Στην Ορθόδοξη παράδοση υπάρχει μία κατά κάποιο τρόπο νομοτελειακή προτεραιότητα στη έκφραση της θεογνωσίας. Προηγείται η μετοχή στο θείο, το οποίο γεύονται και ψηλαφούν ως πράγμα όλη η κοινότητα και εν συνεχεία έπεται η επιστημονική πραγμάτωση αυτής της συνάντησης, με την καταγραφή της σε μνημεία. Αντιθέτως η σχολαστική θεολογία είχε μία ενιαία μέθοδο, η οποία τελικά βρέθηκε σε ένα ιστορικό και θεολογικό-φιλοσοφικό αδιέξοδο, με τις μεγάλες επιστημονικές κατακτήσεις, που είχαν ως αποτέλεσμα την κατάρρευση του σχολαστικισμού<ref>Ν. Ματσούκας, Δογματική...Α΄, σελ. 172</ref>. Η μέθοδος των δύο τάσεων, ήταν φανερά διαφορετική , όπως και η εκκίνησή της. Η ορθόδοξη παράδοση έμεινε πιστή στο βιβλικό περιεχόμενό της, με τη θέα του Θεού και τη μέθεξη στις θείες ενέργειες, που είναι η χάρη του Θεού η οποία παρέχεται στον άνθρωπο και την κτίση για τον πλουτισμό του και τη θέωσή του. Ο άνθρωπος από εκι και πέρα μέσα στην κοινότητα και δια μέσου των μυστηρίων, οδηγείται στην στην κάθαρση όπου συντελείται η σταδιακή μετοχή στη θεογνωσία, σε μία υπαρξιακή διάσταση. Η μετοχή αυτή πάντοτε κατά τους πατέρες δε γίνεται σε μία υποκειμενική και φανταστική περιοχή. Μπορεί να νοηθεί μόνο με ένα ξεδίπλωμα του νου, πέρα από τη γνωστά όρια, με θεϊκή εκλάμπρυνση και μεταμόρφωσή του, και ποτέ σε εκστατικές σφαίρες ή αποδράσεις από τη κτίση και την ιστορία. Ο λόγος όμως πάντοτε ως λειτουργία της ψυχής μετέχει αυτής της αλήθειας.