Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων του "Θεία Λειτουργία"

Από OrthodoxWiki
Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση
μ
μ (interwiki it)
 
(23 ενδιάμεσες εκδόσεις από 4 χρήστες δεν εμφανίζονται)
Γραμμή 1: Γραμμή 1:
Η '''Θεία Λειτουργία''' αποτελεί το κορυφαίο λατρευτικό γεγονός της [[Ορθόδοξη εκκλησία|Ορθόδοξης εκκλησίας]] και των περισσοτέρων ανατολικών ομολογιών, το οποίο κορυφώνεται με την τέλεση της [[Θεία Ευχαριστία|Θείας Ευχαριστίας]]. Ουσιαστικά αποτελεί το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, με τη διαμόρφωση που όρισε η Εκκλησία. Η Θεία Λειτουργία για τις ομολογίες που την τελούν, δεν αποτελεί απλώς μια κοινή προσευχή, αλλά μια Θεόδοτη απόδοση τιμών, ευχαριστιών και παρακλήσεων, με τη συμμετοχή των πιστών και των λειτουργικών πνευμάτων. Η Θεία Λειτουργία είναι το κέντρο της λατρείας της Εκκλησίας, και αποτελεί τον παράγοντα ενότητας της Εκκλησίας εις τύπον των επουρανίων, όπου ο λαός συγκεντρώνεται πλησίον του Επισκόπου, όπως οι άγιοι πλησίον του Θεού, μαζί με τους πρεσβυτέρους και τους διακόνους, εις τύπον των αγγέλων.
+
{{ΟρθόδοξοςΧριστιανισμός}}
 +
Η '''Θεία Λειτουργία''' αποτελεί το κορυφαίο λατρευτικό γεγονός της [[Ορθόδοξη Εκκλησία|Ορθόδοξης εκκλησίας]] και των περισσοτέρων ανατολικών ομολογιών, το οποίο κορυφώνεται με την τέλεση της [[Θεία Ευχαριστία|Θείας Ευχαριστίας]]. Ουσιαστικά αποτελεί το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, με τη διαμόρφωση που όρισε η Εκκλησία. Η Θεία Λειτουργία, δεν αποτελεί απλώς μια κοινή προσευχή, αλλά μια Θεόδοτη απόδοση τιμών, ευχαριστιών και παρακλήσεων, με τη συμμετοχή των πιστών και των λειτουργικών πνευμάτων. Μάλιστα αυτή αποτελεί «''αναμφιβόλως...την περί πίστεως καθόλου και την περί Εκκλησίας οθόδοξον διδασκαλία, ώστε να αποτελεί πλαστικήν έκφρασιν της ορθοδόξου δογματικής πίστεως και εξωτερικήν εκδήλωσιν και έκφανσιν αυτής ταύτης της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας''»<ref>Ιω.Καρμίρης «''Τα Δογματικά και Συμβολικά μνημεία της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας''», Τόμος Α΄, Αθήνα 1960, σελίς 20</ref>.
  
 
==Τύποι Λειτουργιών==
 
==Τύποι Λειτουργιών==
Σήμερα τελούνται 4 τύποι Θείων Λειτουργιών στην Ορθόδοξη εκκλησία:
+
Σήμερα τελούνται 4 τύποι ''Θείων Λειτουργιών'' στην Ορθόδοξη εκκλησία:
  
 
* Η [[Θεία Λειτουργία του Ιάκωβου του αδελφόθεου]]. Η Θεία λειτουργία του Ιακώβου, είναι η αρχαιότερη Θεία Λειτουργία, πάνω στην οποία βασίστηκαν όλες οι άλλες. Τελείται στις 23 Οκτωβρίου κάθε χρόνο και μια Κυριακή μετά τα [[Χριστούγεννα]].
 
* Η [[Θεία Λειτουργία του Ιάκωβου του αδελφόθεου]]. Η Θεία λειτουργία του Ιακώβου, είναι η αρχαιότερη Θεία Λειτουργία, πάνω στην οποία βασίστηκαν όλες οι άλλες. Τελείται στις 23 Οκτωβρίου κάθε χρόνο και μια Κυριακή μετά τα [[Χριστούγεννα]].
Γραμμή 8: Γραμμή 9:
 
* [[Η Θεία Λειτουργία του Χρυσοστόμου]]. Η Λειτουργική διαμόρφωση στηρίχτηκε στην αποστολική Θεία Λειτουργία, που αποδίδεται στον [[Ιάκωβος ο αδελφόθεος|Ιάκωβο τον αδελφόθεο]], αλλά αποτελεί και μια συνοπτικότερη απόδοση της Θείας Λειτουργίας του Μεγάλου Βασιλείου. Τελείται κατά κανόνα όλο το χρόνο με εξαίρεση τις ημέρες που έχουν οριστεί να τελούνται οι άλλες Θείες Λειτουργίες.
 
* [[Η Θεία Λειτουργία του Χρυσοστόμου]]. Η Λειτουργική διαμόρφωση στηρίχτηκε στην αποστολική Θεία Λειτουργία, που αποδίδεται στον [[Ιάκωβος ο αδελφόθεος|Ιάκωβο τον αδελφόθεο]], αλλά αποτελεί και μια συνοπτικότερη απόδοση της Θείας Λειτουργίας του Μεγάλου Βασιλείου. Τελείται κατά κανόνα όλο το χρόνο με εξαίρεση τις ημέρες που έχουν οριστεί να τελούνται οι άλλες Θείες Λειτουργίες.
  
