Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων του "Εκκλησιαστικά σκεύη"

Από OrthodoxWiki
Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση
μ (Πηγή: en, ro)
μ (interwiki mk)
 
(5 ενδιάμεσες εκδόσεις από 2 χρήστες δεν εμφανίζονται)
Γραμμή 1: Γραμμή 1:
'''Εκκλησιαστικά σκεύη''' αποκαλούνται τα σκεύη του Ναού, που είναι απαραίτητα για την τέλεση λατρευτικών αναγκών. Τα σκεύη αυτά είναι απαραίτητα στην εκκλησιαστική τελετουργική πράξη είτε λόγω των λατρευτικών αναγκών που επικράτησαν από την αρχαία εκκλησία, είτε λόγω της συμβολικής σημασίας τους τους, είτε λόγω απόδοσης πνευματικής κατάνυξης κατάνυξης.
+
[[Εκκλησιαστικά σκεύη]] ή '''Ιερά σκεύη''', ονομάζονται όλα εκείνα τα αντικείμενα που χρειάζονται για την τέλεση μιας εκκλησιαστικής ακολουθίας. Από την αρχαία εποχή, τα σκεύη αυτά ήταν κατασκευασμένα από διάφορα υλικά, όπως γυαλί, ξύλο, χαλκό, άργυρο, χρυσό<ref>Φειδάς Ιω. Βλάσιος, ''Εκκλησιαστική Ιστορία - Απ' αρχής μέχρι την Εικονομαχία'', τόμ. Α΄, 3η έκδ., Αθήνα 2002, σελ. 286.</ref> (και άλλα μέταλλα, όπως ορείχαλκο και κασσίτερο<ref>Αλεξάνδρου Αλέξανδρος, ''Η Εκκλησία Κύπρου κατά τη διάρκεια των δύο πρώτων αιώνων της Οθωμανικής κυριαρχίας'' (διδακτ. διατριβή), Θεσσαλονίκη 1995, σελ. 127.</ref>), καταβαλλόταν όμως προσπάθεια να ξεχωρίζουν από τα καθημερινής χρήσεως σκεύη και για το λόγο αυτό τα κοσμούσαν με κατάλληλες παραστάσεις για να εκφράζουν το συμβολισμό τους.
  
Κύρια τέτοια σκεύη-αντικείμενα, αποτελούν τα ''κεριά'' μαζί με τις ''Κανδήλες'' και τις ''Λυχνίες'', που ταυτόχρονα αποτελούσαν  για τους αρχαίους ναούς της Εκκλησίας και τα μοναδικά μέσα φωτισμού. Οι χριστιανοί κατά την περίοδο των διωγμών συγκεντρώνονταν για τη λατρεία του Θεού συνήθως τη νύχτα ή κατέφευγαν την ημέρα στις υπόγειες σκοτεινές κατακόμβες. Ο [[Ευαγγελιστής Λουκάς]] στο βιβλίο του «''Οι Πράξεις των Αποστόλων''»<ref>20/κ: 8</ref> γράφοντας για τον μέχρι μεσονυκτίου λόγο του [[Απόστολος Παύλος|Αποστόλου Παύλου]] στην Τρωάδα δεν παραλείπει να περιγράψει και τον φωτισμό του χώρου «''ήσαν δε λαμπάδες ικαναί εν τω υπερώω ου ήμεν συνηγμένοι''», ήτις πως ήταν επίσης λαμπάδες αρκετές στο υπερώο ήσαν συγκεντρωμένοι. Κατά το [[Βάπτισμα|Βάπτισμά]] τους όλοι οι νεοφώτιστοι χριστιανοί άναβαν λαμπάδες, για να φανερώσουν τον θείο φωτισμό, που έλαβαν και τη μεγάλη τους χαρά. Τα [[Θεοφάνεια]] και η [[Ανάσταση]] του Κυρίου, λόγω των λαμπρών φωτισμών που συνόδευαν τις μαζικές βαπτίσεις των ημερών αυτών, ονομάσθηκαν ''Φώτα'' και ''Λαμπρή''  αντίστοιχα.
+
Τα ''Ιερά Σκεύη'' που χρησιμοποιούνται για την τέλεση των διαφόρων [[Ιερά Μυστήρια|Ιερών Μυστηρίων]] και ιεροτελεστιών της Εκκλησίας είναι τα εξής<ref>Βλ. αρίθμηση στο: Στύλιος Κ. Ευθύμιος Επίσκοπος, ''Μικρό Χριστιανικό Λεξικό'', 2η έκδ., Αποστολική Διακονία, Αθήνα 1998, σελ. 175.</ref>:
  
