Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων του "Ιππόλυτος Ρώμης"

Από OrthodoxWiki
Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση
μ (Ο βίος του)
μ (Η γραμματεία του)
Γραμμή 26: Γραμμή 26:
 
==Η γραμματεία του==
 
==Η γραμματεία του==
  
Τα έργα του Ιππολύτου είναι πολυάριθμα και αποδεικνύουν ένα συγγραφέα παραδοσιακό, φορέα της θεολογίας του [[Ιγνάτιος Αντιοχείας|Ιγνατίου]] και του [[Ειρηναίος Λουγδούνου|Ειρηναίου]]<ref>Στ. Παπαδόπουλος, Πατρολογία Α΄, σελ. 372</ref>. Το ύφος του είναι απλό και σαφές, με πλατιά κατάρτιση, γνώση της [[Φιλοσοφία|φιλοσοφίας]] και του [[Γνωστικισμός|γνωστικισμού]]. Γενικά χαρακτηρίζεται ως δημιουργικός και γόνιμος, αλλά σε μερικά σημεία διαφαίνεται μία συμπιληματικότητα. Χρησιμοποιεί αρκετά της αλληγορική μέθοδο και τη μικρασιατική τυπολογία, η οποία του κληρονόμησε κάποιες [[Χιλιασμός|χιλιαστικές]] αντιλήψεις. Η γραμματεία του επίσης υπήρξε σημαντικό βοήθημα για την αντιμετώπιση του [[Μοναρχιανισμός|μοναρχιανισμού]] κυρίως ως αντίδραση και όχι τόσο θεολογικά, αν και η επιμονή στα δύο [[Πρόσωπο|πρόσωπα]] του [[Χριστός|Χριστού]] υπήρξε σημαντική συμβολή στον αγώνα αυτό.
+
Τα έργα του Ιππολύτου είναι πολυάριθμα και αποδεικνύουν ένα συγγραφέα παραδοσιακό, φορέα της θεολογίας του [[Ιγνάτιος Αντιοχείας|Ιγνατίου]] και του [[Ειρηναίος Λουγδούνου|Ειρηναίου]]<ref>Στ. Παπαδόπουλος, Πατρολογία Α΄, σελ. 372</ref>. Το ύφος του είναι απλό και σαφές, με πλατιά κατάρτιση, γνώση της [[Φιλοσοφία|φιλοσοφίας]] και του [[Γνωστικισμός|γνωστικισμού]]. Γενικά χαρακτηρίζεται ως δημιουργικός και γόνιμος, αλλά σε μερικά σημεία διαφαίνεται μία συμπιληματικότητα. Χρησιμοποιεί αρκετά την αλληγορική μέθοδο και τη μικρασιατική τυπολογία, η οποία του κληρονόμησε κάποιες [[Χιλιασμός|χιλιαστικές]] αντιλήψεις. Η γραμματεία του επίσης υπήρξε σημαντικό βοήθημα για την αντιμετώπιση του [[Μοναρχιανισμός|μοναρχιανισμού]] κυρίως ως αντίδραση και όχι τόσο θεολογικά, αν και η επιμονή στα δύο [[Πρόσωπο|πρόσωπα]] του [[Χριστός|Χριστού]] υπήρξε σημαντική συμβολή στον αγώνα αυτό.
  
 
==Η διδασκαλία του==
 
==Η διδασκαλία του==

Αναθεώρηση της 16:09, 1 Νοεμβρίου 2009

Ιππόλυτος Ρώμης
Hippolytus martyrdom.jpg
Το μαρτύριο του Αγίου Ιππολύτου (σύμφωνα με το θρύλο του Προυδέντιου)
Γέννηση περ. 170
Κοίμηση περ. 236
Εορτασμός 30 Ιανουαρίου
Σημαντικές ημερομηνίες
Τίτλος Εκκλησιαστικός συγγραφέας


Ο Ιππόλυτος Ρώμης, είναι Άγιος της Ορθόδοξης Εκκλησίας, που έδρασε κατά τη διάρκεια του δευτέρου και τρίτου αιώνα στη Ρώμη. Αντλούσε πιθανώς την καταγωγή του από την περιοχή της σημερινής Γαλλίας και αποτέλεσε μία από τις σημαντικότερες εκκλησιαστικές προσωπικότητες της εποχής του. Για το βίο του διασώζονται λίγες πληροφορίες, αλλά έχει διασωθεί σημαντικό μέρος της γραμματείας του, καθώς ο ίδιος αποτέλεσε ένα από τους γονιμότερους συγγραφείς της εποχής του. Εκοιμήθη εξορισμένος, περί τα μέσα του Γ΄ αιώνος, στη Σαρδηνία.

