12.398
επεξεργασίες
Αλλαγές
Άγγελοι
,καμία σύνοψη επεξεργασίας
==Ετυμολογία==
Σύμφωνα με τον [[ψευδο-Διονύσιος Αρεοπαγίτης|Διονύσιο Αρεοπαγίτη]]<ref>Περί της Ουρανίας Ιεραρχίας 6, 1PG 3, 200D-201A και 7, 1 PG 3, 205C</ref>, οι άγγελοι διαχωρίζονται σε ''τάγματα'', ενώ έχουν και ιεραρχία. Με βάση την ιεραρχία τους, διαχωρίζονται σε 3 τάξεις που έκαστος φέρει ''"Τριχώρους"'' ή αλλιώς ''"Ταξιαρχίες"'':
* [[Σεραφείμ]] <ref>Η λέξη πιθανώς προέρχεται από την εβραϊκή λέξη "σαράφι" που σημαίνει καίω. Κατά άλλες προτάσεις προέρχεται από την αιγυπτιακή λέξη "σερεφ", που ήταν οι πτερωτοί σκύλοι που φύλασσαν τάφους για του Αιγύπτιους, ενώ κατά την αραβική και λιγότερη πιθανή εκδοχή που σημαίνει ο ευγενής (ΘΗΕ, τ. 1, σελ. 177)</ref> (''Ησ. 6,2''), [[Χερουβείμ]] <ref>Το όνομα Χερουβίμ, είναι πιθανώς ενικός της εβραϊκής λέξης "χερούβ", με πιθανή ακκαδική καταγωγή της λέξης "χαρίβου" που σημαίνει το λατρεύοντα τον Θεό ή τη Θεά. Δεν είναι λοιπόν αβάσιμο να ισχυριστούμε ότι είναι βαβυλωνιακό δάνειο, του οποίου άλλαξε η έννοια (ΘΗΕ, τ. 1, σελ. 176-177)</ref> (''Εβρ. 9,5''), [[Θρόνους]] (''Κολ. 1,16''),
* [[Κυριότητες]] (''Κολ. 1,16''), [[Δυνάμεις]] (''Εφ. 1,21''), [[Εξουσίες]] (''Κολ. 1,16'') και
* [[Αρχές]] (''Κολ. 1,16''), [[Αρχάγγελους]] (''Α΄ Θεσ''. 4,16) και [[αγγέλους]] (''Μαρκ. 1,13'' κ.ά.).
Η πραγματικότητα είναι πως τους στους πατέρες της εκκλησίας, δεν υπάρχει κάποια ομοφωνία σχετικά με τον αριθμό και την ονομασία των αγγελικών ταγμάτων<ref>Δ. Τσάμης, ενθ.αν., σελ. 97</ref>.
Ο ψευδο-Διονύσιος πάντως προχωράει και στις ιδιότητες των αγγελικών τριχώρων. Έτσι ιδίωμα της πρώτης ιεραρχίας είναι η πύρινη σοφία και η γνώση των ουρανίων, ενώ έργο τους ο θεοπρεπής [[Ύμνος του Γελ]]. Χαρακτηριστικό μάλιστα είναι πως Χερουβείμ σημαίνει φωτιά, ενώ Σεραφείμ, έκχυση γνώσεων<ref>Νίκος Ματσούκας, Δογματική και Συμβολική θεολογία Β΄, σελ. 186</ref>. Η δεύτερη ιεραρχία έχει ως ιδίωμα τη διευθέτηση των μεγάλων πραγμάτων και την διενέργεια των θαυμάτων, ενώ έργο τους είναι ο [[Τρισάγιος Ύμνος]] «'''Άγιος, Άγιος, Άγιος'''». Τέλος ιδίωμα της τρίτης ιεραρχίας είναι να εκτελούν θείες υπηρεσίες και έργο τους αποτελεί ο ύμνος "[[Αλληλούια]]". Από την [[Αγία Γραφή]] γνωρίζουμε και μερικούς αγγέλους ονοματικά. Τον [[Αρχάγγελος Γαβριήλ|Αρχάγγελο Γαβριήλ]], που σημαίνει ''"ήρωας του Θεού"'', από την εμφάνισή του στον [[Προφήτης Δανιήλ|Προφήτη Δανιήλ]], στον [[Προφήτης Ζαχαρίας|Προφήτη Ζαχαρία]] και στη [[Θεοτόκο]]. Γνωρίζουμε το [[Αρχάγγελος Μιχαήλ|Αρχάγγελο Μιχαήλ]], που σημαίνει ''"τις ως ο Θεός ημών"'', ενώ εμφανίζεται πολλές φορές στην [[Παλαιά Διαθήκη|Παλαιά Διαθήκη]]. Ο "Ραφαήλ" είναι ο τρίτος άγγελος που γνωρίζουμε, το όνομά του σημαίνει ''"ο Κύριος θεραπεύει"'' και εμφανίζεται στον [[Τωβίτ]] μεταφέροντας τις ανθρώπινες προσευχές στο θρόνο του Θεού.
