Άνοιγμα κυρίως μενού

OrthodoxWiki β

Αλλαγές

Χρήστης:Papyrus/Πηγές

1.091 bytes προστέθηκαν, 19:02, 12 Οκτωβρίου 2008
μ
καμία σύνοψη επεξεργασίας
'''Να λοιπόν ένα πρώτο μάθημα για τη χρήση πηγών'''.
Για να προλάβω το ερώτημα, να διευκρινίσω: άλλο πράγμα το επεξεργάσιμο ψηφιακό κείμενο ως πηγή και άλλο πράγμα τα σκαναρισμένα άρθρα και βιβλία στα οποία θα αναφερθώ και παρακάτω. Ασφαλώς και είναι δυνατό, να έχει γραφτεί ένα επιστημονικό άρθρο χωρίς καν να σηκωθεί ο συγγραφέας από το PC του. Αν έχει πρόσβαση σε οργανωμένες ψηφιακές βιβλιοθήκες, είναι σαν να επισκέπτεται το ίδιο το κτήριο της βιβλιοθήκης και ακόμα καλύτερα γιατί έχει στη διάθεσή του και ευρετήρια περιεχομένου! Όταν λοιπόν αναφέρω παραπάνω ότι «δεν «''δεν χρησιμοποιούν ευρέως διαδικτυακές πληροφορίες για τη στήριξη των κειμένων τους» τους''» εννοώ τα πληκτρολογημένα κείμενα και πληροφορίες που βρίσκονται ελεύθερα π.χ. σε format ''.html'' ή ''.txt'' αρχεία, πληροφορίες από ''blog'' κ.λπ.
Τέτοιες ψηφιακές πηγές του διαδικτύου δεν είναι συνετό να χρησιμοποιηθούν χωρίς έλεγχο και από εμάς. '''Η ανωνυμία για την οποία μιλήσαμε πιο πριν, δημιουργεί ένα επιπλέον πρόβλημα: είμαστε πολύ ...ανώνυμοι για να δώσουμε εμείς κύρος σε οποιαδήποτε ιστοσελίδα! Πρέπει υποχρεωτικά να συμβαίνει το αντίστροφο: η ιστοσελίδα θα πρέπει να έχει ήδη το αυξημένο κύρος ώστε να χρησιμοποιηθεί από εμάς''', και να δώσει έτσι μια αίσθηση αξιοπιστίας στο κείμενό μας. Δεν είμαστε το ίδιο με τον ειδικό επιστήμονα-συγγραφέα που τυχόν μας οδηγεί μέσα από το βιβλίο ή το άρθρο του σε κάποιες ιστοσελίδες. Στην περίπτωση αυτή, δίνει ο ίδιος κύρος σε αυτές, αφού μας «ενημερώνει» ότι είναι ελεγμένες από τον ίδιο. Εμείς όμως, ως ανώνυμοι, δεν μπορούμε να εγγυηθούμε σε κανέναν την αξιοπιστία του οποιουδήποτε.
Οι λόγοι για τους οποίους βλέπουμε η έντυπη βιβλιογραφία να μην χρησιμοποιεί συχνά παραπομπές σε δικτυακούς τόπους μπορεί να είναι πολλοί και χρειάζεται να τους σκεφτούμε καλά ως ανώνυμοι συντάκτες που είμαστε:
::'''1ον ''' ο κίνδυνος που εμπεριέχει η στήριξη εξ’ ολοκλήρου σε ψηφιακά κείμενα: δεν είναι απίθανο, όταν προσπαθήσει κάποιος αναγνώστης να επιβεβαιώσει τις πληροφορίες, να έχει αλλάξει η διεύθυνση του δικτυακού τόπου, ή να έχει καταργηθεί εντελώς, και το περιεχόμενο να μην είναι πλέον διαθέσιμο. Για το λόγο αυτό, ο ρόλος της αναφοράς τέτοιων τοποθεσιών είναι συνήθως βοηθητικός-συμπληρωματικός. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα των πατερικών κειμένων που είχε ανεβάσει το Πανεπιστήμιο Αιγαίου στη διεύθυνση [http://patrologia.ct.aegean.gr/PG_Migne/ http://patrologia.ct.aegean.gr/PG_Migne] η οποία εδώ και πολύ καιρό δεν λειτουργεί. Προφανώς, αν κάποιος είχε στηρίξει τις παραθέσεις του εκεί, θα είχε πρόβλημα.