Ο βίος του

Η εικόνα περί του βίου του Ιππολύτου, αλλά και της προσωπικότητάς, κατά βάση οφείλονται σε σύγχρονες ανακαλύψεις παρά στα αρχαία συγγράμματα. Οι ανακαλύψεις αυτές ήταν τόσο σημαντικές, και ιδίως του συγγράμματός του "Κατά πασών των αιρέσεων έλεγχος" που ανευρέθη κατά το 1842, που αν δεν τις είχαμε, θα είχαμε μία μάλλον ελλιπή και συγκεχυμένη εικόνα[1]. Η εικόνα που έχουμε αποκτήσει σήμερα είναι κατά γενική ομολογία αποδεκτή από το σύνολο της επιστημονικής κοινότητας, αν και υπάρχουν σχετικές αμφισβητήσεις[2].

Σύμφωνα με την πληροφορία του Μεγάλου Φωτίου, ο Ιππόλυτος στο σύγγραμμα "Σύνταγμα κατά πασών των αιρέσεων", αναφέρει πως διετέλεσε μαθητής του Ειρηναίου[3]. Από αυτό συνάγουμε την άποψη πως πιθανόν η Λύων είναι ο τόπος γέννησής του[4], ενώ η ημερομηνία γέννησής του τοποθετείται περί το 170. Η μόρφωσή του θεωρείται άρτια. Ήταν μέτοχος της Ελληνικής παιδείας και των φιλοσοφικών συστημάτων, καθώς όχι μόνο τα είχε σπουδάσει, αλλά έφερε και φιλοσοφικό τρίβωνα[5].

Παραδόξως οι πρώτοι ιστορικοί δεν αναφέρουν τον τόπο δράσεώς του (Ευσέβιος, Ιερώνυμος), αλλά οι μετέπειτα ιστορικοί (Λεόντιος Βυζάντιος, Αναστάσιος Σιναΐτης) τον αναφέρουν σαφώς. Η αιτία είναι ότι δεν μπόρεσαν να ταυτοποιήσουν την επισκοπεία του στη Ρώμη, κάτι λογικό, αφού είτε συνυπήρξε επίσκοπος σχισματικά, είτε καθόλου. Η δράση του Ιππόλυτου αρχικώς προσδιορίζεται επί εποχής Ζεφυρίνου Ρώμης (198-217), ίσως και νωρίτερα -επί Βίκτορα Ρώμης[6], οπότε και χειροτονήθηκε πρεσβύτερος. Από την εποχή αυτή καταγράφει πλήθος συγγραμμάτων, κατά βάση αντιαιρετικά, αλλά και δογματικά, οργανωτικά και ποιμαντικά. Η φήμη του είχε υπερβεί μάλιστα τα όρια της Ρώμης, σε σημείο ο Ωριγένης να βρεθεί στη Ρώμη για να τον ακούσει[7]. Ο ίδιος υπήρξε φλογερός κήρυκας, με ισχυρή προσωπικότητα, που αντιμετώπιζε τα προβλήματα της εκκλησίας με οξύτητα επικίνδυνη για την ειρήνη της εκκλησίας[8]. Αποτέλεσμα του γεγονότος αυτού, ήταν να έρχεται σε σύγκρουση με τις όποιες αιρετικές αποκλίσεις και ιδίως τους μοναρχιανούς[9]. Γι αυτό και χαρακτηρίζεται ως άκαμπτος χαρακτήρας, εν αντιθέσει με τον ευέλικτο Κάλλιστο, ο οποίος κατά το τέλος της ζωής του Ζεφυρίνου, ήταν ο ανταγωνιστής στον επισκοπικό θώκο.