====Δημιουργία και τελείωση====
[[Image:Archangel Gabriel fresco.jpg|left|200px|thumb|Τοιχογραφία του Αρχαγγέλου Γαβριήλ]]
Δημιουργός και ποιητής των ''αγγέλων'' είναι ο [[Θεός]], ο Οποίος τους δημιούργησε [[Κατ' εικόνα|κατ' εικόνα]] του<ref>Ιωάννου Δαμασκηνού, Έκδοσις Ακριβής της Ορθοδόξου Πίστεως, κεφ. 17</ref>. Το πως η δημιουργία αυτή διενεργήθηκε παραμένει άγνωστο σε εμάς<ref>ΘΗΕ, τ.1, σελ. 181</ref>. Γνωστό όμως είναι πως αποτελούν δημιουργήματα και ως τέτοια είναι ''"ομόδουλοι"'' των ανθρώπων<ref>Μ. Βασιλείου, Εις εξαήμερον 9, 6</ref>, αν και η φύση τους είναι ασώματη σε σχέση με αυτούς. Δημιουργήθηκαν πριν την ανθρωπότητα<ref>Γρηγόριος Θεολόγου, Ομιλία εις τα Θεοφάνεια, PG 36, 320C</ref> και ως οντότητα κατέχουν φύση ''νοερή'', ''αεικίνητη'', ''αυτεξούσια'', ''ασώματη'' και '' λογική'', που έχει λάβει ''αθανασία'' κατά χάρη (διότι μόνος φύσει αθάνατος είναι ο Θεός), της δε ουσίας της γνώστης, είναι μόνο ο κτίτωράς της, Θεός<ref>Ιω. Δαμασκηνός, Έκδοσις Ακριβής της Ορθοδόξου Πίστεως, Β, 3, 17. Περί Αγγέλων</ref>. Ως ασώματοι και άυλοι βέβαια μπορεί να χαρακτηρισθούν μόνο σε σχέση με την ανθρώπινη φύση (διότι μόνος πραγματικά ασώματος και άυλος είναι ο Θεός<ref>Ιω. Δαμασκηνός, Έκδοσις Ακριβής της Ορθοδόξου Πίστεως, Β, 3, 17. Περί Αγγέλων</ref>), καθώς σε σχέση με το Θεό έχουν φύση παχιά και υλική. Η παχύτητα όμως αυτή δεν έχει ανάλογες επιπτώσεις με την ανθρώπινη ύλη, γι αυτό και η φύση τους και η σύστασή τους διατηρείται αμετάβλητη<ref>Μ. Βασιλείου, Εις 32 Ψαλμόν 4.</ref>.
