Δογματική

Από OrthodoxWiki
Αναθεώρηση ως προς 18:07, 25 Αυγούστου 2009 από τον Papyrus (Συζήτηση | Συνεισφορά) (Περιεχόμενο - Σχέση προς τους άλλους κλάδους της Θεολογίας)
Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση

Με τον όρο Δογματική, προσδιορίζουμε το γνωστικό αντικείμενο του συστηματικού κλάδου της Θεολογίας, το οποίο εξετάζει και παρουσιάζει με συστηματικό τρόπο όλες τις αλήθειες της πίστεως, οι οποίες αποκαλύφθηκαν από τον Τριαδικό Θεό στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού, φυλάσσονται από την Εκκλησία και διδάσκονται από αυτήν[1][2].

Η Δογματική, οφείλει το όνομα της στον Βικέντιο Δαμοδό[3], ο οποίος εισήγαγε στον ελληνικό χώρο τον όρο Δογματική Θεολογία, προσθέτωντας ότι "Δογματική είναι εκείνη η οποία αληθινά είναι η θεολογία, η οποία δηλαδή εξετάζει τα περί πίστεως και τα δόγματα, όπου φυλάττει η Εκκλησία"[4].

Περιεχόμενο - Σχέση προς τους άλλους κλάδους της Θεολογίας

Θα ήταν χρήσιμο, εξαρχής να αποσαφηνιστεί ότι η Δογματική δεν έχει σχέση με την έννοια του Δογματισμού. Ο δογματισμός δηλώνει ιδεοληψία, και είναι μια εκτροπή η οποία μπορεί να σχετίζεται με οποιονδήποτε τομέα της ανθρώπινης ζωής και λειτουργίας, όπως με την επιστήμη ή την πολιτική[5]. Στον τομέα της Θεολογίας, ο δογματισμός έχει ασφαλώς αρνητικό περιεχόμενο και εκδηλώσεις του αφορούν τον φονταμενταλισμό, τον φανατισμό, τον ευσεβισμό, τη μετατροπή της Εκκλησίας σε σωματειακές κοινότητες ή σε πολιτικοθρησκευτικό κίνημα[6]. Η δογματική θεολογία της Εκκλησίας είναι ελεύθερη αποδοχή και ζωντανό βίωμα, και όχι ιδεοληψία, άρα οφείλει να χρησιμοποιεί την πειθώ[7]. Βεβαίως, κάθε συντηρητικός ή αγωνιστικός πιστός, δεν πρέπει να θεωρείται δογματικός· θα μπορούσαμε χαρακτηριστικά να πούμε ότι ο μεν, είναι έτοιμος να θυσιαστεί από αγάπη για τους άλλους και για την πίστη του, ενώ ο δε, προτιμά να θυσιάζει τους άλλους στο βωμό της ιδεολογίας του[8].

Η Δογματική Θεολογία, ως έννοια που διατηρεί απόσταση από τον δογματισμό, οφείλει όχι μόνο να γνωρίζεται αλλά και να βιώνεται ώστε να μην καταντά ιδεολογία. Ο Κλήμης Αλεξανδρείας, ο Θεοδώρητος, ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, διαρκώς επαναλαμβάνουν ότι "ούτε η γνώσις άνευ πίστεως, ούτε η πίστις ανευ γνώσεως", το οποίο σημαίνει ότι το λογικό του ανθρώπου δεν υποδουλώνεται στην πίστη, αλλά αντιθέτως, "διά της βιώσεως του περιεχομένου της πίστεως σχηματίζει...περί αυτού αδίστακτον βεβαιότητα"[9]. Επιπλέον, η απουσία δογματισμού από την Δογματική Θεολογία οφείλει να οδηγεί στην αναγνώριση ότι, η αποκεκαλυμμένη θεία αλήθεια η οποία αποτελεί και το αντικείμενό της, δεν μπορεί να αποτελεί μια στατική πραγματικότητα, αλλά ως ζωή και χορηγός ζωής, βρίσκεται σε συνεχή κίνηση ως προς τον τρόπον κατανόησης και εξοικείωσης από την μεριά του πιστού[10].

Ιστορικά στοιχεία

Υποσημειώσεις

  1. Καρμίρης Ιωάννης, "Δογματική", Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια (ΘΗΕ), τόμ. 5, εκδ. Μαρτίνος Αθ., Αθήνα 1964, στ. 136.
  2. Ξεξάκης Γ. Νικόλαος, Προλεγόμενα εις την Ορθόδοξον Δογματικήν, Αθήνα 2000, σελ. 35-36.
  3. Κεφαλλονιά 1700-1752. Θεολόγος και Φιλόσοφος, πρόδρομος του λεγόμενου Νεοελληνικού Διαφωτισμού ("Βικέντιος Δαμοδός", άρθρο στο: Μεταλληνός Δ. Γεώργιος, Παράδοση και αλλοτρίωση, τομές στην πνευματική πορεία του νεώτερου ελληνισμού κατά τη Μεταβυζαντινή περίοδο, Δόμος, Αθήνα 1994, σελ. 45).
  4. Ξεξάκης, Προλεγόμενα..., ό.π., σελ. 36, υποσημ. #2.
  5. Ματσούκας Α. Νίκος, Ιστορία της Φιλοσοφίας, 7η έκδ., Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 2001, σελ. 41-42.
  6. Μπέγζος Μάριος, Θεοκρατία ή δημοκρατία, μελέτες κοινωνιολογίας της θρησκείας, Γρηγόρης, Αθήνα 2005, σελ. 250-251.
  7. Ματσούκας, Ιστορία της Φιλοσοφίας, ό.π., σελ. 41.
  8. Ματσούκας Α. Νίκος, Θεολογία κτισιολογία εκκλησιολογία κατά τον Μέγαν Αθανάσιον, Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 2001, σελ. 240.244.
  9. Τρεμπέλας Ν. Παν., Δογματική της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας, τόμ. Α΄, 3η έκδ., Ο Σωτήρ, Αθήνα 1997, σελ. 12-13.
  10. Ξεξάκης, Προλεγόμενα..., ό.π., σελ. 37.

Βιβλιογραφία

  • Καρμίρης Ιωάννης, "Δογματική", Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια (ΘΗΕ), τόμ. 5, εκδ. Μαρτίνος Αθ., Αθήνα 1964, στ. 135-142.
  • Ξεξάκης Γ. Νικόλαος, Προλεγόμενα εις την Ορθόδοξον Δογματικήν, Αθήνα 2000, σελ. 35-48.
  • Τρεμπέλας Ν. Παν., Δογματική της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας, τόμ. Α΄, 3η έκδ., Ο Σωτήρ, Αθήνα 1997, σελ. 1-65.