Αλλαγές

Η θεολογία του Μάξιμου μπορεί να χαρακτηριστεί χαρακτηρίζεται ως αποκαλυπτική θεολογία, δηλαδή ως η θεολογία που εδράζει στην [[Θεία Αποκάλυψη]]. Ή Η θεολογία αυτή είναι η θεολογία αποτελεί τη διαδασκαλία στην οποία στηρίχτηκαν ήδη οι πρώτοι [[απολογητές ]] μόλις κατά το 2ο αιώνα, αλλά και ιδίως οι [[Καππαδόκες ]] και Αλεξανδρινοί πατέρες<ref>Φλορόφσκι, ο.π., σελ.340</ref>. Αλλά η Η θεολογική καινοτομία όμως του Μαξίμου είναι πως η ερμηνεία της γίνεται αμιγώς Χριστολογικάυπό το πρίσμα της Χριστολογίας. Σύμφωνα με το Μάξιμο όλος ο κόσμος είναι μία αποκάλυψη, αυτό είναι και το στοιχείο που τον φέρνει σε ύπαρξη, γι αυτό και ο κόσμος βασίζετε στη θέληση και τη σκέψη Του. Αυτή η θέληση όμως δεν εχει να κάνει με κάποιου είδους ψυχολογική κατάσταση, αλλά αποτελεί στοιχείο της ίδια της ύπαρξής του<ref>Π, Χρήστου, Πατρολογία Ε', σελ. 278</ref>. Έτσι αποκάλυψη γίνεται πάντοτε δια μέσου του Λόγου όπου κέντρο της και προαιώνια βουλή της είναι η [[ενσάρκωση]], η οποία δεν αποτελεί απλώς ένα μεταπτωτικό σχέδιο του Θεού, αλλά βρίσκεται πάντοτε στην προαιώνια βουλή του, ανεξάρτητα από το γεγονός αυτό. Η αποκάλυψη του κόσμου, δηλαδή η αποκάλυψη της δημιουργίας , είναι αυτή ο λόγος της ενσάρκωσης και όχι η πτώση των πρωτοπλάστων<ref>Φλορόφσκι, ο.π., σελ. 339</ref>. Ο Λόγος είχε εξ αρχής το σκοπό να ενωθεί με τη σάρκα της ανθρωπότητας για να την θεώσει<ref>G 91, 1305-1308</ref>.

Ο Μάξιμος στη ζήτημα της θείας [[Ουσία|ουσίας ]] είναι πιστός ακόλουθος της πατερικής θεολογίας, επηρεασμένος ιδιαίτερα όμως από τον [[Ευάγριος Ποντικός|Ευάγριο ]] και τον Αεροπαγίτη[[ψευδο-Διονύσιος Αρεοπαγίτης|Αρεοπαγίτη]]. Η θεία ουσία είναι καθόλα απρόσιτη στη γνωστική ιδιότητα της ανθρώπινης ύπαρξης και ο ανθρώπινος νους είναι δυνατόν να έλθει σε γνώση μόνο μέσω των ενεργειών Της<ref>Π.Χρήστου, ο.π., σελ. 279</ref>. Έτσι εισάγει την [[Αποφατική θεολογία|αποφατική ]] θεώρηση της ουσίας του θεού, η οποία δεν είναι μια απλή άρνηση κατά τα μετέπειτα δυτικά πρότυπα, αλλά πλήρης ανικανότητα να αποδοθεί κάποια λογική κατηγορία σε αυτή. Η μόνη γνώση η οποία τελικά μπορεί να υπάρξει, μπορεί να πραγματοποιηθεί δια μέσου της έκστασης , η οποία είναι η υψηλότερη βαθμίδα της θεώσεως-η [[μυστική θεολογία]]. Ο φυσικός νους δηλαδή κατά τον Μάξιμο αδυνατεί να φτάσει στη θεολογία. Γι αυτό απαιτείται η συνεργία του [[Άγιο Πνεύμα|Αγίου Πνεύματος]], το οποίο ικανώνει το νου να υπερβεί το φυσικό και να ενταχθεί σε μία νέα σφαίρα, που ανώτατη βαθμίδα της είναι η [[έκσταση ]] και η [[όραση του θεού]]. Είναι μια κίνηση του Θεού προς τον άνθρωπο, αλλά και του ανθρώπου προς το Θεό. Ο νους όμως σε καμία περίπτωση δε καταργείται και δεν αφανίζεται, αντίθετα , εξυψώνεται, διευρύνεται, μεταμορφώνεται<ref>Φλορόφσκι, ο.π., σελ. 343</ref>. Στο σημείο αυτό ο άνθρωπος ανυψώνει το νου και την ύπαρξη εκτός της κτιστής σφαίρας και ανέρχεται στην όραση του θεού, εγκαταλείποντας το εγώ. Εισέρχεται στο στάδιο της αγάπης<ref>Φλορόφσκι, ο.π., σελ. 345</ref>. Έτσι οδηγείται στην τελική βαθμίδα της θεώσεως, όπου βεβαία δεν υπάρχει οτιδήποτε το στάσιμο, αλλά μία διαρκής τελείωση. Είναι η στιγμή που υπαρκτικά και δίχως την προσωπική εξάλειψη της προσωπικής ύπαρξης ή μίας ύπαρξης εκτός των χωροχρονικών και κτιστών δεδομένων, ο νους του Χριστού, εγκατοικεί όχι κατουσίαν, αλλά φωτίζοντας τον ανθρώπινο νου. Αυτή είναι μια βιωματική εμπειρία στην ψυχή του θεωμένου.