Ο Άγγελος όμως έχει τρεπτή γνώμη, δηλαδή τρεπτή ηθική κατάσταση. Έτσι η τελείωσή τους νοείται ως κίνηση ή στάση προς το Άγιο Πνεύμα<ref>Μ. Βασίλειος, Περί Αγίου Πνεύματος 16, 38</ref>. Οι Άγγελοι λοιπόν δε δημιουργήθηκαν σε νηπιώδη κατάσταση, ούτε τελειοποιήθηκαν προοδευτικά με την εκγύμναση, όπως αν και δε γνωρίζουμε αν δημιουργήθηκαν άπαξ ή σταδιακά<ref>ΘΗΕ, τ.1, σελ. 183</ref>. Όπως όμως ο άνθρωπος, καθώς εξ αρχής τους αποδόθηκε σα συστατικό τη φύσης τους κατά κάποιο τρόπο η Αγιότητα, δίχως όμως να είναι πραγματικό συστατικό της φύσεως τους<ref>Μ. Βασιλείου, Περί του Αγίου Πνεύματος 16, 38</ref>. Γι αυτό και δύσκολα μεταπίπτουν στο κακό, από τη στιγμή μάλιστα που πηγή της πνευματικής τους τροφής είναι το φως του Θεού. Η τελειότητα των Αγγέλων, καθώς είναι δημιουργήματα, παραμένει σχετική. Σε σχέση με τους ανθρώπους όμως, πάντοτε τονίζεται η υπεροχή της, αν και η ανθρώπινη φύση κατά την τελείωση μπορεί να τους φτάσει, ακόμα και να τους ξεπεράσει, όπως στην περίπτωση της [[Θεοτόκος|Θεοτόκου]]<ref>ΘΗΕ, τ.1, σελ. 186</ref>. Γι αυτό και δεν είναι, όπως ειπώθηκε, εκ φύσεως Άγιοι. Προϋπόθεση της μετοχής τους στην Αγιότητα, όπως και στους ανθρώπους, είναι το Άγιο Πνεύμα. Έτσι και άγγελοι κτίσθηκαν και τελειώθηκαν από το [[Άγιο Πνεύμα]], μετέχοντας στον φωτισμό και τη χάρη, ανάλογα με την αξία τους και την προκοπή την οποία επέδειξαν. Εξου και η αγιοσύνη τους δε νοείται σα μία μηχανική διεργασία, αλλά σαν ελεύθερη πρόοδος, που επιτυγχάνεται με τη συνεργία της προσωπικής προσπάθειας<ref>Μ. Βασίλειος, Κατά Ευνομίου 3, 2</ref>. Η συνεργία είναι απαραίτητη, όπως απαραίτητη είναι και η βοήθεια τους Αγίου Πνεύματος, διότι βρίσκονται σε ισόρροπη θέση ανάμεσα στο καλό και το κακό<ref>Δ. Τσάμης, Αγιολογία..., σελ. 95</ref>. Η βοήθεια αυτή έγκειται στη στερέωσή τους στο καλό<ref>Μ. Βασίλειος, ο.π., 13, 38</ref>.
Το έργο λοιπόν των αγγέλων είναι κατεξοχήν φωτοδοτικό<ref>Νίκος Ματσούκας, Δογματική και Συμβολική θεολογία Β΄, σελ. 188</ref> και συνάγεται από την θεία πραγματικότητα. Οι άγγελοι ως κτιστοί δεν είναι αυτόφωτοι, αλλά παίρνουν το φως τους και τη δύναμή τους μένοντας μέσα στις σωστικές ενέργειες του τριαδικού Θεού. Βρίσκονται πλέον μάλιστα σε μία διαρκή φάση τελείωσης, σε διαρκή αεικινησία. Αποτέλεσμα του γεγονότος αυτού είναι η αγγελοφάνεια, να θεωρείται θεοφάνεια. Το χαρακτηριστικότερο όμως σημείο στην κοινωνία των αγγέλων και της κτίσης είναι ότι ανάμεσα στους αγγέλους έχει ήδη διαδραματιστεί η τελειωτική πορεία<ref>Νίκος Ματσούκας, Δογματική και Συμβολική θεολογία Β΄, σελ. 188</ref> για την οποία μοχθεί ο άνθρωπος. Γνωρίζουμε πως στο νοητό κόσμο των αγγέλων, που αποτελεί ένα οργανικό κομμάτι στη συνολική ζωή της συμπαντικής πραγματικότητας, η κατάσταση της τελειωτικής καταστάσεως είναι παρόν<ref>Νίκος Ματσούκας, Δογματική και Συμβολική θεολογία Β΄, σελ. 188</ref>. Οι άγγελοι πλέον που έμειναν στο αγαθό, εδραιώθηκαν μόνιμα σε αυτή την κατάσταση, ενώ όσοι με το αυτεξούσιό τους απομακρύνθηκαν από τη θεία ενέργεια μη επιλέγοντας το δρόμο της μετάνοιας, εξέπεσαν δια παντός.
