https://el.orthodoxwiki.org/index.php?title=%CE%94%CE%BF%CE%B3%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE&feed=atom&action=historyΔογματική - Ιστορικό εκδόσεων2024-03-29T10:33:31ZΙστορικό αναθεωρήσεων για αυτή τη σελίδα στο wikiMediaWiki 1.30.0https://el.orthodoxwiki.org/index.php?title=%CE%94%CE%BF%CE%B3%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE&diff=17904&oldid=prevPapyrus στις 17:54, 11 Μαρτίου 20102010-03-11T17:54:04Z<p></p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr style="vertical-align: top;" lang="el">
<td colspan="2" style="background-color: white; color:black; text-align: center;">← Παλαιότερη αναθεώρηση</td>
<td colspan="2" style="background-color: white; color:black; text-align: center;">Αναθεώρηση της 17:54, 11 Μαρτίου 2010</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l35" >Γραμμή 35:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Γραμμή 35:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Σύμφωνα με τον ''Ιωάννη Καρμίρη''<ref>Βλ. ''ΘΗΕ'', τόμ. 5 (1964), στ. 138-142.</ref>, η μακρά ιστορία της ''Δογματικής'' μπορεί να διαιρεθεί σε τρεις περιόδους: '''α)''' την αρχαία ή πατερική, μέχρι την Ζ΄ [[Οικουμενικές Σύνοδοι|Οικουμενική Σύνοδο]] (787) και το [[Φώτιος_Α΄_ο_Μέγας#Σύγκρουση Ρώμης-Κων/πόλεως|Φώτειο σχίσμα]] με τη Δυτική Εκκλησία (867), '''β)''' την Βυζαντινή και Μεσαιωνική, μέχρι την Άλωση της Κων/πόλεως και την εμφάνιση του κινήματος του ''Λούθηρου'' στη Δύση (1517), και '''γ)''' την νεώτερη, μέχρι σήμερα.</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Σύμφωνα με τον ''Ιωάννη Καρμίρη''<ref>Βλ. ''ΘΗΕ'', τόμ. 5 (1964), στ. 138-142.</ref>, η μακρά ιστορία της ''Δογματικής'' μπορεί να διαιρεθεί σε τρεις περιόδους: '''α)''' την αρχαία ή πατερική, μέχρι την Ζ΄ [[Οικουμενικές Σύνοδοι|Οικουμενική Σύνοδο]] (787) και το [[Φώτιος_Α΄_ο_Μέγας#Σύγκρουση Ρώμης-Κων/πόλεως|Φώτειο σχίσμα]] με τη Δυτική Εκκλησία (867), '''β)''' την Βυζαντινή και Μεσαιωνική, μέχρι την Άλωση της Κων/πόλεως και την εμφάνιση του κινήματος του ''Λούθηρου'' στη Δύση (1517), και '''γ)''' την νεώτερη, μέχρι σήμερα.</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">*'''</del>α)<del class="diffchange diffchange-inline">''' '''</del>Περίοδος ''Αρχαία'' ή ''Πατερική''<del class="diffchange diffchange-inline">, </del>μέχρι την Ζ΄ [[Οικουμενικές Σύνοδοι|Οικουμενική Σύνοδο]] (787) και το [http://el.orthodoxwiki.org/%CE%A6%CF%8E%CF%84%CE%B9%CE%BF%CF%82_%CE%91%CE%84_%CE%BF_%CE%9C%CE%AD%CE%B3%CE%B1%CF%82#.CE.A3.CF.8D.CE.B3.CE.BA.CF.81.CE.BF.CF.85.CF.83.CE.B7_.CE.A1.CF.8E.CE.BC.CE.B7.CF.82-.CE.9A.CF.89.CE.BD.2F.CF.80.CF.8C.CE.BB.CE.B5.CF.89.CF.82_.CE.BA.CE.B1.CE.B9_.CE.A6.CF.8E.CF.84.CE.B5.CE.B9.CE.BF_.CF.83.CF.87.CE.AF.CF.83.CE.BC.CE.B1 Φώτειο σχίσμα] με τη Δυτική Εκκλησία (867)<del class="diffchange diffchange-inline">:''' κατά </del>την περίοδο αυτή λαμβάνει χώρα ο δογματικός καθορισμός του [[Αγία Τριάδα|Τριαδικού]] και του [[Χριστός|Χριστολογικού]] και των συναφών δογμάτων μέχρι την τιμή των [[Εικόνες|εικόνων]], από τις επτά [[Οικουμενικές Σύνοδοι|Οικουμενικές Συνόδους]]. Από πολύ νωρίς αρχίζει η επεξεργασία των [[Δόγμα|δογμάτων]] μέσα από τα ποικίλα συγγράμματα απολογητικού ή πολεμικού χαρακτήρα των εκκλησιαστικών [[Πατρολογία|Πατέρων]] και [[Εκκλησιαστική γραμματολογία|συγγραφέων]]. Εμφανίζονται τα πρώτα δογματικά συστήματα για τη διασάφηση και υπεράσπιση Ορθοδόξων ''Δογμάτων'' με πρώτο τον [[Ωριγένης|Ωριγένη]] (3ος αι.) και το έργο του ''"Περί άρχων"'' (''PG'' 11, 115-414) στο οποίο περιλαμβάνονται και γνωστές αστοχίες του μεγάλου Θεολόγου. Το δεύτερο αξιόλογο δογματικού περιεχομένου έργο είναι το ''"Λόγος κατηχητικός ο μέγας"'' (''PG'' 45,9-106) του [[Γρηγόριος Νύσσης|Γρηγορίου Νύσσης]] (4ος αι.). Πληρέστερο αυτών, ήταν το έργο του ''Θεοδώρητου Κύρου'' (5ος αι.) ''"Θείων δογμάτων επιτομή"'' (''PG'' 83,439-556) και αρτιότερο όλων, η ''"Έκδοσις ακριβής της Ορθοδόξου πίστεως"'' (''PG'' 94,789-1228) του [[Ιωάννης Δαμασκηνός|Ιωάννη Δαμασκηνού]] (8ος αι.), κλασικό δογματικό έργο της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Εκτός όμως αυτών, δεν θα πρέπει να υποτιμούνται και πλήθος άλλων έργων της πρώτης περιόδου τα οποία ανήκουν στον [[Ιουστίνος|Ιουστίνο]] (2ος αι.) (''"Διάλογος προς Τρύφωνα"''), στον [[Ειρηναίος|Ειρηναίο]] (2ος αι.) (''"Έλεγχος και ανατροπή της ψευδωνύμου γνώσεως"'' και ''"Εις επίδειξιν του αποστολικού κηρύγματος"''), στον [[Κλήμης Αλεξανδρείας|Κλήμη Αλεξανδρείας]] (3ος αι.) (η τριλογία ''"Λόγος προτρεπτικός"'', ''"Παιδαγωγός"'' και ''"Στρωματείς"''), στον [[Γρηγόριος Νεοκαισαρείας|Γρηγόριο Νεοκαισαρείας]] (3ος αι.) (''"Έκθεσις πίστεως"''). Αργότερα, τον 4ο αιώνα, με αφρομή τον [[Αρειανισμός|Αρειανισμό]] και άλλες [[Αϊρεση|αιρέσεις]] έγραψαν ο [[Αθανάσιος Αλεξανδρείας|Μ. Αθανάσιος]], ο [[Βασίλειος ο Μέγας|Μ. Βασίλειος]], ο [[Γρηγόριος ο Θεολόγος]], ο [[Κύριλλος Ιεροσολύμων]] και ο [[Επιφάνιος]]. Στους επόμενους αιώνες, σημαντικά ''δογματικά'' έργα συνέγραψαν οι [[Λεόντιος Βυζάντιος]] (6ος αι.) και [[Μάξιμος Ομολογητής]] (7ος αι.).</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins class="diffchange diffchange-inline">===</ins>α) Περίοδος<ins class="diffchange diffchange-inline">, </ins>''Αρχαία'' ή ''Πατερική''<ins class="diffchange diffchange-inline">===</ins></div></td></tr>
<tr><td colspan="2"> </td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins class="diffchange diffchange-inline">Είναι η χρονική περίοδος </ins>μέχρι την Ζ΄ [[Οικουμενικές Σύνοδοι|Οικουμενική Σύνοδο]] (787) και το [http://el.orthodoxwiki.org/%CE%A6%CF%8E%CF%84%CE%B9%CE%BF%CF%82_%CE%91%CE%84_%CE%BF_%CE%9C%CE%AD%CE%B3%CE%B1%CF%82#.CE.A3.CF.8D.CE.B3.CE.BA.CF.81.CE.BF.CF.85.CF.83.CE.B7_.CE.A1.CF.8E.CE.BC.CE.B7.CF.82-.CE.9A.CF.89.CE.BD.2F.CF.80.CF.8C.CE.BB.CE.B5.CF.89.CF.82_.CE.BA.CE.B1.CE.B9_.CE.A6.CF.8E.CF.84.CE.B5.CE.B9.CE.BF_.CF.83.CF.87.CE.AF.CF.83.CE.BC.CE.B1 Φώτειο σχίσμα] με τη Δυτική Εκκλησία (867)<ins class="diffchange diffchange-inline">. Κατά </ins>την περίοδο αυτή λαμβάνει χώρα ο δογματικός καθορισμός του [[Αγία Τριάδα|Τριαδικού]] και του [[Χριστός|Χριστολογικού]] και των συναφών δογμάτων μέχρι την τιμή των [[Εικόνες|εικόνων]], από τις επτά [[Οικουμενικές Σύνοδοι|Οικουμενικές