Αλλαγές

Με τον όρο '''Αγία Τριάδα''' εννοείται το [[Χριστιανισμός|χριστιανικό]] [[δόγμα]] που περιγράφει την πίστη σε έναν τρισυπόστατο [[Θεός|Θεό]]. Οι τρεις υποστάσεις ή πρόσωπα της Τριάδος είναι ο Πατήρ, ο Υιός και το [[Άγιο Πνεύμα]]. Είναι όμοια, αδιαίρετα και ομοούσια κατά τη θεότητα, έχουν την ίδια δύναμη, δόξα και ενέργεια. Η αγία Τριάδα συνιστά ένα από τα κυριότερα δόγματα που αποδέχεται εκτός του [[Ορθόδοξος Χριστιανισμός|Ορθόδοξου Χριστιανισμού]] και η πλειοψηφία των [[Εκκλησία|εκκλησιών]] ομολογιών του [[Χριστιανισμός|Χριστιανισμού]], γνωστό και ως ''Τριαδικό Δόγμα''.

Ο τριαδικός Θεός περιγράφεται ως ''"Τρισυπόστατη Μονάδα"'' η οποία φανερώνεται με ενέργειες και έργα στην κτίση και την ιστορία. Έχει μεν τρία πρόσωπα, αλλά αυτά τα τρία πρόσωπα δεν αποτελούν τρεις χωριστούς Θεούς, αλλιώς ο Χριστιανισμός δε θα ήταν μονοθεϊστική αλλά τριθεϊστική θρησκεία. Κατά το δόγμα, ο λόγος που ο τριαδικός Θεός είναι ένας αν και με τρεις υποστάσεις είναι η απουσία χώρου και χρόνου. Ο χώρος και ο χρόνος διαφοροποιούν τις ανθρώπινες υποστάσεις μεταξύ τους, ώστε τα διαφορετικά πρόσωπα να αποτελούν διαφορετικούς ανθρώπους. Επειδή όμως ο χώρος και ο χρόνος είναι κτιστοί (δημιουργήματα του Θεού), ο Θεός δεν υπόκειται σε αυτούς, καθώς ουδεμία σχέση υπάρχει μεταξύ κτιστού και ακτίστου. Έτσι έχουμε το μυστήριο (ακατάληπτο για τους ανθρώπους) της Τρισυπόστατης Μονάδας. Στην εκκλησιαστική ιστορία, η ταυτότητα της ουσίας και η διάκρισή της σε Τρία Πρόσωπα οδήγησε συχνά σε "αιρετικές" ερμηνείες. Πρέπει να τονιστεί όμως πως η διαμόρφωση του δόγματος σε επίπεδο ορολογίας, δεν έχει να κάνει με περαιτέρω κατανόηση του δόγματος ή της ουσίας του Θεού, αλλά ως διατύπωση και δογμάτιση της ήδη πλήρως κατανοειθήσης υπερνοητώς δια της θεώσεως αληθείας<ref>Ιωάννου Ρωμανίδου, «''Συμβολική και Δογματική Θεολογία''», Τόμος Α΄, σελίς 128</ref>,αλλά ανάγκη που προκύπτει από τις αναφυήσες αιρέσεις<ref>Ιωάννου Ρωμανίδου, «''Συμβολική και Δογματική Θεολογία''», Τόμος Α΄, σελίς 203</ref> καθώς η πλήρης κατανόηση επήλθε κατά την Πεντηκοστή<ref>Ιωάννου Ρωμανίδου, «''Συμβολική και Δογματική Θεολογία''», Τόμος Α΄, σελίς 128</ref> και έκτοτε ενυπάρχει στα θεωμένα και δοξασμένα μέλη της εκκλησίας. Η τάξη αυτή όπου, πρώτος αναφέρεται ο Πατήρ, δεύτερος ο Υιός και τρίτο το Άγιο Πνεύμα, δεν ανταποκρίνεται σε αληθινή και ουσιαστική διαβάθμιση των Τριών Προσώπων ως προς την ουσία ή τη δύναμη, (π.χ. υπεροχή του Πατέρα) αλλά σχετίζεται με τη φύση του ανθρώπινου λόγου, αλλά και με την ιδιότητα του Πατρός να αποτελεί την Αιτία της Θεότητος.

