Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων του "Μοναχική κουρά"

Από OrthodoxWiki
Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση
μ (Η έννοια ως μυστηρίου)
μ (Η έννοια ως μυστηρίου)
Γραμμή 9: Γραμμή 9:
 
==Η έννοια ως μυστηρίου==
 
==Η έννοια ως μυστηρίου==
  
''"Κατά την εποχή εκείνην (των πατέρων) υπήρχεν αστάθεια περί της εννοίας και του αριθμού των μυστηρίων"''<ref>Β. Στεφανίδης, Εκκλησιαστική Ιστορία, σελ. 464</ref> και αυτό διότι, δεν υπήρχε κανενός είδους σχολαστική καταμέτρησή τους. Χαρακτηριστικό είναι πως ο μοναχός [[Ιωβ Ιασίτης]] κατά το 13ο αιώνα αριθμώντας τα μυστήρια της εκκλησίας ανάμεσά τους αναφέρει και τη ''μοναχική κουρά''<ref>Νικ. Ματσούκας, Δογματική και..., σελ. 473</ref>. Επίσης ο [[Θεόδωρος ο Στουδίτης]], ακολουθώντας το Διονύσιο Αρεοπαγίτη αναφέρει πως η ''μοναχική κουρά'' ανήκει στα μυστήρια της εκκλησίας<ref>Βασ. Στεφανίδης, ο.π.</ref>. Μέσα λοιπόν από την εκκλησιαστική γραμματολογία διαφαίνεται πως στη συνείδηση των θεολόγων των πρώτων 14 αιώνων, μέχρι την αλλοίωση από τη σχολαστική θεολογία, η ''μοναχική κουρά'' εκλαμβανόταν ως μυστήριο και ως  μία απλή τελετή.  
+
''"Κατά την εποχή εκείνην (των πατέρων) υπήρχεν αστάθεια περί της εννοίας και του αριθμού των μυστηρίων"''<ref>Β. Στεφανίδης, Εκκλησιαστική Ιστορία, σελ. 464</ref> και αυτό διότι, δεν υπήρχε κανενός είδους σχολαστική καταμέτρησή τους. Χαρακτηριστικό είναι πως ο μοναχός [[Ιωβ Ιασίτης]] κατά το 13ο αιώνα αριθμώντας τα μυστήρια της εκκλησίας ανάμεσά τους αναφέρει και τη ''μοναχική κουρά''<ref>Νικ. Ματσούκας, Δογματική και..., σελ. 473</ref>. Επίσης ο [[Θεόδωρος ο Στουδίτης]], ακολουθώντας το Διονύσιο Αρεοπαγίτη αναφέρει πως η ''μοναχική κουρά'' ανήκει στα μυστήρια της εκκλησίας<ref>Βασ. Στεφανίδης, ο.π.</ref>. Μέσα λοιπόν από την εκκλησιαστική γραμματολογία διαφαίνεται πως στη συνείδηση των θεολόγων των πρώτων 14 αιώνων, μέχρι την αλλοίωση από τη σχολαστική θεολογία, η ''μοναχική κουρά'' εκλαμβανόταν ως μυστήριο και όχι ως  μία απλή τελετή.  
  
