Αλλαγές

Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση

Σταυρός

19.210 bytes αφαιρέθηκαν, 06:18, 20 Αυγούστου 2010
Επιπλέον ανάγνωση
==Η Ορθόδοξη ερμηνεία για την αποδοχή του Σταυρού στην Καινή Διαθήκη και στον Πρωτοχριστιανισμό==
[[Image:478px-Meister des Reliquienkreuzes von Cosenza 002.jpg|right|thumb|200px|Σταυρός του 12ου αιώνα]]
Αν και στην πραγματικότητα, ο σταυρός, ήταν για τον Ιησού ένα όργανο βασανισμού και θανάτου, στα έργα των εκκλησιαστικών συγγραφέων των πρώτων αιώνων όπως του ''Ιγνατίου'', του ''Πολυκάρπου'', του ''Ιουστίνου'', του ''Ειρηναίου'', του ''Θεόφιλου Αντιοχείας'', του ''Μινούκιου Φήλιξ'', του ''Κλήμη Αλεξανδρείας'', του ''Τερτυλλιανού'' κ.ά., δεν βρίσκουμε αναφορές που να δείχνουν αποστροφή ή απαξίωση για τον Σταυρό.<ref>βλ. ''Theological dictionary of the New Testament'', Vol. 7, σελ. 577, λήμμα: ''Σταυρός''/''Σταυρός in the New Testament''/''IV. The Later Use of the Word'' * ''The Ante-Nicene Fathers'' Vol. Ι,ΙΙ,ΙΙΙ,IV: Translations of the writings of the Fathers down to A.D. 325.</ref>.
Αν και στην Στην πραγματικότητα, ο σταυρός, ήταν για τον Ιησού ένα όργανο βασανισμού και θανάτου, στα έργα των εκκλησιαστικών συγγραφέων των πρώτων αιώνων όπως του ''Ιγνατίου'', "ο Χριστιανισμός είναι η θρησκεία του Σταυρού"''Πολυκάρπουαφού ο [[Χριστός]] '', "με το Σταυρικό του ''Ιουστίνου''θάνατο κατέστρεψε το θάνατο...υμνούμε και δοξάζουμε «το μακάριον ξύλον», του ''Ειρηναίου''το ξύλο της ζωής το καινό, του που επάνω σ'αυτό απέθανε ο βασιλεύς της Δόξης για να σκορπίση αιώνια ζωή σ'Θεόφιλου Αντιοχείας'', του ''Μινούκιου Φήλιξ'', του ''Κλήμη Αλεξανδρείας'', του ''Τερτυλλιανού'' κολόκληρη την κτίσι..ά.κατέβηκε μέσω του Σταυρού στόν Άδη, δεν βρίσκουμε αναφορές για να μη υπάρχη πια τόπος που να δείχνουν αποστροφή ή απαξίωση για μην τον έχη πληρώσει με τον Σταυρό.εαυτό Του"''<ref>βλ. ''Theological dictionary of the New TestamentΦλορόφσκυ Γεώργιος, 'Θέματα Ορθοδόξου Θεολογίας', Vol2η έκδ. 7, σελ. 577Άρτος Ζωής, λήμμα: ''Σταυρός''/''Σταυρός in the New Testament''/''IV. The Later Use of the Word'' * ''The Ante-Nicene Fathers'' Vol. ΙΑθήνα 1989,ΙΙ,ΙΙΙ,IV: Translations of the writings of the Fathers down to Aσελ.D63. 325<br></ref>.
Το ίδιο πνεύμα στην αντιμετώπιση του σταυρού, βλέπουμε και στην Ο [[Καινή Διαθήκη]]. Όπως λέει και ο Απόστολος Παύλος|απ. Παύλος]], γράφει:
:''"Χαρισάμενος ημίν πάντα τα παραπτώματα, εξαλείψας το καθ' ημών χειρόγραφον τοις δόγμασιν ο ην υπεναντίον ημίν, και αυτό ήρεν εκ του μέσου προσηλώσας αυτό τω σταυρώ απεκδυσάμενος τάς αρχάς καί τάς εξουσίας εδειγμάτισεν έν παρρησία, θριαμβεύσας αυτούς εν αυτώ"''<br>
:(''Κολ. 2:,13-15'')
Συγχώρησε ο Χριστός δηλ. όλα τα παραπτώματα και κατήργησε κατάργησε το χρεόγραφο με τις διατάξεις του, που ήταν εναντίον μας, και το έβγαλε από τη μέση καρφώνοντας το στο σταυρό. Και αφαίρεσε τη δύναμη που είχε το εξουσιαστικό κακό που τώρα νικηθηκε από το θρίαμβο του σταυρού. Έτσι ο Σταυρός αποτελεί σύμβολο ελευθερίας και όργανο απελευθέρωσης του ανθρώπου από το κακό.
Επίσης είναι και σύμβολο ειρήνης:
:''"Νυνί δε εν Χριστώ Ιησού, υμείς οι ποτέ όντες μακράν, εγγύς εγεννήθητε έν τω αίματι του Χριστού. Αυτός γάρ έστιν ή ειρήνη ημών, ό ποιήσας τά αμφότερα έν καί τό μεσότοιχον του φραγμού λύσας, την έχθραν έν τή σαρκί αύτοΰ τόν νόμον τών εντολών έν δόγμασι καταργήσας, ίνα τους δύο κτίση έν έαυτώ εις ένα καινόν άνθρωπον ποιών είρήνην, καί αποκαταλλάξη τους αμφότερους έν ενί σώματι τω θεώ διά του Σταυρού, αποκτείνας την έχθραν έν αύτώ"''<br>
:(''Εφ. 2:,13-16'').
Ο Παύλος διδάσκει πως όσοι ήταν μακριά από το θεό, ήρθαν πλέον κοντά με τη σταυρική θυσία του Χριστού. Ο Ιησούς έκανε τους δύο αντιμαχόμενους κόσμους (Ιουδαίους και εθνικούς) ένα λαό και γκρέμισε με το σταυρικό του θάνατο ότι ό,τι τους χώριζε και προκαλούσε έχθρα μεταξύ τους. Θανάτωσε με το σταυρό του την έχθρααυτή, και συμφιλίωσε τους δύο πρώην εχθρούς σε ένα σώμα μεταξύ τους, αλλά και μαζί με το θεό.