Η τάξη αυτή όπου, πρώτος αναφέρεται ο Πατήρ, δεύτερος ο Υιός και τρίτο το Άγιο Πνεύμα, δεν ανταποκρίνεται σε αληθινή και ουσιαστική διαβάθμιση των Τριών Προσώπων ως προς την ουσία ή τη δύναμη, (π.χ. υπεροχή του Πατέρα) αλλά σχετίζεται με τη φύση του ανθρώπινου λόγου, αλλά και με την ιδιότητα του Πατρός να αποτελεί την Αιτία της Θεότητος. Τα τρία πρόσωπα αυτά ή αλλιώς υποστάσεις, έχουν μοναδικές και αμεταβίβαστες ιδιότητες που προκύπτουν από τις αιώνιες (χωρίς χρονική αρχή) σχέσεις τους. Ταυτόχρονα τα τρία πρόσωπα έχουν μία ουσία ή φύση, αλλά καθένα κάθε μία απο αυτά αυτές ως υπόσταση δεν ταυτίζεται με την ουσία της θεότητος<ref>Ιωάννου Ρωμανίδου, «''Συμβολική και Δογματική Θεολογία''», Τόμος Α΄, σελίς 250</ref> και έτσι «''ο Πατήρ είναι η αιτία της υπάρξεως των υποστάσεων του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, αλλά ουχί της ουσίας και των ενεργειών αυτών, τας οποίας κοινωνεί αυτές άνευ ενδιαμέσου τινός''»<ref>Ιωάννου Ρωμανίδου, «''Συμβολική και Δογματική Θεολογία''», Τόμος Α΄, σελίς 240</ref>.

* ''Πρόσωπο'' και ''[[υπόσταση]]'' καθιερώθηκαν επίσης ως έννοιες ταυτόσημες, που σημαίνουν την ιδιαιτερότητα και η διαφοροποίση μεταξύ αυτών «''συνίσταται εις τας ενεργείας αυτών, αι οποίαι άνευ ουδεμίας ελαττώσεως ή αλλοιώσεως ή παραλλαγής υπάεχουν υπάρχουν αιωνίως και αϊδίως εκ του Πατρός δια του Υιού, εν Αγίω Πνεύματι''»<ref>Ιωάννου Ρωμανίδου, «''Συμβολική και Δογματική Θεολογία''», Τόμος Α΄, σελίς 240</ref>.

* Αίτιο Κάθε Πρόσωπο, στην επαφή του τρόπου ύπαρξης της Τριάδας καθεαυτής είναι μόνο ο Πατέρας.* Ο οποίος γεννά με τον Υιό κόσμο και εκπορεύει το Άγιο Πνεύμα χωρίς όμως να υπάρχει χρονική διαφορά ύπαρξης των τριών.* Οι τρεις υποστάσεις ή πρόσωπατην ιστορία, δηλαδή στα πλαίσια της ''Θείας Οικονομίας'', υπάρχουν άχρονα και αιώνια ως εκδήλωση μιας ουσίας και φύσης. επιτελεί ένα ιδιαίτερο έργο:

Με άλλα λόγια υπάρχει:'''''α)''''' Ο Πατέρας, πραγματώνει τη δημιουργική και απολυτρωτική ενέργεια, είναι η αρχική αιτία,<br>:'''''β)''''' Ο Υιός πραγματώνει το έργο της φανέρωσης, της άσαρκης και της ένσαρκης παρουσίας του στην κτίση και την ιστορία για τη σωτηρία του ανθρώπου,<br>:'''''γ)''''' Το Άγιο Πνεύμα διενεργεί την τελείωση του δημιουργικού και απολυτρωτικού έργου.

#Ένα αίτιο,#Ταυτότητα ουσίας (τα πρόσωπα είναι ομοούσια) Ως προς την αιώνια και#Ετερότητα χωρίς αρχή σχέση των υποστάσεων ή προσώπωντης Αγίας Τριάδας για την Ορθόδοξη [[θεολογία]] είναι σημαντική η διαμάχη με τους δυτικούς θεολόγους για το ζήτημα του [[Filioque]]. Κατά τη διατύπωση αυτήν του [[Σύμβολο της Πίστεως|Συμβόλου της Πίστεως]], το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται και εκ του Υιού. Για το ορθόδοξο όμως δόγμα το μοναδικό αίτιο της ύπαρξης του Υιού και του Αγίου Πνεύματος είναι το πρόσωπο του Θεού Πατέρα. Ο Υιός μπορεί να πέμπει το Πνεύμα στην Θεία Οικονομία, δεν μπορεί όμως ποτέ το Πνεύμα να εκπορεύεται από αυτόν, ο Υιός να αποτελεί δηλαδή την αιτία της ύπαρξης του Πνεύματος.

