Ελευθερία

Η ελευθερία είναι αγαθό δοσμένο από τον Θεό. Όπως ο Θεός είναι ελεύθερος, έτσι και τα όντα εκείνα που βούλεται να πλάσει "καθ' ομοίωσίν" Του, θέλει να είναι ελεύθερα. Γιατί δεν θα μπορούσε να ομοιωθεί με τον ελεύθερο Θεό ένα πλάσμα που στερείται αυτή τη βασική ιδιότητα.

Φυσικά η δική μας ελευθερία είναι περιορισμένη, (όπως το κάθε τι που έχουμε), εφ' όσον είμαστε πεπερασμένα όντα, και μόνο του Θεού η ελευθερία είναι απεριόριστη.

Η απόλυτη ελευθερία του Θεού

Η ελευθερία του Θεού είναι απόλυτη. Τα πάντα υπάρχουν με βάση το δικό Του θέλημα, και είναι έτσι που είναι, επειδή ο Ίδιος το θέλησε ελεύθερα.

Όταν λέμε ότι "το θέλησε ελεύθερα", σημαίνει ότι κυριολεκτικά τα πάντα, ακόμα και η δική Του ύπαρξη και ουσία, είναι προϊόν βούλησής Του. Ο Θεός είναι Αυτό που είναι, επειδή έτσι θέλησε να είναι. Ζει ως Αγία Τριάς, ως αγαπώμενα πρόσωπα στη Θεότητα, επειδή θέλησε να είναι Αγάπη.

Προ Χριστιανικές και προ Ιουδαϊκές θρησκείες, κατανοούσαν τον Θεό ως ενδοκοσμικό ον, ή ως πανθεϊστικό σύνολο του υπαρκτού. Αυτό όμως δημιουργούσε το πρόβλημα ότι τότε ο Θεός, θα εξαρτάτο από το σύμπαν στο οποίο ανήκει, ή ότι ορίζεται από τους νόμους του σύμπαντος μέσα στους οποίους υπάρχει. Η Χριστιανική Θεολογία όμως, ξεκαθάρισε την αποκαλυμμένη από τον Θεό πληροφορία, της διάκρισης κτιστού και ακτίστου, και πως το Άκτιστο, (ο Άκτιστος Θεός), διακρίνεται πλήρως από κάθε τι κτιστό, ότι δεν υποκειται σε κανέναν νόμο, ούτε εξαρτάται καν από απρόσωπη Ουσία, αλλά ότι ακόμα και η Ουσία Του εξαρτάται από την ελεύθερη βούλησή Του.

Ελευθερίες των ανθρώπων

Στους ανθρώπους ο Θεός έδωσε ελευθερία βούλησης. Τη δυνατότητα να επιλέξουν αν θέλουν να ομοιάσουν με τον Θεό ή όχι. Δεν τους έδωσε ελευθερία στο κάθε τι. Για παράδειγμα, εκ των πραγμάτων, δεν είναι δυνατόν ένα κτίσμα να είναι ελεύθερο να επιλέξει αν θέλει να γεννηθεί. Ούτε σε έναν φθαρτό κόσμο, να επιλέξει αν θέλει να ζει χωρίς την (υποδουλωτική) ανάγκη να φάει ή να πιεί ή να ανασάνει. Ομοίως, περιορίζεται κάθε κτίσμα από τους περιορισμούς της φύσης του. Αν και αυτοί οι περιορισμοί δεν είναι απόλυτοι. Για παράδειγμα, αν και δεν μπορούμε να πετάξουμε σαν τα πουλιά, με τη χρήση της νοημοσύνης, μπορούμε να πετάξουμε με ένα αεροπλάνο.

Όμως ο Θεός βούλεται να δώσει ελευθερία σε όλο και περισσότερους τομείς του ανθρώπου. Για παράδειγμα, αν και δεν επιλέξαμε το αν θα γεννηθούμε, μπορούμε να επιλέξουμε το αν θα "αναγεννηθούμε", δια του αγίου βαπτίσματος, που είναι πράξις οντολογική και όχι συμβολική. Αν και δεν επιλέξαμε τους γονείς μας, μπορούμε να επιλέξουμε την υιοθεσία μας από τον Θεό, δια της ένταξης στο Σώμα της Εκκλησίας. Και στον Μέλλοντα αιώνα της αφθαρσίας, θα αρθεί ακόμα ένας περιορισμός, όταν δεν θα υπάρχει η φθορά, και η ανάγκη τροφής για την επιβίωσή μας.

Για τους αγίους Του όμως ο Θεός βούλεται περισσότερες ελευθερίες, καθώς αυτοί, δια της ενώσεως με τον Θεό κατά την Θέωση, μετέχουν της Θείας Ζωής, και υπερβαίνουν τον χωροχρόνο και την κτίση, γινόμενοι θεοί κατά χάριν.

Η ελευθερία είναι μία πορεία, στην οποία καλούνται τα νοήμονα κτίσματα. Καθώς ελευθερώνονται από τη δουλεία των παθών της αμαρτίας, σταδιακά εισέρχονται σε υψηλότερης ελευθερία ζωή, ώσπου "όλοι να εισέλθουν στην ελευθερία της δόξης των τέκνων του Θεού" (Ρωμαίους 8/η: 21).