Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων του "Μάξιμος ο Ομολογητής"

Από OrthodoxWiki
Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση
μ (Το ιστορικό πλαίσιο)
μ
Γραμμή 1: Γραμμή 1:
Ο '''Μάξιμος Ομολογητής''' (580 ''Κωνσταντινούπολη'' - 662 ''Λαζική, Πόντος'') αποτελεί μία από τις σημαντικότερες εκκλησιαστικές<ref>Κατα τον Andrew Louth στο σχετικό βιβλίο του για τον Μάξιμο Ομολογητή τον χαρακτηρίζει ως τον σπουδαιότερο θεολόγο της Βυζαντινής περιόδου [http://books.google.tg/books/about/Maximus_the_Confessor.html?hl=fr&id=DEpOMmY51_MC]</ref><ref>Π. Χρήστου, Ελλ. Πατρολογία, τ. Ε', σελ. 266 ''"Είναι δύσκολο να ευρεθή άλλος θεολόγος που να επηρέασε περισότερον την πορείαν της ελληνικής ορθοδόξου θεολογίας από αυτόν"''</ref> και ιστορικές προσωπικότητες της βυζαντινής περιόδου. Έδρασε κατά τον 7ο αιώνα όντας γόνος ευκατάστατης οικογένειας της Κωνσταντινούπολης. Υπήρξε κάτοχος υψηλής κατάρτισης και μόρφωσης, διετελώντας στέλεχος υψηλά ιστάμενων κρατικών διοικητικών θέσεων, τις οποίες τελικώς τις εγκατάλειψε για να [[Μοναχός|μονάσει]]. Ως μοναχός υπήρξε η κεντρική προσωπικότητα που πρωτοστάτησε στην εκκλησιαστική έριδα του [[Μονοθελητισμός|μονοθελητισμού]], η οποία είχε σαφείς πολιτικές, πολιτειακές και γεωπολιτικές προεκτάσεις<ref>Γ. Φλορόφσκι, Οι Βυζαντινοί...αιώνα, σελ. 332</ref>. Η θεολογία του, υπήρξε ο πυρήνας της αντίδρασης στις βασιλικές επιδιώξεις για ένα θεολογικό συμβιβασμό μεταξύ [[Ορθόδοξη Εκκλησία|ορθοδόξων καθολικών]] και [[Μονοφυσιτισμός|μονοφυσιτών]]<ref>Νίκος Ματσούκας, Κόσμος...Μάξιμο Ομολογητή,σελ 20-21</ref>, οι οποίοι κατά βάση διέμεναν στις νότιες και ανατολικές περιοχές της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και είχαν αποσχιστικές τάσεις. Παράλληλα εξέφρασε με μεστό τρόπο τη διδασκαλία των προηγούμενων [[Οικουμενικές Σύνοδοι|Οικουμενικών συνόδων]], αναδεικνύοντας τον ως την εξέχουσα εκκλησιαστική προσωπικότητα της εποχής του και οδηγώντας στο προσωπικό του μαρτύριο και την εξορία. Το θεολογικό, φιλοσοφικό και συγγραφικό του έργο σήμερα εκτιμάται για την αρτιότητα και την πληρότητά του, ως ένα εξαίσιο δείγμα υψηλής θεολογίας με σημαντική χρήση νεοπλατωνικών όρων και φιλοσοφικών μεθόδων, που δεν αφήνει ασυγκίνητους για την ποιότητά του, τους σημαντικότερους θεολόγους, ερευνητές και φιλοσόφους της εποχής μας.
