Εβιωναίοι

Εβιωναίοι ή Εβιωνίτες ονομάζονταν τα μέλη μιας ιουδαιοχριστιανικής αίρεση του 2ου αι. μ.Χ. που ζούσε στην ανατολική όχθη του Ιορδάνη. Υπήρχε η άποψη ότι το όνομα Εβιωνίτες προέρχεται από υποτιθέμενο ηγέτη τους ονόματι Εβιών στην Πέλλα της Δεκάπολης της Ιορδανίας. Επικρατέστερη θεωρείται η άποψη ότι οι Εβιωνίτες (εβραϊκά «Εβιωνίμ», δηλαδή «Φτωχοί») αποκαλούνταν έτσι με βάση τις διδασκαλίες του Ιησού στους Μακαρισμούς:

«μακάριοι οἱ πτωχοί, ὅτι ὑμετέρα ἐστὶν ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ.» (Λουκά 6:20.)

Και άλλα εδάφια της Παλαιάς Διαθήκης που απευθύνονται σε ένα μικρό υπόλοιπο φτωχών πιστών, αλλά και το Ησαΐας 66:2:

«...λέγει κύριος καὶ ἐπὶ τίνα ἐπιβλέψω ἀλλ' ἢ ἐπὶ τὸν ταπεινὸν καὶ ἡσύχιον καὶ τρέμοντα τοὺς λόγους μου.»

Δοξασίες

Αυτή η αίρεση θεωρούσε ότι ο Ιησούς δεν ήταν Θεός ή Υιός του Θεού, αλλά ένας από τους μεγάλους προφήτες, που έλαβε τις αποκαλύψεις μετά την βάπτισή του από τον Ιωάννη, και από τότε το πνεύμα του Μεσσία μπήκε μέσα του μέχρι που σταυρώθηκε. Το μήνυμα του Ιησού περιλάμβανε τη διδασκαλία και το κήρυγμα της αποκάλυψης, αλλά δεν περιλάμβανε τη σωτηρία ή την άφεση αμαρτιών. Περιγραφή των δοξασιών τους βρίσκουμε στο "Πανάριον" του αγίου Επιφανίου Σαλαμίνος.

Βιβλία

Οι Εβιωνίτες χρησιμοποιούσαν την Παλαιά Διαθήκη αλλά και το "ευαγγέλιο των Εβιωναίων" που συγγενεύει με το κανονικό ευαγγέλιο του Ματθαίου, "γράφτηκε ελληνικά στις αρχές του 2ου αιώνα και σώζεται αποσπασματικά". Σύμφωνα με τον Επιφάνιο, αναθεώρησαν και διαστρέβλωσαν το ευαγγέλιο του Ματθαίου για να ταιριάζει με τα δόγματά τους, π.χ. αφαίρεσαν τη διήγηση του ευαγγελιστή για τη γέννηση του Ιησού Χριστού.

Πρακτικές

Αυτή η αίρεση επέμενε σε συχνές πλύσεις για καθαρισμό, και στην παροχή βοήθειας και σίτισης προς απόρους, χήρες, και ταξιδιώτες. Επίσης απείχαν από το κρέας, αφού δέχονταν ότι με τη σταύρωση του Χριστού δεν χρειάζονταν πια οι θυσίες ζώων της Παλαιάς Διαθήκης.

Επιρροές

Ο καθηγητής Σωτήριος Δεσπότης σημειώνει: «Ο χαμένος συνδετικός κρίκος μεταξύ χριστιανισμού και ισλάμ είναι, σύμφωνα με αρκετούς ερευνητές ο Ιουδαιοχριστιανισμός, ο οποίος από τον αγ. Επιφάνιο Σαλαμίνος χαρακτηρίστηκε ως μία από τις 80 τότε γνωστές αιρέσεις (Πανάριον 374-377): οι Ναζηραίοι ομολογούσαν τον Ιησού ως υιό του Θεού, ζούσανε όμως σύμφωνα με τα μωσαϊκά έθιμα. Οι ιουδαιοχριστιανοί, και κυρίως οι Εβιωνίτες (οι πτωχοί του Θεού) και οι βαπτιστές σαβαίοι, οι οποίοι θεωρούσαν το Χριστό ως άνθρωπο εξ ανθρώπων Μεσσία εγκαταστάθηκαν στην αραβική χερσόνησο και μάλιστα στη Μεδίνα. Σημειωτέον ότι το ιουδαιοχριστιανικό ρεύμα επιβιώνει μέχρι σήμερα στην Αφρική και στις Ινδίες. Οι Αιθίοπες μονοφυσίτες, οι οποίοι διακρίνονται για την ευλάβεια και την πίστη τους στις παραδόσεις τιμούν την κιβωτό του Μωυσή (ταβότ), χρησιμοποιούνε μια σημιτική λειτουργική γλώσσα, ψέλνουν ψαλμούς με τη συνοδεία τυμπάνων και σαλπίγγων, έχουν καθιερώσει μαζί με τη βάπτιση την περιτομή, τιμούνε το Σάββατο, και έχουν αντίστοιχες διαιτητικές συνήθειες (απαγόρευση χοιρινού). Στη νότια Ινδία ζούνε 70.000 χριστιανοί Tekkumbgam ή Southist οι οποίοι έφθασαν εκεί στην Κεραλά από τη Συρία η Μεσοποταμία το 345 υπό την ηγεσία ενός Θωμά από την Κανά ή Χαναάν. Ομολογούν τον Ιησού ως το Μεσσία των Ιουδαίων.

Υποσημειώσεις