Νεφιλίμ

Από OrthodoxWiki
Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση

ΝεφιλίμΝεφελίμ) είναι μια εβραϊκή λέξη αβέβαιης ετυμολογίας[1] η οποία στη Μετάφραση των Εβδομήκοντα αποδίδεται ως "Γίγαντες" (Γεν. 6,4. Αριθμ. 13,33-34).

Επιπλέον σημασίες του Νεφιλίμ μπορεί να είναι: α) ο ασυνήθιστος, β) αυτός που έχει πέσει από τα ουράνια, όπως για παράδειγμα κάποιο θεϊκό πλάσμα, γ) αυτός που έχει υποστεί ηθική πτώση, δ) αυτός που επιτίθεται, ο εχθρικός, ο βίαιος κ.ά. Καμία πάντως από τις έννοιες αυτές δεν βρίσκει σύμφωνους όλους τους μελετητές[2].

Σύμφωνα με τον Ιωάννη Χρυσόστομο, η Αγία Γραφή, "γίγαντας ενταύθα τους ισχυρούς το σώμα οίμαι λέγειν"[3].

O Ακύλας, Έλληνας από τη Σινώπη του Πόντου, ο οποίος γύρω στα 140 μ.Χ. ολοκλήρωσε μια κατά λέξη μετάφραση της Παλαιάς Διαθήκης στα Ελληνικά, απέδωσε το Νεφιλίμ ως οι "επιπίπτοντες" (επιπίπτω= εφορμώ, επιτίθεμαι), ενώ ο Σύμμαχος (εβιωνίτης με καταγωγή από τη Σαμάρεια), το μετέφρασε ως "βίαιοι"[4]. Το Βαρούχ 3,26 χαρακτηρίζει τους Νεφιλίμ ως "ευμεγέθεις, επισταμένους πόλεμον", ενώ το Αριθμ. 13,33 τους παρουσιάζει "υπερμήκεις".

Φυλές γιγάντων η Παλαιά Διαθήκη θεωρεί τους Ομμίν (Δευτ. 2,10), τους Ενακίμ (Δευτ. 2,21) και τους Ραφαΐν (Δευτ. 2,20) ή Ζομζομμίν (Δευτ. 2,20)[5].

Οι Νεφιλίμ στην αποκαλυπτική γραμματεία

Ένα σύνολο ψευδεπίγραφων συγγραμμάτων τα οποία, αν και κυκλοφόρησαν με το όνομα γνωστών, σπουδαίων προσώπων της ισραηλιτικής αρχαιότητας, έμειναν όμως εκτός του Κανόνα της Παλαιάς Διαθήκης, ονομάζονται "αποκαλυπτικά", επειδή αποκαλύπτουν στους αναγνώστες τους δήθεν μυστήρια, που τους αφορούν ως λαό του Θεού και πρόκειται να συμβούν στους έσχατους χρόνους[6].

Στα Χειρόγραφα της Νεκράς Θάλασσας έχουν βρεθεί κείμενα και αποσπάσματα κειμένων που κάνουν λόγο για τον Ενώχ, ανάμεσα στα οποία είναι και το Βιβλίο των Γιγάντων[7], το οποίο διαβαζόταν ευρύτατα (μεταφρασμένο σε διάφορες γλώσσες) στη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Οι "γίγαντες", στο αποκαλυπτικό αυτό έργο αναφέρονται ως απόγονοι των πεπτωκότων αγγέλων και των θυγατέρων των ανθρώπων[8], όπως άλλωστε και στο ίδιο το απόκρυφο βιβλίο του Ενώχ, το οποίο στο σημείο αυτό εμφανίζεται να υπομνηματίζει το 6ο βιβλικό κεφάλαιο της Γενέσεως[9].

Θρησκευτικές αιρέσεις, παραλογοτεχνία και Νεφιλίμ

Στη Βίβλο, η ιστορία των γιγάντων αναφέρεται στο κεφάλαιο 6 της Γένεσης και εκτός από τα προαναφερόμενα αποκαλυπτικά κείμενα του 2ου-1ου αι. π.Χ., ενέπνευσε στον 20ο αιώνα θρησκευτικές ομάδες που διδάσκουν την ύπαρξη "εξωγήινων πλασμάτων" Ελοχίμ απο τα οποία προέκυψαν άνθρωποι Νεφιλίμ με ιδιαίτερες ικανότητες[10]. Σε άλλες περιπτώσεις οι Νεφιλίμ ανήκουν σε κάποια απροσδιόριστη, επική, μυθολογική εποχή, και σε συνδυασμό με άλλο παραβιβλικό και παραθρησκευτικό υλικό, αποτελούν μέρος εθνοκεντρικών και άλλων σεναρίων[11].