Η φωτοχυσία του ναού συμβολίζει το ''θείο φως'' της παρουσίας του Θεού, που φωτίζει τις καρδιές όχι μόνο των νεοφώτιστων αλλά και όλων των χριστιανών. Ο Κύριος μέσω των λόγων του φανέρωσε αυτή τη μεγάλη αλήθεια για τον εαυτό Του με τα ακόλουθα λόγια «''Εγώ ειμι το φως του κόσμου''»<ref>Ιωάν.8/η: 12</ref>. Είναι  φως όχι μόνο λόγω της φωτεινής  διδασκαλίας Του, αλλά κυρίως λόγω της φωτεινής παρουσίας Του. Αυτό επιβεβαιώνεται κυρίως από τη θαυμαστή Μεταμόρφωσή Του, όπου «''έλαμψε το πρόσωπον αυτού ως ο ήλιος, τα δε ιμάτια αυτού εγένετο λευκά ως το φως''»<ref>Ματθ.17/ιζ: 2</ref>. Στο [[Σύμβολο της Πίστεως]] ο Υιός του Θεού παρουσιάζεται ως «''φως εκ φωτός''». Στην ακολουθία του Εσπερινού επίσης ο υμνογράφος παρουσιάζει τον Κύριο ως «''φως ιλαρόν''». Και οι χριστιανοί με τα [[Mυστήρια της Εκκλησίας]] και τον πνευματικό τους αγώνα μπορούν να δεχθούν το φως της χάριτος του Αγίου Πνεύματος και να το ακτινοβολούν με τη ζωή τους.
+
#Το [[Άγιο Ποτήριο]]: είναι το σκεύος που χρησιμοποιείται για τον καθαγιασμό των τιμίων Δώρων.
 +
#Το [[Άγιος Δίσκος|Άγιο Δισκάριο]]: ένας μικρός υπερυψωμένος δίσκος που χρησιμοποιείται για την προετοιμασία και την τέλεση της [[Θεία Ευχαριστία|Θείας Ευχαριστίας]].
 +
#Ο [[Αστερίσκος]]: είναι το σκεύος που τοποθετείται επάνω από το [[Άγιος Δίσκος|Άγιο Δισκάριο]] και συμβολίζει το Άστρο της [[Βηθλεέμ]].
 +
#Η [[Αγία Λαβίδα]]: είναι ένα κουτάλι με το οποίο ο [[Ιεροσύνη|Ιερέας]] μεταδίδει στους πιστούς τη ''Θ. Κοινωνία''.
 +
#Η [[Αγία Λόγχη]]: είναι το ''ιερό σκεύος'' που χρησιμοποιείται κατά την ετοιμασία της [[Πρόθεση|Προθέσεως]]. Είναι μεταλλική (15-20 εκ.) και συμβολίζει τη λόγχη με την οποία ό Ρωμαίος στρατιώτης εκέντησε την άχραντη πλευρά του Κυρίου.
 +
#Το [[Αγιο Αρτοφόριο]]: είναι το ''ιερό σκεύος'' μέσα στο οποίο διατηρείται η ''Θ. Κοινωνία'', για τις έκτακτες ανάγκες των πιστών (ασθένεια, επικείμενος θάνατος κ.λπ.). Υπάρχουν δύο τύποι: το ακίνητο, που βρίσκεται πάντα πάνω στην [[Αγία Τράπεζα]] και το κινητό, που χρησιμοποιείται για τη μεταφορά και μετάδοση της ''Θ. Κοινωνίας'' σε σπίτια, νοσοκομεία κ.λπ.
 +
#Το Μυροδοχείο: είναι το αντικείμενο που περιέχει [[άγιο Μύρο]] και χρησιμοποιείται κατά την τέλεση του μυστηρίου του βαπτίσματος.
 +
#Ο [[Σταυρός]] του Αγιασμού: είναι ένας μικρός [[σταυρός]] που χρησιμοποιείται για την τέλεση του [[Αγιασμός|αγιασμού]].
 +
#Ο [[Σταυρός]] της Ευλογίας: είναι ο [[σταυρός]] ευλογίας που χρησιμοποιεί ο [[επίσκοπος]] και ο [[πρεσβύτερος]].
 +
#Η [[Αγία Κολυμβήθρα]]: είναι το λειτουργικό σκεύος μέσα στο οποίο γίνεται το βάπτισμα των νηπίων, κατασκευασμένο από χαλκό ή ορείχαλκο, σε σχήμα κρατήρα.
 +
#Το [[Θυμιατό]]: είναι το ''ιερό σκεύος'' που χρησιμεύει για τη θυμίαση μέσα στο ναό κατά τη διάρκεια της λατρείας. Μέσα σε αυτό καίει το [[θυμίαμα]], μια αρωματική ουσία.
 +
#Το [[Ζέον]]: είναι το σκεύος της Εκκλησίας, απαραίτητο για την προετοιμασία της ''Θείας Κοινωνίας''. Μέσα στο μικρό αυτό μεταλλικό δοχείο μεταφέρεται ζεστό νερό (= ''ζέον ύδωρ''), το οποίο ο ιερέας χύνει μέσα στο [[Άγιο Ποτήριο]].
 +
#Το [[Αντιμήνσιο]]: είδος φορητού θυσιαστηρίου από ύφασμα, το οποίο φέρει διάφορες απεικονίσεις, υποκατάστατο της [[Αγία Τράπεζα|Αγίας Τράπεζας]], σε περιπτώσεις που η χρήση της δεν είναι δυνατή, π.χ. σε ιεροτελεστίες στην ύπαιθρο, σε στρατόπεδα, φυλακές κ.λπ.
 +
#Ο [[Σπόγγος]]<ref>Γεωργιάδης Βαρθολομαίος (Αρχιεπισκ. Κορινθίας), ''Επιτομή Λειτουργικής'', εκδ. 4η, εκδ. Βασ. Ρηγόπουλου,  1995 (c1909), σελ. 28.</ref>: είναι ένα μικρό σφουγγάρι το οποίο χρησιμοποιείται για το μάζεμα των μερίδων επάνω από το αντιμήνσιο, για τον καθαρισμό του [[Άγιο Ποτήριο|αγίου Ποτηριού]] και του [[Άγιος Δίσκος|δισκαρίου]].
  
