Αλλαγές

Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση

Παλαιά Διαθήκη

5.967 bytes προστέθηκαν, 15:16, 25 Ιανουαρίου 2013
μ
fr
==Τα εκφραστικά μέσα της Παλαιάς Διαθήκης==
Κατά την ανάγνωση των κειμένων της ''Παλαιάς Διαθήκης'', συχνά γεννιούνται ερωτήματα και απορίες: πως είναι δυνατόν ''"να αποτελεί χριστιανική [[Αγία Γραφή]]"'' ένα έργο που περιέχει εκφράσεις ή περιγράφει πράξεις (π.χ. πολέμους) και συνήθειες ''"που σήμερα μας φαίνονται άγριες και απολίτιστες"''<ref>Συλλογικό έργο, ''Ιστορία της Ορθοδοξίας'', τόμ. 1. 'Οι απαρχές του Χριστιανισμού', έκδ. ROAD, Αθήνα 2008, σελ. 242.</ref>.
Το κυριότερο πρόβλημα στα Ο βασικότερος λόγος για τον οποίο υφίστανται τα ζητήματα αυτά, εντοπίζεται κυρίως στην ''"άγνοια"'' που υπάρχει ''"σε πολλούς ως προς το που βρίσκεται ο αποκαλυπτικός και βιβλικός χαρακτήρας του μέρους της Αγίας Γραφής που ονομάζεται Παλαιά Διαθήκη"''<ref>''Ιστορία της Ορθοδοξίας'', ό.π.</ref>.
Τα βιβλία που αποτελούν την ''Παλαιά Διαθήκη'' διαπνέονται από αυτό που στη θεολογική γλώσσα ονομάζεται ''ιστορία της θείας οικονομίας'', δηλ. μια συνεχιζόμενη ιστορία διαδοχικών επεμβάσεων του Θεού, ιστορικών σωτηριωδών γεγονότων και κατευθύνσεων των προσδοκιών των ανθρώπων προς μία μεσσιανική εποχή<ref>''Ιστορία της Ορθοδοξίας'', ό.π., σελ. 243.</ref>. Κάθε τι που βρίσκεται έξω από αυτήν την ιστορία της θείας οικονομίας, η οποία αποκορυφώνεται στο γεγονός του [[Χριστός|Χριστού]], μπορεί να σχετίζεται:
#με πολιτιστικά στοιχεία της εποχής εκείνης, τα οποία διαφέρουν από αυτά της σημερινής και είναι φυσικό να προκαλούν αντίδραση (θα πρέπει η τοποθέτηση και η ερμηνεία τους να γίνεται στα πλαίσια των αντιλήψεων της δικής τους εποχής).
#με ιστορικά γεγονότα (π.χ. πολέμους) και κοινωνικές συνθήκες της κατά κόσμον ιστορίας, μέσα στην οποία βέβαια εκτυλίσσεται και η ιστορία της θείας οικονομίας.#με διάφορα άλλα πολιτιστικά ή κοινωνικά φαινόμενα της εποχής<ref>''Ιστορία της Ορθοδοξίας'', ό.π., σελ. 243-244.</ref>(το ίδιο άλλωστε συναντάμε και στην [[Καινή Διαθήκη]]: εποχιακά φαινόμενα, όπως η κόμμωση γυναικών, καλύπτρα επί της κεφαλής κ.ά., ''"είναι συνηρτημένα με τις κοινωνικές απόψεις της εποχής"''<ref>Καραβιδόπουλος Δ. Ιωάννης, "Η Παλαιά Διαθήκη ως Αγία Γραφή της Εκλησίας", στο περιοδ. ''Σύναξη'', τεύχ. 84 (2002), Αθήνα, σελ. 7.</ref>).
Το ίδιο Παρόμοιο πρόβλημα ερμηνείας εμφανίζεται και με το ζήτημα των στις περιπτώσεις ανθρωποπαθών εκφράσεωνπου συναντάμε στην ''Παλαιά Διαθήκη'', κάποιες από τις οποίες έχουν υποστεί κριτική κατά καιρούς. Θα πρέπει επ' αυτού να σημειωθεί , ότι, η σύμφωνα με την ορθόδοξη θεολογική και ερμηνευτική πραγματικότητα, τα όποια συμπεράσματα από τη μελέτη των ιερών κειμένων δεν επιτρέπει συμπεράσματα με βάση την απλή ανάγνωση του κειμένουπροκύπτουν αυθαίρετα, αλλά μόνο με βάση την όταν η ανάγνωση τους βασιστεί στην ερμηνεία που η Εκκλησία Ορθόδοξη [[Ιερά Παράδοση]] αποδέχεται γι αυτές. Όποια εντύπωση κι αν προκαλούν εκφράσεις της Π.Δ., δεν μπορούν να ερμηνεύονται παρά υπό το ερμηνευτικό πρίσμα της Εκκλησίας' αυτά.
