317
επεξεργασίες
Αλλαγές
→Κοινοτική ελευθερία
Αυτή, άλλωστε, ήταν και η πρακτική που υιοθέτησε από τα μέσα του 18ου αιώνα και εξής η Οθωμανική Αυτοκρατορία και οδήγησε ουσιαστικά στη διάλυση της οργάνωσης του ελληνικού ομογενειακού πληθυσμού, πολύ πριν το 1922, όταν ο Κεμάλ Ατατούρκ τον κατέστρεψε πολεμικά.
== Κοινότητες και νεοελληνικό κράτος ==
Όπως είναι γνωστό, οι νεοελληνικές κοινότητες μετά την έντονη ενεργοποίηση τους κατά την επαναστατική περίοδο (1821-1830) υπέστησαν δεινή περιθωριοποίηση κατά την περίοδο της Βαυαροκρατίας, αφού πρακτικά καταργήθηκαν με τη μετάλλαξη τους σε δήμους ή κοινοτικά σχήματα (κώμες-κωμοπόλεις), των οποίων όμως οι άρχοντες δεν εκλέγονταν από τους συμπολίτες τους, αλλά διορίζονταν από την κεντρική εξουσία και αποτελούσαν ουσιαστικά κυβερνητικούς υπαλλήλους.
Η καχυποψία και εντέλει η εχθρότητα των Βαυαρών και του Μάουρερ προσωπικά για τον κοινοτικό θεσμό υπαγορεύτηκε καταρχάς από το ιδεώδες της φωτισμένης μεν, αλλά συγκεντρωτικής μοναρχίας που εκπροσωπούσαν. Φαίνεται, όμως, ότι αυτή η στάση υπαγορεύτηκε και από το προηγούμενο μελανό παράδειγμα του Καποδίστρια. Ο πρώτος αυτός Κυβερνήτης, στην προσπάθεια του να ιδρύσει κράτος, αντιμετώπισε την οξύτατη αντίδραση των κοινοτικών αρχόντων, οι οποίοι νέμονταν οικογενειακά τα αξιώματα και είχαν μετατρέψει ένα δημοκρατικό-λαϊκό θεσμό σε απολυταρχικό-προσωπικό προπύργιο (Μαυρομιχάληδες-Μάνη).
Στα μάτια των Βαυαρών, ο κοινοτικός θεσμός της Τουρκοκρατίας ήταν μάλλον ένας αντιπολιτευτικός πυρήνας κατά του κράτους και λιγότερο ένας δημοκρατικός σχηματισμός. Η αντίδραση εναντίον του δεν οφειλόταν σε ιδεολογική αντιπαλότητα, αλλά σε λειτουργική αδυναμία συνύπαρξης. Οι κοινότητες αντιστρατεύονταν το κράτος!
Πάντως, για οποιονδήποτε λόγο κι αν υπαγορεύτηκε η «στάση» αυτή, ο «νεοελληνικός δήμος», δεν αποτέλεσε πλέον ιστορική συνέχεια της νεοελληνικής κοινότητας. Ούτε στη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα, παρά τη διοικητική αποκέντρωση που επιχειρήθηκε από το 1974 και εντεύθεν, ο δήμος αποκατέστησε την οργανική ιστορική του σχέση με το ελληνικό κοινοτικό παρελθόν. Μπορεί, βέβαια, να έχει σχετική οικονομική αυτοδυναμία και αρμοδιότητες ευρείες, αλλά η κομματικοποίηση των δημοτικών (και νομαρχιακών) εκλογών προσδένει αναγκαστικά τους δημοτικούς άρχοντες στο παιχνίδι νομής της κεντρικής (κυβερνητικής) εξουσίας.
== Ενορία και κοινότητα ==
Η κοινότητα της Τουρκοκρατίας αλλά και του μετέπειτα υπόδουλου Ελληνισμού έως τη συνθήκη της Λωζάνης ήταν συνυφασμένη με τον εκκλησιαστικό θεσμό της ενορίας. Οι ενορίες, όμως, του νεοελληνικού κράτους έχασαν την εκκλησιαστική λειτουργικότητα τους, καθώς έπαψαν να συμμετέχουν στη διοικητική οργάνωση της Εκκλησίας σε έναν καίριο τομέα, αλλά και σε πολλούς δευτερεύοντες. Ο καίριος τομέας ήταν η εκλογή των ποιμένων (διακόνων, ιερέων και κυρίως επισκόπων), ενώ δευτερεύοντες ήταν η οικονομική διαχείριση κ.λπ. Μέσω των ενοριών αποκλείστηκε η αγωνιστική παρουσία του λαού στην Εκκλησία και τη θέση του πήρε το Κράτος αρχικά και έπειτα ως εντολοδόχος του η Ιερά Σύνοδος.
Η Ορθόδοξη Ελληνική Εκκλησία, από την ίδρυση του Ελληνικού Κράτους, ουσιαστικά κηδεμονεύεται από τον Καίσαρα ή κληρικοκρατείται με μία βατικάνεια διοικητική τακτική. Οι παρεμβάσεις του λαού που παρατηρούνται από καιρού εις καιρόν, επειδή ακριβώς είναι εξωθεσμικές, παίρνουν τον χαρακτήρα «σκανδαλώδους» κοσμικής διαμαρτυρίας (διαδηλώσεις κλπ.) που εκθέτουν και τους πιστούς και τη διοικούσα Εκκλησία.
== Βιβλιογραφία ==
Περιοδικό Τρίτο Μάτι Νο 131, Μάρτιος 2005, σελ. 68-71.