Οι Χριστιανοί δεν ζητούσαν μεσσία [[Μεσσίας|Μεσσία]] που να δίνει σημεία δυνάμεως και εξουσίας:
:''"Ημείς δε κηρύσσομεν Χριστόν εσταυρωμένον"'' (''Α' Κορ. 23'' εξ.)
Ο σταυρός και η ανάσταση ξεπερνούν τα ιουδαϊκά σχήματα της ηθικής και της νομιμότητας καθώς αυτές οι δύο έννοιες είναι αχώριστες στην αφήγηση των Ευαγγελιστών. Ο σταυρός είναι πλέον ένα σύμβολο-καύχημα, της νίκης του [[Χριστός|Ιησού ]] (και μέσω αυτού και του ανθρώπου) κατά της φθοράς και του θανάτου. Ο [[Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον|Ιωάννης]], παρουσιάζει το σταυρό ως τη στιγμή που ο Υιός του ανθρώπου ''"υψώθη"'' (''Ιω 8:28'', ''12:32'' εξκ.ε.), σαν ένα νέο σημείο σωτηρίας (''Ιω. 3:,14-16'') ενώ όλη η διήγηση του ευαγγελιστή, θα έλεγε κανείς ότι δείχνει τον ''Ιησού '' να προχωρεί προς το σταυρό με μεγαλοπρέπεια.
Συχνά παρουσιάζεται ως επιχείρημα ενάντια στο σταυρό, αυτό που έχει γραφτεί στην [[Παλαιά Διαθήκη]]:<br>
:''"κεκατηραμένος υπό Θεού πας κρεμάμενος επι ξύλου"'' (''Δευτ. 21:,22-23''),
και το υπενθυμίζει και ο [[Απόστολος Παύλος]]:<br>:''"επικατάρατος πας ο κρεμάμενος επί ξύλου"'' (''Γαλ. 3:,13'')
Στην πραγματικότητσπραγματικότητα, τα δύο εδάφια δεν αναφέρονται στο όργανο βασανισμού, αλλά στο πρόσωπο που πεθαίνει επάνω στο όργανο αυτό. Όμως οι χριστιανοί δεν θεωρούν τον Ιησού ως ένα ''"κεκατηραμένο υπό Θεού"'' πρόσωπο, ούτε ασφαλώς ο Παύλος ισχυρίζεται κάτι τέτοιο. Απευθυνόμενος μάλιστα προς Ιουδαίους και Εθνικούς για τους οποίους ο σταυρός ήταν αισθητικά αποκρουστικός και περισσότερο απόδειξη αδυναμίας παρά δυνάμεως<ref>''υπέμεινεν σταυρόν, αισχύνης καταφρονήσας'' ''Εβρ. 12:2''</ref>, λέει, μην αφήνοντας περιθώρια για ανάλογους ισχυρισμούς:
:'''''"άρα κατήργηται το σκάνδαλον του σταυρού"''''' (''Γαλ. 5:,11'')
Πριν το [[Πάσχα]], ο Ιησούς ήταν ο μόνος που βεβαίωνε την αναγκαιότητα του σταυρού (''Μτ 16:21'') για να υπακούσει στο θέλημα του Πατέρα (''Πράξ. 2:23''). Μετά όμως από την [[Πεντηκοστή]], οι μαθητές, φωτισμένοι πλέον, κηρύττουν και εκείνοι με τη σειρά τους την αναγκαιότητα αυτή, τοποθετώντας το σκάνδαλο του Σταυρού στη πραγματική του θέση μέσα στη [[Θεία Οικονομία]]:<br>
:Ο Μεσσίας σταυρώθηκε ''"κρεμασθείς επί ξύλου"'' (''Πράξ. 5:30'') με σκανδαλώδη τρόπο (βλ ''Δευτ. 21:23''), όμως αυτό, κάτω από το φως της προφητείας, παίρνει μια νέα διάσταση: εκπληρώνει ''"πάντα τα περί Χριστού γεγραμμένα"'' (Πράξ 13:29).
Για το λόγο αυτό, τα ευαγγελικά κείμενα που περιγράφουν το θάνατο του Ιησού, περιέχουν πολλές αναφορές στους Ψαλμούς (''Μτ 27:,33-60'' / ''Ιω 19:,24,28,36 εξ''): ''"ταύτα έδει παθείν τον Χριστόν"'', σύμφωνα με τις Γραφές, όπως θα πει κι ο ίδιος ο Αναστημένος [[Χριστός ]] (''Λκ. 24:,25'' εξ).
Ο σταυρός δεν είναι πια όνειδος, αλλά απαίτηση και τίτλος δόξας, πρώτα για το Χριστό [[Χριστός|Κύριο]] και έπειτα για τους χριστιανούς:<br>:"''Όστις ου βαστάζει τον σταυρόν εαυτού και έρχεται οπίσω μου, ου δύναται είναι μου μαθητής"'' (''Λκ. 14:,27'')<br>:''"Ος ου λαμβάνει τον σταυρόν αυτού και ακολουθεί οπίσω μου, ουκ εστί μου άξιος"'' (''Μτ. 10:,38'')<br>:''"Ει τις θέλει οπίσω μου ελθείν, απαρνησάσθω εαυτόν και άράτω τον σταυρόν αυτού και ακολουθείτω μοι"'' (''Μτ. 16:,24'', ''Μκ. 8:,34'', ''Λκ. 8:,23'')
Ο σταυρός δεν είναι αποκρουστικός, αλλά αντιθέτως αποτελεί καύχημα:<br>
:''"Εμοί δε μη γένοιτο καυχασθαι ει μη εν τω σταυρώ του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού"'' (''Γαλ. 6:14'')
Στην καθημερινή ζωή του χριστιανού, ''"ο παλαιός άνθρωπος συνεσταυρώθη"'' (''Ρωμ. 6:,6'') και ελευθερώθηκε τελείως από το κακό και πλέον η αποδοχή του σταυρού, χαρακτηρίζει τους φίλους ή μή του Χριστού:<br>:''"νυν δε και κλαίων λέγω, τους εχθρούς του σταυρού του Χριστού, ων το τέλος απώλεια"'' (''Φιλ. 3:,18-19'').