Τα μυστήριο της τριάδος γνωρίζεται κατά το Μάξιμο μέσω του Λόγου. Ο Θεός είναι τριάδα και συνάμα μονάδα. Αποτελούν ετερότητες, αλλά αδιάσπαστα ενωμένες σε μία μονάδα, χωρίς καμία συγχώνευση ή μίξη. Ταυτόχρονα ενεργούν και επιθυμούν πάντοτε το ίδιο πράγμα. Παράλληλα αναφέρεται με σαφήνεια στο [[filioque]]. Ο Πατήρ είναι αιτία τόσο του Υιού όσο και του Αγίου Πνεύματος, κάτι που αναφέρει ότι το ομολογούν και στη Δύση<ref>Φλορόφσκι, ο.π., σελ. 347</ref>. Μάλιστα οι ίδιοι αναφέρουν πως το Πνεύμα εκπορεύεται δια του Υιού για να δηλώσουν τη συγγένεια και το αχώριστο της ουσίας. Ο Θεός Λόγος λοιπόν, το δεύτερο πρόσωπο της Τριάδος, είναι ο ίδιος ο Θεός της Αποκαλύψεως, ο οποίος με τη Δύναμή του φέρει σε ύπαρξη τον κόσμο, το και τον συντηρεί καθότι στη σχέση του με αυτόν, δηλαδή μέσω των ενεργειών του, τον ικανώνει να μετέχει στις θεές θείες τελειότητες. Ο θεωμενος νους είναι αυτός ο όποιος ικανώνεται να γνωρίσει πίσω από την κτιστότητά του τον Αίτιο και Δημιουργό.