 
Η ''μοναχική κουρά'' στην ορθόδοξη παράδοση συνήθως δεν κατατάσσονται στα μυστήρια. Αυτό διότι τα μυστήρια τις περισσότερες φορές εννοούνται σαν απλές τελετές, εξ αιτίας της αρίθμησης τους σε ένα αριθμό κλειστών μυστηριακών τελετών, αποκομένες και απομονωμένες από το συνολικό σώμα της εκκλησίας. Εννοούνται ουσιαστικά ως κάτι το πρόσθετο, το ανεξάρτητο, το αυτοτελές, το μαγικό<ref>Ν. Ματσούκας, Δογματική και Συμβολική θεολογία Β΄, σελ. 467</ref>. Μέσα όμως από τα συγγράματα των δογματολόγων πατέρων της εκκλησίας, όπως του [[Ιωάννης Δαμασκηνός|Ιωάννη Δαμασκηνού]], του [[Διονύσιος Αρεοπαγίτης|Διονυσίου Αρεοπαγίτη]], του [[Νικόλαος Καβάσιλας|Νικολάου Καβάσιλα]] αλλά και τα λειτουργικά κείμενα της εκκλησίας, τα μυστήρια δεν αποτελούν απλώς μυστηριακές τελετές σε ένα κλειστό αριθμό, αλλά οργανικά μέλη στο χαρισματικό σώμα της εκκλησίας<ref>Ν. Ματσούκα, Μυστήριον επί των ιερώς κεκοιμημένων, σελ. 15</ref>. Η αντίληψη αυτή (αρίθμηση μυστηρίων) είναι μία θεωρία που πέρασε από τη σχολαστική θεολογία κυρίως μετά το 14ο αιώνα. Χαρακτηριστικό είναι πως μέχρι τον 13ο αιώνα σε κανένα κείμενο πατέρων της εκκλησίας δεν ευρίσκεται καμία απόδειξη περί κλειστού αριθμού, ενώ η πρώτη αναφορά σε επτά κλειστά μυστήρια, όπως τα γνωρίζουμε σήμερα, προέρχεται από τον ενωτικό [[Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγος|Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγο]] κατά το 13ο αιώνα, στην ενωτική σύνοδο της Λυών (1274), στην οποία σκοπό είχε να παρευρεθεί και ο πατήρ της σχολαστικής θεολογίας, [[Θωμάς Ακινάτης]]<ref>Ν. Ματσούκας, Μυστήριον επί των ιερώς κεκοιμημένων, σελ. 15</ref>. Στο έργο επίσης, του μεγάλου δογματολόγου της εκκλησίας Ιωάννη Δαμασκηνού, ''"Έκδοσις ακριβής της Ορθοδόξου πίστεως"'' διαφαίνεται σαφώς πως ''"καμία αρίθμηση δεν είναι νοητή, παρά μονάχα η περιγραφή της συνοχής του σώματος δια μέσου των μυστηριακών εκφάνσεων"''<ref>Ιωάννου Δαμασκηνού, Έκδοσις ακριβής της Ορθοδόξου πίστεως, 4, 13 PG 94, 1136BC-1153C</ref>.
 
Η ''μοναχική κουρά'' στην ορθόδοξη παράδοση συνήθως δεν κατατάσσονται στα μυστήρια. Αυτό διότι τα μυστήρια τις περισσότερες φορές εννοούνται σαν απλές τελετές, εξ αιτίας της αρίθμησης τους σε ένα αριθμό κλειστών μυστηριακών τελετών, αποκομένες και απομονωμένες από το συνολικό σώμα της εκκλησίας. Εννοούνται ουσιαστικά ως κάτι το πρόσθετο, το ανεξάρτητο, το αυτοτελές, το μαγικό<ref>Ν. Ματσούκας, Δογματική και Συμβολική θεολογία Β΄, σελ. 467</ref>. Μέσα όμως από τα συγγράματα των δογματολόγων πατέρων της εκκλησίας, όπως του [[Ιωάννης Δαμασκηνός|Ιωάννη Δαμασκηνού]], του [[Διονύσιος Αρεοπαγίτης|Διονυσίου Αρεοπαγίτη]], του [[Νικόλαος Καβάσιλας|Νικολάου Καβάσιλα]] αλλά και τα λειτουργικά κείμενα της εκκλησίας, τα μυστήρια δεν αποτελούν απλώς μυστηριακές τελετές σε ένα κλειστό αριθμό, αλλά οργανικά μέλη στο χαρισματικό σώμα της εκκλησίας<ref>Ν. Ματσούκα, Μυστήριον επί των ιερώς κεκοιμημένων, σελ. 15</ref>. Η αντίληψη αυτή (αρίθμηση μυστηρίων) είναι μία θεωρία που πέρασε από τη σχολαστική θεολογία κυρίως μετά το 14ο αιώνα. Χαρακτηριστικό είναι πως μέχρι τον 13ο αιώνα σε κανένα κείμενο πατέρων της εκκλησίας δεν ευρίσκεται καμία απόδειξη περί κλειστού αριθμού, ενώ η πρώτη αναφορά σε επτά κλειστά μυστήρια, όπως τα γνωρίζουμε σήμερα, προέρχεται από τον ενωτικό [[Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγος|Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγο]] κατά το 13ο αιώνα, στην ενωτική σύνοδο της Λυών (1274), στην οποία σκοπό είχε να παρευρεθεί και ο πατήρ της σχολαστικής θεολογίας, [[Θωμάς Ακινάτης]]<ref>Ν. Ματσούκας, Μυστήριον επί των ιερώς κεκοιμημένων, σελ. 15</ref>. Στο έργο επίσης, του μεγάλου δογματολόγου της εκκλησίας Ιωάννη Δαμασκηνού, ''"Έκδοσις ακριβής της Ορθοδόξου πίστεως"'' διαφαίνεται σαφώς πως ''"καμία αρίθμηση δεν είναι νοητή, παρά μονάχα η περιγραφή της συνοχής του σώματος δια μέσου των μυστηριακών εκφάνσεων"''<ref>Ιωάννου Δαμασκηνού, Έκδοσις ακριβής της Ορθοδόξου πίστεως, 4, 13 PG 94, 1136BC-1153C</ref>.