* Η [[Θεία Λειτουργία του  Μεγάλου Βασιλείου]]. Είναι προγενέστερη από του Ιωάννη του Χρυσοστόμου. Κρίνεται μεγαλοπρεπής, αλλά είναι ιδιαίτερα μακροσκελής. Τελείται δέκα  φορές  το  χρόνο, δηλαδή του  [[Άγιος Βασίλειος|Αγίου Βασιλείου]], την  παραμονή  των  [[Χριστούγεννα|Χριστουγέννων]], των  [[Θεοφάνια|Θεοφανίων]], τις πέντε πρώτες Κυριακές της [[Μεγάλη Τεσσαρακοστή|Μεγάλης Τεσσαρακοστής]], την [[Μεγάλη Πέμπτη]] και το [[Μέγα Σάββατο|Μεγάλο Σάββατο]].
+
* Η [[Θεία Λειτουργία του  Μεγάλου Βασιλείου]]. Είναι προγενέστερη από του Ιωάννη του Χρυσοστόμου. Κρίνεται μεγαλοπρεπής, αλλά είναι ιδιαίτερα μακροσκελής. Τελείται δέκα  φορές  το  χρόνο, δηλαδή του  [[Βασίλειος Καισαρείας|Αγίου Βασιλείου]], την  παραμονή  των  [[Χριστούγεννα|Χριστουγέννων]], των  [[Θεοφάνια|Θεοφανίων]], τις πέντε πρώτες Κυριακές της [[Μεγάλη Τεσσαρακοστή|Μεγάλης Τεσσαρακοστής]], την [[Μεγάλη Πέμπτη]] και το [[Μέγα Σάββατο|Μεγάλο Σάββατο]].
  
 
* Η [[Λειτουργία Προηγιασμένων Τιμίων Δώρων]]. Η Λειτουργία  Προηγιασμένων  τελείται  μόνο  κάθε  Τετάρτη  και  Παρασκευή  της  Μεγάλης Τεσσαρακοστής.
 
* Η [[Λειτουργία Προηγιασμένων Τιμίων Δώρων]]. Η Λειτουργία  Προηγιασμένων  τελείται  μόνο  κάθε  Τετάρτη  και  Παρασκευή  της  Μεγάλης Τεσσαρακοστής.
  
 
==Λειτουργική διαίρεση==
 
==Λειτουργική διαίρεση==
 +
{{Λειτουργική}}
 
Η Λειτουργική διαίρεση που σήμερα επικρατεί σε όλους τους τύπους Θείας Λειτουργίας ήταν μια διαμόρφωση η οποία προέκυψε κατά τη διάρκεια των πρώτων αιώνων της Εκκλησίας. Ο κύριος στόχος ήταν η κατάλληλη προετοιμασία των «νεοφώτιστων - κατηχουμένων» πιστών για το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας. Έτσι η Λειτουργική διαμόρφωση διαχωρίζεται σε 3 μέρη:
 
Η Λειτουργική διαίρεση που σήμερα επικρατεί σε όλους τους τύπους Θείας Λειτουργίας ήταν μια διαμόρφωση η οποία προέκυψε κατά τη διάρκεια των πρώτων αιώνων της Εκκλησίας. Ο κύριος στόχος ήταν η κατάλληλη προετοιμασία των «νεοφώτιστων - κατηχουμένων» πιστών για το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας. Έτσι η Λειτουργική διαμόρφωση διαχωρίζεται σε 3 μέρη:
  
Γραμμή 22: Γραμμή 24:
 
Η προσκομιδή ή πρόθεση, αποτελεί το πρώτο κομμάτι της Θείας Λειτουργίας, την προετοιμασία και εισαγωγή και συμβολίζει τα χρόνια του Χριστού-Λόγου πριν την ενσάρκωσή του. Αυτή η ονομασία έχει δοθεί λόγω του μέρους (κόγχη του Αγίου Βήματος προς τα αριστερά  της Αγίας Τράπεζας) επάνω στον οποίο προετοιμάζονται τα προσκομιζόμενα δώρα για το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας. Στην προσκομιδή λαμβάνουν χώρα:
 
Η προσκομιδή ή πρόθεση, αποτελεί το πρώτο κομμάτι της Θείας Λειτουργίας, την προετοιμασία και εισαγωγή και συμβολίζει τα χρόνια του Χριστού-Λόγου πριν την ενσάρκωσή του. Αυτή η ονομασία έχει δοθεί λόγω του μέρους (κόγχη του Αγίου Βήματος προς τα αριστερά  της Αγίας Τράπεζας) επάνω στον οποίο προετοιμάζονται τα προσκομιζόμενα δώρα για το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας. Στην προσκομιδή λαμβάνουν χώρα:
  
* Η είσοδος του Λειτουργού και η ενέδυση των αμφίων του με τελετουργικό τρόπο
+
* Η είσοδος του Λειτουργού και η ένδυση των αμφίων του με τελετουργικό τρόπο
 
* Λειτουργική προετοιμασία. Ο Λειτουργός με το διάκονο ετοιμάζουν τον Άρτο και τον Οίνο της Θείας Ευχαριστίας
 
* Λειτουργική προετοιμασία. Ο Λειτουργός με το διάκονο ετοιμάζουν τον Άρτο και τον Οίνο της Θείας Ευχαριστίας
 
* Καιρός — Προκαταρκτικός διάλογος μεταξύ Λειτουργού και [[Διάκονος|διακόνου]]
 
* Καιρός — Προκαταρκτικός διάλογος μεταξύ Λειτουργού και [[Διάκονος|διακόνου]]
  
===Λειτουργία  των  Κατηχουμένων===
+
=== Λειτουργία  των  Κατηχουμένων ===
Αποτελεί το δημόσιο μέρος της Θείας λειτουργίας και συμβολίζει τη την ζωή του Κυρίου μεταξύ  της ενσαρκώσεως και των παθών, όπως φαίνεται στους ψαλλόμενους ύμνους, τις ευχές και τις  περικοπές της  Αγίας Γραφής. Αποτελούνται από τα Άγια, μέσω των οποίων θα ανέβουν κατά  την  Λειτουργία των πιστών, στα  Άγια  των  Αγίων, δηλαδή από την παρούσα ζωή, στην αιώνιο. Η ονομασία της Λειτουργίας των  κατηχουμένων σήμερα ουσιαστικά εκλείπει, καθώς οι θύρες μετά την προσφώνηση του ιερέως δεν κλείνουν και επαφίεται στην θέληση του μη βαπτισμένου μέλους η παραμονή, αν και κάτι τέτοιο δεν επιτρέπεται.
+
 