Ορθόδοξες ερμηνείες της περικοπής Γεν. 6,1-4

Όπως φάνηκε, οι παρερμηνείες περί Ελοχίμ και Νεφιλίμ, προέκυψαν από την ύπαρξη μιας "μικρής...αλλά ιδιαίτερα δυσνόητης, περικοπής"[12] την οποία βρίσκουμε στο βιβλίο της Γενέσεως, στα εδάφια 1-4 (παρατίθενται παρακάτω και οι στίχοι 5-6 ώστε να γίνει περισσότερο κατανοητή η συνολική ερμηνεία της περικοπής):

Γεν. 6,1-6 (σύμφωνα με το αρχαίο κείμενο της Μετάφρασης των εβδομήκοντα):
1 Και εγένετο ηνίκα ήρξαντο οι άνθρωποι πολλοί γίνεσθαι επί της γης, και θυγατέρες εγενήθησαν αυτοίς. 2 ιδόντες δε οι υιοί του θεού τας θυγατέρας των ανθρώπων ότι καλαί εισιν, έλαβον εαυτοίς γυναίκας από πασών, ων εξελέξαντο. 3 και είπεν κύριος ο θεός Ου μη καταμείνη το πνεύμά μου εν τοις ανθρώποις τούτοις εις τον αιώνα δια το είναι αυτούς σάρκας, έσονται δε αι ημέραι αυτών εκατόν είκοσι έτη. 4 οι δε γίγαντες ήσαν επί της γης εν ταις ημέραις εκείναις και μετ̓ εκείνο, ως αν εισεπορεύοντο οι υιοί του θεού προς τας θυγατέρας των ανθρώπων και εγεννώσαν εαυτοίς, εκείνοι ήσαν οι γίγαντες οι απ’ αιώνος, οι άνθρωποι οι ονομαστοί. 5 Ιδών δε κύριος ο θεός ότι επληθύνθησαν αι κακίαι των ανθρώπων επί της γης και πας τις διανοείται εν τη καρδία αυτού επιμελώς επί τα πονηρά πάσας τας ημέρας, 6 και ενεθυμήθη ο θεός ότι εποίησεν τον άνθρωπον επί της γης, και διενοήθη.

Γεν. 6,1-6 (μετάφραση της περικοπής των εβδομήκοντα στα νέα ελληνικά[13]):
1 Όταν άρχισαν οι άνθρωποι να πληθύνονται στην γη και απόχτησαν πολλές θυγατέρες, 2 είδαν οι ‘υιοί του Θεού’ τις ‘θυγατέρες των ανθρώπων’ ότι ήταν ωραίες και πήραν για γυναίκες τους όσες τους άρεσαν. 3 Τότε είπε Κύριος ο Θεός: ‘Δεν θα μείνει το πνεύμα μου σ' αυτούς τους ανθρώπους για πάντα, γιατί έγιναν σάρκες• η ζωή τους θα φτάνει σε εκατόν είκοσι χρόνια’. 4 Εκείνα τα χρόνια και ακόμα αργότερα ήταν οι πολεμιστές στην γη• συνέβαινε δε όταν οι ‘υιοί του Θεού’ ενώνοντο με τις ‘θυγατέρες των ανθρώπων’ να τους γεννούσαν πολεμιστές. Αυτοί είναι οι πολεμιστές οι από παλαιά, οι ονομαστοί άνδρες. 5 Βλέποντας Κύριος ο Θεός ότι πληθύνθηκαν οι κακίες των ανθρώπων στην γη και όλοι τους κάθε μέρα μηχανεύονται με επιμέλεια τα πονηρά, 6 "μετανόησε"[14] που έκανε τον άνθρωπο στην γη και "θύμωσε" (εναντίον του).

