Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων του "Τεσσαρακοστή"

Από OrthodoxWiki
Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση
Γραμμή 1: Γραμμή 1:
 
[[Τεσσαρακοστή]] ή απλά '''Σαρακοστή''' ονομάζεται στην [[Ορθόδοξη Εκκλησία]] η περίοδος [[Νηστεία|νηστείας]] διάρκειας σαράντα ημερών. Αν και υπάρχει αντίστοιχη περίοδος νηστείας πριν από τα [[Χριστούγεννα]] η οποία ονομάζεται ''Μικρή Τεσσαρακοστή''<ref>Μαλαβάκης Νίκος, ''Βυζαντινολόγιο-Λεξικό Εκκλησιαστικών και Θρησκευτικών όρων'', Αστήρ, Αθήνα 1999, σελ. 137. </ref> ή ''Σαρανταήμερο''<ref>"Τεσσαρακοστή", εγκυκλοπαίδεια ''Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάννικα'', τόμ. 57, εκδ. Πάπυρος, Αθήνα 2004-2005 [CD-ROM].</ref>, με τον όρο ''Τεσσαρακοστή'' αναφερόμαστε κυρίως στην νηστεία της περίοδου πριν το [[Πάσχα]] που είναι αρχαιότερη και αυστηρότερη και ονομάζεται ''Μεγάλη Τεσσαρακοστή'' ή και ''Αγία Τεσσαρακοστή''<ref>"Τεσσαρακοστή", ''ΘΗΕ'', τόμ. 11, εκδ. Μαρτίνος Αθ., Αθήνα 1967, στ. 729.</ref>.  
 
[[Τεσσαρακοστή]] ή απλά '''Σαρακοστή''' ονομάζεται στην [[Ορθόδοξη Εκκλησία]] η περίοδος [[Νηστεία|νηστείας]] διάρκειας σαράντα ημερών. Αν και υπάρχει αντίστοιχη περίοδος νηστείας πριν από τα [[Χριστούγεννα]] η οποία ονομάζεται ''Μικρή Τεσσαρακοστή''<ref>Μαλαβάκης Νίκος, ''Βυζαντινολόγιο-Λεξικό Εκκλησιαστικών και Θρησκευτικών όρων'', Αστήρ, Αθήνα 1999, σελ. 137. </ref> ή ''Σαρανταήμερο''<ref>"Τεσσαρακοστή", εγκυκλοπαίδεια ''Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάννικα'', τόμ. 57, εκδ. Πάπυρος, Αθήνα 2004-2005 [CD-ROM].</ref>, με τον όρο ''Τεσσαρακοστή'' αναφερόμαστε κυρίως στην νηστεία της περίοδου πριν το [[Πάσχα]] που είναι αρχαιότερη και αυστηρότερη και ονομάζεται ''Μεγάλη Τεσσαρακοστή'' ή και ''Αγία Τεσσαρακοστή''<ref>"Τεσσαρακοστή", ''ΘΗΕ'', τόμ. 11, εκδ. Μαρτίνος Αθ., Αθήνα 1967, στ. 729.</ref>.  
−
 
−
H νηστεία αυτή έχει θεσπιστεί κατά μίμηση της νηστείας του [[Χριστός|Χριστού]] στην έρημο<ref>Γεωργιάδης Βαρθολομαίος (Αρχιεπισκ. Κορινθίας), ''Επιτομή Λειτουργικής'', εκδ. 4η, εκδ. Βασ. Ρηγόπουλου,  1995 (c1909), σελ. 71.</ref> όπως και ο αριθμός των σαράντα ημερών σχετίζεται με την χρονική διάρκεια της νηστείας εκείνης (''Ματθ. 4,2''). Σταδιακά, κάθε πολυήμερη περίοδος [[Νηστεία|νηστείας]] άρχισε να ονομάζεται ''Τεσσαρακοστή'' ή ''Σαρακοστή'' (και από την ονομασία αυτή, τα επιτρεπτά προς κατανάλωση τρόφιμα ονομάστηκαν ''"σαρακοστιανά"'')<ref>''ΘΗΕ'', τόμ. 11 (1967), στ. 730.</ref>.
 