 +
Αποτελεί το δημόσιο μέρος της Θείας λειτουργίας και συμβολίζει τη την ζωή του Κυρίου μεταξύ  της ενσαρκώσεως και των παθών, όπως φαίνεται στους ψαλλόμενους ύμνους, τις ευχές και τις  περικοπές της  Αγίας Γραφής. Αποτελούνται από τα Άγια, μέσω των οποίων θα ανέβουν κατά  την  Λειτουργία των πιστών, στα  Άγια  των  Αγίων, δηλαδή από την παρούσα ζωή, στην αιώνιο. Η ονομασία της Λειτουργίας των  κατηχουμένων σήμερα ουσιαστικά εκλείπει, καθώς οι θύρες μετά την προσφώνηση του ιερέως δεν κλείνουν και επαφίεται στην θέληση του κατηχούμενου μέλους η παραμονή, αν και κάτι τέτοιο δεν επιτρέπεται.
  
 
Αρχή της Λειτουργίας είναι η εκφώνηση «Ευλογημένη η Βασιλεία του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος» και πέρας αυτής οι  ευχές υπέρ των κατηχουμένων. Επίσης περιέχει τη μικρή είσοδο, τα αντίφωνα και τα ειρηνικά. Ενώ προς την περαίωσή της τα αναγνώσματα Αποστόλου και Ευαγγελίου, το κήρυγμα και την εκτενή δέηση.
 
Αρχή της Λειτουργίας είναι η εκφώνηση «Ευλογημένη η Βασιλεία του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος» και πέρας αυτής οι  ευχές υπέρ των κατηχουμένων. Επίσης περιέχει τη μικρή είσοδο, τα αντίφωνα και τα ειρηνικά. Ενώ προς την περαίωσή της τα αναγνώσματα Αποστόλου και Ευαγγελίου, το κήρυγμα και την εκτενή δέηση.
  
Η σειρά τέλεσης της λειτουργίας των κατηχουμένων είναι: Ευλογημένη η Βασιλεία, Ειρηνικά ή Μικρά Συναπτή, Τριπλό Αίτημα Ειρήνης, Αντίφωνα, Μακαρισμοί, Μικρή Είσοδος, Τρισάγιον, Προκείμενον Αποστόλου, Θυμίαμα, Απόστολος, Ευαγγέλιον.
+
* '''Η έναρξη''' (''Ευλογημένη η Βασιλεία...'')
 +
* Μικρά Συναπτή
 +
* Τριπλό Αίτημα Ειρήνης (''Ειρηνικά'')
 +
* Η μεγάλη συναπτή (προσευχή) του ιερέως με απαντήσεις του χορού «Κύριε Ελέησον»
 +
* Οι τρεις στάσεις των αντιφώνων
 +
** Α’ στάση - Ψαλμός 102,
 +
** Β’ στάση - Ψαλμός 145,  
 +
** Γ’ στάση - Μακαρισμοί (Kατά Ματθαίον, 5,1-12)
 +
* Η είσοδος με το Ευαγγέλιο (''Μικρή Είσοδος'')
 +
* Τα απολυτίκια και το κοντάκιο
 +
* Ο τρισάγιος ύμνος
 +
* Το προκείμενο και το αποστολικό ανάγνωσμα,  
 +
* Τα Αλληλουάρια
 +
* '''Το ευαγγελικό ανάγνωσμα'''
 +
 
 +
=== Λειτουργία  των  Πιστών ===
 +
Η Λειτουργία των πιστών παριστάνει το Μυστικό Δείπνο, τα πάθη του Κυρίου και την εκ νεκρών ένδοξή του ανάσταση και την ανάληψή του στους  ουρανούς. Αυτό το μέρος είναι το πιο σπουδαίο διότι περιλαμβάνει και τη [[Θεία Ευχαριστία]], δηλαδή το Μέγα και φρικτό μυστήριο της εκκλησίας.
  
===Λειτουργία  των  Πιστών===
+
Η Λειτουργία των πιστών ξεκινά με τους χερουβικούς ύμνους ή χερουβικά και ολοκληρώνεται με την απόλυση. Η τέλεση κατά σειρά περιέχει:
Η Λειτουργία των πιστών παριστάνει τον Μυστικό Δείπνο, τα πάθη του Κυρίου και την εκ νεκρών ένδοξή του ανάσταση και την ανάληψή του στους  ουρανούς. Αυτό το μέρος είναι το πιο σπουδαίο διότι περιλαμβάνει και τη [[Θεία Ευχαριστία]], δηλαδή το Μέγα και φρικτό μυστήριο της εκκλησίας.
 