Το ένα αίτιο και η μία ουσία εξηγούν [[Σύμβολο της Πίστης (Νίκαια-Κωνσταντινούπολη)|Σύμβολο της Πίστεως]] ή σύμβολο της Νίκαιας-Κωνσταντινούπολης που τα 7 πρώτα άρθρα του θεσπίστηκαν στην [[Α΄ Οικουμενική Σύνοδος|A’ Οικουμενική Σύνοδο]], που έγινε το γιατί ο θεός είναι ένας και η ετερότητα των υποστάσεων εξηγεί το γιατί ο Θεός είναι τρισυπόστατος325 μ.Χ. Έτσι στην ορθόδοξη θεολογία γίνεται αντιληπτό πως έχουμε διαχωρισμό ''κοινών ιδιοτήτων'' και ''ακοινωνήτων'στη Νίκαια της Βιθυνίας ενώ τα υπόλοιπα 5 άρθρα ολοκληρώθηκαν στη [[Β΄ Οικουμενική Σύνοδος|B'Οικουμενική Σύνοδο]], με τις κοινές να βρίσκονται πλήρως και στις τρεις υποστάσεις όπως ''η ενέργεια'', η ''βούληση'' και των ακοινωνήτων δηλαδή των χαρακτηριστικών που εμπεριέχονται μόνο σε κάθε μια υπόσταση αποκλειστικώς<ref>Είναι πολύ σημαντικό να τονίζεται η αποκλειστικότητα των υποστατικών ιδιομάτων, διότι οι Ρωμαιοκαθολικοί κατήργησαν αυτές λέγοντας πως έγινε το Άγιο Πνεύμα προέρχεται εκ δύο381 μ.Χ. στην [[Κωνσταντινούπολη]], δηλαδή Πατέρα και Υιό, με αποτέλεσμα να θεωρούν αίτιο και τον Υιό</ref> όπως το αναίτιο, το αίτιο δια εκφράζει την ορθόδοξη διατύπωση του γεννάσθαι, το αίτιο δια του εκπορεύεσθαι, το αγέννητο, το γεννητό, το εκπορευτό. Γι αυτό και οι υποστατικές ιδιότητες ονομάζονται και τρόποι υπάρξεως και «''οχι μονο δεν είναι ενέργειαι τριαδικού δόγματος περί του Θεού, αλλά υπέρκεινται των ενεργειών''»<ref>Ιωάννου Ρωμανίδου, «''Συμβολική και Δογματική Θεολογία''», Τόμος Α΄, σελίς 239</ref>, αφου «''το οτι φύσει γεννάν και οχι βουλήσει (ενέρεγεια) γεννάν ο Θεός τον Λόγον είναι η ομόφωνος βεβα'ιωσις και διδασκαλία των Πατέρων της Α΄ και Β΄ Οικουμενικής Συνόδου''»<ref>Ιωάννου Ρωμανίδου, «''Συμβολική και Δογματική Θεολογία''», Τόμος Α΄, σελίς 236</ref>.

