρεσβυτέρων πρωτίστως, προς την οποίαν συνενούται και η του ασθενούς"''<ref>παρ. παν. Τρεμπέλα, ενθ.αν., 349</ref>.

===Τέλεση του μυστηρίου και ιστορική μαρτυρία=== Το μυστήριο του ευχελαίου μπορεί να συμβεί οπουδήποτε και φυσικά όχι μόνο σε ένα ιερό ναό, αλλά συνηθίζεται να τελείται με χρίση τη Μεγάλη Τετάρτη στους Ορθοδόξους ναούς<ref>Κάλλιστος Ware, ενθ.αν., 470</ref> ή κατά τη διάρκεια πριν τη [[Μεγάλη εβδομάδα]] στα σπίτια των μελών πιστών. Επίσης δύναται να τελεσθεί και υπό πολλών ιερέων, αφού και η αναφορά του Ιακώβου είναι πιθανό να μπορεί να νοηθεί και ως μυστήριο συλλειτουργούντων ιερωμένων. Κατά το μεσαίωνα το μυστήριο αυτό από την εκκλησία μαρτυρείται πως τελείτο υπό επτά ιερέων (καλείτο δε και επταπάπαδο) ή και τριών<ref>Συμεών Θεσσαλονίκης, ''"Περί τελετουργίας τους ευχελαίου"''., κεφ. β΄ (ΣΠΓ) Μ. 155, 156</ref>. Αυτή όμως η παράδοση φαίνεται να διαμορφώθηκε μετά το 10ο αιώνα επί Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως [[Αρσένιος Αυτωρειανός|Αρσενίου Αυτωρειανού]] (1255-1260) τελούμενο υπό ισάριθμες ευχές<ref>[[Μανουήλ Γεδεών]], Κανονικαί διατάξεις, τόμος Β΄, σελ. 43-45</ref>, προφανώς υπό το σκεπτικό του [[Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον|Ματθαίος]] ιη΄, 19-20<ref>19 Πάλιν ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι ἐὰν δύο ὑμῶν συμφωνήσωσιν ἐπὶ τῆς γῆς περὶ παντὸς πράγματος οὗ ἐὰν αἰτήσωνται, γενήσεται αὐτοῖς παρὰ τοῦ πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς. 20 οὗ γάρ εἰσι δύο ἢ τρεῖς συνηγμένοι εἰς τὸ ἐμὸν ὄνομα, ἐκεῖ εἰμι ἐν μέσῳ αὐτῶν.</ref>. Μετά το πέρας της ευχής της εκκλησίας, αναφοράς (μετά από την πέμπτη ευχή ) γίνεται η ευλογία του ελαίου. Η χρίση του ελαίου δύναται να συμβεί και δια καθαγιασμένου από λαϊκούς, εφόσον έχει ολοκληρωθεί ο αγιασμός του ελαίουυπό του πρεσβυτερίου, όπως μαρτυρείται από το μεσαίωνα<ref>Παν. ΤρεμπέλαςBartmann, παρά Παναγιώτη Τρεμπέλα, ενθ.αν., 347357</ref>. Στη Δύση αυτό απαγορεύτηκε αργότερα λόγω του ότι το αγιασμένο έλαιο έγινε μέσο αποκόμισης χρηματικών οφελών.