==Ιστορία: η Σταύρωση ως Μέθοδος Εκτέλεσης==
:(''Επιστολή Βαρνάβα 9.7, 8'')
Η έκφραση ''«λέγει καὶ τοὺς "τριακοσίους"»'' συνδέει το σχήμα του συνεπτυγμένου σταυρού (''crux commissa'', δηλ. '''Τ''') με το ελληνικό αριθμητικό '''[[τ|τ’]]τ΄''' που αντιστοιχεί στον αριθμό 300 και με τον ιστορικό Ιησού που επάνω στο όργανο αυτό «{{Πολυτονικό|σταυρωθεὶς ἐποτίζετο ὄξει καὶ χολῇ}}». ([[s:Επιστολή Βαρνάβα#7|Επ. Βαρν. ]], 7.,3]])
====Οι μαρτυρίες Κέλσου-Λουκιανού-Ωριγένη====
Ο Κέλσος έγραψε περίπου το 170-180 μ.Χ. ένα αντιχριστιανικό έργο που ονομάζεται ''"Αληθής λόγος"'' και ο [[Ωριγένης]] μετά από λίγες δεκαετίες, στις αρχές του 3ου αιώνα μ.Χ. απάντησε πρόταση-πρόταση ένα προς ένα στα επιχειρήματα του Κέλσου με το απολογητικό του έργο ''"Κατά Κέλσου"''. Εξαιτίας αυτού, μας σώζονται σήμερα τα 3/4 από το έργο του Κέλσου παρόλο που το πρωτότυπο έχει χαθεί.
Όπως σώζει ο Ωριγένης, ο [[Κέλσος]] μέσα στο έργο του αναφέρει σε διάφορα σημεία την εκτέλεση του [[Ιησούς Χριστός|Ιησού]] ως Ανασκολοπισμό:
Ο Ωριγένης στο έργο του απαντά στον Κέλσο, ταυτίζοντας τους όρους ''Σταύρωση'' και ''Ανασκολοπισμός'':
:''"και "Κράξας φωνή μεγάλη αφήκε το πνεύμα", προλαβών τους '''επί των ανασκολοπιζομένων δήμιους''', '''υποτέμνοντας τά τα σκέλη των σταυρουμένων'''"''<br>:(''Ωριγένης, Κατά Κέλσου, 3.32.20'')
Την ίδια αυτή εννοιολογική ταύτιση του ''Σταυρού'' με τον ''Σκόλοπα'' κάνει και σε άλλο σημείο ο Ωριγένης γράφοντας για τον θάνατο του Ιησού:
===Σταυρός και αρχαιολογία: ΑΛΕΞΑΜΕΝΟC CΕΒΕΤΕ ΘΕΟΝ===
[[Image:AlexGraffito.jpg|left|thumb|200px|''"Αλεξαμενός σέβεται θεόν"'']]
Το φθινόπωρο του 1856, ο αρχαιολόγος Raffaelle Garrucci, βρήκε σε θάλαμο οικοδομήματος που ανήκε στα ανάκτορα του Παλατινού λόφου της Ρώμης, ένα γελοιογραφικό εντοίχιο ακιδογράφημα, που χρονολογείται λίγο μετά το 200 μ.Χ. και παριστάνει άντρα προσευχόμενο σε εσταυρωμένο με κεφαλή όννου, και με τη συνοδευτική επιγραφή:
Συχνά, οι χριστιανοί που τιμούν τον Σταυρό του μαρτυρίου του Χριστού, έχουν κατηγορηθεί για δάνειο ή εισαγωγή λατρευτικού σχήματος από λαούς με φυσιοκρατική και πολυθεϊστική θρησκεία<ref>πρβλ. λήμμα: ''CROSS, CRUCIFY'' στο ''Vine's complete expository dictionary of Old and New Testament words'', Vine, W. E., Unger, M. F., & White, W., Nashville: T. Nelson, 1996, Vol. 2, p. 256 του [[Προτεσταντισμός|Προτεστάντη]] λόγιου '''W'''(illiam) '''E'''(dwy) '''Vine''' ([[1873]]–[[1949]])</ref>.
Αν και σύμφωνα με τον καθ. Τσάκωνα, ο όρος ''δάνειο'', δεν γίνεται εύκολα αποδεκτός , ειδικά από τη στιγμή που ένα φαινόμενο, έστω και αν διαθέτει εξωτερικές ομοιότητες με άλλα φαινόμενα, έχει απαλλαγεί από τα στοιχεία του πρότερου συμβολισμού του και χρησιμοποιείται με μία νέα διάσταση, σύμφωνη προς το νέο θρησκευτικό πλαίσιο<ref>Τσάκωνα Β., ''Αι Ωδαί του Σολομόντως-Εισαγωγή, Κείμενον, Ερμηνεία'', Συμμετρία, 1994, σελ. 182<br></ref> οι απόψεις αυτές περί δανείων είναι υπαρκτές και σχετίζονται με τη Φαινομενολογία της Θρησκείας και τον λεγόμενο συγκρητισμό που σύμφωνα με τον καθ. Μ. Μπέγζο αφορά στη ''"λογική της άκριτης συγχώνευσης ετερόκλητων θρησκευτικών παραδόσεων υπό ενιαία στέγη"'' οπότε ''"ελαχιστοποιούνται οι διαφορές μεταξύ των θρησκειών και των ομολογιών για να επιτευχθεί κάποιο συγκρητιστικό αμάλγαμα"''<ref>Μάριος Π. Μπέγζος, ''Φαινομενολογία της Θρησκείας'', Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 1995, σελ. 153-154</ref>. Επάνω στο ζήτημα αυτό, γράφει ο Αρχιεπίσκοπος Τιράνων και πάσης Αλβανίας, Αναστάσιος (ομότιμος καθηγητής της Ιστορίας των Θρησκευμάτων του Πανεπιστημίου Αθηνών): :''"Οι θρησκείες είναι οργανικά σύνολα και όχι αθροίσματα παραδόσεων και λατρευτικών εθίμων. Ο κίνδυνος της επιπόλαιης αναγνώσεως της φαινομενολογίας της θρησκείας έγκειται στην ταύτιση στοιχείων, που παρουσιάζονται και λειτουργούν σε διαφορετικά πλαίσια και συναρτήσεις. Οι θρησκείες είναι ζώντες οργανισμοί και σε κάθε θρησκεία τα επιμέρους βρίσκονται σε σχέση προς άλληλα. Δεν μπορούμε να απομονώσουμε μερικά σημεία προέρχονται από τη διδασκαλία και τη λατρεία τους και να τα ταυτίσουμε με παρόμοιες εκδηλώσεις άλλων θρησκειών, για να διατυπώσουμε ωραίες και εύκολες θεωρίες."''