Η σύγκρουση των δύο ανδρών έγινε ορατή και έντονη όταν ο Ιππόλυτος κατηγόρησε τον Κάλλιστο πως εξέφραζε μοναρχιανικές απόψεις. Ο Κάλλιστος ανταπέδωσε κατηγορώντας τον Ιππόλυτο ως διθεΐτη. Ο μεν Ιππόλυτος μιλούσε για υποταγή του Λόγου, ο δε Κάλλιστος αντιμετώπιζε το θέμα υπό το πρίσμα της εκκλησιαστικής παρουσίας της τριάδος[10]. Η άποψη του Ιππόλυτου ότι ο Κάλλιστος, ήταν κοινωνός Σαβελλινιαστικών απόψεων, ήταν μάλλον υπερβολική, αφού ο Κάλλιστος είχε καταδικάσει και απορρίψει τον Σαβελιανισμό[11], όχι όμως και η ανοχή που επεδείκνυε εξ αιτίας της βοήθειας που λάμβανε στον αγώνα ενάντια των Μοντανιστών[12]. Η διαφωνία όμως επεκτάθηκε και στο ζήτημα της μετανοίας, όπου ο Κάλλιστος είχε εισάγει τη συγχώρηση των βαρέων αμαρτημάτων, ακόμα και στους κληρικούς[13]. Οι "αυστηροί" της Ρώμης τελικά εξεγέρθηκαν και εξέλεξαν νέο επίσκοπο τον Ιππόλυτο, απορρίπτοντας τον Κάλλιστο, χαρακτηρίζοντας τους ακολούθους του, ως "σχολή". Η άποψη πάντως ότι εξελέγη επίσκοπος, από μερικούς θεολόγους αμφισβητείται[14]. Το σχίσμα αυτό ονομάστηκε Σχίσμα Ιππολύτου.

Η πιθανή επισκοπεία του διήρκεσε και επί Ουρβάνου (222-230) και Ποντιανού (230-236). Κατά τον 235 ο Μαξιμίνος Θράκας εξαπέλυσε διωγμό, όπου τόσο ο Ποντιανός όσο και ο Ιππόλυτος εξορίστηκαν στη Σαρδηνία. Εκεί σύμφωνα με τον Προυδέντιο, συμφιλιώθηκαν, παύοντας το σχίσμα. Στη Σαρδηνία επίσης φαίνεται να εκοιμήθη ο Ιππόλυτος περί το 236, κάτω από βάρβαρη μεταχείριση[15]. Η μνήμη του τιμάται την 30 Ιανουαρίου.

Η γραμματεία του

Τα έργα του Ιππολύτου είναι πολυάριθμα και αποδεικνύουν ένα συγγραφέα παραδοσιακό, φορέα της θεολογίας του Ιγνατίου και του Ειρηναίου[16]. Το ύφος του είναι απλό και σαφές, με πλατιά κατάρτιση, γνώση της φιλοσοφίας και του γνωστικισμού. Γενικά χαρακτηρίζεται ως δημιουργικός και γόνιμος, αλλά σε μερικά σημεία διαφαίνεται μία συμπιληματικότητα. Χρησιμοποιεί αρκετά την αλληγορική μέθοδο και τη μικρασιατική τυπολογία, η οποία του κληρονόμησε κάποιες χιλιαστικές αντιλήψεις. Η γραμματεία του επίσης υπήρξε σημαντικό βοήθημα για την αντιμετώπιση του μοναρχιανισμού κυρίως ως αντίδραση και όχι τόσο θεολογικά, αν και η επιμονή στα δύο πρόσωπα του Χριστού υπήρξε σημαντική συμβολή στον αγώνα αυτό.