  
 
Η πρώτη φορά που μαρτυρείται η ονομασία ''Τεσσαρακοστή'' για τη νηστεία του [[Πάσχα]] είναι στις αρχές του 4ου αιώνα στον [[Α΄ Οικουμενική Σύνοδος (κανόνες)|5ο κανόνα της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου]] όπου αναφέρεται:
 
Η πρώτη φορά που μαρτυρείται η ονομασία ''Τεσσαρακοστή'' για τη νηστεία του [[Πάσχα]] είναι στις αρχές του 4ου αιώνα στον [[Α΄ Οικουμενική Σύνοδος (κανόνες)|5ο κανόνα της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου]] όπου αναφέρεται:
Γραμμή 15: Γραμμή 13:
 
:''"Οι δε εν Ιλλυριοίς και όλη τη Ελλάδι, και οι εν Αλεξανδρεία, προ εβδομάδων εξ την προ του Πάσχα νηστείαν νηστεύουσι, Τεσσαρακοστήν αυτήν ονομάζοντες. Άλλοι δε παρά τούτους, οι προ επτά της εορτής εβδομάδων της νηστείας αρχόμενοι, και τρεις μόνας πενθημέρους εκ διαλειμμάτων νηστεύοντες, ουδέν ήττον και αυτοί Τεσσαρακοστήν τον χρόνον τούτον καλούσι. Και θαυμάσαι μοι έπεισι, πως ούτοι περί τον αριθμόν των ημερών διαφωνούντες Τεσσαρακοστήν αυτήν ονομάζουσι"''<ref>''PG'' 67,633Α.</ref>.
 
:''"Οι δε εν Ιλλυριοίς και όλη τη Ελλάδι, και οι εν Αλεξανδρεία, προ εβδομάδων εξ την προ του Πάσχα νηστείαν νηστεύουσι, Τεσσαρακοστήν αυτήν ονομάζοντες. Άλλοι δε παρά τούτους, οι προ επτά της εορτής εβδομάδων της νηστείας αρχόμενοι, και τρεις μόνας πενθημέρους εκ διαλειμμάτων νηστεύοντες, ουδέν ήττον και αυτοί Τεσσαρακοστήν τον χρόνον τούτον καλούσι. Και θαυμάσαι μοι έπεισι, πως ούτοι περί τον αριθμόν των ημερών διαφωνούντες Τεσσαρακοστήν αυτήν ονομάζουσι"''<ref>''PG'' 67,633Α.</ref>.
  
−
Ο ''Αναστάσιος ο Σιναΐτης'' αναφέρεται σε τρεις ''τεσσαρακοστές'' όπου σε αυτές του [[Πάσχα]] (49 ημέρες μαζί με τη [[Μεγάλη εβδομάδα]] όπου νηστεύουμε σε ανάμνηση των ''Παθών'' του Χριστού<ref>''ΘHE'', τόμ. 9 (1966), στ. 449.</ref>) και των [[Χριστούγεννα|Χριστουγέννων]] (40 ημέρες) εντάσσει και αυτή των ''Αγίων Αποστόλων''<ref>Γ. Ράλλη - Μ. Ποτλή, ''Σύνταγμα των θείων και Ιερών κανόνων'', τόμ. Δ΄, Αθήνησιν 1854, σελ. 580.</ref> (από την επομένη των [[Άγιοι Πάντες|Αγίων Πάντων]] μέχρι την 28η Ιουνίου<ref>Στύλιος Κ. Ευθύμιος Επίσκοπος, ''Μικρό Χριστιανικό Λεξικό'', 2η έκδ., Αποστολική Διακονία, Αθήνα 1998, σελ. 141.</ref>). Σε αυτές θα πρέπει να προστεθεί και μία ακόμη σημαντική περίοδος [[Νηστεία|νηστείας]], αυτή του [[Δεκαπενταύγουστος|Δεκαπενταύγουστου]] (15 μέρες) όπου εορτάζεται [[Θεοτόκος|η Κοίμηση της Θεοτόκου]]<ref>''ΘΗΕ'', ό.π.</ref>.
+
H νηστεία αυτή έχει θεσπιστεί κατά μίμηση της νηστείας του [[Χριστός|Χριστού]] στην έρημο<ref>Γεωργιάδης Βαρθολομαίος (Αρχιεπισκ. Κορινθίας), ''Επιτομή Λειτουργικής'', εκδ. 4η, εκδ. Βασ. Ρηγόπουλου,  1995 (c1909), σελ. 71.</ref> όπως και ο αριθμός των σαράντα ημερών σχετίζεται με την χρονική διάρκεια της νηστείας εκείνης (''Ματθ. 4,2''). Η νηστεία αυτή διαρκεί από την ''Καθαρή Δευτέρα'' ως το ''Σάββατο του Λαζάρου'', μετά το οποίο αρχίζει η [[Μεγάλη εβδομάδα]]. Κατά τη [[νηστεία]] εντέλλεται η αποχή από κρέας, ψάρι, αυγό και γαλακτοκομικά, εκτός από την ''Κυριακή των Βαΐων'' όπου επιτρέπεται το ψάρι, όπως και την ημέρα του [[Ευαγγελισμός της Θεοτόκου|Ευαγγελισμού της Θεοτόκου]], αν δε συμπέσει με τη Μ. Εβδομάδα<ref>Παπαδόπουλος Αντώνιος, ''Αγιολογία'', τόμ. Ι - Θέματα γενικά, ειδικά και εορτολογίου, Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1996, sel. 83.</ref>.
 +
 