Κατά το Μάξιμο η Αποκάλυψη είναι μία. Φυσική και υπερφυσική αποκάλυψη δε νοούνται ως δυο επάλληλα στρώματα, αλλά έχουν κοινό δρόμο. Η πορεία τελικά οδηγεί στη γνώση και τη θεωρία. Έτσι γνωρίζει τους λόγους όντων που κρύβονται πίσω από την κτίση, συνάμα δε και τα θεία πράγματα. Δεν υπάρχει δηλαδή γνώση μέχρι τη φυσική αποκάλυψη και εν συνεχεία κατάκτηση της υπερφυσικής, αλλά μια ενιαία σταδιακή παράλληλη κατάκτηση. Ο κόσμος κατά το Μάξιμο τελικά είναι κτιστός και ριζικά διάφορος από τα Θεό. Δεν είναι αιώνιος, αλλά βρισκόταν στην προαιώνια βουλή Του. Εδώ ουσιαστικά ξεπερνά τον Ωριγενισμό. Αυτό το πραγματοποιεί κάνοντας μία ριζική διαφορά μεταξύ θέλησης του θεού (θέληση στο Μάξιμο σημαίνει σχέση, παράλληλα δε σε όλη τη πατερική γραμματεία, εξυπακούεται την οντολογική ενεργειακή σχέση) και της ουσίας της κτίσης. Το ένα είναι απεριόριστο, το άλλο περιορισμένο, το ένα είναι αιώνιο, το άλλο με αρχή και τέλος. Οι λόγοι αυτοί, τα παραδείγματα, τα πρότυπα, αποτελούν μια δυναμική πραγματικότητα, η οποία δεν αποτελεί απλώς την έννοια, το περίγραμμα, το νόμο, αλλά κυρίως τη διαμορφούσα αρχή του. Άνθρωπος με τη σειρά του έχει κομβικό ρόλο μέσα στη κτίση. Ο άνθρωπος είναι το κέντρο της δημιουργίας που περικλείει δυνητικά όλες τις θείες δυνατότητες και αποτελεί εικόνα του Λόγου. Είναι ένας μικρός κόσμος, μέσα στο κόσμο που καλείται να θεωθεί. Ο κτιστός κόσμος δημιουργήθηκε για χάρη του.

Ο άνθρωπος καλείται σε μια ενοποίηση, μακριά από οποιαδήποτε εσωτερική διαίρεση. Ο ίδιος όμως δεν υπήρξε ποτέ ασώματος, παρότι η Η [[ψυχή ]] του δεν εξαρτάται από το σώμα, γι αυτό και παραμένει κατά χάρη άφθαρτη. Η ψυχή του , ενώ κατέχει ικανότητες ίσες με τους αγγέλους η οποία γεννάται και δημιουργείται τη στιγμή της συλλήψεως<ref>Φλόροφσκι, ο.π., σελ. 355</ref>. Εξ Έτσι εξ αρχής άνθρωπος γεννήθηκε όπως είναι τώρα και αποτελεί ένα, πάρα τη διαφορότητα ψυχής και σώματος. Ο λόγος της διάσπασης είναι η αμαρτία. Και εδώ είναι που έρχεται να αποδώσει νόημα στην έννοια της σωτηρίας και της θεώσεως. Στην Εδέμ οι πρωτόπλαστοι είχαν το ίδιο καθήκον με αυτό που ο άνθρωπος έχει και σήμερα. Το σκοπό της τελείωσης. Αυτό το οποίο άλλαξε, είναι ότι χάθηκε η αρχική μακαριότητα μέσα στην οποία πλάστηκαν και πλέον η εκπλήρωση του σκοπού εκκινά από άλλη βάση. Ο άνθρωπος επιπρόσθετα, είναι εικόνα του λόγου και ως εκ τούτου αποτελεί και αποκάλυψη του Λόγου. Ο Λόγος σαρκούται συνεχώς και η κάθοδος του είναι που οδηγεί στην ανύψωση του ανθρώπου και τελικά τη θέωση. Η [[Θεία Οικονομία ]] όμως είναι ανεξάρτητη από την ανθρώπινη ελευθερία, γι αυτό η σάρκωση δε θα πρέπει α θεωρείται απλώς απολυτρωτικό έργο, καθώς ναι μεν η ιστορία εξελίσσεται μέσα σε ένα πεπτοκώτα κόσμο, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι σε αντίθετη περίπτωση δε θα σαρκωνόταν ο Λόγος. Η σάρκωση είναι το κεντρικό μυστήριο της πορείας της θεώσεως του ανθρώπου ανεξάρτητα από την ιστορική τροπή. Αυτό δεικνύει ότι η σάρκωση αποτελεί ένα μυστήριο πολύ βαθύτερο από το μυστήριο της λυτρώσεως<ref>Γ. Φλορόφσκι, ο.π., σελ. 357</ref>.