Γεν. 6,1-6 (μετάφραση στα νέα ελληνικά[15] της περικοπής σύμφωνα με το εβραϊκό κείμενο (ή αλλιώς μασοριτικό κείμενο):
1 Όταν άρχισαν οι άνθρωποι να γίνονται πολλοί πάνω στη γη και απέκτησαν κόρες, 2 είδαν οι γιοι του Θεού τις κόρες των ανθρώπων ότι ήταν όμορφες, και πήραν για γυναίκες τους εκείνες που τους άρεσαν. 3 Τότε είπε ο Κύριος: ‘Δε θα παραμείνει το ζωοποιό Πνεύμα μου στους ανθρώπους για πάντα, γιατί είναι σαρκικοί• η ζωή τους θα διαρκεί μόνον εκατόν είκοσι χρόνια’. 4 Εκείνα τα χρόνια και ακόμα αργότερα ήταν οι πολεμιστές στην γη• συνέβαινε δε όταν οι ‘υιοί του Θεού’ ενώνοντο με τις ‘θυγατέρες των ανθρώπων’ να τους γεννούσαν πολεμιστές. Αυτοί είναι οι πολεμιστές οι από παλαιά, οι ονομαστοί άνδρες. 5 Όταν ο Κύριος είδε πόσο είχε αυξηθεί η κακία των ανθρώπων στη γη και ότι όλες τους οι σκέψεις ήταν πάντα μόνο πονηρές, 6 μετάνιωσε που είχε δημιουργήσει τον άνθρωπο στη γη και λυπήθηκε κατάκαρδα.

Όπως είναι φανερό, η εν λόγω περικοπή, κινείται γύρω από τρεις έννοιες:
α) Τους "υιούς του θεού",
β) Τις "θυγατέρες των ανθρώπων",
γ) Τους "γίγαντες".