 +
Με την πάροδο του χρόνου, κάθε πολυήμερη περίοδος [[Νηστεία|νηστείας]] άρχισε να ονομάζεται ''Τεσσαρακοστή'' ή ''Σαρακοστή'' (και από την ονομασία αυτή, τα επιτρεπτά προς κατανάλωση τρόφιμα ονομάστηκαν ''"σαρακοστιανά"'')<ref>''ΘΗΕ'', τόμ. 11 (1967), στ. 730.</ref>. Ο ''Αναστάσιος ο Σιναΐτης'' αναφέρεται σε τρεις ''τεσσαρακοστές'' όπου σε αυτές του [[Πάσχα]] (49 ημέρες μαζί με τη [[Μεγάλη εβδομάδα]] όπου νηστεύουμε σε ανάμνηση των ''Παθών'' του Χριστού<ref>''ΘHE'', τόμ. 9 (1966), στ. 449.</ref>) και των [[Χριστούγεννα|Χριστουγέννων]] (40 ημέρες) εντάσσει και αυτή των ''Αγίων Αποστόλων''<ref>Γ. Ράλλη - Μ. Ποτλή, ''Σύνταγμα των θείων και Ιερών κανόνων'', τόμ. Δ΄, Αθήνησιν 1854, σελ. 580.</ref> (από την επομένη των [[Άγιοι Πάντες|Αγίων Πάντων]] μέχρι την 28η Ιουνίου<ref>Στύλιος Κ. Ευθύμιος Επίσκοπος, ''Μικρό Χριστιανικό Λεξικό'', 2η έκδ., Αποστολική Διακονία, Αθήνα 1998, σελ. 141.</ref>). Σε αυτές θα πρέπει να προστεθεί και μία ακόμη σημαντική περίοδος [[Νηστεία|νηστείας]], αυτή του [[Δεκαπενταύγουστος|Δεκαπενταύγουστου]] (συνολικά 15 μέρες) όπου εορτάζεται [[Θεοτόκος|η Κοίμηση της Θεοτόκου]]<ref>''ΘΗΕ'', ό.π.</ref>.
  
 
==Υποσημειώσεις==
 
==Υποσημειώσεις==
Γραμμή 27: Γραμμή 27:
 
*"Τεσσαρακοστή", εγκυκλοπαίδεια ''Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάννικα'', τόμ. 57, εκδ. Πάπυρος, Αθήνα 2004-2005 [CD-ROM].
 
*"Τεσσαρακοστή", εγκυκλοπαίδεια ''Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάννικα'', τόμ. 57, εκδ. Πάπυρος, Αθήνα 2004-2005 [CD-ROM].
 
*Γεωργιάδης Βαρθολομαίος (Αρχιεπισκ. Κορινθίας), ''Επιτομή Λειτουργικής'', εκδ. 4η, εκδ. Βασ. Ρηγόπουλου,  1995 (c1909), σελ. 71 κ.ε.
 
*Γεωργιάδης Βαρθολομαίος (Αρχιεπισκ. Κορινθίας), ''Επιτομή Λειτουργικής'', εκδ. 4η, εκδ. Βασ. Ρηγόπουλου,  1995 (c1909), σελ. 71 κ.ε.
 +
*Παπαδόπουλος Αντώνιος, ''Αγιολογία'', τόμ. Ι - Θέματα γενικά, ειδικά και εορτολογίου, Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1996, σελ. 81 κ.ε.
  