Έτσι, κάθε φορά που γίνεται η διαπίστωση ότι η Π.Δ. αντιλαμβάνεται το Θεό άλλοτε ως ''τιμωρό της αμαρτίας'', ''"και άλλοτε ως στοργικό και οικτίρμονα"'', ή όταν ο ίδιος ο Θεός παρουσιάζεται να λέει ''"διά του Ιεζεκιήλ"'' ''"εγώ ειμί Κύριος ο τύπτων"'' (''7,6) και ''"εγώ'' [ειμί] ''Κύριος ο αγιάζων"'' (20,12)<ref>Καλαντζάκης Ε. Σταύρος, ''Καρδία Καινή και Πνεύμα Καινόν - Οι Θεολογικές Ιδέες του Προφήτη Ιεζεκιήλ'', Θεσσαλονίκη 1998, σελ. 64-65.</ref>, η θα πρέπει κατά την ερμηνεία των εκφράσεων αυτών δεν μπορεί να γίνεται με αυθαίρετα κριτήρια. Για παράδειγμαλαμβάνεται υπόψη, στην πως οι [[Ορθόδοξη ΕκκλησίαΠατρολογία|Πατέρες]], οι Πατέρες ουδέποτε δίδαξαν ότι ουδέποτε, οτιδήποτε το κακό δεν είναι δυνατόν μπορεί να προέρχεται από τον Θεό(όπως π.χ. ο τιμωρητικός θάνατος του αμαρτωλού)<ref>''"Το κακόν ου παρά Θεού, ουδέ εν Θεώ ούτε εξ αρχής γέγονεν, ούτε ουσία τις έστιν"'' (Μ. Αθανάσιος, ''ΡG'' 25,13Α // ''"Ου μην ουδέ παρά Θεού το κακόν την γένεσιν έχειν ευσεβές έστι λέγειν, δια το μηδέν των εναντίων παρά του εναντίου γίγνεσθαι. Ούτε γαρ ζωή θάνατον γεννά, ούτε το σκότος φωτός έστιν αρχή, ούτε νόσος υγιείας δημιουργός"'' (Μ. Βασίλειος, Ομιλία 2 εις την Εξαήμερο // ''"Η μεν αρετή εκ του Θεού εδόθη τη φύσει και αυτός έστι παντός αγαθού αρχή και αιτία"'' (Ι.Δαμασκηνός, ''PG'' 94, 973Α.</ref>.
Όπως σημειώνει ο καθ. ''Στέργιος Σάκκος'', επειδή ''"στην ιστορία αυτή συνδιαλέγεται ο Θεός με τους άνθρώπους και οι άνθρωποι με τον Θεό, και συνυφαίνεται η ιστορία των ανθρώπων με την ιστορία του Θεού, οι συγγράφεις, προκειμένου να γίνουν κατανοητοί, χρησιμοποιούν ανθρωπομορφικές ή ανθρωποπαθείς εκφράσεις και παραστάσεις. Όπως, δηλαδή, για να συνεννοηθούμε με κάποιον, του οποίου δεν γνωρίζουμε τη γλώσσα, χρησιμοποιούμε νεύματα, έτσι, για να συνεννοηθή ο Θεός μαζί μας, παρουσιάζεται σαν να έχη χέρια, πόδια, μάτια κ.λπ., σαν να ζηλότυπη, να οργίζεται κ.ά.· 'θεοπρεπώς' να εννοούνται αυτά, συμβουλεύουν οι άγιοι πατέρες, κι όχι 'ανθρωποπαθώς'. Εξ άλλου, είνε ολοφάνερο κι από μία μόνο ανάγνωσι της Γραφής ότι εκείνο που σφοδρότατα καταπολεμά, είνε η ειδωλολατρία και η μυθολογία. Πως είνε δυνατόν να μάχεται με συμμάχους τους εχθρούς της;'' [...] ''Αν ωρισμένα γεγονότα της Γραφής φαίνωνται υπερβολικά και έξω από τη γνωστή φυσική τάξι, αυτό αποτελεί θέμα σωστής ερμηνείας, φωτισμένου νου και ταπεινής καρδιάς. Αγνοούμε τις συνθήκες και τις περιστάσεις του χρόνου και του τόπου, στον οποίο διεξήχθησαν τα παρωχημένα γεγονότα, και αδυνατούμε να σταθμίσουμε το θείο παράγοντα, που καθορίζει ουσιαστικά την εξέλιξι της ιστορίας"''<ref>Σάκκος Στέργιος, ''Ο Θεός στη γη μας'', έκδ. 2η, εκδ. Ο.Χ.Α. Απολύτρωσις, Θεσσαλονίκη 1993, σελ. 57-58.</ref>. Κατά συνέπεια, για όλες τις παρόμοιες εκφράσεις ερμηνεύονται υπ' αυτό το πρίσμα και ισχύουν τα εξής: ''"πίσω από ανθρωποπαθείς, εικονικές, μεταφορικές, παραβολικές ή αινιγματικές λέξεις, φράσεις ή διηγήσεις...συμβολικές ονομασίες προσώπων ή ζωικών οργανισμών...κ.ά."'' οι Πατέρες ερμηνεύουν ''"διά μέσου του γράμματος"'' το ''"υποκείμενο πράγμα"''<ref>Παναγόπουλος Ιωάννης, ''Εισαγωγή στην Καινή Διαθήκη'', Ακρίτας, Αθήνα 1994, σελ. 446.