Άνοιγμα κυρίως μενού

OrthodoxWiki β

Ο Άγιος Ελευθέριος

Ο Άγιος Ελευθέριος είναι ιερομάρτυρας της Ορθοδόξου Εκκλησίας, που έζησε κατά τον 2ο αιώνα[1]. Υπήρξε Επίσκοπος Ιλλυρικού[2] και παρέδωσε με μαρτυρικό τρόπο τη ζωή του, μαζί με τη μητέρα του Ανθία[3][4]Ευανθία[5][6][7]). Η μνήμη του τιμάται στις 15 Δεκεμβρίου.

Ο ιερομάρτυς Ελευθέριος καταγόταν από τη Ρώμη, και καθώς από νεαρή ηλικία έμεινε ορφανός από πατέρα, ανατραφηκε με ευσέβεια από τη μητέρα του Ανθία, η οποία γνώρισε τον χριστιανισμό από μαθητές του αποστόλου Παύλου[8]. Ο Ελευθέριος διδάχθηκε τα ιερά γράμματα από τον επίσκοπο Ρώμης[9][10], ο οποίος τον κατέταξε στην τάξη των κληρικών, και σε ηλικία είσοσι ετών τον χειροτόνησε επίσκοπο του Ιλλυρικού. Ο Ελευθέριος εργάστηκε με αποστολική θέρμη και επέστρεψε πολλούς ανθρώπους στην πίστη του Χριστού. Όταν όμως το έμαθε αυτό ο ο αυτοκράτορας Αδριανός (117-138)[11], τον κάλεσε στη Ρώμη και όταν ο Ελευθέριος κήρυξε τον Χριστό ενώπιον του αυτοκράτορα, εκείνος διέταξε να τον υποβάλουν σε φρικτά μαρτύρια και στο τέλος να τον αποκεφαλίσουν. Όταν η μητέρα του Ανθία αγκάλιασε το νεκρό σώμα του γιου της, οι δήμιοι αποκεφάλισαν και αυτή και η μνήμη της τιμάται την ίδια ημέρα με του γιου της, στις 15 Δεκεμβρίου.

Απολυτίκιον, ήχος πλ. α΄. Τον συνάναρχον Λόγον.
Ιερέων ποδήρει κατακοσμούμενος, και αιμάτων τοις
ρείθροις επισταζόμενος, τω Δεσπότη σου Χριστώ μάκαρ ανέδραμες,
Ελευθέριε σοφέ, καθαιρέτα του Σατάν. Διό μη παύση πρεσβεύων,
υπέρ των πίστει τιμώντων, την μακαρίαν σου άθλησιν.

Υποσημειώσεις

  1. Μετά από σχετική έρευνα στους Συναξαριστές, προτιμήσαμε να ακολουθήσουμε την έκδοση του βίου που περιλαμβάνει ο Μητρ. Λεοντοπόλεως Ευστρατιάδης Σωφρόνιος στο έργο του Αγιολόγιον της Ορθοδόξου Εκκλησίας (Αποστολική Διακονία, Αθήνα 1935). Όπως αναφέρει στα προλεγόμενα της έκδοσης ο Ομότιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Ευάγγελος Θεοδώρου, ο Σωφρόνιος Ευστρατιάδης "διέπρεψεν όχι μόνον ως κληρικός...αλλά και ως επιστήμων ερευνητής ιδίως εις τους τομείς της Αγιολογίας, της Υμνολογίας και της Παλαιογραφίας και ως εξαίρετος συγγραφεύς αναρίθμητων μελετών" (Αγιολόγιον της Ορθοδόξου Εκκλησίας, σελ. δ΄). Καθώς θα ήταν υπέρβαση του σκοπού της παρούσης εγκυκλοπαίδειας κάθε απόπειρα συμβιβασμού των διαφόρων εκδόσεων του βίου του αγίου από τους συντάκτες, προτιμήσαμε την έκδοση αυτή επειδή δηλώνει σαφώς ότι γνωρίζει τα ιστορικά προβλήματα: "Οι Συναξαρισταί λέγουσιν, ότι ο Ανίκητος Ρώμης εχειροτόνησεν αυτόν, ότι η μήτηρ του παρά του Παύλου επέστρεψεν εις Χριστόν και επί Αδριανού ήθλησεν αλλ' αι εποχαί των τριών τούτων δεν συμβιβάζονται. Ο Παύλος εμαρτύρησεν επί Νέρωνος (54-68), ο Ανίκητος ην επίσκοπος Ρώμης τω 155-166 και ο Αδριανός εβασίλευσε τω 117-138" (Αγιολόγιον της Ορθοδόξου Εκκλησίας, σελ. 127). Στη συνέχεια του άρθρου, με υποσημειώσεις θα αναφερόμαστε σε κάποιες διαφοροποιήσεις που συναντήσαμε.
  2. Η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία είχε διαιρεθεί σε τέσσερεις μεγάλες γεωγραφικές και διοικητικές περιφέρειες, που ονομάζονταν Υπαρχίες, μία από τις οποίες ήταν η Υπαρχία Ιλλυρικού, η οποία εκτός άλλων περιλάμβανε σχεδόν όλη την Ελλάδα.
  3. Acta Sanctorum, Nov. Propylaeum, Synaxarium Ecclesiae Constantinopolitanae, σελ. 309.
  4. Halkin Francois, Bibliotheca Hagiographica Graeca (BHG), τόμ. 1, 3η έκδ., Bruxelles 1957, σελ. 174 [570d].
  5. Συμεών ο Μεταφραστής, Νέος Παράδεισος, ήτοι λόγοι διάφοροι και βίοι αγίων (μτφρ. Αγαπίου μοναχού), Ενετίησιν 1806, σελ. 260.
  6. PG 115,128
  7. Ζώτος Βασίλειος, Λεξικόν των αγίων Πάντων της ορθοδόξου εκκλησίας, εν Αθήναις 1904-1909, σελ. 421.
  8. Η φράση "από μαθητές του Αποστόλου Παύλου" αποτελεί εναρμόνιση του Σωφρόνιου Ευστρατιάδη καθώς οι περισσότεροι συναξαριστές αναφέρουν ότι "την εις Χριστόν πίστιν εδιδάχθη, προδιδαχθείσης υπό του μεγάλου Παύλου του αποστόλου" (π.χ. Acta Sanctorum, ό.π., σελ. 309).
  9. Τον επίσκοπο Ρώμης Κλήμεντα αναφέρει ο Ζώτος Βασίλειος στο Λεξικόν των αγίων Πάντων της ορθοδόξου εκκλησίας, ό.π.
  10. Τον επίσκοπο Ρώμης Ανίκητο αναφέρει ο Συμεών ο Μεταφραστής στο Νέο Παράδεισο, ό.π., σελ. 261. Ο Ανίκητος αναφέρεται και στην PG 115,128.
  11. Διαφορετική εναρμόνιση των βίων καταγράφεται στο: Τσολακίδης Δ. Χρήστος, Αγιολόγιο της Ορθοδοξίας, έκδ. 2η, εκδ. Χ.Δ. Τσολακίδη, Αθήνα 2001, σελ. 1109, όπου αναφέρεται ο αυτοκράτορας Σεπτίμιος Σεβήρος.

Πηγές

Οι αναφερόμενες στις υποσημειώσεις.