Στην «''επί του όρους''» ομιλία ο Κύριος συμβουλεύοντας τους μαθητές Του αναφέρει χαρακτηριστικά  «''Υμείς εστε το φως του κόσμου.... ούτω λαμψάτω το φως υμών έμπροσθεν των ανθρώπων, όπως ίδωσιν υμών τα καλά έργα και δοξάσωσι τον πατέρα υμών τον εν τοις ουρανοίς''»<ref<Ματθ 5/ε: 14-16</ref>, ενώ οι άγιοι στην άλλη ζωή θα ομοιάσουν με τον Κύριο, θα γίνουν «''θεοί κατά χάριν''» γι αυτό και «''Τότε οι δίκαιοι εκλάμψουσιν ως ο ήλιος εν τη βασιλεία του πατρός αυτων''»<ref>Ματθ. 13/ιγ: 43</ref>. Το κερί, καθώς καίγεται, φωτίζει το περιβάλλον του. Έτσι και ο συνειδητός χριστιανός, όταν θυσιάζεται για την αγάπη του Θεού, φωτίζει τους συνανθρώπους του και τους δείχνει τον δρόμο της σωτηρίας. Όταν ο πιστός εισέρχεται στον ναό, πρέπει να ανάβει στο μανουάλι ένα κερί για τους  ζώντες κι ένα κερί για  τους τεθνεώτες συγγενείς και γνωστούς του. Το άναμμα του κεριού πρέπει πάντοτε να συνοδεύεται με λόγια προσευχής. Για τους ζώντες θα ζητάμε το έλεος και την προστασία του Θεού, ενώ για τους τεθνεώτες τη θεία ευσπλαχνία και αιώνια σωτηρία τους.
+
Κάθε σκεύος που έχει χρησιμοποιηθεί σε κάποια ακολουθία έστω και μια φορά, απαγορεύεται να επαναχρησιμοποιηθεί για μη λατρευτικό σκοπό<ref>Βεργωτής Γεώργιος, ''Λεξικόν Λειτουργικών και Τελετουργικών Όρων'', 3η έκδ. βελτιωμένη και επαυξημένη, Θεσσαλονίκη 1995, σελ. 198.</ref>. Τα ''Ιερά σκεύη'', φυλάσσονται εντός του ναού, σε έναν ειδικό χώρο που ονομάζεται [[σκευοφυλάκιο]].
 