<ref>Αναστασίου Γιαννουλάτου, ''Ίχνη από την αναζήτηση του υπερβατικού'', εκδ. Ακρίται, Αθήνα 2004, σελ. 425-426</ref>.  Για τον Ορθόδοξο Χριστιανισμό, οι πηγές των συμβολισμών δεν σχετίζονται με τις "θύραθεν" διδασκαλίες: :''"Δεδομένου ότι πηγαί και θεμελιώδεις προϋποθέσεις της Χριστιανικής και Βυζαντινής Αρχαιολογίας είναι η Αγία Γραφή, τα συγγράμματα των Πατέρων και Διδασκάλων της Εκκλησίας, τα Μαρτυρολόγια και οι βίοι Αγίων, τα εκκλησιαστικά βιβλία και η εν γένει εκκλησιαστική Γραμματεία, μάλιστα δε αυτά ταύτα τα χριστιανικά μνημεία, γίνεται φανερόν ότι...άνευ της [Θεολογίας]...είναι όλως αδύνατος η ορθή ερμηνεία και η κατανόησις των χριστιανικών και βυζαντινών μνημείων. Διά τούτο οι μακράν της Θεολογίας...ευρίσκουν παντού και πάντοτε επιδράσεις και δάνεια εκ του αρχαίου ειδωλολατρικού κόσμου, προκατειλημμένοι δε εκ της συγκριτικής μεθόδου και των θρησκειολογικών σχολών παραθεωρούν την θείαν Αποκάλυψιν, θεμελιώδη προϋπόθεσιν ερμηνείας της ιδιοτυπίας τής χριστιανικής τέχνης"''<ref>Κων/νος Καλοκύρης, ΘΗΕ, τόμ. 03, Αθήνα 1963, στ. 304 </ref>. Σύμφωνα με την εκτίμηση αυτή, ο Σταυρός δεν είναι δυνατόν να εξομοιώνεται με κάποιο παγανιστικό σύμβολο, αφού συνδέεται με τον Χριστό και το σταυρικό του θάνατο στον Γολγοθά, άρα έχουμε διαφορετικό περιεχόμενο από το παγανιστικό σύμβολο<ref>''Theological Dictionary of the New Testament'', edited by Gerhard Kittel, Geoffrey William Bromiley and Gerhard Friedrich, Eerdmans, 1964-c1976, τόμ. 4, σελ. 794</ref>. Εκείνοι εκείνους που διαφωνούν με τις διατυπώσεις περί δανείου θεωρούν ότι το μοναδικό γεγονός που συντελεί στην αναγνώριση του Σταυρού ως ''"εν των συμπαθέστερων θεμάτων της ορθοδόξου χριστιανικής θεολογίας και ευσέβειας"'' είναι ''"ο σταυρικός θάνατος του Ιησού. Είναι σαφές ότι ''"εκείθεν δε και ο σταυρός"''<ref>Γρατσέας Γ., ''"Σταυρός"'', ''Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια'' (ΘΗΕ), τόμ. 11, εκδ. Μαρτίνος Αθ., Αθήνα 1967, στ. 414</ref>. Σύμφωνα με πρεσβεύουν τον καθηγητή Κλασικής Φιλολογίας, ''Walter Burkert'', δεν είναι δυνατόν ένα μεμονομένο μοτίβο να μας δώσει σύνδεση ανάμεσα σε διαφορετικά θρησκευτικά συστήματα: :''"Τα μοτίβα...μπορούν να προβληθούν και να χρησιμοποιηθούν για να προκαλέσουν έκπληξη, αλλά όχι για να αποδείξουν οτιδήποτε: βρίσκουμε παντού τα ίδια σχεδόν μοτίβα και θέματα. Αντί, λοιπόν, να εξετάσουμε μεμονωμένα μοτίβα, θα πρέπει να εστιάσουμε την προσοχή μας σε πιο περίπλοκες δομές, στις οποίες η απλή σύμπτωση είναι λιγότερο πιθανή: σε ένα σύστημα θεοτήτων και σε μια βασική κοσμολογική ιδέα..."''<ref>Walter Burkert, ''Αρχαίος Ελληνικός Πολιτισμός, η επίδραση της Ανατολής'', Παπαδήμας, Αθήνα 2003, σελ. 135</ref> Με τον ίδιο τρόπο αντιμετωπίζει το θέμα των δανείων και ο καθηγητής ''Charles Penglase'': :''"Για να βεβαιωθούμε για μια επιρροή ή τουλάχιστον την πιθανότητα της επιρροής […] είναι απαραίτητο να καθιερωθεί η ιστορική δυνατότητα της επιρροής, και έπειτα, τα παράλληλα μεταξύ των ιστοριών να εκπληρώνουν ένα αρκετά αυστηρό σύνολο σχετικών κριτηρίων...Είναι πάρα πολύ εύκολο κάποιος να βιαστεί να βγάλει συμπεράσματα μετά από επιφανειακά παράλληλα μεταξύ διηγήσεων που δεν μπορούν πραγματικά να στηριχτούν μετά από μια πιο στενή διερεύνηση. Συνεπώς, τα παράλληλα πρέπει να περιέχουν στο υπόβαθρο παρόμοιες ιδέες και επίσης, για να ευσταθεί οποιαδήποτε εικασία επιρροής, απαιτεί τα παράλληλα αυτά να είναι πολυάριθμα, σύνθετα και λεπτομερή, με μια παρόμοια εννοιολογική χρήση...Τέλος, τα παράλληλα και οι παρόμοιες ελλοχεύουσες ιδέες τους πρέπει να περιλαμβάνουν και τα κεντρικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα στο υλικό που συγκρίνεται. Μόνο τότε, θα φαινόταν, ισχυρή οποιαδήποτε αξίωση πέρα από μια απλή σύμπτωση"''<ref>Charles Penglase, ''Greek Myths and Mesopotamia - Parallels and Influence in the Homeric Hymns and Hesiod'', Routledge, 1994, σελ. 5-7</ref>. Σε καμμία περίπτωση οι επιφανειακές ομοιότητες, τα επουσιώδη και οι εξωτερικές μορφές δεν αποτελούν δάνειο εφόσον είναι αποσυνδεδεμένες από τα αρχικά τους κύρια χαρακτηριστικά: ''"Ο τονισμός της ανάγκης προς αποφυγή οποιουδήποτε συγκρητισμού είναι προφανής...