Αλλαγές

Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση

Θεία Ευχαριστία

12 bytes προστέθηκαν, 10:38, 30 Μαΐου 2008
καμία σύνοψη επεξεργασίας
Η '''Θεία Ευχαριστία''', '''Θεία Κοινωνία''', '''Αγία Κοινωνία''' ή '''Θεία Μετάληψη''' είναι το σημαντικότερο μυστήριο της Εκκλησίας. Ο ιδρυτής της εκκλησίας [[Χριστός]], στο μυστικό δείπνο έδωσε την εντολή να τελείται το μυστήριο<ref>Ματθαίον ΚΣΤ΄ 26-28</ref>. Η Θεία Κοινωνία μεταλαμβάνεται συνήθως μετα μετά άρτου και οίνου, τα οποία μεταβάλλονται σε σώμα και αίμα Κυρίου. Ο μεταλαμβάνων τη Θεία Ευχαριστία συμμετέχοντας στο μυστήριο, συμμετέχει στο κοινό σώμα της εκκλησίας.
[[Image:Covered Vessels 2.jpg|right|thumb|250px]]
===Εμφάνιση και ρόλος στη Χριστιανική κοινότητα===
Στη χριστιανική εκκλησία του [[1ος αιώνας|1ου αιώνα]] ο όρος εὐχαριστία'' δεν είχε την ειδική έννοια που του αποδόθηκε αργότερα αλλά σήμαινε «απόδοση ευχαριστιών, ευγνωμοσύνη» αλλά και ευχαριστήρια [[προσευχή]] προς τον Θεό. <ref>[[s:Κατά Ματθαίον#ιε'|Ματθ. 15:36]]· [[s:Πράξεις των Αποστόλων#24|Πράξ. 24:3]]</ref> Στην [[Καινή Διαθήκη]] χρησιμοποιούνται οι όροι «κυριακόν δείπνον» και «κλάση του άρτου» για να περιγράψουν το τελετουργικό γεύμα που ο Ιησούς Χριστός έδωσε εντολή στους μαθητές του να τηρούν λέγοντας: «Τούτο ποιείτε είς τήνν τήν εμήν ανάμνησιν». <ref>[[s:Προς Κορινθίους Α'#11|1 Κορ. 11:20]]· [[s:Κατά Λουκάν#κβ'|Λουκ. 22:19]]· [[s:Κατά Λουκάν#κδ'|24:35]]· [[s:Πράξεις των Αποστόλων#2|Πράξ. 2:46]]</ref> Από τα τέλη του 1ου αιώνα, σύμφωνα με τη [[Διδαχή των Δώδεκα Αποστόλων]], φαίνεται ότι άρχισε να καθιερώνεται η ονομασία «ευχαριστία» με την τεχνική αυτή σημασία. <ref>[[s:Διδαχή των Δώδεκα Αποστόλων#9|Διδαχή 9:1, 5]]</ref> Προφανώς αυτό συνέβη καθώς οι προσευχές πριν από το αναμνηστικό δείπνο άρχιζαν συνήθως με τα λόγια: «Ευχαριστούμέν σοι, πάτερ ημών». <ref>[[s:Διδαχή των Δώδεκα Αποστόλων#9|Διδαχή 9:2, 3]]</ref>.
Κατά τα πρώτα αποστολικά χρόνια η Θεία Ευχαριστία αποτελούσε το κέντρο της λατρευτικής ζωής των Χριστιανών. Με αυτή συνδέονταν όλες οι άλλες λατρευτικές και πνευματικές εκδηλώσεις της εκκλησίας. Στη Θεία Ευχαριστία συμμετείχαν όσοι ήσαν [[Βάπτισμα (Χριστιανισμός)|βαπτισμένοι]], ενώ συνδυαζόταν με κοινή εστίαση των πιστών, τις λεγόμενες «αγάπες». Με βάση την [[Καινή Διαθήκη]]<ref>Πράξεις 12,12,17-21,18-Προς Ρωμαίους 16,5,23-Α΄Κορινθίους Α΄ Κορινθίους 16,19 κ.α.</ref> η Θεία Ευχαριστία τελείτο συνήθως σε ιδιωτικές κατοικίες. Το εκκλησιαστικό γεγονός τελούνταν με συμμετοχή όλων των πιστών της εκάστοτε τοπικής εκκλησίας, με εξαίρεση ορισμένων ιουδιαοχριστιανικών ομάδων τις Μικράς Ασίας. Η Θεία Ευχαριστία περιείχε «κλάση» του άρτου, την «ευλογία» του ποτηρίου αλλά και κατήχηση με ανάγνωση γραφών, προφητείες, προσευχές και ύμνους. Οι αγάπες κατά το β΄ αιώνα διαχωρίστηκαν απο από την Θεία Ευχαριστία λόγω καταχρήσεων που παρουσιάστηκαν.