::'''2ον ''' η εύκολη διόρθωση των κειμένων η οποία μπορεί να πραγματοποιηθεί ανά πάσα στιγμή εφόσον γίνει αντιληπτό ένα λάθος ή μια εσφαλμένη διατύπωση από τον υπεύθυνο του δικτυακού τόπου: υπάρχει πάντα ο φόβος να έχουν γίνει αλλαγές στις πληροφορίες που συλλέχτηκαν κάποτε. Για το λόγο αυτό άλλωστε, όταν γίνεται χρήση ψηφιακών πληροφοριών, καταγράφεται και η ημέρα επίσκεψης του συντάκτη στον ιστότοπο.
::'''3ον ''' η πιθανή έλλειψη υπευθυνότητας προς τους αναγνώστες, η οποία είναι μεγαλύτερη όσο περισσότερο «άγνωστος» και μη ειδικός είναι ο συντάκτης της ψηφιακής πληροφορίας: Ο συντάκτης αυτός είναι φυσικό να μην αισθάνεται αυξημένο το βάρος των υποχρεώσεών του απέναντι στους τυχόν αναγνώστες του, με αποτέλεσμα να μην έχει πρόβλημα να τροποποιήσει το περιεχόμενο και μάλιστα χωρίς να το αναφέρει, ή να αλλάξει τη διεύθυνσή του χωρίς να προβλέψει για ανακατευθύνσεις, ακόμη και να κλείσει τον ιστότοπό του αν θεωρήσει κάποια στιγμή το κόστος ή την κούραση μεγάλη. Για το λόγο αυτό οι περισσότερες διευθύνσεις που χρησιμοποιούνται από έγκυρα έντυπα, λειτουργούν κάτω από την "ομπρέλα" ενός εκπαιδευτικού οργανισμού, μιας ομάδας ειδικών, ενός γνωστού και ειδικού στο αντικείμενό του επιστήμονα κ.λπ. ώστε η ανάγκη αξιοπιστίας που απορρέει από τον τίτλο που φέρει ο δικτυακός τόπος να οδηγεί σε σεβασμό των επισκεπτών.
==Αίτια αυξημένης αξιοπιστίας του έντυπου κειμένου==
==Προβλήματα κακοπιστίας και σύγκριση ιστότοπων==
 
Ασφαλώς, τα προβλήματα του ψηφιακού κειμένου δεν σταματούν εδώ. Η προπαγάνδα και η κακοπιστία είναι φαινόμενα υπαρκτά. Η εμπειρία του καθενός από εμάς από το διαδίκτυο ίσως τον έχει φέρει μπροστά σε ανάλογα φαινόμενα: κατευθυνόμενη πληροφόρηση, στρατευμένοι συντάκτες, αλλοίωση κειμένων με αποσιωπήσεις, επιλεγμένες παραθέσεις αποκομμένες από το υπόλοιπο περιεχόμενο και νόημα.