===Περί Δαιμόνων===
====Ετυμολογία και δαιμονολογία====
Το όνομα δαίμων αποτελεί λέξη αμφιβόλου παραγωγής, με πιθανότερη εκδοχή να προέρχεται εκ του "δαίω", "δαίνυμι", που σημαίνει ο διαμοιράζων, αυτός που δίδει<ref>ΘΗΕ, τ. 5, σελ. 883</ref>. Στη χριστιανική γραμματεία, εν αντιθέτως με την ελληνική που σημαίνει τη μικρότερη θεότητα, λαμβάνει αρνητική σημασία. Λαμβάνει την έννοια του επιβουλεύοντος τους ανθρωπους και ταυτίζεται με τα πονηρά πνεύματα. Ηδη η εμφάνιση τους παρατηρείται εξ αρχής στην [[Εδέμ]], με τη μορφή φιδιού. Η έννοια του δαίμονος μάλιστα ως μορφή φιδιού, ιστορικά, απαντάται για πρώτη φορά στην Παλαιοδιαθικική γρμματεία. Γενικά θα λέγαμε πως προ της Βαβυλωνιακής αιχμαλωσίας, η δαιμονολογία δεν είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένη όμως παρουσιάζεται σε διάφορα βιβλία όπως του [[Ιωβ]], που είναι ξεκάθαρο πως το έργο του είναι να διαβάλλει τον άνθρωπο, να του δυσκολέψει τη ζωή, να τον φέρει σε περιπέτειες ώστε να κλονιστεί η πίστη του στο Θεό. Στη βαβυλωνιακή και μεταβαβυλωνιακή περίοδο υπάρχει πλέον μία σχετική ανάπτυξη της δαιμονολογίας. Παρόλα αυτά κατά τον Smit δεν υπήρξε δανεισμός ή έστω σοβαρή επιρροή, πέρα εξωτερικών μορφολογικών στοιχείων<ref>ΘΗΕ, τ. 5, σελ. 884</ref>. Στα απόκρυφα κείμενα της Ιουδαϊκής γραμματείας επίσης μπορούμε να βρούμε εκτενέστερα στοιχεία δαιμονολογίας.
Ο δαίμων στην Ορθόδοξη Εκκλησία ταυτίζεται με τον πειραστή, αυτόν ο οποίος οδηγεί τον άνθρωπο στο κακό, τον εφευρέτη της αμαρτίας, τον ψεύτη (Ιω. 8, 44). Οι δαίμονες εργάζονται για τον αποκλεισμό της σωτηρία ω ανθρώπων (Β΄ Κορινθίους 2, 10). Είναι επίσης απόλυτα ελεύθεροι να επιλέγουν αυτό που είναι. Οι πατέρες εδώ δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στον αντιδιαρχικό χαρακτήρα τη χριστιανικής δαιμονολογίας. Στην Ορθόδοξη Εκκλησία δε μιλάμε ποτέ για δύο πόλους καλού ή κακού, αλλά μόνο για καλό, καθώς το κακό όπως κι οι δαίμονες αλλοιώνουν το καλό, αστοχούν στο καλό.