Αναθεώρηση της 16:01, 21 Μαρτίου 2009

Μοναχική κουρά αποκαλείται το μυστήριο της Ορθόδοξης εκκλησίας που εισάγει το βαπτισμένο μέλος του σώματος της εκκλησίας σε διαρκή μετάνοια και αδιάκοπη μνεία και μνήμη του Θεού[1]. Θεωρείται ως βάπτισμα, όπου το μέλος της εκκλησίας ενδύεται με το αγγελικό σχήμα, συντελώντας ουσιαστικά μία αναγέννηση στο χώρο της θείας δόξας[2]. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό πως ο Γρηγόριος ο Θεολόγος την κατατάσσει ανάμεσα στις τρεις γεννήσεις του ανθρώπου δηλαδή την εκ σωμάτων, την εκ του βαπτίσματος και την εξ αναστάσεως, η οποία προσιδιάζει στην αγγελική ζωή την οποία γεύεται κατά πρόληψη ο μοναχός[3].

Θεολογία

Στο μυστήριο της μοναχικής κουράς η μέθοδος της τελείωσης γίνεται τεταμένη, ρεαλιστική και συγκεκριμένη, εντάσσοντας το μοναχό στην περιρρέουσα ατμόσφαιρά της νοεράς προσευχής[4]. Ο μοναχός προσηλώνει το νου στη καρδιά και μέσω της νήψης οδηγείται στην μεταμόρφωση[5]. Προηγείται η τεχνική μέθοδος, το κομποσκοίνι, η ευχή, η προσήλωση[6].

Η μοναχική κουρά νοείται μόνο ως χάρισμα. Η παρθενία, αλλά και ειδική κλίση του μοναχισμού, μόνο μέσα σε αυτά τα πλαίσια μπορεί να νοηθεί. Ο μοναχός πλέον παντρεύεται την εκκλησία και εισάγεται ολοκληρωτικά σε αυτή την οικογένεια. Το χάρισμα αυτό όμως, δε νοείται ποτέ σε εγωκεντρικά και ατομικά πλαίσια, αλλά διαχέεται ως φωτισμός και ενίσχυση σε όλα τα μέλη του εκκλησιαστικού σώματος. Κάνει έτσι την ιστορική πορεία της εκκλησίας μπροστά στον κίνδυνο της κατάρρευσης, να πλουτίζεται και να δύναται να σταθεί στα πόδια της[7]. Τελικά η μοναχική άσκηση ανήκει και αυτή στο σώμα του Χριστού, στην εκκλησιαστική κοινότητα.

Η έννοια ως μυστηρίου

"Κατά την εποχή εκείνην (των πατέρων) υπήρχεν αστάθεια περί της εννοίας και του αριθμού των μυστηρίων"[8] και αυτό διότι, δεν υπήρχε κανενός είδους σχολαστική καταμέτρησή τους. Χαρακτηριστικό είναι πως ο μοναχός Ιωβ Ιασίτης κατά το 13ο αιώνα αριθμώντας τα μυστήρια της εκκλησίας ανάμεσά τους αναφέρει και τη μοναχική κουρά[9]. Επίσης ο Θεόδωρος ο Στουδίτης, ακολουθώντας το Διονύσιο Αρεοπαγίτη αναφέρει πως η μοναχική κουρά ανήκει στα μυστήρια της εκκλησίας[10]. Μέσα λοιπόν από την εκκλησιαστική γραμματολογία διαφαίνεται πως στη συνείδηση των θεολόγων των πρώτων 14 αιώνων, μέχρι την αλλοίωση από τη σχολαστική θεολογία, η μοναχική κουρά εκλαμβανόταν ως μυστήριο και όχι ως μία απλή τελετή.