Ένας πρόχειρος έλεγχος μιας ψηφιακής πηγής αγνώστων λοιπόν στοιχείων περιλαμβάνει μερικές αναγνώσεις κειμένων και κρίσεις:
:* Το κείμενο αποτελεί προσωπική άποψη και δηλώνεται;:* Στο κάτω μέρος των κειμένων υπάρχει κάποια αναφορά σε βιβλιογραφία;:* Υπάρχουν παραθέσεις που επιβεβαιώνουν τη χρήση της βιβλιογραφίας;:* Υπάρχουν αναφορές «κάποτε ο τάδε είπε», ο «δείνα έγραψε», «όλοι οι ειδικοί πιστεύουν», «είναι σε όλους γνωστό» χωρίς αυτό να τεκμηριώνεται;:* Είναι το κείμενο επιθετικό, εριστικό;
Μία ανώνυμη διαδικτυακή πηγή, η οποία γράφει πράγματα που πρωτίστως δεν συγκρούονται σε ακραίο βαθμό με την κοινή λογική, θα μπορούσε να θεωρηθεί αξιόπιστη όταν χρησιμοποιεί πάντα βιβλιογραφία γραμμένη από ειδικούς στο αντικείμενο συγγραφείς, με αναφορές σε αυτήν σε υποσημειώσεις και παραπομπές. Ένας δειγματοληπτικός έλεγχος κάποιων από τις αναφορές αυτές είναι απαραίτητος όμως, πριν αρχίσουμε σταδιακά να εμπιστευόμαστε το περιεχόμενο. Εκτυπώνουμε 2-3 διαφορετικά κείμενα και επιλέγουμε να εξετάσουμε κάποιες από τις αναφερόμενες υποσημειώσεις (πηγαίνοντας σε μια βιβλιοθήκη ή σε ένα μεγάλο βιβλιοπωλείο). Προφανώς, αν βρούμε ότι στην πραγματικότητα, πολλές από αυτές είναι ανύπαρκτες ή γράφουν πράγματα εντελώς διαφορετικά, τότε η πηγή μας έχει πρόβλημα. Δεν χρειάζεται βέβαια να υπερβάλουμε: ακόμα και σε βιβλία υπάρχει περίπτωση να γράφεται λάθος αριθμός σελίδας, ή να υπάρχει κάποιο ορθογραφικό λάθος. Αρκεί να μην γίνεται αυτό συστηματικά και με συνειδητή αλλοίωση του περιεχομένου, γεγονός που δείχνει παραπληροφόρηση.
==Έγκυρες ψηφιακές πηγές==
Αν παρατηρήσουμε τις μεθόδους που ακολουθούν μεγάλοι οργανισμοί με σκοπό να διαδώσουν την επιστημονική πληροφόρηση στο ευρύ κοινό, βλέπουμε συχνά, ότι δεν ψηφιοποιούν απλώς υπάρχοντα κείμενα με διαδικασία αναγνώρισης κειμένου (''OCR''), αλλά εγγυώνται για το περιεχόμενο του κάθε εντύπου, ψηφιοποιώντας το και σε μορφή εικόνας, παρ' όλο που αυτό δημιουργεί τεράστιες ανάγκες σε αποθηκευτικό χώρο. Αυτό έχει κάνει και η Google, και πολλές βιβλιοθήκες οι οποίες παρέχουν υπεύθυνα πληροφόρηση στο κοινό ή σε φοιτητές. Αυτή η περίπτωση ψηφιακής πληροφόρησης είναι περισσότερο ασφαλής, καθώς οι σελίδες κειμένου παρουσιάζονται ως φωτογραφία και κάνουν τον αναγνώστη να αισθάνεται περισσότερο σίγουρος για την αυθεντικότητα του περιεχομένου. Δυστυχώς, τις περισσότερες φορές, αυτά τα δεδομένα προσφέρονται επί πληρωμή στο ευρύ κοινό. Αν παρέχονται πλήρη και δωρεάν, αυτό γίνεται για ερευνητικούς σκοπούς και μόνο σε φοιτητές ή εκπαιδευτικό προσωπικό, στους οποίους δίνονται και κωδικοί πρόσβασης.