====Φύση και ιδιότητες====
Ο πρώτιστος άγγελος μεταξύ των ασωμάτων αυτών δυνάμεων, που του αποδόθηκαν οι μεγαλύτερες εξουσίες, με αποτέλεσμα να βρίσκεται κοντά στη γη, να τη φρουρεί και να φέρει το ζωηφόρον φως, ήταν ο ''Εωσφόρος''. Δε δημιουργήθηκε κακός, αλλά αντιθέτως αγαθός, για να πράττει και να οδηγεί στο αγαθό, δίχως να έχει πάρει μέσα του ίχνος κακίας. Ο [[Εωσφόρος]] όμως με αυτεξούσια προαίρεση, αλλοίωσε την αγαθότητα στην οποία και για την οποία δημιουργήθηκε, μη αντέχοντας την τιμή και την αποστολή που ο [[Θεός]] του ανέθεσε, με αποτέλεσμα να τραπεί προς το κακό, το "μη ον". Αλλοιώθηκε κατά τη φύση μάλιστα και από την "κατά φύση" κατάσταση, οδηγήθηκε στην "παρά φύση", θέλοντας να επαναστατήσει και να γίνει πρώτος. Η ενέργειά του αυτή τον οδήγησε στην απομάκρυνση από την πηγή της αγαθότητας και έτσι βρέθηκε στο κακό, που δεν είναι τίποτα άλλο από την έλλειψη του αγαθού Θεού. Το αγαθό ως ''φως νοητό'', εξαλήφθηκε στην περίπτωση του και εισήλθε στο κακό, που είναι η ''νοητή έλλειψη του καλού και του αγαθού''. Τελικά αυτός που άλλοτε ''"έφερε το φως"'' μετατράπηκε στον κατ’ εξοχήν εχθρό του ανθρώπου. Επειδή είχε μεγάλη δόξα, η σοφία του διεφθάρη και η υπερηφάνειά του μετατράπηκε σε αλαζονεία, με αποτέλεσμα να απαιτεί να είναι ίσος με το Θεό. Η αλαζονεία λοιπόν ήταν ένα από τα βασικά αίτια που οδήγησαν τον Εωσφόρο στην πτώση, όπου μαζί του, αποσπάσθηκε και τον ακολούθησε απροσμέτρητο πλήθος ''αγγέλων'', οι οποίοι ήσαν ταγμένοι στην εξουσία του, μετατρεπόμενοι σε δαίμονες, αφού η προαίρεσή τους, από την εκούσια αγαθή θέληση, μετατράπηκε σε κακή.
Εδώ όμως πρέπει να γίνει και μία σημαντική διευκρίνηση. Η σατανοφάνεια αποτελεί ερεθισμό και προσβολή της φαντασίας του ανθρώπου, με παθολογική αλλοίωση της λειτουργίας του ορθού λόγου (νου)<ref>Νίκος Ματσούκας, ενθ.αν., σελ. 189</ref>. Η κατάσταση αυτή βεβαίως είναι μια πραγματική κατάσταση και προσβολή. Διαφέρει όμως από την αγγελοφάνεια, η οποία ουσιαστικά αποτελεί αληθινή παρουσία του Θεού δια μέσω των θείων ενεργειών<ref>Νίκος Ματσούκας, ενθ.αν., σελ. 191</ref>. Στην αγγελοφάνεια μάλιστα απαιτείται δύναμη και ικανότητα για την όραση της θείας δόξας<ref>Μέγας Αθανάσιος, Βίος και Πολιτεία του οσίου πατρός ημών Αντωνίου PG 26, 888A</ref>.
* Νίκος Ματσούκας, ''"Δογματική και Συμβολική θεολογία Β΄"'', Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 2007.
* Δημήτριος Τσάμης, ''"Αγιολογία της Ορθοδόξου Εκκλησίας"'', Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 2008.
* Γεώργιος Φλορόφσκι, ''"Οι Βυζαντινοί ασκητικοί και πνευματικοί πατέρες"'', Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 2006.
[[Κατηγορία:Θεολογία|A]]