== Οι έννοιες ''"Αΐδιος"'' και ''"Οικονομική"'' Τριάδα στην Ορθόδοξη θεολογία== Στην Ορθόδοξη Θεολογία, δύο βασικές έννοιες που αναφέρονται στην ''Αγία Τριάδα'' είναι η "'''''Αΐδιος'''''" και η "'''''Οικονομική'''''" Τριάδα.* Για "'''''Αΐδιο Τριάδα'''''" μιλάμε, όταν αναφερόμαστε στα βάθη της Θεότητας και στις σχέσεις που έχουν μεταξύ τους τα Θεία Πρόσωπα, [[Θεός Πατήρ|Πατήρ]], [[Ιησούς Χριστός|Υιός]], [[Άγιο Πνεύμα]].* Για "'''''Οικονομική Τριάδα'''''" μιλάμε, όταν αναφερόμαστε στις ενέργειες που κάνει ο Τριαδικός Θεός στα πλαίσια της Θείας Οικονομίας για τη Σωτηρία μας. Στα πλαίσια αυτά, επειδή έτσι παρουσιάζεται στις θεοφάνειες της ''Καινής'' και της ''Παλαιάς Διαθήκης'', γίνεται δεκτό ότι '''κάθε πρόσωπο επιτελεί ένα ιδιαίτερο έργο'''. Σε κάθε περίπτωση, αν η διδασκαλία κάποιου εκκλησιαστικού συγγραφέα ή Πατέρα της Εκκλησίας έχει ξεκαθαρίσει ότι τα τρία πρόσωπα στην "''Αΐδιο Τριάδα''" είναι ομοούσια, αιώνια, αΐδια κ.λπ., τότε ακόμα και αν χρησιμοποιηθούν λέξεις για την "''οικονομική Τριάδα''" που μοιάζουν σα να δίνει εντολές ένα πρόσωπο στο άλλο (ή οτιδήποτε παρόμοιο), αυτό δεν σημαίνει υποτίμηση, αφού ήδη στα κείμενά του ο θεολόγος έχει αποσαφηνίσει ότι στην "''Αΐδιο Τριάδα''" τα πρόσωπα είναι ίσοι φορείς της θεότητας. Σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας, αυτό μπορεί να συμβεί επειδή τα τρία Πρόσωπα έχουν '''μία βούληση και μία ενέργεια'''. Ο ''Πατέρας'' (στην "''οικονομική Τριάδα''") μπορεί να φαίνεται ότι μονομερώς "''στέλνει''" τον ''Υιό'' να πραγματώσει ένα έργο. Όμως, ο ''Υιός'' δεν εκτελεί εντολές τη στιγμή εκείνη σαν υποδεέστερος, αλλά θα λέγαμε, "στέλνεται αυτεξούσια". Τη στιγμή δηλ. που ο ''Πατέρας'' έχει τη βούληση να "''στείλει''" τον ''Υιό'', '''αυτή η βούληση δεν είναι μόνο δική Του, αλλά είναι άχρονα και αΐδια, ενιαία βούληση και των τριών προσώπων'''. Έτσι, η αΐδια ισότητα παραμένει και στα πλαίσια της Θείας Οικονομίας. ===''"Αΐδιος"'' Τριάδα===Αναλύοντας τα παραπάνω, λέμε ότι ''"o Λόγος στη θεολογική Τριάδα'' [δηλ. στην ''Αΐδια'' Τριάδα], ''ως δεύτερο πρόσωπο ή υπόσταση της θεότητας, όντας ισότιμος με τα δύο άλλα πρόσωπα, έχει το ίδιο αξίωμα και την ίδια δόξα πού έχουν ο Πατήρ και το Πνεύμα τα άγιο"''<ref>Θεοδώρου Ανδρέας, ''"Βασική Δογματική Διδασκαλία - Απαντήσεις σε ερωτήματα Σωτηριολογικά"'', Αποστολική Διακονία, Αθήνα 2006, σελ. 158.</ref>. Βεβαίως, Θα πρέπει να θυμόμαστε ότι, ''"οι Πατέρες περιγράφοντας τις αΐδιες σχέσεις των προσώπων της Αγίας Τριάδας ήταν άκρως λιτοί"''<ref>Ματσούκας Α. Νίκος, ''"Δογματική και Συμβολική θεολογία", τόμ. Β΄, 2η έκδ., Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1988, σελ. 94.</ref> και κατά συνέπεια αρκεί να πούμε ότι ''"ο τριαδικός Θεός είναι μονάδα, γιατί '''ένα''' είναι το αίτιο, '''μία''' η ουσία και '''μία''' η ενέργεια• και είναι τριαδικός κατά τις υποστάσεις, γιατί υπάρχει η ετερότητα των υποστάσεων. Ο Πατέρας είναι '''αγέννητος''', ο Υιός '''γεννητός''' και το Πνεύμα '''εκπορευτό'''"''<ref>Ματσούκας Α. Νίκος, ''"Δογματική και Συμβολική θεολογία"', τόμ. Γ΄, Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1997, σελ. 82.</ref>. Στην Ορθόδοξη Θεολογία, όταν αναφέρεται ο ''Πατέρας'' ως ''"αίτιο"'', αυτό σημαίνει ότι είναι το ''"μοναδικό αίτιο της προέλευσης και της ύπαρξης των υποστάσεων του Υιού και του Αγίου Πνεύματος. Η ορθόδοξη θεολογία...