+
Ο '''Μάξιμος Ομολογητής''' (580 ''Κωνσταντινούπολη'' - 662 ''Λαζική, Πόντος'') αποτελεί μία από τις σημαντικότερες εκκλησιαστικές<ref>Κατα τον Andrew Louth στο σχετικό βιβλίο του για τον Μάξιμο Ομολογητή τον χαρακτηρίζει ως τον σπουδαιότερο θεολόγο της Βυζαντινής περιόδου [http://books.google.tg/books/about/Maximus_the_Confessor.html?hl=fr&id=DEpOMmY51_MC]</ref><ref>Π. Χρήστου, Ελλ. Πατρολογία, τ. Ε', σελ. 266 ''"Είναι δύσκολο να ευρεθή άλλος θεολόγος που να επηρέασε περισότερον την πορείαν της ελληνικής ορθοδόξου θεολογίας από αυτόν"''</ref> και ιστορικές προσωπικότητες της βυζαντινής περιόδου. Έδρασε κατά τον 7ο αιώνα όντας γόνος ευκατάστατης οικογένειας της Κωνσταντινούπολης. Υπήρξε κάτοχος υψηλής κατάρτισης και μόρφωσης, διετελώντας στέλεχος υψηλά ιστάμενων κρατικών διοικητικών θέσεων, τις οποίες τελικώς τις εγκατάλειψε για να [[Μοναχός|μονάσει]]. Ως μοναχός υπήρξε η κεντρική προσωπικότητα που πρωτοστάτησε στην εκκλησιαστική έριδα του [[Μονοθελητισμός|μονοθελητισμού]], η οποία είχε σαφείς πολιτικές, πολιτειακές και γεωπολιτικές προεκτάσεις<ref>Γ. Φλορόφσκι, Οι Βυζαντινοί...αιώνα, σελ. 332</ref>. Η θεολογία του, υπήρξε ο πυρήνας της αντίδρασης στις βασιλικές επιδιώξεις για ένα θεολογικό συμβιβασμό μεταξύ [[Ορθόδοξη Εκκλησία|ορθοδόξων καθολικών]] και [[Μονοφυσιτισμός|μονοφυσιτών]]<ref>Νίκος Ματσούκας, Κόσμος...Μάξιμο Ομολογητή,σελ 20-21</ref>, οι οποίοι κατά βάση διέμεναν στις νότιες και ανατολικές περιοχές της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και είχαν αποσχιστικές τάσεις. Παράλληλα εξέφρασε με μεστό τρόπο τη διδασκαλία των προηγούμενων [[Οικουμενικές Σύνοδοι|Οικουμενικών συνόδων]], αναδεικνύοντας τον ως την εξέχουσα εκκλησιαστική προσωπικότητα της εποχής του και οδηγώντας στο προσωπικό του μαρτύριο και την εξορία. Το θεολογικό, φιλοσοφικό και συγγραφικό του έργο σήμερα εκτιμάται για την αρτιότητα και την ιδιαιτερότητα του, ως ένα εξαίσιο δείγμα υψηλής θεολογίας με σημαντική χρήση φιλοσοφικών όρων και μεθόδων<ref>Π, Χρήστου, Πατρολογία Ε', σελ. 278</ref>, που δεν αφήνει ασυγκίνητους για την ποιότητά του, τους σημαντικότερους θεολόγους, ερευνητές και φιλοσόφους της εποχής μας.
  