 
Το αγνό κερί που παράγεται από παρθένες μέλισσες συμβολίζει την ανθρώπινη φύση του Χριστού η οποία προήλθε από την πάναγνη και παρθένο Μαριάμ. Το τρικέρι του [[Επίσκοπος|επισκόπου]] συμβολίζει την [[Αγία Τριάδα]], ενώ το δικέρι τις δύο φύσεις του Χριστού. Τα κεριά ή οι λαμπάδες που ανάβουμε στη Βάπτιση συμβολίζουν το πνευματικό φως που λαμβάνει ο νεοφώτιστος. Τα κεριά της [[Κηδεία|κηδείας]], του τάφου και των [[Μνημόσυνο|μνημοσύνων]] συμβολίζουν το φως του Χριστού, στο οποίο ευχόμεθα να εισέλθει ο αποθανών. Ο [[Πολυέλαιος]] συμβολίζει την θριαμβεύουσα Εκκλησία των Ουρανών. Τα ''κεριά'' ή τα ''κανδήλια'' του συμβολίζουν τους αγίους. Στις μεγάλες  γιορτές στις Ιερές Μονές σείουν τον Πολυέλαιο, για να φανερώσουν ότι και  οι άγιοι στα επουράνια συνεορτάζουν και συγχορεύουν με την επίγεια Εκκλησία του Χριστού.
 
 
 
 
 
== Υποσημειώσεις ==
 
  
 +
==Υποσημειώσεις==
 
<div style="font-size:85%; -moz-column-count:2; column-count:2;"><references /></div>
 
<div style="font-size:85%; -moz-column-count:2; column-count:2;"><references /></div>
  
==Πηγή==
+
==Βιβλιογραφία==
*«''Στοιχεία Ορθόδοξης Λατρείας''», Έκδοσις Ιεράς Μονής Παναγίας Παραμυθίας, Ρόδος
+
*Στύλιος Κ. Ευθύμιος Επίσκοπος, ''Μικρό Χριστιανικό Λεξικό'', 2η έκδ., Αποστολική Διακονία, Αθήνα 1998 (βλ. όλα τα σχετικά άρθρα).
 +
*Βεργωτής Γεώργιος, ''Λεξικόν Λειτουργικών και Τελετουργικών Όρων'', 3η έκδ. βελτιωμένη και επαυξημένη, Θεσσαλονίκη 1995 (βλ. όλα τα σχετικά άρθρα).
  
