Θεόληπτος Φιλαδελφείας

Ο Μητροπολίτης Φιλαδελφείας Θεόληπτος έζησε το 13ο-14ο αιώνα (1250-1322). Καταγόταν από τη Νίκαια, όπου υπηρέτησε αρχικά ως έγγαμος κληρικός. Γύρω στα 1274 επισκέφτηκε το Άγιο Όρος. Αργότερα ανέλαβε να οργανώσει την αντίδραση των συμπολιτών του εναντίον της ενωτικής πολιτικής του Μιζαήλ Η' Παλαιολόγου, για την οποία φυλακίστηκε και υπέστη διώξεις. Την περίοδο αυτή ασπάζεται το μοναχισμό και ζει ως ασκητής κοντά στη Νίκαια. Το 1283, μετά την ανατροπή της πολιτικής του Μιχαήλ Η' εκλέγεται μητροπολίτης Φιλαδελφείας. Από τα τέλη του 13ου αιώνα και μέχρι το θάνατό του ανεδείχθη σε μια από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες της εκκλησιαστικής πολιτικής. Υπήρξε πνευματικός καθοδηγητής της οικογένειας των Χούμνων και μάλιστα ώθησε την κόρη του Νικηφόρου Χούμνου, αυγούστα Ειρήνη Χούμναινα Παλαιολογίνα να ασπαστεί μετά τη χηρεία της το μοναχισμό. Σώζονται 5 Επιστολές του Θεολήπτου προς τη Χούμναινα. Κάποιες έχουν δημοσιευτεί στο Revue des Etudes Byzantines, 5 (1947), 101-115, ενώ μεγάλο μέρος των γραπτών του έχει μεταφραστεί στα ιταλικά από τη Μονή του Bose.</ref>, στα Γαλλικά και στα Ρουμανικά. Επίσης ο Θεόληπτος έχει συντάξει δύο Πραγματείες κατά των Αρσενιατών, Ομιλίες και πραγματείες περί της μυστικής εν Χριστώ ζωής, περί νήψεως, προσευχής και μοναστικής ζωής, τέσσερις κανόνες και ένα Ιδιόμελο. Ενδεικτικό της εκτίμησης γύρω από το πρόσωπό του είναι πως έργα του συμπεριλήφθηκαν από τους Αγίους Νικόδημο και Μακάριο στη Φιλοκαλία των Ιερών Νηπτικών. Πλήρης δίτομη μελέτη για το βίο και όλα τα σωζόμενα έργα του Θεολήπτου έχει κυκλοφορήσει από τον εκδοτικό οίκο "Τέρτιος" της Κατερίνης το 1996.

Βιβλιογραφία

• Ιωάννου Κ. Γρηγοροπούλου, Θεολήπτου Φιλαδελφείας του Ομολογητού (1250-1322), Βίος και Έργα, Α΄ τόμος, Εισαγωγή, Β΄ τόμος, Κριτικό κείμενο - Σχόλια, Εκδόσεις Τέρτιος, Κατερίνη 1996.
• Teolipt al Filadelfiei, Cuviosul si Marturisitorul, Cuvinte duhovnicesti, imne si scrisori, Editura DEISIS, Sibiu 2000, (ρουμανική μετάφραση).
• Théolepte de Philadelphie, Lettres et Discours monastiques, Éd. Migne, "Les pères dans la foi" 81-82, Paris 2001, (γαλλική μετάφραση).
• Teolepto di Filadelfia, Lettere e Discorsi, Edizioni Qiqajon - Comunità di Bose, Magnano 2007, (Ιταλική μετάφραση).