 
Ο Μάξιμος συναριθμείτε στους [[Άγιος|Αγίους]] της Ορθόδοξης Εκκλησίας και εορτάζεται [[Πρότυπο:21 Ιανουάριος|21 Ιανουαρίου]].
 
Ο Μάξιμος συναριθμείτε στους [[Άγιος|Αγίους]] της Ορθόδοξης Εκκλησίας και εορτάζεται [[Πρότυπο:21 Ιανουάριος|21 Ιανουαρίου]].

Αναθεώρηση της 20:15, 15 Μαρτίου 2015

Ο Μάξιμος Ομολογητής (580 Κωνσταντινούπολη - 662 Λαζική, Πόντος) αποτελεί μία από τις σημαντικότερες εκκλησιαστικές[1][2] και ιστορικές προσωπικότητες της βυζαντινής περιόδου. Έδρασε κατά τον 7ο αιώνα όντας γόνος ευκατάστατης οικογένειας της Κωνσταντινούπολης. Υπήρξε κάτοχος υψηλής κατάρτισης και μόρφωσης, διετελώντας στέλεχος υψηλά ιστάμενων κρατικών διοικητικών θέσεων, τις οποίες τελικώς τις εγκατάλειψε για να μονάσει. Ως μοναχός υπήρξε η κεντρική προσωπικότητα που πρωτοστάτησε στην εκκλησιαστική έριδα του μονοθελητισμού, η οποία είχε σαφείς πολιτικές, πολιτειακές και γεωπολιτικές προεκτάσεις[3]. Η θεολογία του, υπήρξε ο πυρήνας της αντίδρασης στις βασιλικές επιδιώξεις για ένα θεολογικό συμβιβασμό μεταξύ ορθοδόξων καθολικών και μονοφυσιτών[4], οι οποίοι κατά βάση διέμεναν στις νότιες και ανατολικές περιοχές της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και είχαν αποσχιστικές τάσεις. Παράλληλα εξέφρασε με μεστό τρόπο τη διδασκαλία των προηγούμενων Οικουμενικών συνόδων, αναδεικνύοντας τον ως την εξέχουσα εκκλησιαστική προσωπικότητα της εποχής του και οδηγώντας στο προσωπικό του μαρτύριο και την εξορία. Το θεολογικό, φιλοσοφικό και συγγραφικό του έργο σήμερα εκτιμάται για την αρτιότητα και την ιδιαιτερότητα του, ως ένα εξαίσιο δείγμα υψηλής θεολογίας με σημαντική χρήση φιλοσοφικών όρων και μεθόδων[5], που δεν αφήνει ασυγκίνητους για την ποιότητά του, τους σημαντικότερους θεολόγους, ερευνητές και φιλοσόφους της εποχής μας.

Ο Μάξιμος συναριθμείτε στους Αγίους της Ορθόδοξης Εκκλησίας και εορτάζεται 21 Ιανουαρίου.

Μάξιμος ο Ομολογητής
Maximus.jpg
Ο άγιος Μάξιμος
Γέννηση 580 μ.Χ. Κωνσταντινούπολη
Κοίμηση 662 μ.Χ. Λαζική, Πόντος
Εορτασμός 21 Ιανουαρίου
Σημαντικές ημερομηνίες
Τίτλος Μοναχός, Ομολογητής


Ο βίος του

Νεανικά χρόνια και πρώιμος μοναστικός βίος

Λίγα πράγματα είναι γνωστά για τον βίο του Μάξιμου κατά την νεανική περίοδο της ζωή του. Τις όποιες πληροφορίες τις αντλούμε κατά βάση από ένα ανώνυμο βιογράφο του[6] και τέσσερα έτερα αποσπασματικά βιογραφικά κείμενα[7]. Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 580μ.Χ. και υπήρξε γόνος επιφανούς[8] ίσως δε και αριστοκρατικής οικογένειας[9]. Η οικογένειά του φέρεται να είχε σχέσεις με την αυτοκρατορική αυλή και επίσης φέρεται να του παρείχε σπουδαία εγκύκλια[10] και θεολογική παιδεία[11]. Σύντομα ο ίδιος διακρίθηκε για τις ικανότητες του και έτσι ανήλθε στην τιμητική κρατική διοικητική θέση του πρώτου υπογραφέα των βασιλικών υπομνημάτων (αρχιγραμματέας)[12], πλησίον του Αυτοκράτορα Ηράκλειου. Από την εποχή αυτή η προσωπικότητα το Μαξίμου διακρίνεται για την σύνεσή της και την ικανότητα να λαμβάνει αποφασιστικές και γρήγορες αποφάσεις[13]. Το κλίμα όμως του παλατιού όσο και των διοικητικών καθηκόντων, φαίνεται πως τελικά δε τον γοήτευσε και στράφηκε προς το μοναχικό βίο.