  
Η Λειτουργία των πιστών ξεκινά με τους χερουβικούς ύμνους ή χερουβικά και τελειώνει με τη απόλυση. Η τέλεση κατά σειρά περιέχει, Χερουβικά, Μεγάλη Είσοδος, Αιτήσεις, Αγαπήσομεν Αλλήλους, Πιστεύω, Αήρ, Τον Επινίκιων Ύμνον, Λάβετε Φάγετε, Πίετε Εξ Αυτού Πάντες, Τα Σα Εκ Των Σων, Δίπτυχα, Κυριακή προσευχή, Πρόσχωμεν Τα Άγια Τοις Αγίοις, Κοινωνικό, Μετά Φόβου (πρόσκληση προς τέλεσην της Θείας Ευχαριστίας), Σώσον ο Θεός, Οπισθάμβωνος  Ευχή, απόλυσις.
+
* '''Ο χερουβικός ύμνος''', με τη μεγάλη είσοδο προς το τέλος του για τη μεταφορά των τιμίων δώρων από την πρόθεση στην Αγία Τράπεζα
 +
* Η Μεγάλη Είσοδος (''Είσοδος του Ευαγγελίου'', συμβολίζει την πορεία του εκουσίου πάθους)
 +
* Οι αιτήσεις (Υπέρ υγείας, βοηθείας, ειρήνης, ειρηνικού τέλους της ζωής, κατά των πολέμων, των ασθενειών, λιμών)
 +
* Ο ασπασμός («''Αγαπήσομεν Αλλήλους...''»)
 +
* Το [[σύμβολο της Πίστεως]] (''Πιστεύω εις ένα θεόν...'')
 +
* Η αναφορά ( «''Άγιος, Άγιος, Άγιος Κύριος Σαβαώθ''» και το «''Σε υμνούμεν…''»)
 +
* Η επίκληση («''Λάβετε Φάγετε''...», «''Πίετε Εξ Αυτού Πάντες''...»)
 +
* Το μεγαλυνάριο της Υπεραγίας Θεοτόκου («''Άξιόν εστί…''»)
 +
* Τα Σα Εκ Των Σων (Προσφορά των πιστών στην [[Αγία Τριάδα]] της υπάρξεως, της διάνοιας και των αγαθών)
 +
* Η Κυριακή Προσευχή («''Πάτερ ημών...''»)
 +
* Τα Άγια («''Πρόσχωμεν τα Άγια Τοις Αγίοις...''»)
 +
* Το κοινωνικό («''Αινείτε τον Κύριον''», στίχος του ψαλμού 148).
 +
* Δίπτυχα (Ευχές υπέρ υγείας και αναπαύσεως των πιστών και των κεκοιμημένων αντίστοιχα)
 +
* Πρόσκληση προς τέλεσην της Θείας Ευχαριστίας (''Μετά Φόβου...'')
 +
* [[Θεία Ευχαριστία]]
 +
* Απόλυση Θείας Ευχαριστίας (''Σώσον ο Θεός...'')
 +
* Οπισθάμβωνος  Ευχή
 +
* Οι ύμνοι της απολύσεως. («''Είδομεν το φως''» και ο ύμνος της απολύσεως «''Δι'ευχών...''                                                                  »)
  
 
Επίσης περιλαμβάνεται και [[κήρυγμα]] είτε μετά το Ευαγγέλιο, είτε πριν την Θεία Ευχαριστία.
 
Επίσης περιλαμβάνεται και [[κήρυγμα]] είτε μετά το Ευαγγέλιο, είτε πριν την Θεία Ευχαριστία.
  
== Η συχνότητα της Θείας Ευχαριστίας ==
+
==Υποσημειώσεις==
 
 
Ο Ιησούς Χριστός, είπε για τη Θεία Κοινωνία: "Τούτε ποιείτε, οσάκις αν πίνητε, εις την εμήν ανάμνησιν" (Α΄ Κορινθίους 11/ια΄ 25). Εδώ ο Κύριος, αν και δεν μας προσδιόρισε πότε πρέπει να γίνεται, χρησιμοποίησε τη λέξη: "οσάκις". Αυτό σημαίνει ότι δεν έθεσε περιορισμούς στο χρόνο τέλεσής της.
 
 
 
Οι απόστολοι τελούσαν την "κλάση τού άρτου" από πολύ ενωρίς, κατά την εντολή τού Κυρίου να την τελούν σε ανάμνησή Του. Ήδη αποδείξαμε σε άλλη μελέτη την έννοια τής φράσης "κλάση τού άρτου", ότι σημαίνει τη Θεία Ευχαριστία. Με τη βοήθεια αυτής τής φράσης λοιπόν, θα δούμε τη συχνότητα με την οποία τελούσε η πρώτη Εκκλησία τη Θεία Ευχαριστία.
 
 
 
Στις Πράξεις 2/β΄ 42, αναφέρεται ότι οι πρώτοι Χριστιανοί "ήσαν προσκαρτερούντες τη διδαχή τών αποστόλων και τη κοινωνία και τη κλάσει τού άρτου και ταις προσευχαίς". Και λίγα εδάφια πιο κάτω, στο εδάφιο 46, προσθέτει ότι "καθ' ημέραν τε προσκαρτερούντες ομοθυμαδόν εν τω ιερώ, κλώντές τε κατ' οίκον άρτον μετελάμβανον τροφής εν αγαλλιάσει και αφελότητι καρδίας". Η κλάσις τού άρτου λοιπόν, γινόταν ΚΑΘΕ ΜΕΡΑ.
 
 
 
Στις Πράξεις 20/κ΄ 7-11, Παρουσιάζονται οι μαθηταί στην "μία τών Σαββάτων", (δηλαδή την πρώτη από τα Σάββατα που είχαν αργία, την Κυριακή), "τού κλάσαι άρτον". Μαζεύτηκαν δηλαδή για την "κλάση τού άρτου" την Κυριακή. Γιατί οι πρώτοι Χριστιανοί, την "πρώτη ημέρα" τής εβδομάδος κατά την οποία αναστήθηκε ο Κύριος, την αφιέρωσαν σ' Αυτόν, και την ονόμασαν από τότε ως σήμερα: "Κυριακή". Και εκτός από τις άλλες ημέρες, ειδικά και την Κυριακή τελούσαν την κλάση τού άρτου.
 
 
 
Πράγματι η "πρώτη τών Σαββάτων", η ημέρα στην οποία αναστήθηκε ο Κύριος, από τους Χριστιανούς εξυψώθηκε ως "τύπος" τής μελλούσης ημέρας τού Κυρίου και τού μέλλοντος αιώνος, και από τότε ονομάστηκε Κυριακή. Αυτό φαίνεται στην Αποκάλυψη 1/α΄ 10: "εγενόμην εν πνεύματι εν τη Κυριακή ημέρα..." Εκεί φαίνεται καθαρά, ότι ο Ιωάννης έλαβε την Αποκάλυψη, την Κυριακή.
 
 
 
Μερικοί λένε ότι εκεί εννοεί ότι ο Ιωάννης δήθεν μεταφέρθηκε σε όραμα στην "ημέρα τού Κυρίου", όπου θα έβλεπε προφητικά την Αποκάλυψη. Κάτι τέτοιο όμως, είναι λάθος για τους εξής λόγους:
 
 
 
1. Η ημέρα τού Κυρίου ήταν τότε (και είναι ακόμα) μελλοντική (Β΄ Θεσσαλονικείς 2/β΄ 2).
 