Αν παρατηρήσουμε τις μεθόδους που ακολουθούν μεγάλοι οργανισμοί με σκοπό να διαδώσουν την επιστημονική πληροφόρηση στο ευρύ κοινό, βλέπουμε συχνά, ότι δεν ψηφιοποιούν απλώς υπάρχοντα κείμενα με διαδικασία αναγνώρισης κειμένου (OCR), αλλά εγγυώνται για το περιεχόμενο του κάθε εντύπου, ψηφιοποιώντας το και σε μορφή εικόνας, παρ' όλο που αυτό δημιουργεί τεράστιες ανάγκες σε αποθηκευτικό χώρο. Αυτό έχει κάνει και η Google, και πολλές βιβλιοθήκες οι οποίες παρέχουν υπεύθυνα πληροφόρηση στο κοινό ή σε φοιτητές. Αυτή η περίπτωση ψηφιακής πληροφόρησης είναι περισσότερο ασφαλής, καθώς οι σελίδες κειμένου παρουσιάζονται ως φωτογραφία και κάνουν τον αναγνώστη να αισθάνεται περισσότερο σίγουρος για την αυθεντικότητα του περιεχομένου. Δυστυχώς, τις περισσότερες φορές, αυτά τα δεδομένα προσφέρονται επί πληρωμή στο ευρύ κοινό. Αν παρέχονται πλήρη και δωρεάν, αυτό γίνεται για ερευνητικούς σκοπούς και μόνο σε φοιτητές ή εκπαιδευτικό προσωπικό, στους οποίους δίνονται και κωδικοί πρόσβασης.  Όσον αφορά πάντως στην ελεύθερη πρόσβαση σε σκαναρισμένες σελίδες και κείμενα, η πιο συνηθισμένη πρακτική είναι να παρέχονται δωρεάν, μόνο όταν δεν υπάρχουν ζητήματα πνευματικών δικαιωμάτων, πράγμα που συνήθως συμβαίνει σε παλιά έντυπα πολλών δεκαετιών. Στα ελληνικά υπάρχει το εξαιρετικό έργο «Ανέμη» με χιλιάδες ψηφιοποιημένα, σπάνια βιβλία. Πως αλλιώς θα μπορούσε το ευρύ κοινό να αποκτήσει πρόσβαση (έστω και μόνο για on-line διάβασμα), στο τεράστιο έργο του ''Κωνσταντίνου Οικονόμου του εξ Οικονόμων, [http://anemi.lib.uoc.gr/php/pdf_pager.php?filename=/var/www/tkl-portal-neo//metadata/8/b/6/attached-metadata-91-0000009/242944_02.pdf&lang=en&pageno=1&pagestart=1&width=840.96%20pts&height=595.2%20pts&maxpage=476 ''Περί των Ο΄ ερμηνευτών της Παλαιάς Θείας Γραφής''].
Σαφώς βέβαια, υπάρχουν και πληροφορίες που παρέχονται μόνο σε μορφή ψηφιακού κειμένου χωρίς ψηφιοποίηση της εικόνας, αλλά προς το παρόν, οι εξαιρετικά έγκυρες πηγές δεν είναι τόσο πολλές και ούτε δωρεάν. Κάποιες συνδρομητικές ψηφιακές βιβλιοθήκες προσφέρουν τα βιβλία τους σε μορφή επεξεργάσιμου κειμένου (η ''NetLibrary'' και η ''Questia''. Εδώ, [http://www.questia.com/read/4616393?title=Chapter%20VI%3a%20Ph%C3%86stos%2c%20Hagia%20Triada%2c%20and%20Eastern%20Crete δείγμα της μορφής που έχουν τα ψηφιοποιημένα βιβλία που διαθέτει]). Άλλα τέτοια παραδείγματα είναι η εγκυκλοπαίδεια Britannica που επίσης μεγάλο μέρος του περιεχομένου της το προσφέρει σε συνδρομητές και το έργο «Oxford «''Oxford Reference Online» Online''» (http://www.oxfordreference.com/pub/views/home.html) το οποίο παρέχει το σύνολο σχεδόν των έγκυρων λεξικών της Οξφόρδης σε ψηφιακά επεξεργάσιμη μορφή. Τέτοιες περιπτώσεις ιστότοπων, αποτελούν έγκυρες πηγές, αναγνωρισμένες διεθνώς και η χρήση τους είναι πάντα ασφαλής.