Όλα τα επί μέρους κοινά στοιχεία στη δραστηριότητα των Αποστόλων και των Θείων Ανδρών έχουν στην περίπτωση των πρώτων εμβαπτισθεί στο κεντρικό χριστιανικό γεγονός, κι η ύπαρξη τους γίνεται δεκτή ή ανεκτή, γιατί τα στοιχεία αυτά δεν υπάρχουν αυθυπόστατα, καθεαυτό, αλλά είναι πάντοτε δεμένα με το κεντρικό γεγονός, με το κεντρικό πρόσωπο του χριστιανικού κηρύγματος, που είναι ο Ιησούς Χριστός. Ενώ, λοιπόν, είναι δυνατός ο συμβιβασμός στα επουσιώδη και στις εξωτερικές μορφές, ο συγκρητισμός στην ουσία απορρίπτεται διαρρήδην."''<ref>Αγουρίδης Σάββας, 'Άρα γε Γινώσκεις α Αναγινώσκεις; - Ερμηνευτικές και Ιστορικές Μελέτες σε Ζητήματα των Αρχών του Χριστιανισμού', Άρτος Ζωής, Αθηνα 1989, σελ. 182-183</ref> Η προϊστορία λοιπόν του χριστιανικού σταυρού είναι διαφορετική από τα παγανιστικά σύμβολα: για τους ''"ανά τους αιώνας Πατέρες και συγγραφείς...ο σταυρός συνεσχετίσθη μετά γεγονότων της Π. Διαθήκης, πολλά των οποίων θεωρούνται ως ο τύπος, ή προεικόνισις του σταυρού."''<ref>ΘΗΕ, ό.π.</ref>. Οι [[ΠατρολογίαΣυγκρητισμός|Πατέρες]] της Εκκλησίας συνέδεσαν τον Σταυρό με την [[Παλαιά Διαθήκη]συγκρητισμό] και τις εκεί προεικονίσεις του: ''"...η αναγραφή του Χ, όπερ θα ηδύνατο να ταυτισθεί προς το "ταυ", το οποίον ετίθετο επί του μετώπου των Ισραηλιτών και όπερ...θα έφερον επί του μετώπου των οι εκλεκτοί του Αρνίου. Πρόκειται, επομένως περί της αρχαιοτέρας μαρτυρίας της χρήσεως του σημείου του σταυρού υπό των εκλεκτών των αφωσιωμένων εις το "αρνίον, όπερ ως ποιμήν ποιμαίνει αυτούς και οδηγήσει αυτούς επί ζωής πηγάς υδάτων, και εξαλείψει ο Θεός παν δάκρυον εκ των οφθαλμών αυτών" (Αποκ. ζ' 17)."''<ref>ΘΗΕ, στο ίδιο, στ. 419</ref> Από εκεί, ''"αναζητούντες στοιχεία μαρτυρούντα περί της επικρατήσεως του συμβόλου του σταυρού, από του A' ή του Β' μ.Χ. αιώνος, θεωρούμεν σκόπιμον όπως αναφερθώμεν εις την δια κινήσεως της χειρός διαγραφήν του σχήματος αυτού. Το ούτω σχηματιζόμενον σημείον του σταυρού ήτο παλαιότατον, μαρτυρούμενον προ του τέλους του Β' αιώνος...το σημείον του σταυρού επί του μετώπου ήτο απανταχού της αρχαίας Εκκλησίας διαδεδομένον."''<ref>ΘΗΕ, στο ίδιο, στ. 422</ref> Η σύνδεση αυτή μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ''"ουδείς λόγος συντρέχει όπως αναζητήσωμεν την συνήθειαν αυτήν...εις μη χριστιανικός λατρείας..."''<ref>ΘΗΕ, ό.π.</ref> Άλλωστε, η αρχαία Εκκλησία, είχε συνείδηση των διαφορών και της αποστάσεως ανάμεσα σε ειδωλολάτρες και χριστιανούς. Ο Σταυρός του Ιησού για παράδειγμα, δεν γίνεται δεκτός ως τμήμα του ''βουλήματος των εθνών'', αλλά αποτελούσε σημείο διαφοροποίησης και σύνορο ανάμεσα στις δύο ιδεολογίες: ::''"το βούλημα των εθνών κατειργάσθαι, πεπορευμένους εν ασελγείαις, επιθυμίαις, οινοφλυγίαις, κώμοις, πότοις και αθεμίτοις ειδωλολατρείαις. Όρον έχωμεν τον σταυρόν του κυρίου, ω περισταυρούμεθα [...]"''<ref>Κλήμης Αλεξανδρείας (τέλη 2ου αιώνα), ''Παιδαγωγός, 3.12.85''</ref>. Για εκείνους που τιμούν το Σταυρό ''"...η θρησκευτική αυτή και συμβολική έννοια του σταυρού, η παρά τοις εθνικοίς απαντώσα, ουδέ επ' ελάχιστον επέδρασεν επί της θρησκευτικής εννοίας του σταυρού παρά τοις Χριστιανοίς, παρ' οις η θρησκευτική σημασία του σταυρού προήλθεν εξ ώρισμένου ιστορικού γεγονότος, του θανάτου του σταυρικού του Χριστού."''<ref>''"Σταυρός"'', ''Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια'', εκδ. Πυρσός, Αθήνα 1927-1934, τόμ. 22, σελ. 304-305</ref> Πράγματι ''"στην Καινή Διαθήκη...το κεντρικό σύμβολο είναι η σκληρή πραγματικότητα του σταυρού, ο οποίος δεν μπορεί να διαχωριστεί από τον προσωποπαγή χαρακτήρα του και το ιστορικό περιβάλλον, με τα οποία κανένας μύθος δεν μπορεί να συνδεθεί και στα οποία κανένας μύθος δεν μπορεί να επιβληθεί."''