Εκάρη μοναχός στη μονή της Χρυσουπόλεως[14], στην ασιατική πλευρά της Κωνσταντινουπόλεως, κοντά στο φιλοσοφικό και πνευματικό κέντρο της εποχής, την Χαλκηδόνα. Εκεί δεν επιζήτησε κάποιο ιερατικό βαθμό, ενώ δεν είναι βέβαιο και αν ανήλθε στην θέση του ηγουμένου[15]. Παρέμεινε στο μοναστήρι περί τα 10 έτη, διακρινόμενος για το ασκητικό του φρόνημα όπως μαθαίνουμε από τις περιγραφές των ασκητικών επιδόσεών του[16] καθώς και για το πνεύμα του και τη σοφία του ανάμεσα στους μοναχούς. Συντεταγμένο συγγραφικό έργο αυτή την εποχή δεν έχουμε[17], παρατηρώντας όμως την επιστολογραφία του και ιδίως με τον Ιωάννη Κουβικουλάριο, αντιλαμβανόμαστε πως δεν εξέλειπαν οι επαφές με την Αυλή αυτή την περίοδο[18]. Κατά το 624 υποχρεώνεται να μετακινηθεί από το μοναστήρι, εξ αιτίας των Περσικών επιδρομών. Η περιπλάνησή του θα κρατήσει αρκετά χρόνια μέχρι να φτάσει στη Ρώμη όπου θα οργανώσει το συντεταγμένο αγώνα κατά του μονοθελητισμού. Έτσι θα περάσει από την Κύζικο, την Κρήτη, την Κύπρο, ίσως την Αλεξάνδρεια[19] και την Καρθαγένη και σε όλο αυτό το διάστημα θα γνωρίσει και θα μελετήσει σε βάθος τη θεολογία του μονοθελητισμού η οποία προσπαθεί να επιβληθεί στην Ορθόδοξη Καθολική εκκλησία, με βασιλικό επικάλυμμα.

Ρώμη και αντίδραση στον μονοθελητισμό

Το ιστορικό πλαίσιο

Κατά τα τέλη του 6ου αιώνα το βυζαντινό κράτος βρισκόταν σε δυσχερή γεωπολιτική θέση. Οι επιθέσεις των Περσών καθώς και η διαρκώς αυξανόμενη άνοδος τον Αράβων, είχαν θέσει σε κίνδυνο ζωτικά τμήματα της Αυτοκρατορίας. Συνάμα σημαντικές διασπαστικές τάσεις προέρχονταν από το εσωτερικό, καθώς η μονοφυσιτική έριδα είχε αφήσει ανεξίτηλα τα σημάδια του μίσους ισχυρής πλειοψηφίας κατοίκων των νότιων και ανατολικών επαρχιών σε βάρος της κεντρικής διοίκησης του κράτους[20]. Μία σειρά αυτοκρατόρων από τον Ιουστινιανό και μετά αντιλαμβάνονται πως ο προσεταιρισμός των αραβικών λαών θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη διατήρηση των κεκτημένων του κράτους, συνάμα με την εκκλησιαστική επανένωση με τους μονοφυσίτες, με αποτέλεσμα τη χρήση της εκκλησιαστικής πολιτικής ως μέσο για την επίτευξη αυτού του σκοπού[21]. Άλλωστε το μίσος αυτό υποδαυλιζόταν επιπρόσθετα από την κρατική στήριξη στις αποφάσεις της Δ' Οικουμενικής Συνόδου. Οι περιοχές της Συρίας, της Παλαιστίνης και της Αιγύπτου, ήταν και οι περιοχές οι οποίες είχαν περισσότερο αγκαλιάσει το μονοφυσιτισμό, ενώ παράλληλα ήσαν και οι περιοχές που είχαν πληγεί περισσότερο από τις αποφάσεις της κεντρικής διοίκησης του κράτους. Αυτό είχε επιφέρει αυξανόμενη δυσφορία, σε σημείο οι Περσικές ή αραβικές επιθέσεις στις περιοχές αυτές να αντιμετωπίζονται είτε με απάθεια από την τοπικό πληθυσμό, είτε σε άλλες περιπτώσεις παρέχοντας στήριξη προς τους αντίστοιχους μονοφυσίτες ηγέτες[22].

Η συντεταγμένη αυτή προσπάθεια στα χρόνια του Μάξιμου εντοπίζεται στο ζήτημα της ενώσεως της εκκλησίας με τους μονοφυσίτες των περιοχών αυτών, υπό τον τον θεολογικό όρο της μίας ενέργειας και μίας θέλησης στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού. Σύμφωνα με τον όρο της Χαλκηδόνας, ο Ιησούς Χριστός είχε δύο φύσεις ασύγχυτες και άτρεπτες μεν, σε κοινωνία δε, στην υπόσταση του ενός προσώπου. Παρεπόμενη θεολογική συνέπεια ήταν πως κάθε φύση ενεργεί και θέλει. Τώρα η προσπάθεια, υπό τον κρατικό μανδύα που διακαώς επιθυμεί μια συμβιβαστική λύση, επικεντρώνεται στην αποσαφήνιση των όρων της μίας ενέργειας και θέλησης του προσώπου του Ιησού[23], παρακάμπτοντας τρόπον τινά το ζήτημα της άμεσης ένωσης των φύσεων[24] το οποίο προσδιοριζόταν από τη διασάφηση αυτή.

