Κακό

Το κακό στην Ορθόδοξη πίστη είναι "μη ον", δηλαδή "ανύπαρκτο", επειδή πρόκειται για στέρηση του καλού, που είναι το "ον", το "υπαρκτό". Η στέρηση όμως είναι απλά ένα γεγονός. Δηλαδή το κακό είναι μόνο ένα συμβάν, ένα γεγονός και όχι ύπαρξη. Ανάλογο παράδειγμα είναι το σκοταδι ή η σκιά σαν έλλειψη ή απουσία φωτός.

Ο ορισμός αυτός, από μόνος του λύνει το μεγάλο πρόβλημα της ύπαρξης του κακού στον κόσμο, γιατί μαρτυρά ότι ο Θεός δεν έπλασε στον κόσμο το κακό, εφ' όσον το "μη ον" δεν πλάθεται ως ανύπαρκτο.

Το κακό ως "μη ον"

Το κακό, είναι το εντελώς αντίθετο τού καλού. Συνεπώς αν καλό είναι: η ύπαρξη, η γνώση, η κατοχή, η αφθαρσία, η αϊδιότητα, η κίνηση, το φως, η λογική, η παντοδυναμία, κ.λ.π., τότε κακό είναι τα ακριβώς αντίθετα: η ανυπαρξία, η άγνοια, η έλειψη, η φθορά, η προσωρινότητα, η ακινησία, το σκοτάδι, ο παραλογισμός, η αδυναμία. Το φως είναι κάτι υπαρκτό, και αποτελείται από φωτόνια. Το σκοτάδι όμως, ΔΕΝ αποτελείται από "σκοτόνια", αλλά είναι η έλλειψη φωτονίων, δηλαδή η έλλειψη του φωτός!

Παρατηρούμε λοιπόν, πως κακό είναι η στέρηση τού καλού. Επειδή, το σκοτάδι είναι η έλειψη φωτός, και η άγνοια έλειψη γνώσης. Η έλειψη είναι η μη κατοχή, και η ακινησία η έλειψη κίνησης. Και συνεπώς, αν το καλό είναι η αιωνιότητα η παντοδυναμία και το υπαρκτό, το κακό είναι η προσωρινότητα η αδυναμία και η ανυπαρξία!

Δεν μπορεί λοιπόν το κακό να είναι ούτε παντοδύναμο, ούτε αιώνιο, ούτε καν υπαρκτό!

Το κακό ως έλλειψη τελειότητας

Από τη στιγμή που δεχόμαστε τον Θεό ως την Πρώτη Αιτία των πάντων, ως Παντοδύναμο, Παντογνώστη, Πανταχού παρόντα και Άπειρο, κατά συνέπειαν, ως κακό ορίζουμε την έλλειψη αυτών των χαρακτηριστικών! Γιατί δεν μπορεί παρά η Πρώτη και Μοναδική Αιτία των πάντων, να αποτελεί το σημείο αναφοράς της κάθε έννοιας του υπαρκτού.

Όμως εφ' όσον μόνο η Πρώτη Αιτία αυτή, μόνο ο Θεός, μπορεί να έχει τις ανωτέρω ιδιότητες, κατ' ανάγκην όλα τα κτίσματα τις στερούνται στον απόλυτο αυτό βαθμό. Γιατί όσα και αν γνωρίζει κάποιος, δεν μπορεί να είναι παντογνώστης, ούτε παντοδύναμος, ούτε πανταχού παρών, ούτε άπειρος. Η "ομοιότητα" (αν μπορεί να χαρακτηρισθεί έτσι χάριν συζήτησης) του κτιστού με τον Άκτιστο Θεό, κατ' ανάγκην υπολείπεται του Θεού, και θα υπολείπεται πάντα, όσο και αν τον προσεγγίσει.

Όπως είπαμε όμως, η έλλειψη του καλού, νοείται ως κακό. Και όμοια, το να υπολείπεται το κτιστό του Ακτίστου, μόνο ως "κακό" μπορεί να θεωρηθεί. Γι' αυτό και στη Γένεση της Αγίας Γραφής, η κτίση του Θεού, δεν αναφέρεται ως "τέλεια", αλλά "λίαν καλή". Γιατί το "λίαν καλό", υπολείπεται του "τελείου". Και τη λέξη "τελειότητα", όσον αφορά την κτίση, μόνο με σχετικό και συγκριτικό τρόπο προς τα άλλα κτίσματα μπορούμε να τη χρησιμοποιήσουμε, και όχι σε σύγκριση με τον άπειρο, και όντως Τέλειο Θεό.

Αυτή η θεώρηση, δίνει και τη λύση, στο γιατί στον κόσμο του καλού Θεού, υπάρχει το κακό, δηλαδή το "ατελές". Επειδή τίποτα δεν μπορεί να περιέχει το πλήρες και το τέλειο, εκτός μόνο του Θεού. Και εξηγεί την ύπαρξη της κτίσεως ως "πορεία", από το λιγότερο καλό προς το Καλό. Αυτή η θεώρηση δίνει και το στόχο της πορείας της κτίσεως προς την αφθαρσία και το καθ' ομοίωσιν του Θεού, ως μία πορεία απελευθέρωσης από το "μη ον", προς το "Ον", που όμως είναι ατέρμονη, καθώς κινείται προς Τον Άπειρο Θεό.

Βιβλιογραφία

"Κατά Μανιχαίων Διάλογος" του Αγίου Ιωάννη του Δαμασκηνού.