 
[[Κατηγορία:Εκκλησιαστικά σκεύη]]
 
[[Κατηγορία:Εκκλησιαστικά σκεύη]]
  
 
[[en:Liturgical objects]]
 
[[en:Liturgical objects]]
 +
[[mk:Литургиски садови]]
 
[[ro:Obiecte liturgice]]
 
[[ro:Obiecte liturgice]]

Τελευταία αναθεώρηση της 16:30, 26 Μαρτίου 2011

Εκκλησιαστικά σκεύη ή Ιερά σκεύη, ονομάζονται όλα εκείνα τα αντικείμενα που χρειάζονται για την τέλεση μιας εκκλησιαστικής ακολουθίας. Από την αρχαία εποχή, τα σκεύη αυτά ήταν κατασκευασμένα από διάφορα υλικά, όπως γυαλί, ξύλο, χαλκό, άργυρο, χρυσό[1] (και άλλα μέταλλα, όπως ορείχαλκο και κασσίτερο[2]), καταβαλλόταν όμως προσπάθεια να ξεχωρίζουν από τα καθημερινής χρήσεως σκεύη και για το λόγο αυτό τα κοσμούσαν με κατάλληλες παραστάσεις για να εκφράζουν το συμβολισμό τους.

Τα Ιερά Σκεύη που χρησιμοποιούνται για την τέλεση των διαφόρων Ιερών Μυστηρίων και ιεροτελεστιών της Εκκλησίας είναι τα εξής[3]:

  1. Το Άγιο Ποτήριο: είναι το σκεύος που χρησιμοποιείται για τον καθαγιασμό των τιμίων Δώρων.
  2. Το Άγιο Δισκάριο: ένας μικρός υπερυψωμένος δίσκος που χρησιμοποιείται για την προετοιμασία και την τέλεση της Θείας Ευχαριστίας.
  3. Ο Αστερίσκος: είναι το σκεύος που τοποθετείται επάνω από το Άγιο Δισκάριο και συμβολίζει το Άστρο της Βηθλεέμ.
  4. Η Αγία Λαβίδα: είναι ένα κουτάλι με το οποίο ο Ιερέας μεταδίδει στους πιστούς τη Θ. Κοινωνία.
  5. Η Αγία Λόγχη: είναι το ιερό σκεύος που χρησιμοποιείται κατά την ετοιμασία της Προθέσεως. Είναι μεταλλική (15-20 εκ.) και συμβολίζει τη λόγχη με την οποία ό Ρωμαίος στρατιώτης εκέντησε την άχραντη πλευρά του Κυρίου.
  6. Το Αγιο Αρτοφόριο: είναι το ιερό σκεύος μέσα στο οποίο διατηρείται η Θ. Κοινωνία, για τις έκτακτες ανάγκες των πιστών (ασθένεια, επικείμενος θάνατος κ.λπ.). Υπάρχουν δύο τύποι: το ακίνητο, που βρίσκεται πάντα πάνω στην Αγία Τράπεζα και το κινητό, που χρησιμοποιείται για τη μεταφορά και μετάδοση της Θ. Κοινωνίας σε σπίτια, νοσοκομεία κ.λπ.
  7. Το Μυροδοχείο: είναι το αντικείμενο που περιέχει άγιο Μύρο και χρησιμοποιείται κατά την τέλεση του μυστηρίου του βαπτίσματος.
  8. Ο Σταυρός του Αγιασμού: είναι ένας μικρός σταυρός που χρησιμοποιείται για την τέλεση του αγιασμού.
  9. Ο Σταυρός της Ευλογίας: είναι ο σταυρός ευλογίας που χρησιμοποιεί ο επίσκοπος και ο πρεσβύτερος.
  10. Η Αγία Κολυμβήθρα: είναι το λειτουργικό σκεύος μέσα στο οποίο γίνεται το βάπτισμα των νηπίων, κατασκευασμένο από χαλκό ή ορείχαλκο, σε σχήμα κρατήρα.
  11. Το Θυμιατό: είναι το ιερό σκεύος που χρησιμεύει για τη θυμίαση μέσα στο ναό κατά τη διάρκεια της λατρείας. Μέσα σε αυτό καίει το θυμίαμα, μια αρωματική ουσία.
  12. Το Ζέον: είναι το σκεύος της Εκκλησίας, απαραίτητο για την προετοιμασία της Θείας Κοινωνίας. Μέσα στο μικρό αυτό μεταλλικό δοχείο μεταφέρεται ζεστό νερό (= ζέον ύδωρ), το οποίο ο ιερέας χύνει μέσα στο Άγιο Ποτήριο.
  13. Το Αντιμήνσιο: είδος φορητού θυσιαστηρίου από ύφασμα, το οποίο φέρει διάφορες απεικονίσεις, υποκατάστατο της Αγίας Τράπεζας, σε περιπτώσεις που η χρήση της δεν είναι δυνατή, π.χ. σε ιεροτελεστίες στην ύπαιθρο, σε στρατόπεδα, φυλακές κ.λπ.
  14. Ο Σπόγγος[4]: είναι ένα μικρό σφουγγάρι το οποίο χρησιμοποιείται για το μάζεμα των μερίδων επάνω από το αντιμήνσιο, για τον καθαρισμό του αγίου Ποτηριού και του δισκαρίου.

