Άνοιγμα κυρίως μενού

OrthodoxWiki β

Ιωσήφ Α΄ Κωνσταντινουπόλεως

Ο Ιωσήφ Α΄ ήταν Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως για τις περιόδους 1267-75 και 1282-83.

Εκλογή

Μετά την παραίτηση του Γερμανού Γ', ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Η' Παλαιολόγος τοποθέτησε στο θρόνο τον Ιωσήφ Α΄, ο οποίος αποδέχτηκε τελικά την άρση του αφορισμού που είχε επιβάλλει στον αυτοκράτορα ο πατριάρχης Αρσένιος το 1262 για την τύφλωση του Ιωάννη Δ' Λάσκαρη.

Α΄ Πατριαρχεία

Κατά τη διάρκεια της πατριαρχείας του παρεχώρησε το προνόμιο της πατριαρχικής Μονής στην Θεοτόκο τη Μακρινίτισσα και στον Πρόδρομο Νέων Πατρών (Υπάτης). Αυτά όμως που χαρακτήρισαν την πατριαρχεία του ήταν η σύγκρουση με τους υποστηρικτές του προκατόχου του Αρσενίου[1] και η υπόθεση της Ένωσης των Εκκλησιών. Ο Μιχαήλ επιδίωκε την άρση του Σχίσματος για να αποτρέψει τη σχεδιαζόμενη σταυροφορία εναντίον του. Ο Ιωσήφ, αν και αντίθετος με την Ένωση, φαίνεται ότι αποδεχόταν την για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας ανάγκη να επανενωθούν οι Εκκλησίες, όμως αρνήτο κατηγορηματικά να αποδεχτεί το σύνολο των απαιτήσεων του Πάπα, χωρίς τουλάχιστον τη σύγκληση Οικουμενικής Συνόδου και τη ρητή αποδοχή των αποφάσεων και από τους άλλους Πατριάρχες. Μετά τη Σύνοδο της Λυών, στην οποία ο αυτοκράτορας απεδέχθη όλες τις απαιτήσεις των Δυτικών, διαφώνησε μαζί του και τον κατήγγηλε ανοιχτά. Έτσι, με αυτοκρατορική εντολή, εξαναγκάστηκε σε παραίτηση[2] και κλείστηκε στη Μονή Περιβλέπτου, στην Κωνσταντινούπολη, ενώ αργότερα μεταφέρθηκε στη Χιλή, στον Εύξεινο Πόντο. Τη θέση του κατέλαβε ο φιλενωτικός Ιωάννης Βέκκος.

Β΄ Πατριαρχεία και Θάνατος

Μετά όμως το θάνατο του Μιχαήλ Η΄ (1282), ο νέος αυτοκράτορας Ανδρόνικος Β΄ τον αποκατέστησε. Όντας όμως ηλικιωμένος και με πολλά προβλήματα υγείας παραιτήθηκε το 1283 και πέθανε λίγο αργότερα. Για τη σθεναρή του στάση υπέρ της Ορθοδοξίας ανακηρύχθηκε Άγιος και η μνήμη του τιμάται στις 30 Οκτωβρίου.

Παραπομπές

  1. Η σύγκρουση αυτή οδήγησε στην απόσχηση μιας μεγάλης ομάδας πιστών, των Αρσενιατών, οι οποίοι είχαν τη βάση τους κυρίως στην Μικρά Ασία και οι οποίοι παρέμειναν αποκομμένοι από την Εκκλησία μέχρι το 1311. Παράλληλα όμως εμφανίστηκε και μια άλλη ομάδα πιστών, οι λεγόμενοι Ιωσιφίτες, οι οποίοι αν και παρέμειναν πιστοί στην επίσημη Εκκλησία χαρακτηρίζονταν ως φανατικά ανθενωτικοί.
  2. Μαρτυρείται ότι ο Ιωσήφ είχε υποσχεθεί στον αυτοκράτορα πως δε θα εμπόδιζε ανοιχτά τις ενωτικές διαπραγματεύσεις και στην περίπτωση που αυτές είχαν επιτυχή κατάληξη θα μπορούσε να παραιτηθεί χωρίς άλλες συνέπειες, βλ. Beck, Ιστορία της Ορθόδοξης Εκκλησίας, Β΄, 146-150.

Βιβλιογραφία

  • "Ιωσήφ Α΄", Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια, τόμ. 7, εκδ. Μαρτίνος Αθ., Αθήνα 1965, στ. 115
  • "Ιωσήφ Α΄", εγκυκλοπαίδεια ΔΟΜΗ, τόμ. 14, Αθήνα 2004
  • Μανουήλ Γεδεών, Πατριαρχικοί Πίνακες, Αθήνα 1996
  • Hans-Georg Beck, Ιστορία της Ορθόδοξης Εκκλησίας στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, Αθήνα 2004