 
 
2. Πουθενά αλλού η Αγία Γραφή δεν χρησιμοποιεί τη λέξη: "Κυριακή" για την ημέρα τού Κυρίου, ώστε να υποθέσουμε ότι η έννοια ταυτίζεται και εδώ. Παντού χρησιμοποιεί τη φράση: "ημέρα τού Κυρίου", και όχι "Κυριακή".
 
 
 
3. Ακόμα και αν υποθέσουμε ότι ο Ιωάννης πιθανόν να μιλούσε για την ημέρα τού Κυρίου, η διατύπωσή του είναι η εξής: "εγενόμην εν πνεύματι εν τη Κυριακή ημέρα". (Αποκάλυψις 1/α΄ 10). Η λέξη "εν", σημαίνει ότι "μέσα", "κατά τη διάρκεια" τής Κυριακής ημέρας "έγινε εν πνεύματι", δηλαδή είχε αυτή την εμπειρία. Δεν λέει ότι μεταφέρθηκε στην Κυριακή ημέρα, ούτε ότι είδε την Κυριακή ημέρα, ώστε να εννοείται εδώ δήθεν η ημέρα τού Κυρίου. Βρισκόταν ΗΔΗ στην Κυριακή ημέρα, όταν του δόθηκε η Αποκάλυψη.
 
 
 
Εκτός απ' όλα αυτά όμως, έχουμε και ιστορικές πηγές. Έχουμε άλλες αρχαίες μαρτυρίες τής πρώτης Εκκλησίας, για την έννοια τής ημέρας Κυριακής, και τη σχέση της με τη Θεία Κοινωνία όπως θα δούμε στη συνέχεια:
 
 
 
Το αρχαιότατο σύγγραμμα: "Διδαχή τών Αποστόλων", που γράφτηκε ΕΝΩ ΑΚΟΜΑ ΖΟΥΣΑΝ ΣΤΗ ΓΗ ΟΙ ΑΠΟΣΤΟΛΟΙ, μεταξύ τού 70 και 100 μ.Χ. μας λέει το εξής γι' αυτό:
 
 
 
"Κατά Κυριακήν δε Κυρίου συναχθέντες κλάσατε άρτον και ευχαριστήσατε" (14/ιδ΄ 1).
 
 
 
Ο Ιουστίνος ο Μάρτυρας (100-165 μ.Χ.) επίσης, γράφει τα εξής για το τι έκαναν οι Χριστιανοί την Κυριακή, την οποία οι Εθνικοί την ονόμαζαν "ημέρα τού ήλιου":
 
 
 
"Και τη τού ηλίου λεγομένη ημέρα, πάντων κατά πόλεις ή αγρούς μενόντων επί το αυτό συνέλευσις γίνεται,... και ο προεστώς ευχάς ομοίως και ευχαριστίας, όση δύναμις αυτώ, αναπέμπει, και ο λαός επευφημεί λέγων το "αμήν" και η διάδοσις και η μετάληψις από τών ευχαριστηθέντων εκάστω γίνεται, και τοις ου παρούσι δια τών διακόνων πέμπεται (Απολογία Α΄ 67, 3,5).
 
 
 
Ο άγιος Ιγνάτιος, μαθητής τού αποστόλου Ιωάννη και επίσκοπος Αντιοχείας, γύρω στο 110 μ.Χ., γράφει σε επιστολή του προς τους Εφεσίους λίγο πριν μαρτυρήσει στους διωγμούς τού Τραϊανού:
 
 
 
"Σπουδάζετε ουν πυκνότερον συνέρχεσθε εις ευχαριστίαν Θεού και εις δόξαν. Όταν γαρ πυκνώς επί το αυτό γίνεσθε, καθαιρούνται αι δυνάμεις τού σατανά...." (Εφεσίους 13/ιγ΄). Είναι δυνατόν να μη γνώριζε ως επίσκοπος ο Ιγνάτιος τι συνήθιζαν οι Χριστιανοί, και τι τον είχε διδάξει ο δάσκαλός του ο Ιωάννης για τη Θεία Ευχαριστία; Αν οι πρώτοι Χριστιανοί γιόρταζαν μόνο μια φορά το χρόνο όπως κακώς λένε κάποιοι, θα έλεγε ο άγιος Ιγνάτιος για "πυκνότερη" Κοινωνία;
 
 
 
Αυτές οι αρχαιότατες μαρτυρίες, όχι μόνο αποδεικνύουν λάθος τον ισχυρισμό, ότι δήθεν η λέξη: "Κυριακή" δεν αναφέρεται σε ονομασία ημέρας, και ότι είναι λάθος η αραιή μετάληψη ορισμένων κάθε χρόνο, αλλά επίσης αποδεικνύουν σωστές και αποστολικές τις συχνότατες Θείες Ευχαριστίες τής σημερινής Εκκλησίας τού Κυρίου. Όχι μόνο στην καθιερωμένη μετάληψη κάθε Κυριακή, αλλά και ενδιάμεσα στην εβδομάδα.
 
 
 
Στο ίδιο πνεύμα, ο απόστολος Παύλος, στην Α΄ Κορινθίους 11/ια΄ 20, μιλάει για "Κυριακό δείπνο", όχι επειδή ονομάζεται: "δείπνος" η Θεία Ευχαριστία, αλλά επειδή τότε γινόταν στα πλαίσια "δείπνου", όπως έγινε την πρώτη φορά από τον Χριστό. Οι Χριστιανοί τότε, μαζί με τη Θεία Μετάληψη, τελούσαν και τις "Αγάπες". Οι Αγάπες, ήταν αυτό το δείπνο, όπου ο κάθε Χριστιανός έφερνε μαζί του φαγητό από το σπίτι του, και ενώ δειπνούσαν, τελούσαν και τη Θεία Ευχαριστία. Έτσι, καταλαβαίνουμε ότι αποτελεί παρανόηση, το ότι κάποιες αιρέσεις σήμερα αποκαλούν τη Θεία Ευχαριστία "Δείπνο τού Κυρίου".
 