Η μοναχική κουρά στην ορθόδοξη παράδοση συνήθως δεν κατατάσσονται στα μυστήρια. Αυτό διότι τα μυστήρια τις περισσότερες φορές εννοούνται σαν απλές τελετές, εξ αιτίας της αρίθμησης τους σε ένα αριθμό κλειστών μυστηριακών τελετών, αποκομένες και απομονωμένες από το συνολικό σώμα της εκκλησίας. Εννοούνται ουσιαστικά ως κάτι το πρόσθετο, το ανεξάρτητο, το αυτοτελές, το μαγικό[11]. Μέσα όμως από τα συγγράματα των δογματολόγων πατέρων της εκκλησίας, όπως του Ιωάννη Δαμασκηνού, του Διονυσίου Αρεοπαγίτη, του Νικολάου Καβάσιλα αλλά και τα λειτουργικά κείμενα της εκκλησίας, τα μυστήρια δεν αποτελούν απλώς μυστηριακές τελετές σε ένα κλειστό αριθμό, αλλά οργανικά μέλη στο χαρισματικό σώμα της εκκλησίας[12]. Η αντίληψη αυτή (αρίθμηση μυστηρίων) είναι μία θεωρία που πέρασε από τη σχολαστική θεολογία κυρίως μετά το 14ο αιώνα. Χαρακτηριστικό είναι πως μέχρι τον 13ο αιώνα σε κανένα κείμενο πατέρων της εκκλησίας δεν ευρίσκεται καμία απόδειξη περί κλειστού αριθμού, ενώ η πρώτη αναφορά σε επτά κλειστά μυστήρια, όπως τα γνωρίζουμε σήμερα, προέρχεται από τον ενωτικό Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγο κατά το 13ο αιώνα, στην ενωτική σύνοδο της Λυών (1274), στην οποία σκοπό είχε να παρευρεθεί και ο πατήρ της σχολαστικής θεολογίας, Θωμάς Ακινάτης[13]. Στο έργο επίσης, του μεγάλου δογματολόγου της εκκλησίας Ιωάννη Δαμασκηνού, "Έκδοσις ακριβής της Ορθοδόξου πίστεως" διαφαίνεται σαφώς πως "καμία αρίθμηση δεν είναι νοητή, παρά μονάχα η περιγραφή της συνοχής του σώματος δια μέσου των μυστηριακών εκφάνσεων"[14].

Υποσημειώσεις

  1. Νικόλαος Ματσούκας, Δογματική και Συμβολική θεολογία Β΄, σελ. 499
  2. Lennant Ryden, Das leben des Heiligen narren Symeon von Leontios von Neapolis, Upsala 1963, page 131
  3. Γρηγορίου Θεολόγους, Εις το Άγιον Βάπτισμα 2 PG 36, 360C
  4. Νικ. Ματσούκας, Δογματική και Συμβολική θεολογία Γ΄, σελ. 287
  5. Νικ. ματσούκας, Δογματική και..., σελ. 500
  6. Θεοκλήτου Διονυσιάτου, Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, Αθήνα 1978, σελ. 262 κ.ε.
  7. Νικ. Ματσούκας, ο.π., σελ. 500
  8. Β. Στεφανίδης, Εκκλησιαστική Ιστορία, σελ. 464
  9. Νικ. Ματσούκας, Δογματική και..., σελ. 473
  10. Βασ. Στεφανίδης, ο.π.
  11. Ν. Ματσούκας, Δογματική και Συμβολική θεολογία Β΄, σελ. 467
  12. Ν. Ματσούκα, Μυστήριον επί των ιερώς κεκοιμημένων, σελ. 15
  13. Ν. Ματσούκας, Μυστήριον επί των ιερώς κεκοιμημένων, σελ. 15
  14. Ιωάννου Δαμασκηνού, Έκδοσις ακριβής της Ορθοδόξου πίστεως, 4, 13 PG 94, 1136BC-1153C

Βιβλιογραφία

  • Νικόλαος Ματσούκας, "Δογματική και Συμβολική Θεολογία Β΄", Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 2007.