<ref>''Theological Dictionary Of The New Testament'' (Abridged In One Volume), edited By Gerhard Kittel And Gerhard Friedrich, W.B. Eerdmans 1985, σελ. 614</ref>. Για τον λόγο αυτό απορρίπτεται η οποιαδήποτε περίπτωση συγκρητισμού στην περίπτωση του Σταυρού. Ο Σταυρός δεν έχει αξία ως ανεξάρτητο αντικείμενο όπως στις αρχαίες λατρείες αλλά του ''"αποδίδεται τιμητική προσκύνηση, που άλλωστε είναι γνωστή στη Γραφή (Γεν. μζ' 31), όχι όμως λατρεία, γιατί πάντοτε στη σκέψη μας έχουμε τον σταυρό του Χριστού, και όχι κάποιο αντικείμενο που το ταυτίζουμε με τον Θεό ή το εκλαμβάνουμε πως εικονίζει θεό (=είδωλο)."''<ref>Αλεβιζόπουλος Αντώνιος, ''Η Λατρεία της Σκοπιάς'', ("Μάρτυρες του Ιεχωβά και Ορθοδοξία"), τόμ. Γ', Αθήνα 1995, σελ. 51</ref>. Απορρίπτεται κατηγορηματικά η οποιαδήποτε πιθανότητα ειδωλολατρείας και στην περίπτωση που επάνω στο Σταυρό εικονίζεται ο [[Χριστός|Ιησούς]]: :''"...η δευτέρα εντολή απαγορεύει την ειδωλολατρείαν των ψευδών Θεών...η εικών του Σωτήρος Χριστού δεν είναι είδωλο ψεύδους Θεού μη υπάρχοντος, ουδέ θεοποιηθέν άγαλμα, ουδέ λατρεία αύτη προσφέρεται, αλλά τιμητική προσκύνησις προς το πρωτότυπον αναφερομένη. Το είδωλον αφιστά τον λάτρην εαυτού από του αληθινού Θεού αλλ' η εικών του Σωτήρος...ανάγουσιν ημάς εις τον μόνον αληθινόν Θεόν..."''<ref>Αγίου Νεκταρίου, 'Ορθόδοξος Ιερά Κατήχησις', 4η έκδ., εκδ. Βασ. Ρηγόπουλου, Θεσσαλονίκη 2001 (c1899), σελ. 111-112</ref> Όπως αναφέρεται στον ''Όρο Πίστεως'' φαινόμενο της εν Νίκαια Ζ' Οικουμενικής Συνόδου: :''"...του τιμίου και ζωοποιού σταυρού...τιμήν ποιείσθαι, καθώς και τοις αρχαίοις ευσεβώς είθισται. Η γαρ της εικόνος τιμή επί το πρωτότυπον διαβαίνει, και ο προσκυνών την εικόνα, προσκυνεί εν αυτή του εγγραφομένου την υπόστασιν."''<ref>Καρμίρης Ιωάννης,''Τα δογματικά και συμβολικά μνημεία της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας'', τόμ. Α', 2η έκδ., Αθήνα 1960, σελ. 239</ref>. Προφανώς, η ανάγνωση της φαινομενολογίας της θρησκείας, δεν πρέπει να έγκειται στην ταύτιση στοιχείων που παρουσιάζονται και λειτουργούν σε διαφορετικά πλαίσια και συναρτήσεις, ούτε οδηγεί σε σωστά συμπεράσματα το να απομονώνονται σημεία από μια διδασκαλία και τη λατρεία της, που ταυτίζονται με παρόμοιες εκδηλώσεις άλλων θρησκειών, αφού υπάρχει ο κίνδυνος να διατυπωθούν θεωρίες, με αποσπασματική άποψη επάνω στα ιστορικά δεδομένα των συγχώνευσης διαφόρων θρησκειών και με κενά ως προς τις ερμηνείες των θρησκευτικών φαινομένων. ==Επιπλέον ανάγνωση== ==Σταυρός και ''Φαινομενολογία της Θρησκείας''== Συχνά, οι χριστιανοί που τιμούν τον Σταυρό του μαρτυρίου του Χριστού, έχουν κατηγορηθεί για δάνειο ή εισαγωγή λατρευτικού σχήματος από λαούς με φυσιοκρατική και πολυθεϊστική θρησκεία<ref>πρβλ. λήμμα: ''CROSS, CRUCIFY'' στο ''Vine's complete expository dictionary of Old and New Testament words'', Vine, W. E., Unger, M. F., & White, Wτύπων λατρείας., Nashville: T. Nelson, 1996, Vol. 2, p. 256 του [[Προτεσταντισμός|Προτεστάντη]] λόγιου '''W'''(illiam) '''E'''(dwy) '''Vine''' ([[1873]]–[[1949]])</ref>. Αν και σύμφωνα με τον καθ. Τσάκωνα, ο όρος ''δάνειο'', δεν γίνεται εύκολα αποδεκτός ειδικά από τη στιγμή που ένα φαινόμενο, έστω και αν διαθέτει εξωτερικές ομοιότητες με άλλα φαινόμενα, έχει απαλλαγεί από τα στοιχεία του πρότερου συμβολισμού του και χρησιμοποιείται με μία νέα διάσταση, σύμφωνη προς το νέο θρησκευτικό πλαίσιο<ref>Τσάκωνα Β., ''Αι Ωδαί του Σολομόντως-Εισαγωγή, Κείμενον, Ερμηνεία'', Συμμετρία, 1994, σελδηλ. 182<br></ref> οι απόψεις αυτές είναι υπαρκτές και σχετίζονται με δέχονται τη Φαινομενολογία της Θρησκείας και τον λεγόμενο συγκρητισμό που σύμφωνα με τον καθ. Μ. Μπέγζο αφορά στη ''"λογική της άκριτης συγχώνευσης ετερόκλητων θρησκευτικών παραδόσεων υπό ενιαία στέγη"'' οπότε με αποτέλεσμα, να ''"ελαχιστοποιούνται οι διαφορές μεταξύ των θρησκειών και των ομολογιών για να επιτευχθεί κάποιο συγκρητιστικό αμάλγαμα"''<ref>Μάριος Π. Μπέγζος, ''Φαινομενολογία της Θρησκείας'', Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 1995, σελ. 153-154</ref>.