  

Αναθεώρηση της 05:06, 5 Μαρτίου 2009

Τεσσαρακοστή ή απλά Σαρακοστή ονομάζεται στην Ορθόδοξη Εκκλησία η περίοδος νηστείας διάρκειας σαράντα ημερών. Αν και υπάρχει αντίστοιχη περίοδος νηστείας πριν από τα Χριστούγεννα η οποία ονομάζεται Μικρή Τεσσαρακοστή[1] ή Σαρανταήμερο[2], με τον όρο Τεσσαρακοστή αναφερόμαστε κυρίως στην νηστεία της περίοδου πριν το Πάσχα που είναι αρχαιότερη και αυστηρότερη και ονομάζεται Μεγάλη Τεσσαρακοστή ή και Αγία Τεσσαρακοστή[3].

Η πρώτη φορά που μαρτυρείται η ονομασία Τεσσαρακοστή για τη νηστεία του Πάσχα είναι στις αρχές του 4ου αιώνα στον 5ο κανόνα της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου όπου αναφέρεται:

"Αι δε σύνοδοι γινέσθωσαν, μία μεν προ της Τεσσαρακοστής, ίνα πάσης μικροψυχίας αναιρουμένης, το δώρον καθαρόν προσφέρηται τω Θεώ δευτέρα δε..."[4]

δηλ.

"Οι σύνοδοι να γίνονται μία πριν από τη σαρακοστή, για να προσφέρεται στο Θεό καθαρό το δώρο, αφού εκλείψει κάθε μικροψυχία και η δεύτερη..."[5].

Παρόμοιες αναφορές κάνει και ο ιστορικός Σωκράτης (380-440) ο οποίος μαρτυρεί διχογνωμία για τη διάρκεια της νηστείας:

"Οι δε εν Ιλλυριοίς και όλη τη Ελλάδι, και οι εν Αλεξανδρεία, προ εβδομάδων εξ την προ του Πάσχα νηστείαν νηστεύουσι, Τεσσαρακοστήν αυτήν ονομάζοντες. Άλλοι δε παρά τούτους, οι προ επτά της εορτής εβδομάδων της νηστείας αρχόμενοι, και τρεις μόνας πενθημέρους εκ διαλειμμάτων νηστεύοντες, ουδέν ήττον και αυτοί Τεσσαρακοστήν τον χρόνον τούτον καλούσι. Και θαυμάσαι μοι έπεισι, πως ούτοι περί τον αριθμόν των ημερών διαφωνούντες Τεσσαρακοστήν αυτήν ονομάζουσι"[6].

H νηστεία αυτή έχει θεσπιστεί κατά μίμηση της νηστείας του Χριστού στην έρημο[7] όπως και ο αριθμός των σαράντα ημερών σχετίζεται με την χρονική διάρκεια της νηστείας εκείνης (Ματθ. 4,2). Η νηστεία αυτή διαρκεί από την Καθαρή Δευτέρα ως το Σάββατο του Λαζάρου, μετά το οποίο αρχίζει η Μεγάλη εβδομάδα. Κατά τη νηστεία εντέλλεται η αποχή από κρέας, ψάρι, αυγό και γαλακτοκομικά, εκτός από την Κυριακή των Βαΐων όπου επιτρέπεται το ψάρι, όπως και την ημέρα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, αν δε συμπέσει με τη Μ. Εβδομάδα[8].

Με την πάροδο του χρόνου, κάθε πολυήμερη περίοδος νηστείας άρχισε να ονομάζεται Τεσσαρακοστή ή Σαρακοστή (και από την ονομασία αυτή, τα επιτρεπτά προς κατανάλωση τρόφιμα ονομάστηκαν "σαρακοστιανά")[9]. Ο Αναστάσιος ο Σιναΐτης αναφέρεται σε τρεις τεσσαρακοστές όπου σε αυτές του Πάσχα (49 ημέρες μαζί με τη Μεγάλη εβδομάδα όπου νηστεύουμε σε ανάμνηση των Παθών του Χριστού[10]) και των Χριστουγέννων (40 ημέρες) εντάσσει και αυτή των Αγίων Αποστόλων[11] (από την επομένη των Αγίων Πάντων μέχρι την 28η Ιουνίου[12]). Σε αυτές θα πρέπει να προστεθεί και μία ακόμη σημαντική περίοδος νηστείας, αυτή του Δεκαπενταύγουστου (συνολικά 15 μέρες) όπου εορτάζεται η Κοίμηση της Θεοτόκου[13].