ασπάζεται την τρισυπόστατη μονάδα ως τον τριαδικό Θεό μίας και μοναδικής αιτίας"''<ref>Ματσούκας Α. Νίκος, ''"Δογματική..."'', τόμ. Γ΄, ό.π., σελ. 89.</ref>.  Όπως σημειώνει ο άγιος [[Ιωάννης ο Δαμασκηνός]]: ''"Ο Πατήρ '''πηγή και αιτία''' Υιού και Πνεύματος"''<ref>''Έκδοσις ακριβής της ορθοδόξου πίστεως'', '''''PG''''' 94,849."''</ref>. Και προσθέτει: ''"Εξαιτίας του Πατέρα, επειδή δηλαδή υπάρχει ο Πατέρας, υπάρχει ο Υιός και το Πνεύμα. Και εξαιτίας του Πατέρα έχουν ο Υιός και το Πνεύμα όλα, όσα έχουν"''<ref>Μετάφραση από το: Δαμασκηνός Ιωάννης, ''Έκδοσις ακριβής της ορθοδόξου πίστεως'' (μτφρ. Ν. Ματσούκα), Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1992, σελ. 61-62. Στο πρωτότυπο: ''"Και δια τον πατέρα, τουτέστιν δια το είναι τον πατέρα, έστιν ο υιος και το πνεύμα. Και δια τον πατέρα έχει ο υιος και το πνεύμα πάντα, α έχει"'' ('''''PG''''' 94,824).</ref> Κατά συνέπεια, Ορθοδοξία, ''"μόνο ο Πατέρας είναι άναρχος έχοντας απολύτως στον εαυτό του την αρχή της υπάρξεως του, ενώ τα άλλα θεία πρόσωπα'' [...] ''προέρχονται αϊδίως απ’ αυτόν και λαμβάνουν το ‘είναι’ τους και την υπόσταση τους"''<ref>Θεοδώρου Ανδρέας, ''"[http://el.orthodoxwiki.org/OrthodoxWiki:%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%B1#.CE.97_.CE.9F.CF.85.CF.83.CE.AF.CE.B1_.CF.84.CE.B7.CF.82_.CE.9F.CF.81.CE.B8.CE.BF.CE.B4.CE.BF.CE.BE.CE.AF.CE.B1.CF.82 Η ετερότητα Ουσία της Ορθοδοξίας]"'' 2η έκδ. βελτιωμένη, εκδ. Παρουσία, Αθήνα 1998, σελ. 51.</ref>. Παρά το γεγονός όμως, ότι το αίτιο της προέλευσης και της ύπαρξης των υποστάσεων του ''Υιού'' και του ''Αγίου Πνεύματος'' είναι ο ''Πατέρας'', πουθενά μέσα σε αυτές τις σχέσεις της ''"αΐδιας"'' Τριάδας δεν αποδεχόμαστε '''διαφορά''' (π.χ. ανώτερος-κατώτερος, πριν-μετά, πρώτος-δεύτερος κ.λπ.) αλλά δεχόμαστε μόνο '''διάκριση''' μεταξύ προσώπων. Κι αν ο ''Υιός'' έχει γεννηθεί μεν από τον ''Πατέρα'', και στον ''Πατέρα'' οφείλει την Υπόστασή του και την Υιότητά Του, ταυτόχρονα όμως, είναι άχρονος, αΐδιος, αιώνιος, διότι ο ''Πατέρας'' είναι άτρεπτος, και άρα, για να έχει ''Υιό'', θα πρέπει να είναι αΐδια, αιώνια ''Πατέρας''<ref>Βλ. Δαμασκηνός Ιωάννης, ''"Έκδοσις ακριβής..."'', ό.π., σελ. 51. '''''PG''''' 94,812.</ref>. ===''"Οικονομική"'' Τριάδα===Ενώ λοιπόν ο όρος ''αΐδιος Τριάδα'' αναφέρεται στις εσωτερικές σχέσεις των προσώπων της Τριαδικής Θεότητας, ο όρος ''οικονομική Τριάδα'', έχει σχέση με τη [[Θεία Οικονομία]], δηλαδή με την ιστορία της [[Σωτηρία|Σωτηρίας]] του ανθρώπου. Η ''αΐδιος'' Αγία Τριάδα λέγεται ''οικονομική'' όταν φανερώνεται στον κόσμο με τις ενέργειές της. Τότε μιλάμε για την ''οικονομική φανέρωση'' της Τριάδας<ref>Ματσούκας Α. Νίκος, ''"Δογματική..."'', τόμ. Γ΄, ό.π., σελ. 89.</ref>. Ο άνθρωπος μόνο τις ενέργειες της ''αϊδίου'' Τριάδας αντιλαμβάνεται και όχι την ουσία/φύση της, η οποία είναι εντελώς έξω από τις δυνατότητές του ανθρώπου να την αντιληφθεί και να την κατανοήσει<ref>Μαρτζέλος Γεώργιος, ''"Ουσία και ενέργειαι του Θεού κατά τον Μέγαν Βασίλειον"'', Θεσσαλονίκη 1984, σελ. 91.</ref>. Στην οικονομική Τριάδα ''"οι ενέργειες του τριαδικού Θεού, διαμέσου της κοινής βούλησης των προσώπων, είναι κοινές, ενώ υπάρχει η ιδιαιτερότητα των έργων του κάθε προσώπου. Ο Πατέρας είναι πάντοτε, και στην πραγμάτωση της δημιουργικής και απολυτρωτικής ενέργειας, η αρχική αιτία, ο Υιός πραγματώνει το έργο της φανέρωσης, της άσαρκης και της ένσαρκης παρουσίας του στη φύση και την ιστορία για την σωτηρία του ανθρώπου, και το Άγιο Πνεύμα διενεργεί την τελείωση του δημιουργικού και απολυτρωτικού έργου"''<ref>Ματσούκας Α. Νίκος, ''"Δογματική..."'', τόμ. Β΄, ό.