Αρχικά τελείτο καθημερινώς τις απογευματινές ώρες. Ήδη όμως κατά τον 1ο αιώνα ξεχώριζε η τελούμενη Θεία Ευχαριστία της Κυριακής. Μάλιστα κατα κατά την Κυριακή τελούνταν δύο συνάξεις μια «εωθινή» και μια «εσπερινή» κατά την οποία και τελείτο η Θεία Ευχαριστία. Ο λόγος για τον οποίο όμως μεταφέρθηκε πρωί η σύναξη, σήμερα δε βρίσκει πειστικές εξηγήσεις. Επικράτησε η άποψη πως η κατηγορία του [[Πλίνιος|Πλινίου]] κατά των Χριστιανών ως «μυστική εταιρία» και ο διωγμός που εξαπέλυσε οδήγησε την εκκλησία να μεταθέσει στην «εωθινή» σύναξη της Κυριακής τη Θεία Ευχαριστία και εν συνεχεία να καθιερωθεί. Αυτό όμως τελικά δε φαίνεται αρκετά πειστικό, αφού αυτή η μεταφορά τελικά δεν απάλλασε απο απάλλασσε από τις όποιες υποψίες τους χριστιανούς, που συνέχισαν την τέλεσή της.
===Το λειτουργικό πλαίσιο της Θείας Ευχαριστίας===
Ο τρόπος τελέσεως της Θείας Ευχαριστίας κατά τον πρώτο αιώνα παραμένει σήμερα σχεδόν άγνωστος λόγω κυρίως «απόρρητης πειθαρχίας» (disciplina arcani) που επικρατούσε στους εκκλησιαστικούς κύκλους της εποχής, που είχαν μάλιστα οδηγήσει τους αντιπάλους και πολέμιους του χριστιανισμού σε δαιμονοποίηση του Ευχαριστιακού γεγονότος. Οι μόνες πληροφορίες που διαθέτουμε έχουν έμμεσο χαρακτήρα αναφορών, όπως οτι η λειτουργία που τελείτο είχε μέρη διδακτικό και μυστηριακό, εξού και οι κατηχούμενοι απαγορευόταν να παρακολουθήσουν. Σε μια προσπάθεια προς αυτή την κατεύθυνση μάλιστα ο H.Lietzmann<ref>Messe und Herrenmahl,Bohn</ref> θεωρεί πως πρέπει να γίνει μια διάκριση του Κυριακού δείπνου σε δύο τύπους, εκ των οποίων ο ένας ήταν δείπνος συναδελφώσεως και ενότητας των χριστιανών μεταξύ τους και προς τον Κύριο, ο δε άλλος ήταν μυστηριακός δείπνος σε ανάμνηση της θυσίας του Κυρίου. Έτσι ο πρωτος ταυτιζόταν προς τη συνεστίαση του Χριστού με του μαθητές του, που τελείτο απο από την πρώτη χριστιανική κοινότητα της Παλαιστίνης, ενώ ο δεύτερος με το μυστικό δείπνο και τελείτο απο από τις Ελληνικές κοινότητες των χριστιανών.
Κατά το 2ο αιώνα υπάρχει σχετική γραμματεία η οποία συνδυασμένα μας δίνει κάποιες πληροφορίες. Κατά το πρώτο μέρος απαγέλλονταν απαγγέλλονταν αναγνώσματα απο από προφητικά βιβλία της [[Παλαιά Διαθήκη|Παλαιάς Διαθήκης]] ή τους [[Ψαλμός|ψαλμούς]], πραγμοτοποιείτο κύρηγμα κήρυγμα του προεστώτος αλλά και η ανάγνωση ευχών. Ο [[Τερτυλλιανός]]<ref>De anima 9</ref> υπαινίσσεται και απαγγελία ψαλμών και ύμνων. Στο μυστηριακό μέρος κατά τον [[Ιουστίνος ο Μάρτυρας|Ιουστίνο]], έχουμε ασπασμό ειρήνης, προσφορά τιμίων δώρων και ολοκληρονώταν ολοκληρωνόταν με την Θεία Ευχαριστία. Το «σώμα» το προσέφερε ο [[Επίσκοπος|επίσκοπος]], ενώ το «αίμα» με το Άγιο ποτήριο ο [[Διάκονος|διάκονος]]. Το «σώμα» Κυρίου δύνατο να ληφθεί και μετά το πέρας της συνάξεως, όπως δύνατο να το λάβουν και όσοι δεν παρεβρίσκονταν παρευρίσκονταν στην ευχαριστιακή σύναξη. Επίσης ο Ιουστίνος αναφέρει «κράση» δηλαδή ανάμιξη ύδατος και οίνου. Οι πιστοί όταν λάμβαναν τον άρτο ήσαν ιδιαίτερα προσεκτικοί ώστε να μην πέσουν ψυχία, ενώ τηρείτο συγκεκριμένη στάση των χειρών κατά τη παράδοση, ήτοις ήτις το αριστερό χέρι σφιχτά κάτω απο το δεξί.
