12.398
επεξεργασίες
Αλλαγές
μ
→Οι λόγοι και το ιστορικό της σύγκλησης
Ο «''Όρος των Διαλλαγών''», μετά την ''Γ΄ Οικουμενική Σύνοδο'' είναι βέβαιο πως μπορεί να ικανοποίησε τις μετριοπαθείς προσεγγίσεις των θεολογικών σχολών, κάτι τέτοιο όμως δε συνέβη και με τις ακραίες τάσεις, οι οποίες θεωρούσαν τον όρο ως έκπτωση. Η αρχή μάλιστα δόθηκε από τους ''Αντιοχειανούς θεολόγους'', οι οποίοι παρερμήνευαν συστηματικά των «''Όρο των Διαλλαγών''» με βάση τα δεδομένα της θεολογίας τους, αφετέρου επανέφεραν στο προσκήνιο τα έργα του ''Θεοδώρου Μοψουεστίας'' και του ''Διοδώρου Ταρσού'' για να ακυρώσουν την απαγόρευση των έργων του ''Νεστορίου'', που μάλιστα εξέφραζε μετριοπαθέστερες απόψεις από ότι ο Θεόδωρος και ο Διόδωρος<ref>Βλασσίου Φειδά, Εκκλησιαστική Ιστορία, Τόμος Α΄, σελίς 594</ref>. Τα νέα αυτά έφτασαν και στον [[Κύριλλος Αλεξανδρείας|Κύριλλο]], ο οποίος προσπάθησε να αναιρέσει αυτή τη θεολογία<ref>PG 77, 344-345</ref>, ενώ υπήρξε και μεγάλη κινητικότητα σε επίπεδο κορυφής, για να σταματήσει η επιρροή του έργου των δύο θεολόγων στην περιοχή της ''Μ. Ασίας'' και γενικότερα της Ανατολής. Οι Αντιοχειανοί μάλιστα πρόσαπταν στον ''Κύριλλο'' αιρετικές δοξασίες, οι οποίες δεν ανταποκρίνονταν στην πραγματικότητα, γι αυτό και ο ίδιος χωρίς δυσκολία τις καταδίκαζε<ref>PG 77, 225</ref>. Ο ίδιος δε θεωρούσε πως στόχο είχαν να τον διασύρουν προσωπικά, συνάμα με τη θεολογία του και πως αυτές οι διδασκαλίες τού αποδίδονταν λόγω «τ''ης προπετείας της εν Εφέσσω καθ ημών γενομένοις ευρυσιολογείν τοιαύτα τινά ινά μη δοκείν μάτην κεκίνησθαι, ελέγχει γαρ αυτούς το σύνειδος''»<ref>PG 77, 289</ref>. Μάλιστα αποδεικνύεται από σειρά επιστολών του Κυρίλλου, πως οι Αντιοχειανοί είχαν υπερβεί «''κάθε έννοια θρησκευτικού φανατισμού και έφθαναν πολλές φορές σε απαράδεκτες διώξεις κάθε αντιφρονούντος''»<ref>Βλασσίου Φειδά, Εκκλησιαστική Ιστορία, Τόμος Α΄, σελίς 594</ref>. Έτσι ο θάνατος των ''Κυρίλλου Αλεξανδρείας'' (444), ''Πρόκλου Κωνσταντινουπόλεως'' (446) και ''Ιωάννη Αντιοχείας'' (442) και η αντικατάστασή τους, επανέφερε στο προσκήνιο με μεγαλύτερη ένταση τις ακραίες τάσεις των δύο πλευρών.
Οι κινήσεις των αντιοχειανών θεολόγων δεν άφησε αδιάφορους τους αντινεστοριανούς, οι οποίοι με πρωτεργάτη τον ''Ευτυχή'', ένα αρχιμανδρίτη μοναχό από στην Κωνσταντινούπολη συνεργάτη του ''Κυρίλλου'' στον αγώνα κατά του ''Νεστορίου'', αντέδρασαν στην αντιοχειανή επιθετικότητα. Η δύναμη μάλιστα του Ευτυχή ήταν ιδιαίτερα μεγάλη μέσα στο παλάτι, ενώ οι μονοφυσιτικές τάσεις στην Ανατολή ενισχύθηκαν περαιτέρω με την άνοδο στο επισκοπικό αξίωμα του ''Διοσκόρου'' στην ''Αλεξάνδρεια'', ο οποίος στήριζε μονοφυσιτικές απόψεις, έστω και όχι σε ακραίο επίπεδο. Ο Ευτυχής όμως υποστήριζε ακραίες μονοφυσιτικές τάσεις στην προσπάθεια να αντικρούσει τους αντιοχειανούς και θεολογούσε πως «''τας γαρ δύο φύσεις της θεότητος και της ανθρωπότητος μετά την ένωσιν συγκραθήναι και εις μίαν αποτελεσθήναι φύσιν''», ενώ εξέφραζε πως στη θεότητα προσαρμόζονταν και τα πάθη<ref>Ζωναράς και Βαλσάμων, ΡΠΣ ΙΙ, 216</ref>. Έτσι ομολογούσε «''εκ δύο φύσεων γεγένησθαι τον Κύριον ημών προ της ενώσεως, μετά δε την ένωσιν μία φύσιν ομολογώ''»<ref>Mansi, Sacrorum Conciliorum nova et amplissima Collectio (MCC ) VI, 744. HAC II, 165. SAC II 1, 1 σελίς 143()</ref>. Μια τέτοια διδασκαλία φυσικά ερχόταν