Δια μέσου της χρόνιας διαρκούς διπλωματικής προσπάθειας του πατριάρχη Σεργίου, η λεγόμενη "Εκθεση" αποβαίνει το αποτέλεσμα διαπραγμάτευσης με τους μετριοπαθείς μονοφυσίτες, με τους οποίους έχει επιτευχθεί σε πρώτη φάση σύγκλιση (Θεοδοσιανούς ,630), επικυρώνοντάς τη με συνοδική απόφαση (την επονομαζόμενη "Ψήφο")[25]. Ο Σέργιος, ο οποίος βρίσκεται σε αγαστή συνεργασία με τον Ηράκλειο, επιτυγχάνει μία ακόμα διπλωματική επιτυχία, καθώς πείθει πλέον πέραν των Αλεξανδρείας, Ιεροσολύμων και Αντιοχείας και τον Ονώριο Ρώμης, φροντίζοντας να ξεπεράσει το σκόπελο του μονοενεργητισμού του οποίου υπήρξε υπέρμαχος και στην ουσία προωθώντας την έννοια της μίας θελήσεως στην υπόσταση του Λόγου[26]. Τα 5 πατριαρχεία πλέον βρίσκονται σε συμφωνία και υπό την Κωνσταντινουπολίτικη ενδημούσα σύνοδο (638) παρά τις έντονες διαφωνίες που είχαν εν τω μεταξύ εκφραστεί από τον Σωφρόνιο Ιεροσολύμων[27], ο οποίος είχε πεθάνει, επικυρώνεται ως κρατικό διάταγμα. Ο θάνατος όμως των πατριαρχών Ιεροσολύμων, Κωνσταντινουπόλεως και Ρώμης παράλληλα με την απώλεια των επαρχιών στις οποίες είχαν καταφύγει οι υπέρμαχοι των δογμάτων της Χαλκηδόνας, δεν επέτρεψε την αυτοκρατορική καταστολή των αντιδράσεων, με αποτέλεσμα η υποβόσκουσα εκκλησιαστική τάση της θεολογίας των δύο θελήσεων να αντιδράσει και να έλθει δυναμικά στο προσκήνιο με ηγέτη το Μάξιμο[28].