</ref>. Και έχει ιδιαίτερη σημασία ότι, όσοι ερμηνευτές ''"επιμένουν πεισματικά στην κατά γράμμα ερμηνεία ακόμα και εικονικών, παραβολικών...ή άνθρωποπαθών διηγήσεων της Γραφής...στιγματίζονται συλλήβδην από τους ορθοδόξους Πατέρες ως «σαρκικοί» ή «ιουδαίζοντες τη γνώμη»"''<ref>Παναγόπουλος, ''Εισαγωγή...'', ό.π., σελ. 446-447.</ref>. Όπως σημειώνει με έμφαση ο [[Αθανάσιος Αλεξανδρείας|Μέγας Αθανάσιος]]: :''"Το γράμμα αποκτείνει, το δε Πνεύμα ζωοποιεί. Πολλά γαρ των θείων Γραφών εάν κατά το γράμμα νοήσωμεν, εις αθέσμους βλασφημίας περιπεσούμεθα."''<ref>Μ. Αθανασίου, ''Τεμάχια εκ των εις το κατά Ματθαίον'', '''''PG''''' 27,1384B.</ref>. Έτσι, η ορθή ερμηνευτική μέθοδος θα πρέπει να βρίσκεται σε οργανική σύνδεση [[Αγία Γραφή|Αγίας Γραφής]] και [[Χριστός|Ιησού Χριστού]] και ''"από τα παραπάνω βγαίνει το συμπέρασμα ότι όλες οι εκφράσεις και οι εικόνες της Αγίας Γραφής...περί Θεού φοβερού και τιμωρού είναι σωστές, όχι επειδή όντως ο Θεός οργίζεται και τιμωρεί, αλλά γιατί ο ένοχος και αμαρτωλός άνθρωπος βλέπει το Θεό ως τιμωρό. Βλ. Γρηγορίου Νύσσης, Εις την επιγραφήν των Ψαλμών, PG 44, 557D"''<ref>Ματσούκας Α. Νίκος, ''Ιστορία της Βυζαντινής Φιλοσοφίας'', Βάνιας, Θεσσαλονίκη 1994, σελ. 271, υποσημ. #4.</ref>. Άλλωστε, νομικές διατάξεις του [[Δευτερονόμιον|Δευτερονομίου]] αναφέρονται στην προστασία της ανθρώπινης ζωής και στη συμπεριφορά προς τους ξένους (''Δευτ. 10,18''. ''14,29''. ''16,14'') και η αρχαία παράδοση στο βιβλίο της [[Έξοδος|Εξόδου]] διακηρύσσει την ελευθερία και την ισότητα και συνδέει τον Θεό με αντιλήψεις συμπαράστασης προς τους αδυνάτους αφού προβλέπει διατάξεις που καθορίζουν τη βοήθεια ακόμα και του εχθρού όταν αυτός βρίσκεται σε δύσκολη θέση (''Έξ. 23,4.9''). Επίσης, στη λεγόμενη ''ιερατική παράδοση'' η εντολή ''"αγαπήσεις τον πλησίον σου ως σεαυτόν"'' (''Λευιτ. 19,18'') περιλαμβάνει στην έννοια του πλησίον και τους ξένους (''Λευιτ. 19,34'')<ref>Κωνσταντίνου Μιλτιάδης, ''Παλαιά Διαθήκη. Αποκρυπτογραφώντας την πανανθρώπινη κληρονομιά'', Αρμός, Αθήνα 2008, σελ. 80,υποσημ. #67.</ref>.
Ύστερα από αυτά, γίνεται κατανοητό ότι η Εκκλησία ενσωμάτωσε στην [[Αγία Γραφή]] της την ''Παλαιά Διαθήκη'' ''"όχι βέβαια για τους πολέμους που εκθέτει αναπόφευκτα στα πλαίσια [...] της κατά κόσμον ιστορίας, ούτε για τις διάφορες πολιτιστικές και κοινωνικές εκδηλώσεις του λαού [...] και που είναι ξένες προς τα σημερινά ήθη [...] ούτε βέβαια γιατί παρέχει οικολογικές συμβουλές χρήσιμες και για την εποχή μας, όπως π.χ. να μην κόβουν οι Ισραηλίτες οπωροφόρα δέντρα όταν κυριεύουν κάποια περιοχή (Δευτ. 20,19), ή να σκεπάζουν τις ακαθαρσίες τους στην έρημο με ραβδάκι που πρέπει να φέρουν πάντα μαζί τους (Δευτ. 23,14), αλλά γιατί περιέχει την ιστορία της θείας οικονομίας, την προετοιμασία της λύτρωσης, τη συνεχή σχέση του Θεού με τον άνθρωπο και τον κόσμο, την επαγγελία για έναν καλύτερο κόσμο, με έναν λόγο γιατί προτυπώνει και προαναγγέλλει τον Ιησού Χριστό"''<ref>''Ιστορία της Ορθοδοξίας'', ό.π., σελ. 247.</ref>.
 
