12.426
επεξεργασίες
Αλλαγές
μ
→Η προϋποθέσεις του ορθού μυστηρίου
Η έννοια λοιπόν της μετάνοιας συνδέθηκε άρρηκτα με το μυστήριο της εξομολόγησης, αφού η μεν εξομολόγηση ήταν κίνητρο για μετάνοια, η δε μετάνοια κίνητρο για το μυστήριο<ref>Βλ. Φειδάς, ενθ.αν., σελ. 291</ref>. Κατά τον 2ο αιώνα μάλιστα θα δημιουργηθούν σημαντικές έριδες στο εσωτερικό της εκκλησίας και μάλιστα αρκετές αποσχιστικές ομάδες, οι οποίες θεωρούσαν έκπτωση την οποιαδήποτε αποδοχή συγνώμης και μη δια βίου μετανοίας σε περιπτώσεις θανάσιμων αμαρτημάτων. Έτσι κατά το δεύτερο αιώνα το μεγάλο πρόβλημα των εκκλησιών ήταν το ζήτημα της δεύτερης μετάνοιας. Ο [[Μοντανισμός]], με τις αυστηρές ασκητικές και ενθουσιαστικές τάσεις τελικά οδήγησε το ζήτημα αυτό από ένα ζήτημα πνευματικής μορφής, σε ένα ζήτημα καθαρά [[Εκκλησιολογία|εκκλησιολογικό]], το οποίο δίχασε το εσωτερικό της εκκλησίας μέχρι και τον 4ο αιώνα<ref>Βλ. Φειδάς, ενθ.αν., 292</ref>. Ουσιαστικά επρόκειτο για μια διαλεκτική ανάμεσα σε μια πιο επιεική γραμμή ή την αυστηρότητα<ref>ο.π.</ref>. Το πρόβλημα μάλιστα ήταν ιδιαίτερα σημαντικό, διότι ''"αν λ.χ. επικρατούσαν οι περί εκκλησίας και μετανοίας αντιλήψεις των μοντανιστών, τότε εξατμιζόταν το όλο μυστήριο της εκκλησίας στις εσχατολογικές προσδοκίες της καθόδου της πνευματικής Ιερουσαλήμ ή και τις χιλιετούς μεσοβασιλείας του Θεού"''<ref>ο.π.</ref>. Τελικά στις τάξεις της εκκλησίας επικράτησε η πιο επιεικής γραμμή, που σύναδε με την οικουμενικότητα του μηνύματός της, διαβαίνοντας το μονοπάτι ανάμεσα στις αυστηρές ασκητικές τάσεις, που εμπεριείχαν και πρότυπα ηθικισμού και διαρχίας, όπως του γνωστικισμού και μοντανισμού, καθώς της πλήρους επιείκιας όπως αυτή εμφανίστηκε σε μερικά αποσχιστικά συστήματα του 2ου αιώνα.
==Η Οι προϋποθέσεις του ορθού μυστηρίου==
Τα μυστήρια στην [[Ορθόδοξη Εκκλησία]] δεν έχουν μαγικό χαρακτήρα<ref>Ν. Ματσούκας, ενθ.αν., σελ. 469</ref>. Αυτό σημαίνει πως σε κάθε μυστήριο, πλην του βαπτίσματος<ref>Στην περίπτωση του βαπτίσματος έχουμε αποκατάσταση της φύσης. Όπως λοιπόν δεν απαιτείται συναίνεση από την πλευρά του ανθρώπου για τη γέννησή του, έτσι και στο βάπτισμα, που είναι αναγέννηση της ανθρώπινης φύσεως, δεν επιζητείται αντίστοιχη συναίνεση</ref>, απαιτείται η ειλικρινής διάθεση του πιστού καθώς και η απαραίτητη προετοιμασία. Έτσι και στο μυστήριο της μετανοίας. Η προσαγωγή στο ιερέα, η ομολογία του σφάλματος και το διάβασμα της συγχωρητικής ευχής, αποτελούν τη μία όψη του μυστηρίου, που από μόνη της δεν επαρκεί.
Το πρώτο και απαραίτητο βήμα κατά τους πατέρες της εκκλησίας ώστε ο άνθρωπος να οδηγηθεί σε ένα ουσιαστικό μυστήριο και την κάθαρση, είναι η αυτογνωσία. Κατά τον [[Ιωάννης ο Χρυσόστομος|ιερό Χρυσόστομο]] ο άνθρωπος πρέπει ''"επιγνώναι τα αμαρτήματα και καταγνώναι των πλημελλημένων και καταδικάσαι εαυτούς"''<ref>Χρυσοστόμου, Εις την Α΄ Κορινθίους 28, 2</ref>. Γι'αυτό και ο [[Μέγας Βασίλειος]] μας λέγει πως η μετάνοια ''"καλεί το πρότερον εν εαυτό τινά βοήσαι"'' και ακολούθως ''"και συντρίψαι την εαυτού καρδίαν"''<ref>Μ. Βασιλείου εις τον Ησαΐα, 1, 34</ref>. Εξού και ''"το φάρμακον της μετανοίας κατασκευάζεται πρώτον από καταγνώσεως των οικείων αμαρτημάτων"''<ref>ΧρυσοστόμοςΧρυσόστομος, εις την προς Εβραίους επιστολή 9, 4</ref>. Είναι λοιπόν βασικό συστατικό η αναγνώριση του σφάλματος, διότι χωρίς αυτό, το μυστήριο δεν ενεργεί. Η συντριβή επίσης είναι απαραίτητο στοιχείο, όπως διαφαίνεται από τις Ευαγγελικές περικοπές, αλλά και την [[Παλαιά Διαθήκη]], στις περιπτώσεις του Αποστόλου Πέτρου και του Δαυίδ. Για την περίπτωση μάλιστα της συντριβής έχουμε πλειάδα πατέρων που αναφέρονται επί του θέματος. Εν αρχή στον [[Ποιμήν του Ερμά|Ποιμένα του Ερμά]], αλλά και στον [[Ιουστίνος ο Μάρτυς|Ιουστίνο]], τον Ωριγένη, τον [[Τερτυλλιανός|Τερτυλλιανό]]<ref>Παν. Τρεμπέλας, ενθ.αν., 260</ref>. Μάλιστα τα ειλικρινή δάκρυα της μετανοίας κατά τον ιερό Χρυσόστομο ''"συγκολόντα συγκολώντα και ενούντα τον Θεό...(κατέστησαν) την πόρνην σεμνοτέρα παρθένων"''<ref>Χρυσοστόμου, Εις τον ιερεμία Ιερεμία Ομιλία ΧΙΧ, 9</ref>. Έτσι λοιπόν βασικό ζήτημα είναι η αναγνώριση των σφαλμάτων του ανθρώπου και η αυτοκατάκριση, δηλαδή η μη προσπάθεια δικαιολόγησης των πεπραγμένων, αλλά συντριβή και διάθεση μεταστροφής<ref>Π. Τρεμπέλα, ενθ.αν., 261</ref>. Μία ακόμα σημαντική παράμετρος είναι ότι ο πιστός προσέρχεται με συντριβή ενώπιον του Κυρίου, όχι για λόγους φόβου ενώπιον μία τιμωρίας. Σε αυτή την περίπτωση έχουμε μια εγωιστική μετάνοια ανάλογη με αυτή του [[Ησαύ]] και του [[Ιούσα|Ιούδα]] οι οποίοι μεταστράφηκαν ενώπιον των συνεπειών της αμαρτίας τους<ref>Π. Τρεμπέλας, ενθ.αν., σελ. 261</ref>.
==Η τέλεση του μυστηρίου==