Η αντίδραση και ο ρόλος του Μάξιμου

Ο Μάξιμος τελικά οδηγείται στη Δύση όπου διείδε πρόσφορο έδαφος για τον αγώνα ενάντια στην κακοδοξία[29]. Έτσι εγκανιάζει τον αγώνα ενάντια στο μονοενεργετισμό και το μονοθελητισμό και συναγωνιστής σε αυτή τη προσπάθεια θα αποβεί ο Σωφρόνιος, μετέπειτα πατριάρχης Ιεροσολύμων, τον οποίο γνώρισε στην Καρθαγένη (Καρχηδόνα) το 632, όπου υπήρξε ο ηγέτης του εκεί μοναστικού κινήματος. Οι δύο τους (εκφράζεται σχετική αμφιβολία για τον Μάξιμο[30]) θα μεταβούν τελικά στην Αλεξάνδρεια (633) όπου θα θελήσουν να ενημερωθούν πιο αναλυτικά για το περιεχόμενο της σχετικής δοξασίας. Ο Μάξιμος εν προκειμένω φαίνεται να μην ακολουθεί όμως τη σκληρή γραμμή γραμμή του Σωφρόνιου καθότι λαμβάνοντας υπόψιν του την συνοδική απόφαση της Ψήφου (634), φαίνεται να επαινεί τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, ζητώντας απλώς πρόσθετες εξηγήσεις[31]. Κατά μία άλλη άποψη όμως ο ίδιος απλώς κλιμακώνει με διάφορες μεθοδεύσεις τον αγώνα του[32], κερδίζοντας χρόνο για να διατρανώσει αποτελεσματικά[33] την ευθεία αντίθεσή του στο θεολογούμενο του μονοθελητισμού, το οποίο θεωρεί πως είναι ξένο προς την βιβλική διδασκαλία και ενάντια στις αποφάσεις της πρότερης πατερικής περιόδου. Ο Μάξιμος βρίσκει τελικά καταφύγιο στη Βόρεια Αφρική, μακριά από την βασιλική εποπτεία, καθώς ο αγώνας του επιπρόσθετα αποκτά έντονα αντι-καισαροπαπικό χαρακτήρα[34][35]. Η πρόσβασή τελικά στη Ρώμη θα γίνει το 646, αλλά είναι βέβαιο πως από το 638 και μετά, όπου η "Έκθεση" προσυπογράφεται από τον Ηράκλειο, ο αγώνας του βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη κάτι που γίνεται εμφανές και από το εκτεταμένο συγγραφικό του έργο[36]. Η Έκθεση στην ουσία επιχειρεί με συμβιβαστικό τρόπο να αμβλύνει τους Χαλκηδόνιους όρους, οι οποίοι δεν άρεσαν στους μονοφυσιτικούς κύκλους και ομολογεί πως στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού, υπάρχει ενέργεια τόσο στην ανθρώπινη όσο και τη θεϊκή φύση, αλλά στην υπόσταση του Λόγου παρουσιάζεται μόνο ένα θέλημα.

Ο Μάξιμος τελικώς, ο οποίος πλέον είναι ο ηγέτης της Χαλκηδόνιας θεολογίας και ο άνθρωπος που επηρεάζει όσο κανένας τα πράγματα, απορρίπτει την έκθεση και με δεινή θεολογική επιχειρηματολογία, πείθει για ορισμένο χρονικό διάστημα και τον πατριάρχη Πύρρο Κωνσταντινουπόλεως[37], πως η έννοια του μονοθελητισμού είναι αιρετική απόκλιση. Πείθει παράλληλα τον Πάπα Ρώμης, Μαρτίνο να συνέλθει Σύνοδος (Λατερανό, 649), που καταδικάζει το μονοθελητισμό και αποκόπτει κοινωνία με τις εκκλησίες οι οποίες υποστηρίζουν την Έκθεση του Αυτοκράτορα Ηράκλειου. Εν τω μεταξύ στο θρόνο έχει ανέλθει ο Κωνστας Β', ο οποίος το 648 θα επιχειρήσει να επιβάλλει σε μια πρώτη προσπάθεια για ειρήνευση στο εσωτερικό της εκκλησίας το λεγόμενο Τύπο (που προσυπογράφηκε και από τον Σέργιο), με την έκδοση διατάγματος, που αποσκοπεί στην απαγόρευση της χρήσης των όρων ενεργείας και θελήσεως στο εν λόγο ζήτημα. Παράλληλα απαιτεί και την υποχρεωτική πίστη στο νέο όρο, πράγμα το οποίο όμως δεν επέφερε κάποιο αποτέλεσμα. Η μη συμμόρφωση του Πάπα Μαρτινου και του Μάξιμου επέφερε πλέον τις διώξεις τους και το μαρτύριο τους. Η σύλληψή του συνέβη το 653 όπου φυλακίστηκε στην Κωνσταντινούπολη και η δίκη του διενεργήθηκε το 655, υπό την κατηγορία του εχθρού και εγκληματία του κράτους και του ανατροπέα της εκκλησιαστικής και πολιτειακής ειρήνης. Η δίκη του, όχι άδικα, θα χαρακτηριστεί ως φονική και θυελλώδης[38] και πρακτικά της διασώζονται μέχρι και σήμερα.