==Η Θεολογία της Θείας Ευχαριστίας==
Η Θεία Ευχαριστία αποτελεί το σπουδαιότερο μυστήριο της Εκκλησίας. Θεωρείται ότι αποτελεί πρόγευση των εσχάτων, της Βασιλείας του Θεού. Στο παρελθόν όλα τα υπόλοιπα μυστήρια τελούνταν μέσα στη Θεία Ευχαριστία, από τον 12ο αιώνα και μετά όμως άρχισαν να τελούνται χωριστά<ref>[http://www.oodegr.com/oode/dogmat1/ST2d.htm#11 Σεβ. Μητροπολίτου Περγάμου Ιω. Ζηζιούλα, Εκκλησιολογία]</ref>.
Στη Θεία Ευχαριστία ο άρτος και ο οίνος, με την ενέργεια του Αγίου Πνεύματος μετατρέπονται-μεταβάλλονται σε «σώμα» και «αίμα» Κυρίου. Κατά τον [[Ιγνάτιος Φιλαδελφείας|Ιγνάτιο Φιλαδελεφείας]] αποτελεί «φάρμακον αθανασίας, αντίδοτον του μη αποθανείν αλλά ζην εν Χριστώ Ιησού δια παντός». Επίσης αναφέρει «την «''την ευχαριστίαν σάρκα είναι του σωτήρος ημών Ιησού Χριστού, την υπερ ημών των αμαρτιών παθούσαν, εν τη χρηστότητι ο Πατήρ έγειρε»έγειρε''». Ο μεταλαμβάνων την θεία Ευχαριστία ενώνεται μυστικώς με τον ίδιο τον Ιησού Χριστό<ref>Κύριλλος Ιεροσολύμων, Κατήχησις Δ, 3</ref>. Ο λόγος που καλείται Θεία Ευχαριστία προκύπτει απο από δύο λόγους, αφενώς αφενός διότι ο Ιησούς Χριστός πρωτού τα παραδόσει παραδώσει Ευχαρίστησε τον Πατέρα και αφετέρου διότι είναι Ευχαριστία και εκ μέρους των πιστών <ref>Ιωάννης Χρυσόστομος. Ευχή αναφοράς της Θείας Λειτουργίας</ref>. Η Θεία Ευχαριστία κατά το ρηθέν του Ευαγγελιστή Ιωάννη αποτελεί για ένα ορθόδοξο το κέντρον της ζωής του<ref>Iωάννου ΣΤ΄, 53</ref>. Αυτή η λεγόμενη και «αναίμακτη» θυσία, προσφέρεται ως ιλαστήριος, ικετήριος, ευχαρίστήριος θυσία προς την πραγματική αναίμακτον σταυρική θυσία του Χριστού, υπέρ πάντων των Αγίων, εξαιρέτως υπέρ της Υπεραγίας Θεοτόκου, των κεκοιμημένων και ζώντων και εν ασθενείες, των οδοιπορούντων, υπέρ πάντων και πασών. Ο [[Ιωάννης ο Δαμασκηνός]] δε, χαρακτηρίζει τη μεταβολή ως ανερμήνευτον και ανεξερεύνητον<ref>Έκδοσις Ορθοδόξου Πίστεως Δ΄,13</ref>. Ο κάθε ορθόδοξος δε δύναται να μετέχει κατά βούληση αν δεν έχει προηγηθεί κάθαρση. Ο [[Ιωάννης ο Χρυσόστομος|ιερός Χρυσόστομος]] αναφέρει «...ο μεν γαρ εναγείς και ακάθαρτος ουδέ εν εορτή δίκαιος...ο δε καθαρός και δια μετανοίας ακριβούς αποσμηξάμενος και πλημελλήματα και εν εορτή και αεί δίκαιος...». Έτσι προ του «φοβερού βήματος του Χριστού» απαιτείται εξομολόγηση, μετάνοια και νηστεία.
