Παχώμιος Ρουσάνος

Ο Παχώμιος Ρουσάνος ήταν Έλληνας λόγιος μοναχός του 16ου αιώνα. Σύμφωνα με την προσωπική του γραπτή μαρτυρία γεννήθηκε στη Ζάκυνθο στις 11 Νοεμβρίου 1508. Η οικογένειά του καταγόταν από το χωριό Πηγαδάκια και ο πατέρας του είχε επίσης ασπασθεί τον μοναχισμό με το όνομα Ιωακείμ. Η οικογένεια αυτή χάθηκε εξ αιτίας μιας επιδημίας πανώλης που ξέσπασε στη Ζάκυνθο το 1688.

Δεν γνωρίζουμε τίποτε για τα παιδικά χρόνια και τη μαθητεία του Παχώμιου. Πιστεύεται ότι υπήρξε αυτοδίδακτος. Άγνωστο είναι και το κατά κόσμον όνομά του. Εμόνασε στην μονή Αγίου Γεωργίου των Κρημνών, όπου και πρέπει να έμεινε για κάποιο διάστημα πριν το 1536, αφού σε χειρόγραφο σημείωμά του αναφέρει ότι το έτος αυτό βρισκόταν στη Μονή Ιβήρων του Αγίου Όρους. Αποσπασματικές πηγές αναφέρουν την παρουσία του στο Όρος σε διάφορα έτη έως το 1544. Φαίνεται ότι μελέτησε στις βιβλιοθήκες του Αγ. Όρους και απέκτησε κλασσική μόρφωση. Αποφάσισε να ακολουθήσει τον δρόμο των ασκητών-ταξιδιωτών για να έρχεται σε επαφή με τους πιστούς και να ασχοληθεί με τον τρόπο βίωσης της ορθοδοξίας. Έξω από το Άγιο Όρος άσκησε το έργο του δασκάλου και του ιεροκήρυκα. Έργάστηκε επί δύο έτη στη Λέσβο στη Μονή Λειμώνος. Επισκέφθηκε πολλές περιοχές της Ελλάδος, την Κωνσταντινούπολη, τον Πόντο και την Παλαιστίνη. Εργάστηκε για την πνευματική αναγέννηση του ορθόδοξου λαού και ήταν αυστηρός κατά των εκτροπών της πίστης και της λατρείας.

Είχε πλούσιο συγγραφικό έργο ενώ υπήρξε και αντιγραφέας κωδίκων. Τα έργα του διακρίνονται σε: α) Δογματικά και αντιρρητικά, β) Πρακτικοηθικά και γ) Γραμματικά και άλλες μελέτες. Σημαντικά έργα του ήταν το «Σύνταγμα» (ή «Λόγοι Δογματικοί»), μια σειρά έργων κατά σύγχρονων ή παλαιότερων αιρέσεων όπως κατά του μοναχού Ματθαίου, του Ιωαννικίου Καρτάνου, κατά Αρειανών και Νεστοριανών, κατά Μονοφυσιτών, κατά Σαρακηνών, κατά Λατίνων και κατά Λουθήρου. Επίσης τάχθηκε κατά των δεισιδαιμονιών και της αμάθειας του κλήρου, κατά των χριστιανών που έδιναν στο βάπτισμα μη χριστιανικά ονόματα κ.ά. Έγραψε για τη μουσική, συνέταξε Ακολουθίες, Συναξάρια, Κανόνες κ.ά. Έγραψε και πολλά γραμματικά και μη θρησκευτικά έργα. Εκοιμήθη την 6 Οκτωβρίου 1553.

Πηγές

Παχώμιος Ρουσάνος. 450 χρόνια από την κοίμησή του († 1553). Πρακτικά Διεθνούς Επιστημονικού Συμποσίου, Μονή Στροφάδων και Αγ. Διονυσίου, Ζάκυνθος, 2003. Έκδοση Ιεράς Μητροπόλεως Ζακύνθου και Στροφάδων, Αθήνα 2005.