π., σελ. 95.</ref>.  Αν πάρουμε ως παράδειγμα τον Υιό και Λόγο του Θεού, στα πλαίσια της ''οικονομικής'' Τριάδας, ''"αποστέλλεται από τον Πατέρα στον κόσμο για να σώσει τον άνθρωπο"'', όμως σε καμία περίπτωση ''"ο Λόγος δεν έχασε το θεοπρεπές τριαδικό του αξίωμα. Δεν μετακινήθηκε από την Τριάδα"''<ref>Θεοδώρου Ανδρέας, ''"Βασική Δογματική Διδασκαλία - Απαντήσεις σε ερωτήματα Σωτηριολογικά"'', Αποστολική Διακονία, Αθήνα 2006, σελ. 158.</ref>. Η χρήση εκφράσεων όπως ''"ο Πατέρας αποστέλλει τον Υιό"'' ή ότι ο Υιός είναι αποτέλεσμα ''"της βούλησης του Πατέρα"'', δεν σημαίνουν αποδοχή κατωτερότητας του Υιού, ούτε μας βεβαιώνουν για [[Αρειανισμός|αρειανικούς]] προσανατολισμούς στη σκέψη των θεολόγων που τις χρησιμοποιούν (ότι δηλαδή αναφέρονται σε ''Υιό'' που είναι κτίσμα και όχι Θεός, όπως έλεγε ο αιρετικός ''Άρειος''). Από τη στιγμή που στα κείμενα ενός συγγραφέα φαίνεται καθαρά η διάκριση σε ''αΐδια'' και ''οικονομική'' Τριάδα, τότε δεν μπορούμε να μιλάμε για ''Αρειανισμό'', διότι: :''"Ο Άρειος σε τούτη ακριβώς την κακοδοξία είχε περιπέσει, την οποία πολέμησε ο Μ. Αθανάσιος• Ισχυριζόταν ότι ο Λόγος είναι προϊόν της ελεύθερης βούλησης του Πατέρα, πράγμα που κατά τον Μ. Αθανάσιο ισχύει μονάχα για τη δημιουργία της κτίσης. Επομένως ο Μ. 'Αθανάσιος κάνει διάκριση μεταξύ αΐδιας και οικονομικής Τριάδας, ενώ ο Άρειος δεν κάνει τούτη τη διάκριση"''<ref>Ματσούκας Α. Νίκος, ''"Δογματική..."'', τόμ. Β΄, ό.π., σελ. 97, σημ. #56.</ref>. Όπως προείπαμε, τα βιβλικά δεδομένα μας βεβαιώνουν ότι κάθε πρόσωπο στην Αγία Τριάδα επιτελεί ένα ιδιαίτερο έργο. Αυτό το έργο όμως δεν είναι αποτέλεσμα καταναγκασμού ή δεσποτείας ή πραγματικής ''υποταγής'', διότι διαχρονικά, η ενότητα/μοναδικότητα του Θεού προσδιορίζεται και από την '''ενιαία ενέργεια''' των Προσώπων. Όπως σημειώνει ο ''Γεώργιος Φλορόφσκυ'' για τον [[Βασίλειος ο Μέγας|Μ. Βασίλειο]]: :''"Ο Βασίλειος τονίζει πάντα ότι η Θεία ενέργεια είναι ενοποιημένη και αδιαίρετη'' [...] ''Ο Βασίλειος λέγει συμπεραίνοντας ότι ''''η ταυτότητα της ενέργειας του Πατρός, του Υιού, και του Πνεύματος αποδεικνύει καθαρά την ενότητα της φύσεώς τους''''. Αυτό σημαίνει ότι η Θεότητα είναι μία και ότι η ενέργειά της είναι ενιαία"''<ref>Φλορόφσκυ Γεώργιος, ''"Οι Ανατολικοί Πατέρες του Τέταρτου αιώνα"'', Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1991, σελ. 151-152.</ref>. Αυτή η ''"ενιαία τριαδική ενέργεια"'', συχνά αναφέρεται με το σχήμα: ''"εκ Πατρός, δι’ Υιού, εν αγίω Πνεύματι"''. Το σχήμα αυτό δεν είναι τυχαίο και δεν μεταβάλεται κατά βούληση από τα τρία Πρόσωπα. Είναι σχήμα απαράβατο, με το οποίο ενεργεί πάντα η Αγία Τριάδα. Κανένα Πρόσωπο δεν παρακάμπτει το άλλο. Σύμφωνα με τον ''Μ. Βασίλειο'': :''"Αν ο Πατήρ δημιουργεί 'διά του Υιού''' [...] ''αυτό δεν σημαίνει ότι η δημιουργική δύναμη του Πατρός είναι ατελής, ή ότι ο Υιός δεν έχει δύναμη για να ενεργήσει. Αντίθετα, αυτό δείχνει τη μοναδικότητα της θελήσεως τους. '''Κάθε Θεία ενέργεια είναι ενιαία και προέρχεται από ολόκληρη την Τριάδα'''"''<ref>Φλορόφσκυ Γεώργιος, ''"Οι Ανατολικοί Πατέρες..."'', ό.π., σελ. 152.</ref>. ==Η Αγία Τριάδα στην Αγία Γραφή==