Μέσα από τη δίκη γίνεται φανερό πως η πολιτική δίωξη δεν αποτελούσε κάποιου είδους επίφαση. Αντίθετα οι υπερασπιστές της ενωτικής σύνθεσης με τους μονοφυσίτες και ιδίως οι κοσμικοί άρχοντες είχαν ιδιαίτερα ερεθιστεί από τη συμπεριφορά του και ιδίως από την πνευματική ανεξαρτησία και αδιάλλακτη άρνηση των αυτοκρατορικών διαταγμάτων. Εκφράσεις όπως "είναι έργο των ιερέων και όχι των Αυτοκρατόρων να ορίσουν τα σωτηριωδη δόγματα της καθολικής εκκλησίας" τον καταδίκασαν τελικώς σε εξορία σε πρώτη φάση στη Βιζύη της Θράκης[39]. Οι διαβουλεύσεις όμως δεν έπαψαν. Η εκκλησιαστική ειρήνευση και η επιτυχία των αυτοκρατορικών επιδιώξεων είναι φανερό πλέον πως περνούσαν από την συμφιλίωση και αλλαγή στάσης του. Έτσι οδηγείται το 656 ενώπιον επισκοπικού δικαστηρίου, χωρίς όμως να επιτευχθεί το θεμιτό αποτέλεσμα. Έτσι μετακινείται στο Ρήγιο όπου οι διαβουλεύσεις συνεχίζονται. Ο ίδιος αμετακίνητος εξορίζεται ακόμα πιο μακριά στη Θράκη. Το 662 τον οδηγούν μαζί με το μαθητή του Αναστάσιο σε σύνοδο επισκόπων στην Κων/πολη, όπου καταλήγει σε αιματηρό μαρτύριο για τον Μάξιμο, αφού αποκόπτεται το δεξί του χέρι και η γλώσσα του και εξορίζεται στη Λαζική του Πόντου. Τελικώς υποκύπτει από τις κακουχίες στις 13 Αυγούστου το 662.

Μετά θάνατον

Το μαρτύριο του Μάξιμου προκάλεσε στη Βυζαντινή κοινωνία μεγάλη εντύπωση. Χαρακτηριστικές είναι οι ιστορίες της λαϊκής και εκκλησιαστικής παραδόσεως που μαρτυρούν το δέος για την προσωπικότητά του. Επι παραδεγμάτι η αναφύτρωση των μελών τα οποία αποκόπηκαν ή πως από τον τάφο του ξεπήδησαν τρεις φλόγες. Τέτοιες ιστορίες αποτελούν δείγμα της επίδρασης που είχε αφήσει στον ορθόδοξο κόσμο[40]. Μετά την οριστική καταδίκη του μονοθελητισμού από την ΣΤ' Οικουμενική Σύνοδο, όπου το έργο του υπήρξε θεμέλιο της απόφασης της συνόδου τιμήθηκε ως Άγιος της Ορθόδοξης Εκκλησίας, μάρτυρας, μεγάλος διδάσκαλος και κήρυκας των ορθών δογμάτων. Εκτιμήθηκε επίσης ως φιλόσοφος, μυστικός και ασκητής[41]. Τα βιβλία του μάλιστα αποτέλεσαν τα αγαπημένα αναγνώσματα λαϊκών και μοναχών.