 
 
Στην Α΄ Κορινθίους 11/ια΄ 20-28, περιγράφεται από τον Παύλο, το πώς τελείτο, ενώ επικρίνει τον τρόπο τών Κορινθίων για τα έκτροπα που συνέβαιναν σε αυτές τις Αγάπες, καθώς σε αυτές τελείτο και η Θεία Ευχαριστία. (Λόγω τών εκτρόπων αυτών που συνέβαιναν και αλλού, αργότερα η Εκκλησία κατάργησε τις Αγάπες, και έκτοτε η Θεία Λειτουργία τελείται μόνη της). Ως τότε όμως, που τα λέει αυτά ο Παύλος, τελούνταν μαζί.
 
 
 
Ο λόγος που τα αναφέρουμε αυτά τα παραπάνω, είναι ο εξής: Αν ο Παύλος, επικρίνοντας τους Κορινθίους, αναφερόταν σε μία μόνο σύναξη κάθε χρόνο, (όπως υποστηρίζουν κάποιοι σήμερα, που νομίζουν ότι πρέπει η Κλάση τού Άρτου να τελείται μία φορά το χρόνο), τότε τα λόγια του δεν θα είχαν νόημα. Αν αναφερόταν σε μία μόνο σύναξη στις πάνω από 50 τού έτους, θα χειριζόταν το θέμα αυτό ως "εξαίρεση". Όμως εδώ, ο Παύλος το χειρίζεται ως "συνήθες". Λέει για παράδειγμα στο εδάφιο 18: "συνερχομένων υμών εν Εκκλησία". Και με τη φράση αυτή, δείχνει ότι οι παρακάτω επικρίσεις του, αναφέρονται σε ΚΑΘΕ Εκκλησιαστική σύναξη. Και αυτό επιβεβαιώνεται και στο εδάφιο 20, καθώς συνεχίζοντας λέει: "συνερχομένων ουν υμών επί το αυτό, ουκ έστιν Κυριακόν δείπνον φαγείν..." Η λέξη: "ουν', δηλαδή "λοιπόν", δείχνει ότι αυτά που λέει εκεί, αφορούν τα ίδια που έλεγε πιο πάνω, δηλαδή τη "σύναξη εν Εκκλησία", καθώς το Σώμα τού Κυρίου, η Εκκλησία, γίνεται φανερό στη Θεία Κοινωνία. Τέτοια θέματα λοιπόν, υπήρχαν σε όλες τις συναθροίσεις τους, και οι συναθροίσεις τους αυτές, συμπεριελάμβαναν τον "Κυριακό Δείπνο".
 
 
 
Ο απόστολος Παύλος, ίδρυσε την Εκκλησία τής Κορίνθου, το 51-52 μ.Χ., και έμεινε εκεί 18 μήνες. Αν είχε κάνει Θεία Ευχαριστία ο Παύλος εκεί, και ήταν ετήσιο γεγονός, προλάβαινε να την τελέσει μόνο μία φορά μαζί τους. Την επιστολή του αυτή που εξετάζουμε εδώ, την Α΄ Κορινθίους, την έστειλε το 55 μ.Χ. Έτσι, αν η Θεία Ευχαριστία γινόταν μόνο μία φορά το χρόνο, οι Κορίνθιοι είχαν το πολύ 3 φορές ευκαιρία να την τελέσουν. Πώς λοιπόν πρόλαβαν σε 3 φορές μόνο να δημιουργήσουν τέτοιο πρόβλημα, αν τελούσαν τη Θεία Ευχαριστία μόνο μία φορά το χρόνο; Αυτό δείχνει ότι ήταν κάτι σύνηθες, εκείνο στο οποίο αναφερόταν ο Παύλος.
 
 
 
Σε αυτό συνηγορεί και η λέξη: "συνερχομένων", που χρησιμοποιεί ο Παύλος στο εδάφιο 20, που είναι μετοχή Ενεστώτα, και συνεπώς χρησιμοποιείται για γεγονότα που λάμβαναν χώραν συνεχώς και κατά συνήθειαν, και όχι διακεκομένα και σποραδικά, σαν να γίνονταν κατ' εξαίρεσιν μία φορά το χρόνο.
 
 
 
Στην Α΄ Κορινθίους 4/δ΄ 17, λέει ο Παύλος: "δια τούτο έπεμψα υμίν Τιμόθεον... ος υμάς αναμνήσει τας οδούς μου τας εν Χριστώ..." Αν ο Παύλος είχε στείλει τον Τιμόθεο, (είναι εμφανές ότι ήδη τον είχε στείλει όταν έγραφε την επιστολή αυτή), δεν θα χρειαζόταν να τους τα λέει όλα αυτά άμεσα για τον "Κυριακό Δείπνο" και τα προβλήματα που είχαν σε αυτόν. Το ότι όμως παρά την αποστολή τού Τιμοθέου, σπεύδει να τους τα γράψει, δείχνει ότι το γεγονός δεν ήταν ετήσιο, αλλά ΠΟΛΥ ΣΥΧΝΟΤΕΡΟ, κάτι που ήθελε να προλάβει. Διαφορετικά δεν θα βιαζόταν για κάτι που γινόταν μία μόνο φορά το χρόνο.
 
 
 
Επίσης, ο Παύλος πήγε στην Κόρινθο την επόμενη ακριβώς χρονιά, (και από εκεί έγραψε και την προς Ρωμαίους επιστολή του), το έτος 56 μ.Χ. Αν λοιπόν επρόκειτο να τους τα πει αυτά για ένα ετήσιο γεγονός, δεν θα χρειαζόταν πάλι να τους τα γράψει αυτά στην επιστολή του. Και ο Παύλος δεν πήγε απρογραμμάτιστα, ώστε να μην το ξέρει. Το είχε προγραμματίσει, όπως φαίνεται στο εδάφιο Α΄ Κορινθίους 11/ια΄ 33: "ει τις πεινά, εν οίκω εσθιέτω, ίνα μη εις κρίμα συνέρχησθε, τα δε λοιπά ως αν έλθω διατάξομαι". Να λοιπόν, που το γεγονός αυτό ήταν συχνότατο, και γι' αυτό ο Παύλος, παρά το ότι θα πήγαινε σε ένα έτος, και ο Τιμόθεος ακόμα ενωρίτερα, σπεύδει να τους γράψει.
 