Κάθε σκεύος που έχει χρησιμοποιηθεί σε κάποια ακολουθία έστω και μια φορά, απαγορεύεται να επαναχρησιμοποιηθεί για μη λατρευτικό σκοπό[5]. Τα Ιερά σκεύη, φυλάσσονται εντός του ναού, σε έναν ειδικό χώρο που ονομάζεται σκευοφυλάκιο.

Υποσημειώσεις

  1. Φειδάς Ιω. Βλάσιος, Εκκλησιαστική Ιστορία - Απ' αρχής μέχρι την Εικονομαχία, τόμ. Α΄, 3η έκδ., Αθήνα 2002, σελ. 286.
  2. Αλεξάνδρου Αλέξανδρος, Η Εκκλησία Κύπρου κατά τη διάρκεια των δύο πρώτων αιώνων της Οθωμανικής κυριαρχίας (διδακτ. διατριβή), Θεσσαλονίκη 1995, σελ. 127.
  3. Βλ. αρίθμηση στο: Στύλιος Κ. Ευθύμιος Επίσκοπος, Μικρό Χριστιανικό Λεξικό, 2η έκδ., Αποστολική Διακονία, Αθήνα 1998, σελ. 175.
  4. Γεωργιάδης Βαρθολομαίος (Αρχιεπισκ. Κορινθίας), Επιτομή Λειτουργικής, εκδ. 4η, εκδ. Βασ. Ρηγόπουλου, 1995 (c1909), σελ. 28.
  5. Βεργωτής Γεώργιος, Λεξικόν Λειτουργικών και Τελετουργικών Όρων, 3η έκδ. βελτιωμένη και επαυξημένη, Θεσσαλονίκη 1995, σελ. 198.

Βιβλιογραφία

  • Στύλιος Κ. Ευθύμιος Επίσκοπος, Μικρό Χριστιανικό Λεξικό, 2η έκδ., Αποστολική Διακονία, Αθήνα 1998 (βλ. όλα τα σχετικά άρθρα).
  • Βεργωτής Γεώργιος, Λεξικόν Λειτουργικών και Τελετουργικών Όρων, 3η έκδ. βελτιωμένη και επαυξημένη, Θεσσαλονίκη 1995 (βλ. όλα τα σχετικά άρθρα).