==Συμπερασματικά==
:* Η ανωνυμία αποτελεί ουσιαστικό πρόβλημα στην εγγύηση της αξιοπιστίας μας προς τους άλλους.
:* Αυτό αντισταθμίζεται μόνο με τη χρήση έγκυρων πηγών.
'''Κατά σειρά εγκυρότητας, καλό θα ήταν να χρησιμοποιούνται ως πηγές αρθρογραφίας τα εξής:'''
::'''1ο''' Η σχετική με το αντικείμενο, έντυπη επιστημονική βιβλιογραφία (έστω και σκαναρισμένη και ψηφιοποιημένη στο διαδίκτυο όπως η βιβλιοθήκη [http://anemi.lib.uoc.gr/?dtab=m&search_type=simple&search_help=&display_mode=&wf_step=init&show_hidden=0&number=10&keep_number=10&cclterm1=&cclterm2=&cclterm3=&cclterm4=&cclterm5=&cclterm6=&cclterm7=&cclterm8=&cclfield1=&cclfield2=&cclfield3=&cclfield4=&cclfield5=&cclfield6=&cclfield7=&cclfield8=&cclop1=&cclop2=&cclop3=&cclop4=&cclop5=&cclop6=&cclop7=&isp=&search_coll[metadata]=1&&stored_cclquery=&skin=&rss=0&lang=el&ioffset=1&offset=1 Ανέμη]) ή τα κείμενα της Ορθόδοξης Παράδοσης εφόσον μιλάμε για Ορθόδοξη Θεολογία.
::'''2ο''' Γενικές εγκυκλοπαίδειες σε ψηφιακή ή έντυπη μορφή, κυρίως αυτές που έχουν μακρά εκδοτική παράδοση.
'''Αν δεν μπορούμε να βρούμε από αλλού πληροφορίες, θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε και τα εξής:'''
::'''1ο''' Κείμενα αγνώστων συντακτών, εφόσον όμως αυτά δημοσιεύονται σε αναγνωρισμένους ιστότοπους. Π.χ. Εκκλησία της Ελλάδας, Οικουμενικό Πατριαρχείο, Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, γνωστές εφημερίδες, ιστότοπους περιοδικών που δημοσιεύουν δωρεάν μέρος από το περιεχόμενό τους, επίσημα κρατικά ή δημοτικά πνευματικά ιδρύματα κ.λπ. Υποχρεωτική και πάλι είναι η χρήση ημερομηνίας επίσκεψης του ιστότοπου και αν είναι δυνατό, η αποθήκευση ή εκτύπωση των κειμένων, ώστε να τα έχουμε διαθέσιμα για κάθε ενδεχόμενο.
'''Τέλος, δεν είναι δυνατόν να αποτελέσουν πηγή πληροφοριών για αρθρογραφία, σε καμία απολύτως περίπτωση, κείμενα αγνώστων - μη ειδικών στο αντικείμενο συντακτών, χωρίς καμία τεκμηρίωση και χωρίς την κάλυψη που παρέχει κάποιος αναγνωρισμένος φορέας (π.χ. προσωπικά blog ή άλλες ιστοσελίδες με χύμα κείμενα)'''. Το διαδίκτυο υποφέρει κυριολεκτικά από αυτή τη νοοτροπία, προσωπικές απόψεις να αξιώνουν βαρύτητα και εγκυρότητα. Αμέτρητες είναι οι φορές που τέτοια κείμενα αποδεικνύονται παντελώς ανυπόστατα, προϊόντα φαντασίας ή προπαγάνδας.
'''Κάθε ανώνυμος συντάκτης θα πρέπει να επιδιώκει μέσα από τα κείμενά του να δώσει βαρύτητα όχι στο τι γράφει, αλλά ποιος το λέει αυτό που γράφει.'''
4.720
επεξεργασίες