Εβιωναίοι

Εβιωναίοι ή Εβιωνίτες αποκαλούνταν τα μέλη ιουδαιοχριστιανικής αιρέσεως του 2ου αιώνα, που δρούσε στην ανατολική όχθη του Ιορδάνη. Σαφή άποψή για την ονομασία τους δεν έχουμε, αν και εικάζουμε ότι προήλθε ένεκα του εγκρατιτικού βίου τους και της πενίας μέσα στην οποία ζούσαν. Σύμφωνα με τη διδασκαλία τους αποτελούσαν μείγμα ιουδαϊκών και χριστιανικών δοξασιών. Υπολείμματά τους ανευρίσκουμε μέχρι και τον 5ο αιώνα.

Ονομασία και διδασκαλία

Την ονομασία Εβιωνίτες πρώτη φορά την ανευρίσκουμαι στο έργο του Ειρηναίου κατά Αιρέσεων και εν συνεχεία και σε άλλους συγγραφείς όπως ο Τερτυλλιανός και ο Ωριγένης. Οι μεταγενέστεροι ιστορικοί είναι φανερό πως αγνοούσαν την προέλευση του ονόματος και υπέθεσαν πως αυτή προερχόταν από πρόσωπο το οποίο αποκαλείτο Εβιών. Η λέξη Εβιών όμως είναι εβραϊκή και σημαίνει το φτωχό. Ο λόγος που τους απέδωσαν την ονομασία είναι άγνωστος, αλλά ερευνητές εικάζουν ως αυτό τους αποδόθηκε είτε λόγω ταπεινότητός τους, είτε λόγω της ένδειας που περιέπεσαν μετά τη φυγή από τα Ιεροσόλυμα το 70, είτε το πιθανότερο, το οποίο και αναφέρει ο Ειρηναίος, εκ της κατακρίσεως του πλούτου και της εγκράτειας στην τροφή. Εκ του Ειρηναίου επίσης συνάγουμε πως το όνομά τους είχε ήδη περιέλθει σε χρήση περίπου από το 150.

Επιρροές

Ο καθηγητής Σωτήριος Δεσπότης σημειώνει: «Ο χαμένος συνδετικός κρίκος μεταξύ χριστιανισμού και ισλάμ είναι, σύμφωνα με αρκετούς ερευνητές ο Ιουδαιοχριστιανισμός, ο οποίος από τον αγ. Επιφάνιο Σαλαμίνος χαρακτηρίστηκε ως μία από τις 80 τότε γνωστές αιρέσεις (Πανάριον 374-377): οι Ναζηραίοι ομολογούσαν τον Ιησού ως υιό του Θεού, ζούσανε όμως σύμφωνα με τα μωσαϊκά έθιμα. Οι ιουδαιοχριστιανοί, και κυρίως οι Εβιωνίτες (οι πτωχοί του Θεού) και οι βαπτιστές σαβαίοι, οι οποίοι θεωρούσαν το Χριστό ως άνθρωπο εξ ανθρώπων Μεσσία εγκαταστάθηκαν στην αραβική χερσόνησο και μάλιστα στη Μεδίνα. Σημειωτέον ότι το ιουδαιοχριστιανικό ρεύμα επιβιώνει μέχρι σήμερα στην Αφρική και στις Ινδίες. Οι Αιθίοπες μονοφυσίτες, οι οποίοι διακρίνονται για την ευλάβεια και την πίστη τους στις παραδόσεις τιμούν την κιβωτό του Μωυσή (ταβότ), χρησιμοποιούν μια σημιτική λειτουργική γλώσσα, ψέλνουν ψαλμούς με τη συνοδεία τυμπάνων και σαλπίγγων, έχουν καθιερώσει μαζί με τη βάπτιση την περιτομή, τιμούνε το Σάββατο, και έχουν αντίστοιχες διαιτητικές συνήθειες (απαγόρευση χοιρινού). Στη νότια Ινδία ζούνε 70.000 χριστιανοί Tekkumbgam ή Southist οι οποίοι έφθασαν εκεί στην Κεραλά από τη Συρία η Μεσοποταμία το 345 υπό την ηγεσία ενός Θωμά από την Κανά ή Χαναάν. Ομολογούν τον Ιησού ως το Μεσσία των Ιουδαίων.

Πηγές

• Κωνσταντίνος Σκουτέρης, "Ιστορία Δογμάτων", τ. Α΄, Αθήνα 1998.
• λήμμα "Εβιωναίοι" ΘΗΕ, τόμος 5, Μαρτίνος, Αθήνα 1962-1968.
• Βλάσιος Φειδάς, "Εκκλησιαστική Ιστορία", τ. Α΄, Διήγηση, Αθήνα 2002.
• Βασίλειος Στεφανίδης, "Εκκλησιαστική Ιστορία", Παπαδημητρίου, Αθήνα 1959.
• Παναγιώτης Χρήστου, "Ελληνική Πατρολογία", Κυρομάνος, Θεσσαλονίκη 2005