Υποσημειώσεις

  1. Φούντας Ιερεμίας (Αρχιμ.), Ερμηνεία Παλαιάς Διαθήκης - Αριθμοί, Αποστολική Διακονία, Αθήνα 2006, σελ. 318.
  2. Στο πρωτότυπο: "NEPHILIM [...] (Gen. 6:4; Nu. 13:33) […] The etymology of nepilim is uncertain. The following explanations have been advanced with mixed reception. First, it may derive from the niphal of the verb pala, meaning “be extraordinary,” i.e., “extraordinary men.” Second, it may derive from the verb napal, “fall,” in one of the following senses: (1) the “fallen ones” — from heaven, i.e., supernatural beings; (2) morally “fallen men”; (3) “those who fall upon,” in the sense of invaders or hostile, violent men; (4) “those who fell by” the sword (cf. Ezk. 32:20f); (5) “unnaturally begotten men” or bastards [...] None of these satisfies all scholars, and some consider nephilim an unexplainable relic from an ancient, now-forgotten language" (Bromiley G. W., The International Standard Bible Encyclopedia (Revised), Wm. B. Eerdmans 2002, τόμ. 3, σελ. 518-519).
  3. ΚΒ΄ Ομιλία εις την Γένεσιν, PG 53,191.
  4. Λήμμα "Γίγαντες", ΘΗΕ, τόμ. 4 (1964), στ. 515.
  5. ΘΗΕ, ό.π.
  6. Καλαντζάκης Ε. Σταύρος, Εισαγωγή στην Παλαιά Διαθήκη, Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 2006, σελ. 137.
  7. Το υλικό από τα χειρόγραφα του Κουμράν, το οποίο ανήκει στο Βιβλίο των Γιγάντων, προέρχεται από τα σπήλαια 1Q, 2Q, 4Q και 6Q ως εξής: 1Q23, 1Q24, 2Q26, 4Q203, 4Q530, 4Q531, 4Q532, 4Q556, 4Q206 2-3 και 6Q8 (βλ. L.T. Stuckenbruck, The Book of Giants from Qumran. Texts, Translation and Commentary (TSAJ 63; Tübingen: Mohr Siebeck, 1997.
  8. Eisenman Robert-Wise Michael, Τα 50 Χειρόγραφα-Κλειδιά της Νεκρής Θάλασσας, Έσοπτρον, Αθήνα 1997, σελ. 126.
  9. Αγουρίδης Σάββας, Τα απόκρυφα κείμενα της Παλαιάς Διαθήκης, τόμ. Α΄, Έννοια, Αθήναι 2004, σελ. 533.
  10. Βλ. λήμμα: "Ρεαλική Κίνηση, Διεθνής Ρεαλική Θρησκεία, Ρεαλική Εκκλησία", στο: Τσιάκκας Χριστόφορος (αρχιμ.), Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό Θρησκειών και Αιρέσεων, έκδ. Ιεράς Μονής Τροοδιτίσσης, Λεμεσός 2002, σελ. 878-881: Σύμφωνα με τις σχετικές δοξασίες, "οι άνθρωποι κατασκευάστηκαν μέσα σε εργαστήρια, από ανθρώπους που γνώριζαν την επιστήμη της γενετικής και της κυτταρο-βιολογίας [οι οποίοι είναι] οι Ελοχίμ [το οποίο σημαίνει] αυτούς που ήρθαν από τον ουρανό". Οι Ελοχίμ επέλεξαν υποτίθεται την Γη για τα πειραματά τους και "είχαν τις βάσεις τους στις Άνδεις, τα Ιμαλάια και την Ελλάδα, γι’ αυτό και η ελληνική Μυθολογία, ο Βουδδισμός και ο Ισλαμισμός, καθώς και οι Μορμονικές διδασκαλίες περιέχουν σημαντικές μαρτυρίες".
  11. Βλ. αναφορές σε σχετικές θεωρίες στο περιοδ. Παρακαταθήκη, τεύχ. 62 (Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2008), σελ. 8: "Εν αρχή ο Θεός έκανε τους Ελοχίμ, τον ουρανό και την γη, αυτοί κάναν Νεφελίμ, αφού διασταυρώθηκαν με τους ανθρώπους, τα κακά Νεφελίμ έμειναν κακά και τα καλά γίναν Ελ. Από τα καλά νεφελίμ τα Ελ βγήκαν οι Έλληνες. Τα κακά ζούνε κάτω από τη γη (την κοίλη γη) και εξουσιάζουν τον κόσμο, μέχρι να γίνει πόλεμος ξανά".
  12. Κωνσταντίνου Μιλτιάδης, Παλαιά Διαθήκη. Αποκρυπτογραφώντας την πανανθρώπινη κληρονομιά, Αρμός, Αθήνα 2008, σελ. 88.
  13. Μετάφραση των στίχων από το: Φούντας Ιερεμίας, Ερμηνεία Παλαιάς Διαθήκης - Γένεσις, Αποστολική Διακονία, Αθήνα 2004, σελ. 46.
  14. Όπως μας λέει ο άγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος δεν είναι δυνατόν να αποδεχτούμε και να ερμηνεύσουμε κατά γράμμα τέτοιες και άλλες παρόμοιες εκφράσεις όπως π.χ. ότι ο Θεός "μετάνιωσε". Τέτοιες εκφράσεις θα πρέπει να λάβουν υπόψη την αδυναμία της ανθρώπινης γλώσσας και έτσι να ερμηνευτούν «θεοπρεπώς» και όχι με το νόημα που έχουν για τους ανθρώπους:
    "Τα γαρ ρήματα επί του Θεού λεγόμενα ου την αυτήν έχει ισχύν: οίον, ζηλεύει Θεός, οργίζεται Θεός, μετανοεί Θεός, μισεί Θεός. Τα ρήματα ταύτα ανθρώπινα, άλλα τα νοήματα θεοπρεπή. Πως ζηλεύει Θεός;...Οργίζεται Θεός;...Μετανοεί Θεός;...Μισεί ο Θεός;...Αλλά μη πρόσεχε τη ευτελεία των λέξεων αλλά λάβε θεοπρεπή τα νοήματα. Ζηλεύει ο Θεός, αγαπά γαρ...Υπνοί Θεός, ου καθεύδων, αλλά μακροθυμών...Ούτω και όταν άκούσης, ότι γέννα Θεός, μη τμήσιν νόμιζε, αλλά το ομοούσιον"
    (Ιω. Χρυσοστόμου, Β΄ Ομιλία, ότε της εκκλησίας έξω ευρεθείς Ευτρόπιος απεσπάσθη, PG 52,402).
  15. Μετάφραση των στίχων από το: Συλλογικό έργο, Η Αγία Γραφή (Παλαιά και Καινή Διαθήκη) - Μετάφραση από τα πρωτότυπα κείμενα, Βιβλική Εταιρεία, Αθήνα 1997, σελ. 14.

Βιβλιογραφία

Η αναφερόμενη στις υποσημειώσεις.