Η θεολογία του

Το συγγραφικό του έργο

Αναφορές

  1. Κατα τον Andrew Louth στο σχετικό βιβλίο του για τον Μάξιμο Ομολογητή τον χαρακτηρίζει ως τον σπουδαιότερο θεολόγο της Βυζαντινής περιόδου [1]
  2. Π. Χρήστου, Ελλ. Πατρολογία, τ. Ε', σελ. 266 "Είναι δύσκολο να ευρεθή άλλος θεολόγος που να επηρέασε περισότερον την πορείαν της ελληνικής ορθοδόξου θεολογίας από αυτόν"
  3. Γ. Φλορόφσκι, Οι Βυζαντινοί...αιώνα, σελ. 332
  4. Νίκος Ματσούκας, Κόσμος...Μάξιμο Ομολογητή,σελ 20-21
  5. Π, Χρήστου, Πατρολογία Ε', σελ. 278
  6. PG 90,57-110
  7. Π. Χρήστου, Ελλ. Πατρολογία, τ. Ε', σελ. 266
  8. Γ.Φλορόφσκι, ο.π., σελ. 327
  9. Νίκος Ματσούκας, ο.π., σελ. 17
  10. Γ.Φλορόφσκι, ο.π., σελ. 327: "αυτό σημαίνει ότι η εκπαίδευσή του θα διήρκησε απο το 6ο ή 7ο έτος της ηλικίας τους εως το 21ο και περιελάμβανε γραμματική, κλασσική φιλολογία, ρητορική και φιλοσοφία (συμπεριλαμβανομένων αριθμητικής, μουσικής, γεωμετρίας, αστρονομίας, μουσικής, ηθικής, δογματικής, μεταφυσικής) και επίσης πρέπει να συμπεριελάμβανε την πρώτη επαφή με τον Αριστοτέλη και τους νεοπλατωνικούς (μέσω υπομνημάτων του Πρόκλου και του Ιάμβλιχου)"
  11. Νίκος Ματσούκας, ο.π., σελ. 17
  12. Εις τον βίον και άθλησιν του οσίου Πατρός Ομολογητού Μαξίμου PG 90, 72 A
  13. Γ.Φλορόφσκι, ο.π., σελ. 329
  14. Γ.Φλορόφσκι, ο.π., σελ. 328
  15. Γ.Φλορόφσκι, ο.π., σελ. 327
  16. PG 90, 72
  17. Νίκος Ματσούκας, ο.π., σελ. 18
  18. Νίκος Ματσούκας, ο.π., σελ. 17
  19. PΒλ. Φειδά, ο.π., σελ. 742
  20. Βλ. Φειδάς, Εκκλ. Ιστορία, Α', σελ. 731
  21. Ν. Ματσούκας, ο.π., σελ. 15
  22. Βλ. Φειδάς, Εκκλ. Ιστορία, Α', σελ. 732
  23. Βλ. Φειδάς, Εκκλ. Ιστορία, Α', σελ. 733 κεξ
  24. PG 91, 352
  25. Βλ. Φειδάς, Εκκλ. Ιστορία, Α', σελ. 734
  26. Βλ. Φειδάς, Εκκλ. Ιστορία, Α', σελ. 735
  27. Ν. Ματσούκας, ο.π., σελ. 16
  28. PΒλ. Φειδά, ο.π., σελ. 746
  29. Εις τον βίον και άθλησιν του οσίου Πατρός Ομολογητού Μαξίμου PG 90, 76 A
  30. PΒλ. Φειδά, ο.π., σελ. 742
  31. Π. Χρήστου, Ελλ. Πατρολογία, τ. Ε', σελ. 268
  32. Ν. Ματσούκας, ο.π., σελ. 20
  33. Π. Χρήστου, Ελλ. Πατρολογία, τ. Ε', σελ. 268
  34. Ν. Ματσούκας, ο.π., σελ. 21
  35. Π. Χρήστου, Ελλ. Πατρολογία, τ. Ε', σελ. 269
  36. Π. Χρήστου, Ελλ. Πατρολογία, τ. Ε', σελ. 269
  37. Γ.Φλορόφσκι, ο.π., σελ. 330
  38. Γ.Φλορόφσκι, ο.π., σελ. 332
  39. Γ.Φλορόφσκι, ο.π., σελ. 332-333
  40. Ν. Ματσούκας, ο.π., σελ. 22
  41. Γ.Φλορόφσκι, ο.π., σελ. 334

Βιβλιογραφία

  • Νίκος Ματσούκας, "Κόσμος, Κοινωνία, Άνθρωπος κατά το Μάξιμο Ομολογητή", Γρηγόρης, Αθήνα 1980.
  • Γεώργιος Φλορόφσκι, "Οι Βυζαντινοί πατέρες του 6ου-7ου-8ου αιώνα", Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 2007.
  • Βλάσσιος Φειδάς, Εκκλησιαστική Ιστορία τ. Α', Διήγηση, Αθήνα 2002.
  • Παναγιώτης Χρήστου, Ελληνική Πατρολογία, τ. Ε', Κυρομάνος, Θεσσαλονίκη 2006.
  • ΘΗΕ, λήμμα Μάξιμος Ομολογητής, τ., Μαρτίνος, Αθήνα .