Επάνω στο ζήτημα αυτό, γράφει ο Αρχιεπίσκοπος Τιράνων και πάσης Αλβανίας, Αναστάσιος (ομότιμος καθηγητής της Ιστορίας των Θρησκευμάτων του Πανεπιστημίου Αθηνών):
:''"Οι θρησκείες είναι οργανικά σύνολα και όχι αθροίσματα παραδόσεων και λατρευτικών εθίμων. Ο κίνδυνος της επιπόλαιης αναγνώσεως της φαινομενολογίας της θρησκείας έγκειται στην ταύτιση στοιχείων, που παρουσιάζονται και λειτουργούν σε διαφορετικά πλαίσια και συναρτήσεις. Οι θρησκείες είναι ζώντες οργανισμοί και σε κάθε θρησκεία τα επιμέρους βρίσκονται σε σχέση προς άλληλα. Δεν μπορούμε να απομονώσουμε μερικά σημεία από τη διδασκαλία και τη λατρεία τους και να τα ταυτίσουμε με παρόμοιες εκδηλώσεις άλλων θρησκειών, για να διατυπώσουμε ωραίες και εύκολες θεωρίες."''<ref>Αναστασίου Γιαννουλάτου, ''Ίχνη από την αναζήτηση του υπερβατικού'', εκδ. Ακρίται, Αθήνα 2004, σελ. 425-426</ref>.
Για τον Ορθόδοξο Χριστιανισμό, οι πηγές των συμβολισμών δεν σχετίζονται με τις "θύραθεν" μή χριστιανικές διδασκαλίες:
:''"Δεδομένου ότι πηγαί και θεμελιώδεις προϋποθέσεις της Χριστιανικής και Βυζαντινής Αρχαιολογίας είναι η Αγία Γραφή, τα συγγράμματα των Πατέρων και Διδασκάλων της Εκκλησίας, τα Μαρτυρολόγια και οι βίοι Αγίων, τα εκκλησιαστικά βιβλία και η εν γένει εκκλησιαστική Γραμματεία, μάλιστα δε αυτά ταύτα τα χριστιανικά μνημεία, γίνεται φανερόν ότι...άνευ της [Θεολογίας]...είναι όλως αδύνατος η ορθή ερμηνεία και η κατανόησις των χριστιανικών και βυζαντινών μνημείων. Διά τούτο οι μακράν της Θεολογίας...ευρίσκουν παντού και πάντοτε επιδράσεις και δάνεια εκ του αρχαίου ειδωλολατρικού κόσμου, προκατειλημμένοι δε εκ της συγκριτικής μεθόδου και των θρησκειολογικών σχολών παραθεωρούν την θείαν Αποκάλυψιν, θεμελιώδη προϋπόθεσιν ερμηνείας της ιδιοτυπίας τής χριστιανικής τέχνης"''<ref>Κων/νος Καλοκύρης, ΘΗΕ, τόμ. 03, Αθήνα 1963, στ. 304 </ref>.
Σύμφωνα με την εκτίμηση αυτή, ο Σταυρός δεν είναι δυνατόν να εξομοιώνεται με κάποιο παγανιστικό σύμβολο, αφού συνδέεται με τον Χριστό και το σταυρικό του θάνατο στον [[Γολγοθάς|Γολγοθά]], άρα έχουμε διαφορετικό περιεχόμενο από το παγανιστικό σύμβολο<ref>''Theological Dictionary of the New Testament'', edited by Gerhard Kittel, Geoffrey William Bromiley and Gerhard Friedrich, Eerdmans, 1964-c1976, τόμ. 4, σελ. 794</ref>.
Εκείνοι που διαφωνούν με τις διατυπώσεις περί δανείου θεωρούν ότι το μοναδικό γεγονός που συντελεί στην αναγνώριση του Σταυρού ως ''"εν των συμπαθέστερων θεμάτων της ορθοδόξου χριστιανικής θεολογίας και ευσέβειας"'' είναι ''"ο σταυρικός θάνατος του Ιησού. Είναι σαφές ότι ''"εκείθεν δε και ο σταυρός"''<ref>Γρατσέας Γ., ''"Σταυρός"'', ''Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια'' (ΘΗΕ), τόμ. 11, εκδ. Μαρτίνος Αθ., Αθήνα 1967, στ. 414</ref>.
Σύμφωνα με τον καθηγητή Κλασικής Φιλολογίας, ''Walter Burkert'', δεν είναι δυνατόν ένα μεμονομένο μοτίβο να μας δώσει σύνδεση ανάμεσα σε διαφορετικά θρησκευτικά συστήματα:
:''"Για να βεβαιωθούμε για μια επιρροή ή τουλάχιστον την πιθανότητα της επιρροής […] είναι απαραίτητο να καθιερωθεί η ιστορική δυνατότητα της επιρροής, και έπειτα, τα παράλληλα μεταξύ των ιστοριών να εκπληρώνουν ένα αρκετά αυστηρό σύνολο σχετικών κριτηρίων...Είναι πάρα πολύ εύκολο κάποιος να βιαστεί να βγάλει συμπεράσματα μετά από επιφανειακά παράλληλα μεταξύ διηγήσεων που δεν μπορούν πραγματικά να στηριχτούν μετά από μια πιο στενή διερεύνηση. Συνεπώς, τα παράλληλα πρέπει να περιέχουν στο υπόβαθρο παρόμοιες ιδέες και επίσης, για να ευσταθεί οποιαδήποτε εικασία επιρροής, απαιτεί τα παράλληλα αυτά να είναι πολυάριθμα, σύνθετα και λεπτομερή, με μια παρόμοια εννοιολογική χρήση...Τέλος, τα παράλληλα και οι παρόμοιες ελλοχεύουσες ιδέες τους πρέπει να περιλαμβάνουν και τα κεντρικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα στο υλικό που συγκρίνεται. Μόνο τότε, θα φαινόταν, ισχυρή οποιαδήποτε αξίωση πέρα από μια απλή σύμπτωση"''<ref>Charles Penglase, ''Greek Myths and Mesopotamia - Parallels and Influence in the Homeric Hymns and Hesiod'', Routledge, 1994, σελ. 5-7</ref>.