Η διδασκαλία του

Εισαγωγή

Ο Ιππόλυτος ήταν Έλληνας θεολόγος που κατά βάση εκπροσωπούσε τη μικρασιατική και συριακή εκκλησιαστική παράδοση[17]. Το φρόνημά του ήταν ορθό, ενώ αποτελεί τον καλύτερο μάρτυρα της λειτουργικής παραδόσεως της Ρωμαϊκής εκκλησίας, συνάμα όμως και ο τελευταίος ο οποίος έγραψε στην ελληνική[18]. Η θεολογία του κατά βάση αποτελεί αντίδραση στους διωγμούς, την επιείκεια των αμαρτημάτων, τις σχέσεις με την εξουσία, την εγκατάλειψη της αγωνιστικότητας και των ενθουσιαστικών στοιχείων και ιδίως προς τις αιρετικές αποκλίσεις και δη τον μοναρχιανισμό. Ο ίδιος παρότι ήταν μέτοχος της φιλοσοφικής παιδείας και χρησιμοποιούσε στοιχεία και σχήματα για να στηρίξει τη θεολογία του, απέρριπτε τη φιλοσοφία και προέτασσε την καθαρότητα της πίστεως από τέτοιου είδους στοιχεία. Η γλώσσα μάλιστα που χρησιμοποιούσε (Ελληνική), δεικνύει πως ήταν εκλεκτικιστής, καθώς στην εποχή του τη χρησιμοποιούσαν οι διανοούμενοι, που ανήκαν συνήθως στις πιο αυστηρές και ενθουσιώδεις ομάδες[19].

Ο Ιππόλυτος χαρακτηρίζεται ως μοναδική περίπτωση παραδοσιακού θεολόγου της εποχής του, καθώς οι Ωριγένης, Κλήμης Αλεξανδρείας, Τερτυλλιανός, Μινούκιος Φίληξ ήσαν επιστημονικότερα και πιο πρωτότυπα πνεύματα, οι οποίοι δεν αποτέλεσαν φορείς της παραδόσεως όπως αυτός[20]. Η δυτική θεολογία φαίνεται όμως πως επωφελήθηκε λίγο από το έργο του και σύντομα το λησμόνησε, καθώς αφενός αυτό ήταν γραμμένο στα ελληνικά, αφετέρου η τριαδολογία και η χριστολογία του, παρότι ορθή, ξεπεράστηκε[21].

Υποσημειώσεις

  1. Π. Χρήστου, Ελλ. Πατρολογία Β΄, σελ. 719
  2. ο.π.
  3. Μυριόβιβλος 121
  4. Π. Χρήστου, ενθ.αν., σελ. 720
  5. ο.π.
  6. Στ. Παπαδόπουλος, Πατρολογία Α΄, σελ. 374
  7. Ιερώνυμος De viris illustribus 61
  8. Στ. Παπαδόπουλος, Πατρολογία Α΄, σελ. 370
  9. Π. Χρήστου, ενθ.αν., σελ. 721
  10. Π. Χρήστου, ενθ.αν., σελ. 721
  11. Κατά Αιρέσεων 9, 7
  12. Στ. Παπαδόπουλος, Πατρολογία Α΄, σελ. 371
  13. Βλ. Φειδάς, Εκκλησιαστική ιστορία Α΄, σελ. 295
  14. Στ. Παπαδόπουλος, Πατρολογία Α΄, σελ. 374
  15. Π. Χρήστου, ενθ.αν., σελ. 722
  16. Στ. Παπαδόπουλος, Πατρολογία Α΄, σελ. 372
  17. Στ. Παπαδόπουλος, Πατρολογία Α΄, σελ. 370
  18. Στ. Παπαδόπουλος, Πατρολογία Α΄, σελ. 370
  19. Στ. Παπαδόπουλος, Πατρολογία Α΄, σελ. 372
  20. Στ. Παπαδόπουλος, Πατρολογία Α΄, σελ. 373
  21. Στ. Παπαδόπουλος, Πατρολογία Α΄, σελ. 374

Βιβλιογραφία

  • Παπαδόπουλος Γ. Στυλιανός, "Πατρολογία", τομ. Α΄, Αθήνα 2000.
  • Χρήστου Παναγιώτης, "Ελληνική Πατρολογία", τόμ. Β΄, Κυρομάνος, Αθήνα 2007
  • Σκουτέρης Κωνσταντίνος, "Ιστορία των Δογμάτων", τ. Α΄, Αθήνα 1998.
  • Βλάσιος Φειδάς, "Εκκλησιαστική Ιστορία", τ. Α΄, Διήγηση, Αθήνα 2002.