Την ετερότητα των υποστάσεων συνιστά το ότιΟι λέξεις "[[Αγία Τριάδα]]" δεν υπάρχουν στην [[Αγία Γραφή]], εν τούτοις υπάρχουν πολλοί στίχοι που επιβεβαιώνουν την τρισυπόστατη φύση του Θεού:

* Ο Πατέρας είναι αγέννητος* Ο Υιός είναι γεννητός (άχρονα) * Το Άγιο Πνεύμα είναι εκπορευτό:[[Δευτερονόμιον]] 6:4 ''". ..῎Ακουε, ᾿Ισραήλ· Κύριος ὁ Θεὸς ἡμῶν Κύριος εἷς ἐστι·"''

Οι ιδιότητες αυτές λέγονται Εδώ ο [[Θεός]] είναι ''"υποστατικά προσόντα"'ένας' '' κάτι που και κάθε ιδιαίτερο προσόν ανήκει στην ιδιαίτερη υπόσταση και μόνοο Κύριος [[Ιησούς Χριστός|Ιησούς]] επιβεβαίωσε:

* Ο Πατέρας είναι αγέννητος και όχι γέννημα ή πρόβλημα (δηλ. κάτι που προβάλλεται ή εκπηγάζει)* Ο Υιός είναι γέννημα και όχι αγέννητος ή πρόβλημα * Το Άγιο Πνεύμα είναι πρόβλημα (που εκπηγάζει και έχει την αιτία του στον Πατέρα:[[Κατά Μάρκον Ευαγγέλιον]] 12:29 ''"ὁ δὲ ᾿Ιησοῦς ἀπεκρίθη αὐτῷ ὅτι πρώτη πάντων ἐντολή· ἄκουε, με την σύμφωνη βούληση του Υιού) και όχι αγέννητο ή γέννημα.᾿Ισραήλ, Κύριος ὁ Θεὸς ἡμῶν Κύριος εἷς ἐστι·"''

Στην επαφή τους με τον κόσμο και την ιστορίαΗ [[Αγία Γραφή]] επίσης επιβεβαιώνει ότι:

* Ο :'''O Πατέραςείναι Θεός'''<ref>Δευτερονόμιον 4:35, κατά Ματθαίον 6:9, Κορινθίους Α 8:6, Εφεσίους 3:14-15</ref>: [[Προς Κορινθίους Α']] 8:6 ''"ἀλλ᾿ ἡμῖν εἷς Θεὸς ὁ πατήρ, πραγματώνει τη δημιουργική και απολυτρωτική ενέργειαἐξ οὗ τὰ πάντα καὶ ἡμεῖς εἰς αὐτόν, είναι η αρχική αιτίακαὶ εἷς Κύριος ᾿Ιησοῦς Χριστός, δι᾿ οὗ τὰ πάντα καὶ ἡμεῖς δι᾿ αὐτοῦ."''<br>* Ο :'''O Υιός πραγματώνει το έργο της φανέρωσηςτου Ιησούς είναι Θεός'''<ref>κατά Ιωάννην 5:18, της άσαρκης και της ένσαρκης παρουσίας του στην κτίση και την ιστορία για τη σωτηρία του ανθρώπουκατά Ιωάννην 20:27-28, κατά Ιωάννην 10:30,33, Ρωμαίους 9:5, Κορινθίους Α 8:6, Φιλιππησίους 2:6 Κολοσσαείς 2:9, Τιμόθεον Α 2:13, Τιμόθεον Α 3:16 Εβραίους 1:3, Εβραίους 1:8, Πέτρου Β 1:1, Ιωάννου Α 5:20</ref>: [[Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον]] 1:1 ''"ΕΝ ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος, καὶ ὁ Λόγος ἦν πρὸς τὸν Θεόν, καὶ Θεὸς ἦν ὁ Λόγος."'', [[Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον]] 5:18 ''"διὰ τοῦτο οὖν μᾶλλον ἐζήτουν αὐτὸν οἱ ᾿Ιουδαῖοι ἀποκτεῖναι, ὅτι οὐ μόνον ἔλυε τὸ σάββατον, ἀλλὰ καὶ πατέρα ἴδιον ἔλεγε τὸν Θεόν, ἴσον ἑαυτὸν ποιῶν τῷ Θεῷ."''<br>* Το :'''Tο Άγιο Πνεύμα διενεργεί την τελείωση του δημιουργικού και απολυτρωτικού έργουείναι Θεός'''<ref>Γένεσις 1:2, ψαλμοι 139:7, Ησαΐας 9:6, κατά Ιωάννην 4:24, Πράξεις 5:3-4, Κορινθίους Α 12:11, Κορινθίους Β 3:17+κατά Ματθαίον 22:44 ψαλμοι 95:7-11+Εβραίους3:7-11 κατά Ματθαίον 12:31</ref>: [[Πράξεις των Αποστόλων|Πράξεις]] 5:3 ''"ἶπε δὲ Πέτρος· ᾿Ανανία, διατί ἐπλήρωσεν ὁ σατανᾶς τὴν καρδίαν σου, ψεύσασθαί σε τὸ Πνεῦμα τὸ ῞Αγιον καὶ νοσφίσασθαι ἀπὸ τῆς τιμῆς τοῦ χωρίου;"'', [[Πράξεις των Αποστόλων|Πράξεις]] 5:4 ''"οὐχὶ μένον σοι ἔμενε καὶ πραθὲν ἐν τῇ σῇ ἐξουσίᾳ ὑπῆρχε; τί ὅτι ἔθου ἐν τῇ καρδίᾳ σου τὸ πρᾶγμα τοῦτο; οὐκ ἐψεύσω ἀνθρώποις, ἀλλὰ τῷ Θεῷ. "''