Κατά συνέπεια, οι θεολογικές, ηθικές κ.λπ. διδασκαλίες της ''Παλαιάς Διαθήκης'' προσεγγίζονται και κατανοούνται μόνο υπό το φως της χριστοκεντρικής αποκάλυψης και η ''Παλαιά Διαθήκη'' δεν είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθεί, παρά μόνο σε συνάφεια με την [[Καινή Διαθήκη|Καινή]], η οποία κατέχει την πληρότητα της θείας Αποκαλύψεως<ref>Καλαντζάκης, ''Εισαγωγή...'', ό.π., σελ. 84.</ref>. Για το λόγο αυτό, δεν επιτρέπονται ''"οι παραπομπές αδιακρίτως σε παλαιοδιαθηκικά χωρία, που άπτονται κυρίως ζητημάτων πίστεως και ηθικής...αν αυτά δε σχετίζονται με τα παράλληλα τους καινοδιαθηκικά...διότι αυτό παραβλάπτει το γνήσιο πνεύμα της χριστιανικής διδασκαλίας"''<ref>Καλαντζάκης, ''Εισαγωγή...'', στο ίδιο.</ref>.
==Οι κανόνες==
==Υποσημειώσεις==
<div style="font-size:85%; -moz-column-count:2; column-count:2;"><references /></div>
 
{{Παλαιά Διαθήκη}}
 
[[en:Old Testament]]
[[ro:Vechiul Testament]]
==Σχετικά κύρια άρθρα==
[[Κατηγορία:Αγία Γραφή]]
 
[[en:Old Testament]]
[[fr:Ancien Testament]]
[[ro:Vechiul Testament]]
18.161
επεξεργασίες

Μενού πλοήγησης