Σε καμμία περίπτωση οι επιφανειακές ομοιότητες, τα επουσιώδη και οι εξωτερικές μορφές δεν αποτελούν δάνειο εφόσον είναι αποσυνδεδεμένες από τα αρχικά τους κύρια χαρακτηριστικά. Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα του καθ. [[Σάββας Αγουρίδης|Σάββα Αγουρίδη]]:
''"Ο τονισμός της ανάγκης προς αποφυγή οποιουδήποτε συγκρητισμού είναι προφανής...Όλα τα επί μέρους κοινά στοιχεία στη δραστηριότητα των Αποστόλων και των Θείων Ανδρών έχουν στην περίπτωση των πρώτων εμβαπτισθεί στο κεντρικό χριστιανικό γεγονός, κι η ύπαρξη τους γίνεται δεκτή ή ανεκτή, γιατί τα στοιχεία αυτά δεν υπάρχουν αυθυπόστατα, καθεαυτό, αλλά είναι πάντοτε δεμένα με το κεντρικό γεγονός, με το κεντρικό πρόσωπο του χριστιανικού κηρύγματος, που είναι ο Ιησούς Χριστός. Ενώ, λοιπόν, είναι δυνατός ο συμβιβασμός στα επουσιώδη και στις εξωτερικές μορφές, ο συγκρητισμός στην ουσία απορρίπτεται διαρρήδην."''<ref>Αγουρίδης Σάββας, 'Άρα γε Γινώσκεις α Αναγινώσκεις; - Ερμηνευτικές και Ιστορικές Μελέτες σε Ζητήματα των Αρχών του Χριστιανισμού', Άρτος Ζωής, Αθηνα 1989, σελ. 182-183</ref>
Οι [[Πατρολογία|Πατέρες]] της Εκκλησίας συνέδεσαν τον Σταυρό με την [[Παλαιά Διαθήκη]] και τις εκεί προεικονίσεις του:
''"...η αναγραφή του Χ, όπερ θα ηδύνατο να ταυτισθεί προς το "ταυ", το οποίον ετίθετο επί του μετώπου των Ισραηλιτών και όπερ...θα έφερον επί του μετώπου των οι εκλεκτοί του Αρνίου. Πρόκειται, επομένως περί της αρχαιοτέρας μαρτυρίας της χρήσεως του σημείου του σταυρού υπό των εκλεκτών των αφωσιωμένων εις το "αρνίον, όπερ ως ποιμήν ποιμαίνει αυτούς και οδηγήσει αυτούς επί ζωής πηγάς υδάτων, και εξαλείψει ο Θεός παν δάκρυον εκ των οφθαλμών αυτών" (Αποκ. ζ' 17)."''<ref>''ΘΗΕ'', στο ίδιο, στ. 419</ref>
Από εκεί, ''"αναζητούντες στοιχεία μαρτυρούντα περί της επικρατήσεως του συμβόλου του σταυρού, από του A' ή του Β' μ.Χ. αιώνος, θεωρούμεν σκόπιμον όπως αναφερθώμεν εις την δια κινήσεως της χειρός διαγραφήν του σχήματος αυτού. Το ούτω σχηματιζόμενον σημείον του σταυρού ήτο παλαιότατον, μαρτυρούμενον προ του τέλους του Β' αιώνος...το σημείον του σταυρού επί του μετώπου ήτο απανταχού της αρχαίας Εκκλησίας διαδεδομένον."''<ref>''ΘΗΕ'', στο ίδιο, στ. 422</ref>
Η σύνδεση αυτή μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ''"ουδείς λόγος συντρέχει όπως αναζητήσωμεν την συνήθειαν αυτήν...εις μη χριστιανικός λατρείας..."''<ref>''ΘΗΕ'', ό.π.</ref>
Άλλωστε, η αρχαία Εκκλησία, είχε συνείδηση των διαφορών και της αποστάσεως ανάμεσα σε ειδωλολάτρες και χριστιανούς. Ο Σταυρός του Ιησού για παράδειγμα, δεν γίνεται δεκτός ως τμήμα του ''βουλήματος των εθνών'', αλλά αποτελούσε σημείο διαφοροποίησης και σύνορο ανάμεσα στις δύο ιδεολογίες:
==Επιπλέον ανάγνωση==
* Για περισσότερες πηγές και λεπτομέρειες βλ. στα ''Βικι-Βιβλία'' [http://el.wikibooks.org/wiki/%CE%A3%CF%84%CE%B1%CF%85%CF%81%CF%8C%CF%82_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%99%CE%B7%CF%83%CE%BF%CF%8D_%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%8D Σταυρός του Ιησού Χριστού]
* [http://en.wikipedia.org/wiki/Death_and_Resurrection_of_Jesus Death and Resurrection of Jesus]
* [http://en.wikipedia.org/wiki/Crucifix Crucifix]
==Υποσημειώσεις==
<div style="font-size:85%; -moz-column-count:2; column-count:2;"><references /></div>
 
 
{{Αξιόλογο Άρθρο}}
[[Κατηγορία:Θεολογία]]
[[Κατηγορία:Σύμβολα]]
[[Κατηγορία:Ζωτικά Άρθρα|Σ]]
[[en:Cross]]
[[ro:Cruce]]
4.720
επεξεργασίες

Μενού πλοήγησης