 
 
  
 +
<div style="font-size:85%; -moz-column-count:2; column-count:2;"><references /></div>
  
 
==Πηγές==
 
==Πηγές==
* [http://users.hol.gr/~sapikas_md/ermineia.htm Η ερμηνεία της θείας Λειτουργίας]
+
* [http://users.hol.gr/~sapikas_md/ermineia.htm Η ερμηνεία της Θείας Λειτουργίας]
 
 
[http://www.oodegr.com/oode/orthod/klasis2.htm]
 
 
 
  
  
 
[[Κατηγορία:Λειτουργική]]
 
[[Κατηγορία:Λειτουργική]]
 +
[[Κατηγορία:Ζωτικά Άρθρα|Λ]]
 +
[[en:Divine Liturgy]]
 +
[[fr:Divine Liturgie]]
 +
[[it:Divina Liturgia]]
 +
[[ro:Sfânta Liturghie]]

Τελευταία αναθεώρηση της 00:14, 17 Μαρτίου 2011

Το παρόν είναι τμήμα σειράς άρθρων
Εισαγωγή
στον Ορθόδοξο Χριστιανισμό
Ιερά Παράδοση
Αγία Γραφή
Το σύμβολο της Πίστης
Οικουμενικές Σύνοδοι
Πατέρες της Εκκλησίας
Θεία Λειτουργία
Κανόνες
Εικόνες
Η Αγία Τριάδα
Θεός Πατήρ
Ιησούς Χριστός
Το Άγιο Πνεύμα
Η Εκκλησία
Θεία Αποκάλυψη
Εκκλησιολογία
Ιστορία
Ιερά Μυστήρια
Η Ζωή στην Εκκλησία
Σημαντικές μορφές
Θεοτόκος
Απόστολοι
Τάξη των Προφητών
Αποστολικοί Πατέρες
Απολογητές
Εκκλησιαστικοί Πατέρες
'Αγιοι

Η Θεία Λειτουργία αποτελεί το κορυφαίο λατρευτικό γεγονός της Ορθόδοξης εκκλησίας και των περισσοτέρων ανατολικών ομολογιών, το οποίο κορυφώνεται με την τέλεση της Θείας Ευχαριστίας. Ουσιαστικά αποτελεί το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, με τη διαμόρφωση που όρισε η Εκκλησία. Η Θεία Λειτουργία, δεν αποτελεί απλώς μια κοινή προσευχή, αλλά μια Θεόδοτη απόδοση τιμών, ευχαριστιών και παρακλήσεων, με τη συμμετοχή των πιστών και των λειτουργικών πνευμάτων. Μάλιστα αυτή αποτελεί «αναμφιβόλως...την περί πίστεως καθόλου και την περί Εκκλησίας οθόδοξον διδασκαλία, ώστε να αποτελεί πλαστικήν έκφρασιν της ορθοδόξου δογματικής πίστεως και εξωτερικήν εκδήλωσιν και έκφανσιν αυτής ταύτης της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας»[1].

Τύποι Λειτουργιών

Σήμερα τελούνται 4 τύποι Θείων Λειτουργιών στην Ορθόδοξη εκκλησία:

  • Η Θεία Λειτουργία του Χρυσοστόμου. Η Λειτουργική διαμόρφωση στηρίχτηκε στην αποστολική Θεία Λειτουργία, που αποδίδεται στον Ιάκωβο τον αδελφόθεο, αλλά αποτελεί και μια συνοπτικότερη απόδοση της Θείας Λειτουργίας του Μεγάλου Βασιλείου. Τελείται κατά κανόνα όλο το χρόνο με εξαίρεση τις ημέρες που έχουν οριστεί να τελούνται οι άλλες Θείες Λειτουργίες.

Λειτουργική διαίρεση

Ορθόδοξη Λειτουργική
Θεία Λειτουργία
Θεία Λειτουργία του Χρυσοστόμου
Θεία Λειτουργία του Βασιλείου
Θεία Λειτουργία του Ιακώβου
Προηγιασμένη
Καθημερινές Ακολουθίες
Εσπερινός | Απόδειπνον | Μεσονυκτικό
Όρθρος | Ώρες
Ετήσιες Ακολουθίες
Ακάθιστος Ύμνος | Παράκληση
Μεγάλος Αγιασμός | Αρτοκλασία
Έκτακτες Ακολουθίες
Βάπτισμα | Χρίσμα | Γάμος
Χειροτονία | Ευχέλαιο
Μνημόσυνο | Μικρός Αγιασμός

Η Λειτουργική διαίρεση που σήμερα επικρατεί σε όλους τους τύπους Θείας Λειτουργίας ήταν μια διαμόρφωση η οποία προέκυψε κατά τη διάρκεια των πρώτων αιώνων της Εκκλησίας. Ο κύριος στόχος ήταν η κατάλληλη προετοιμασία των «νεοφώτιστων - κατηχουμένων» πιστών για το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας. Έτσι η Λειτουργική διαμόρφωση διαχωρίζεται σε 3 μέρη:

Προσκομιδή ή πρόθεση

Η προσκομιδή ή πρόθεση, αποτελεί το πρώτο κομμάτι της Θείας Λειτουργίας, την προετοιμασία και εισαγωγή και συμβολίζει τα χρόνια του Χριστού-Λόγου πριν την ενσάρκωσή του. Αυτή η ονομασία έχει δοθεί λόγω του μέρους (κόγχη του Αγίου Βήματος προς τα αριστερά της Αγίας Τράπεζας) επάνω στον οποίο προετοιμάζονται τα προσκομιζόμενα δώρα για το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας. Στην προσκομιδή λαμβάνουν χώρα:

  • Η είσοδος του Λειτουργού και η ένδυση των αμφίων του με τελετουργικό τρόπο
  • Λειτουργική προετοιμασία. Ο Λειτουργός με το διάκονο ετοιμάζουν τον Άρτο και τον Οίνο της Θείας Ευχαριστίας
  • Καιρός — Προκαταρκτικός διάλογος μεταξύ Λειτουργού και διακόνου

Λειτουργία των Κατηχουμένων

Αποτελεί το δημόσιο μέρος της Θείας λειτουργίας και συμβολίζει τη την ζωή του Κυρίου μεταξύ της ενσαρκώσεως και των παθών, όπως φαίνεται στους ψαλλόμενους ύμνους, τις ευχές και τις περικοπές της Αγίας Γραφής. Αποτελούνται από τα Άγια, μέσω των οποίων θα ανέβουν κατά την Λειτουργία των πιστών, στα Άγια των Αγίων, δηλαδή από την παρούσα ζωή, στην αιώνιο. Η ονομασία της Λειτουργίας των κατηχουμένων σήμερα ουσιαστικά εκλείπει, καθώς οι θύρες μετά την προσφώνηση του ιερέως δεν κλείνουν και επαφίεται στην θέληση του κατηχούμενου μέλους η παραμονή, αν και κάτι τέτοιο δεν επιτρέπεται.

Αρχή της Λειτουργίας είναι η εκφώνηση «Ευλογημένη η Βασιλεία του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος» και πέρας αυτής οι ευχές υπέρ των κατηχουμένων. Επίσης περιέχει τη μικρή είσοδο, τα αντίφωνα και τα ειρηνικά. Ενώ προς την περαίωσή της τα αναγνώσματα Αποστόλου και Ευαγγελίου, το κήρυγμα και την εκτενή δέηση.

  • Η έναρξη (Ευλογημένη η Βασιλεία...)
  • Μικρά Συναπτή
  • Τριπλό Αίτημα Ειρήνης (Ειρηνικά)
  • Η μεγάλη συναπτή (προσευχή) του ιερέως με απαντήσεις του χορού «Κύριε Ελέησον»
  • Οι τρεις στάσεις των αντιφώνων
    • Α’ στάση - Ψαλμός 102,
    • Β’ στάση - Ψαλμός 145,
    • Γ’ στάση - Μακαρισμοί (Kατά Ματθαίον, 5,1-12)
  • Η είσοδος με το Ευαγγέλιο (Μικρή Είσοδος)
  • Τα απολυτίκια και το κοντάκιο
  • Ο τρισάγιος ύμνος
  • Το προκείμενο και το αποστολικό ανάγνωσμα,
  • Τα Αλληλουάρια
  • Το ευαγγελικό ανάγνωσμα

Λειτουργία των Πιστών

Η Λειτουργία των πιστών παριστάνει το Μυστικό Δείπνο, τα πάθη του Κυρίου και την εκ νεκρών ένδοξή του ανάσταση και την ανάληψή του στους ουρανούς. Αυτό το μέρος είναι το πιο σπουδαίο διότι περιλαμβάνει και τη Θεία Ευχαριστία, δηλαδή το Μέγα και φρικτό μυστήριο της εκκλησίας.

Η Λειτουργία των πιστών ξεκινά με τους χερουβικούς ύμνους ή χερουβικά και ολοκληρώνεται με την απόλυση. Η τέλεση κατά σειρά περιέχει:

  • Ο χερουβικός ύμνος, με τη μεγάλη είσοδο προς το τέλος του για τη μεταφορά των τιμίων δώρων από την πρόθεση στην Αγία Τράπεζα
  • Η Μεγάλη Είσοδος (Είσοδος του Ευαγγελίου, συμβολίζει την πορεία του εκουσίου πάθους)
  • Οι αιτήσεις (Υπέρ υγείας, βοηθείας, ειρήνης, ειρηνικού τέλους της ζωής, κατά των πολέμων, των ασθενειών, λιμών)
  • Ο ασπασμός («Αγαπήσομεν Αλλήλους...»)
  • Το σύμβολο της Πίστεως (Πιστεύω εις ένα θεόν...)
  • Η αναφορά ( «Άγιος, Άγιος, Άγιος Κύριος Σαβαώθ» και το «Σε υμνούμεν…»)
  • Η επίκληση («Λάβετε Φάγετε...», «Πίετε Εξ Αυτού Πάντες...»)
  • Το μεγαλυνάριο της Υπεραγίας Θεοτόκου («Άξιόν εστί…»)
  • Τα Σα Εκ Των Σων (Προσφορά των πιστών στην Αγία Τριάδα της υπάρξεως, της διάνοιας και των αγαθών)
  • Η Κυριακή Προσευχή («Πάτερ ημών...»)
  • Τα Άγια («Πρόσχωμεν τα Άγια Τοις Αγίοις...»)
  • Το κοινωνικό («Αινείτε τον Κύριον», στίχος του ψαλμού 148).
  • Δίπτυχα (Ευχές υπέρ υγείας και αναπαύσεως των πιστών και των κεκοιμημένων αντίστοιχα)
  • Πρόσκληση προς τέλεσην της Θείας Ευχαριστίας (Μετά Φόβου...)
  • Θεία Ευχαριστία
  • Απόλυση Θείας Ευχαριστίας (Σώσον ο Θεός...)
  • Οπισθάμβωνος Ευχή
  • Οι ύμνοι της απολύσεως. («Είδομεν το φως» και ο ύμνος της απολύσεως «Δι'ευχών...  »)

Επίσης περιλαμβάνεται και κήρυγμα είτε μετά το Ευαγγέλιο, είτε πριν την Θεία Ευχαριστία.

Υποσημειώσεις

  1. Ιω.Καρμίρης «Τα Δογματικά και Συμβολικά μνημεία της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας», Τόμος Α΄, Αθήνα 1960, σελίς 20

Πηγές