== Η συχνότητα της Θείας Ευχαριστίας ==
[[Image:Chalice.jpg|right|150px|thumb|Το Άγιο Ποτήριον]]
Η συχνότητα της Θείας Ευχαριστίας στη χριστιανική πίστη αποτέλεσε ένα πολύ σημαντικό αίτιο θεολογικής διαμάχης κατά το 17ο αιώνα. Μέχρι τότε η ολοένα αυξανόμενη επιρροή των [[Προστεσταντισμός|Προτεσταντικών]] και Παπικών τάσεων, είχε σαν αποτέλεσμα μια διαφορετική θεολογική προσέγγιση στο θέμα της συχνότητας της Θείας Ευχαριστίας. Σε αυτή τη δύσκολη και ταραγμένη περίοδο οπού η ελλαδική εκκλησία και έθνος βρισκόταν υπό καθεστώς υποδούλωσης και οι προσυλητιστικές προσηλυτιστικές τάσεις και προσμίξεις διαφόρων αιρετικών αποχρώσεων εισέρχονταν και επηρέαζαν ολοένα και περισσότερο την ορθόδοξη θεολογική παράδοση, η μορφή των κολυβάδων κολλυβάδων πατέρων, προσηλωμένη στην [[Πατέρες της Εκκλησίας|πατερική]] [[Φιλοκαλία|φιλοκαλική]] παράδοση της ανατολής και τη θεολογία των μεγάλων πατέρων της, έδωσε μεγάλη μάχη στον επίμαχο τομέα. Το αποτέλεσμα αυτής της μάχης, μέσα από την απόδειξη της αδιάκοπης και αυθεντικής έκφρασης της αποστολικής παραδόσεως της ορθοδόξου πίστεως, τελικά επικράτησε μέσα από την τεκμηρίωση τόσο των ευαγγελικών και αποστολικών λόγων, όσο και των πατερικών κειμένων, παρά τις διώξεις, τις στερήσεις και τη διαρκή διαπόμπευση των υποστηρικτών της. Οι [[Κολυβάδες]] πατέρες προέταξαν την αναγκαιότητα της διαρκούς πνευματικής ετοιμασίας και της ανάγκης συχνής μεταλήψεως του σωτήριου μυστηρίου που παρέδωσε ο Ιησούς Χριστός εις ανάμνησην της θυσίας Του και τελικά επικράτησε στον ορθόδοξο βίο και πράξη, ως το απαραίτητο σωτηριώδες βήμα.
== Η Αγιογραφική ορολογία της Θείας Ευχαριστίας ως «''Κλάση του Άρτου''» ==
Κάποιες αιρετικές δοξασίες, με αιχμή τις δοξασίες που προσκείνται στην προτεσταντική εκκλησιαστική προσέγγιση, διαρκώς αμφισβητούν το κύρος του θεσμού της Θείας Ευχαριστίας, πως αυτό δεν αποτελεί μυστήριο, αλλά απλά μια αναμνηστική πράξη αγάπης, η οποία μάλιστα δε δύναται να αποχωρισθεί από τις [[Αγάπη|αγάπες]], δηλαδή ένα ευλογημένο καθιερωμένο γεύμα, μεταξύ των πιστών, σε αντιστοιχία με το μυστικό δείπνο. Η ορθόδοξη παράδοση βεβαίως, όπως και η καθολική απορρίπτει μια τέτοια ερμηνεία, ενώ στηρίζει μέσα από τος γραφές αλλά και την ιστορική και θεολογική παράδοση τον αρχαιότατο θεσμό αυτό. Χαρακτηριστική είναι η πραγματεία του Μητροπολίτη Περγάμου [[Ιωάννης Ζηζιούλας|Ιωάννη Ζηζιούλα]] «''Η ενότης της Εκκλησίας εν τη Θεία Ευχαριστία και τω Επισκόπω κατά τους τρεις πρώτους αιώνας''» η οποία καταδεικνύει με σαφή τρόπο, τις απόψεις που η ορθόδοξη εκκλησία ισχυρίζεται, πως ο όρος «''κλάση του άρτου''», σαφώς υπαινείσσεται υπαινίσσεται την τέλεση Θείας Ευχαριστίας, ως κάτι το διάφορο από τις αγάπες, οι οποίες μάλιστα από τον 2ο αιώνα ήδη είχαν διαχωρισθεί από το λατρευτικό γεγονός της [[Θεία Λειτουργία|Θείας Λειτουργίας]], που αποτελούσε το αυτό μυστήριο της Θείας Μεταλήψεως, ενεδυμένο ενδεδυμένος με αινετικό χαρακτήρα.
=== Η «''κλάση τού άρτου''» από τον Χριστό ===
12.398
επεξεργασίες

Μενού πλοήγησης