σε αντίθεση με τη διδασκαλία της Γ΄ Οικουμενικής Συνόδου, η οποία δε δεχόταν ούτε σύγχυση, ούτε τροπή. Ο Ευτυχής δε, προχωρούσε ακόμα περισσότερο, αφού πέρα από την αποδοχή της απορρόφησης της ανθρωπίνης φύσεως από την θεϊκή, δε δεχόταν και το ομοούσιο της ανθρωπότητος του Ιησού προς την ανθρώπινη φύση, αφού μπορεί να είναι ανθρώπινο, αλλά όχι «''ομοούσιον ημίν, επειδή είδα αυτόν θεόν ημών''»<ref> Ιωάννη Καρμίρη, Τα Δογματικά και Συμβολικά Μνημεία της Ορθοδόξου Καθολική Εκκλησίας, Τόμος Α΄, σελίς 159</ref>. Η υπόθεση αυτή προφανώς προερχόταν από τη μη διάκριση «''μεταξύ φύσεως και προσώπου''», αφού «''αμφότεροι (Ευτυχής και Νεστόριος) εταύτιζον τας δύο ταύτας έννοιας, φρονούντες ότι φύσιν και πρόσωπον είναι αχώριστα''»<ref> Ιωάννη Καρμίρη, Τα Δογματικά και Συμβολικά Μνημεία της Ορθοδόξου Καθολική Εκκλησίας, Τόμος Α΄, σελίς 159</ref>. Όπως όμως και στην περίπτωση του ''Νεστοριανισμού'', όπου και το θεολογικό αισθητήριο των αλεξανδρινών θεολόγων λειτούργησε προς την κατάδειξη των εσφαλμένων θεολογικών προτάσεων, έτσι τώρα αντιστοίχως κλήθηκαν οι αντιοχειανοί θεολόγοι να καταδείξουν πως αυτή η θεολογική πρόταση δε συμβιβάζετε προς τη θεολογία του Κυρίλλου και της ''Γ΄ Οικουμενικής Συνόδου''. Άμεσα λοιπόν ο ''Δόμνος Αντιοχείας'' κατήγγειλε τις απόψεις του ''Ευτυχή'', ενώ ο [[Θεοδώρητος Κύρου]] ανέλαβε τη θεολογική αναίρεσή του<ref> Με το έργο Ερανιστής. PG 83, 28-317</ref>. Στην ''Κωνσταντινούπολη'' μάλιστα σύνοδος, το Νοέμβρη του 448, αναθεμάτισε τις απόψεις του ''Ευτυχή'', ο οποίος όμως δεν εξέλαβε σοβαρά τις αποφάσεις αυτές και ουδέποτε εφάρμοσε τα πρακτικά της συνόδου.
Μετά τα γεγονότα αυτά, η διαμάχη έλαβε οικουμενικές διαστάσεις. Το ζήτημα έφτασε μέχρι τη ''Ρώμη'', όπου ο [[Πάπας Λέων]] δεν έδειξε να συμμερίζεται τις απόψεις του Ευτυχή και αντ’αυτού, εξέδωσε δογματικό Τόμο, υποστηρίζοντας τις δυοφυσιτικές απόψεις, των ''Δόμνου Αντιοχείας'', ''Φλαβιανού Κωνσταντινουπόλεως'' και της θεολογίας του «''Όρου των Διαλλαγών''»<ref>T.H.Bindley-F.W.Green μν.ε.σ.159 εξ.</ref>. Ο Αυτοκράτορας όμως ''Θεοδόσιος Β΄'', ήταν δυσαρεστημένος από την αξίωση καταδίκης του ''Ευτυχή'' (και ιδίως ο ''Χρυσάφιος'', ευνούχος και πρωθυπουργός της Αυτοκρατορίας), αλλά και λόγω της απόρριψης της ''Πουλχερίας'' να καρή από την τοπική εκκλησία στη θέση της διακόνισσας, και έτσι συγκάλεσε σύνοδο με «''αποκρυπτώμενον σκοπόν της αθωώσεως του Ευτυχούς και της καταδίκης του Φλαβιανού''»<ref>SAC II, 1, 1 σελίς 35</ref>. Η σύνοδος αυτή συνεκλήθη στην ''Έφεσο το 449'' και τα γεγονότα τα οποία συνέβησαν εντός αυτής καθώς και οι αποφάσεις που ελήφθησαν της απέδωσαν το όνομα «''ληστρική''» (''latrocinium Ephesinum''). Διεξήχθη δε μέσω πρωτοφανούς βίας και επικύρωσε τη Μονοφυσιτική ορολογία, του Ευτυχή καθαιρώντας τους αντιφρονούντες επισκόπους, αποστέλλοντας δε μερικούς στην εξορία. Όταν μαθεύτηκαν τα γενόμενα στη σύνοδο της Εφέσου «''εσημειώθη πανταχού γενική κατακραυγή και εξέγερσις κατά των βιαιοτήτων και των εσπευσμένων και αδίκων και πεπλανημένων αποφάσεων αυτής''»<ref>Ιωάννη Καρμίρη, Τα Δογματικά και Συμβολικά Μνημεία της Ορθοδόξου Καθολική Εκκλησίας, Τόμος Α΄, σελίς 167</ref>. Έτσι άμεσα προτάθηκε η ακύρωση αυτής και διενέργεια νέας αυτή τη φορά [[Οικουμενικές Σύνοδοι|Οικουμενικής Συνόδου]], η απόφαση της οποίας πάρθηκε σε σύνοδο της Ρώμης, το 449.