Υποσημειώσεις

  1. ↑ Μαλαβάκης Νίκος, Βυζαντινολόγιο-Λεξικό Εκκλησιαστικών και Θρησκευτικών όρων, Αστήρ, Αθήνα 1999, σελ. 137.
  2. ↑ "Τεσσαρακοστή", εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάννικα, τόμ. 57, εκδ. Πάπυρος, Αθήνα 2004-2005 [CD-ROM].
  3. ↑ "Τεσσαρακοστή", ΘΗΕ, τόμ. 11, εκδ. Μαρτίνος Αθ., Αθήνα 1967, στ. 729.
  4. ↑ Νικοδήμου Αγιορείτου, Πηδάλιον (ακριβής ανατύπωσις της γ' εκδόσεως του 1864), εκδ. Βασ. Ρηγόπουλου, Θεσσαλονίκη 2003, σελ. 128.
  5. ↑ Μετφρ. από: Πρόδρομος Ι. Ακανθόπουλος, Κώδικας Ιερών Κανόνων (Κείμενο - Ερμηνεία - Σχόλια)', έκδ. Γ΄, Βάνιας, Θεσσαλονίκη 2006, σελ. 53-55.
  6. ↑ PG 67,633Α.
  7. ↑ Γεωργιάδης Βαρθολομαίος (Αρχιεπισκ. Κορινθίας), Επιτομή Λειτουργικής, εκδ. 4η, εκδ. Βασ. Ρηγόπουλου, 1995 (c1909), σελ. 71.
  8. ↑ Παπαδόπουλος Αντώνιος, Αγιολογία, τόμ. Ι - Θέματα γενικά, ειδικά και εορτολογίου, Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1996, sel. 83.
  9. ↑ ΘΗΕ, τόμ. 11 (1967), στ. 730.
  10. ↑ ΘHE, τόμ. 9 (1966), στ. 449.
  11. ↑ Γ. Ράλλη - Μ. Ποτλή, Σύνταγμα των θείων και Ιερών κανόνων, τόμ. Δ΄, Αθήνησιν 1854, σελ. 580.
  12. ↑ Στύλιος Κ. Ευθύμιος Επίσκοπος, Μικρό Χριστιανικό Λεξικό, 2η έκδ., Αποστολική Διακονία, Αθήνα 1998, σελ. 141.
  13. ↑ ΘΗΕ, ό.π.

Βιβλιογραφία

  • "Τεσσαρακοστή", e-δομή (ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια ΔΟΜΗ), εκδόσεις Δομή Α.Ε., Αθήνα 2003-2004 [DVD-ROM].
  • "Τεσσαρακοστή", Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια (ΘΗΕ), τόμ. 11, εκδ. Μαρτίνος Αθ., Αθήνα 1967, στ. 728-730.
  • "Τεσσαρακοστή", Βεργωτής Γεώργιος, Λεξικόν Λειτουργικών και Τελετουργικών Όρων, 3η έκδ. βελτιωμένη και επαυξημένη, Θεσσαλονίκη 1995, σελ. 211.
  • "Τεσσαρακοστή", Μαλαβάκης Νίκος, Βυζαντινολόγιο-Λεξικό Εκκλησιαστικών και Θρησκευτικών όρων, Αστήρ, Αθήνα 1999, σελ. 137.
  • "Τεσσαρακοστή", εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάννικα, τόμ. 57, εκδ. Πάπυρος, Αθήνα 2004-2005 [CD-ROM].
  • Γεωργιάδης Βαρθολομαίος (Αρχιεπισκ. Κορινθίας), Επιτομή Λειτουργικής, εκδ. 4η, εκδ. Βασ. Ρηγόπουλου, 1995 (c1909), σελ. 71 κ.ε.
  • Παπαδόπουλος Αντώνιος, Αγιολογία, τόμ. Ι - Θέματα γενικά, ειδικά και εορτολογίου, Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1996, σελ. 81 κ.ε.
Ανακτήθηκε από «https://el.orthodoxwiki.org/index.php?title=Τεσσαρακοστή&oldid=14139»