Ως προς την αιώνια και χωρίς αρχή σχέση των προσώπων της Αγίας Τριάδας για την Ορθόδοξη [[θεολογία]] είναι σημαντική η διαμάχη με τους δυτικούς θεολόγους για το ζήτημα του [[Filioque]]. Κατά τη διατύπωση αυτήν του [[Σύμβολο της Πίστεως|Συμβόλου της Πίστεως]]Οι ανωτέρω στίχοι αναφέρουν ότι υπάρχει μόνο ένας Θεός, το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται και εκ του Υιού. Για το ορθόδοξο όμως δόγμα το μοναδικό αίτιο της ύπαρξης του Υιού και του Αγίου Πνεύματος είναι το πρόσωπο άρα κατά τα δόγματα που πιστεύουν στην τρισυπόστατη μορφή του Θεού Πατέρα. Ο Υιός μπορεί να πέμπει το Πνεύμα, δεν μπορεί όμως ποτέ το Πνεύμα να εκπορεύεται από αυτόν, ο Υιός να αποτελεί δηλαδή την αιτία της ύπαρξης του Πνεύματος, τον δημιουργό του.Θεός είναι ένας σε 3 θεϊκές υποστάσεις:

Το :[[Σύμβολο της Πίστης (Νίκαια-Κωνσταντινούπολη)|Σύμβολο της ΠίστεωςΚατά Ματθαίον Ευαγγέλιον]] ή σύμβολο της Νίκαιας-Κωνσταντινούπολης που τα 7 πρώτα άρθρα του θεσπίστηκαν στην 3:16 ''"καὶ βαπτισθεὶς ὁ ᾿Ιησοῦς ἀνέβη εὐθὺς ἀπὸ τοῦ ὕδατος· καὶ ἰδοὺ ἀνεῴχθησαν αὐτῷ οἱ οὐρανοί, καὶ εἶδε τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ καταβαῖνον ὡσεὶ περιστερὰν καὶ ἐρχόμενον ἐπ᾿ αὐτόν·"''<br>:[[Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον]] 3:17 ''"καὶ ἰδοὺ φωνὴ ἐκ τῶν οὐρανῶν λέγουσα· οὗτός ἐστιν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν ᾧ εὐδόκησα"''<br>:[[Προς Κορινθίους Β']] 13:14 ''"῾Η χάρις τοῦ Κυρίου ᾽Ιησοῦ Χριστοῦ καὶ ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καὶ ἡ κοινωνία τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος μετὰ πάντων ὑμῶν· ἀμήν."''<br>:[[Επιστολή Πέτρου Α' Οικουμενική Σύνοδος|A’ Οικουμενική Σύνοδο]]1:2'' ''"κατά πρόγνωσιν Θεοῦ πατρός, ἐν ἁγιασμῷ Πνεύματος, που έγινε το 325 μεἰς ὑπακοὴν καὶ ραντισμὸν αἵματος ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ· χάρις ὑμῖν καὶ εἰρήνη πληθυνθείη.Χ. στη Νίκαια της Βιθυνίας ενώ τα υπόλοιπα 5 άρθρα ολοκληρώθηκαν στη "''<br>:[[ΒΚατά Ματθαίον Ευαγγέλιον]] 28:19 ''"πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τὰ ἔθνη, βαπτίζοντες αὐτοὺς εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος"' Οικουμενική Σύνοδος|B' Οικουμενική Σύνοδο<br>:[[Eπιστολή Ιωάννου Α']]5:7'' ''"ὅτι τρεῖς εἰσιν οἱ μαρτυροῦντες ἐν τῷ οὐρανῷ, ὁ Πατήρ, που έγινε το 381 μὁ Λόγος καὶ τὸ ῞Αγιον Πνεῦμα, καὶ οὗτοι οἱ τρεῖς ἕν εἰσι· καὶ τρεῖς εἰσιν οἱ μαρτυροῦντες ἐν τῇ γῇ,"''<ref>Η φράση αυτή είναι πιθανόν μεταγενέστερη προσθήκη.Χ. στην Διάβασε ''[[Ιωάννειο κόμμα]]''</ref><br>:[[ΚωνσταντινούποληΚατά Ιωάννην Ευαγγέλιον]], εκφράζει την ορθόδοξη διατύπωση του τριαδικού δόγματος περί του Θεού10:30'' "ἐγὼ καὶ ὁ πατὴρ ἕν ἐσμεν."