Συνόδους]]. Από πολύ νωρίς αρχίζει η επεξεργασία των [[Δόγμα|δογμάτων]] μέσα από τα ποικίλα συγγράμματα απολογητικού ή πολεμικού χαρακτήρα των εκκλησιαστικών [[Πατρολογία|Πατέρων]] και [[Εκκλησιαστική γραμματολογία|συγγραφέων]]. Εμφανίζονται τα πρώτα δογματικά συστήματα για τη διασάφηση και υπεράσπιση Ορθοδόξων ''Δογμάτων'' με πρώτο τον [[Ωριγένης|Ωριγένη]] (3ος αι.) και το έργο του ''"Περί άρχων"'' (''PG'' 11, 115-414) στο οποίο περιλαμβάνονται και γνωστές αστοχίες του μεγάλου Θεολόγου. Το δεύτερο αξιόλογο δογματικού περιεχομένου έργο είναι το ''"Λόγος κατηχητικός ο μέγας"'' (''PG'' 45,9-106) του [[Γρηγόριος Νύσσης|Γρηγορίου Νύσσης]] (4ος αι.). Πληρέστερο αυτών, ήταν το έργο του ''Θεοδώρητου Κύρου'' (5ος αι.) ''"Θείων δογμάτων επιτομή"'' (''PG'' 83,439-556) και αρτιότερο όλων, η ''"Έκδοσις ακριβής της Ορθοδόξου πίστεως"'' (''PG'' 94,789-1228) του [[Ιωάννης Δαμασκηνός|Ιωάννη Δαμασκηνού]] (8ος αι.), κλασικό δογματικό έργο της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Εκτός όμως αυτών, δεν θα πρέπει να υποτιμούνται και πλήθος άλλων έργων της πρώτης περιόδου τα οποία ανήκουν στον [[Ιουστίνος|Ιουστίνο]] (2ος αι.) (''"Διάλογος προς Τρύφωνα"''), στον [[Ειρηναίος|Ειρηναίο]] (2ος αι.) (''"Έλεγχος και ανατροπή της ψευδωνύμου γνώσεως"'' και ''"Εις επίδειξιν του αποστολικού κηρύγματος"''), στον [[Κλήμης Αλεξανδρείας|Κλήμη Αλεξανδρείας]] (3ος αι.) (η τριλογία ''"Λόγος προτρεπτικός"'', ''"Παιδαγωγός"'' και ''"Στρωματείς"''), στον [[Γρηγόριος Νεοκαισαρείας|Γρηγόριο Νεοκαισαρείας]] (3ος αι.) (''"Έκθεσις πίστεως"''). Αργότερα, τον 4ο αιώνα, με αφρομή τον [[Αρειανισμός|Αρειανισμό]] και άλλες [[Αϊρεση|αιρέσεις]] έγραψαν ο [[Αθανάσιος Αλεξανδρείας|Μ. Αθανάσιος]], ο [[Βασίλειος ο Μέγας|Μ. Βασίλειος]], ο [[Γρηγόριος ο Θεολόγος]], ο [[Κύριλλος Ιεροσολύμων]] και ο [[Επιφάνιος]]. Στους επόμενους αιώνες, σημαντικά ''δογματικά'' έργα συνέγραψαν οι [[Λεόντιος Βυζάντιος]] (6ος αι.) και [[Μάξιμος Ομολογητής]] (7ος αι.).</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">*'''</del>β)''<del class="diffchange diffchange-inline">' '''Περίοδος </del>Βυζαντινή - Μεσαιωνική<del class="diffchange diffchange-inline">, </del>μέχρι την Άλωση της ''Κων/πόλεως'' και την εμφάνιση του κινήματος του ''Λούθηρου'' στη Δύση (1517)<del class="diffchange diffchange-inline">:''' από </del>τον 9ο αιώνα, οπότε και σταμάτησε ο ''δογματικός'' καθορισμός μέσω των [[Οικουμενικές Σύνοδοι|Οικουμενικών Συνόδων]], η Ορθόδοξη ''Δογματική'' περιορίσθηκε στην επεξεργασία των παραδεδομένων και στην καταπολέμηση των λατινικών καινοτομιών, καθώς στη Δύση άκμαζε η [[Σχολαστική θεολογία]], η οποία ανέπτυξε νέα δόγματα, όπως αυτά που αφορούν τα [[Ιερά Μυστήρια]] καθώς και τα περί ''απολυτρώσεως'', ''[[Συγχωροχάρτι|αφέσεων]]'' και [[Παπικό πρωτείο|παπικής εξουσίας]]. Τον 12ο αιώνα ο [[Ευθύμιος Ζιγαβηνός]] έγραψε την ''"Πανοπλία δογματική"'', ενώ ο [[Νικήτας Χωνιάτης|Νικήτας Ακομινάτος ή Χωνιάτης]] συνέγραψε το έργο ''"Θησαυρός Ορθοδοξίας"''. Παράλληλα γράφτηκαν και άλλα δογματικοπολεμικά έργα, κυρίως κατά των Λατίνων, όπως του [[Φώτιος Α΄ ο Μέγας|πατριάρχη Φώτιου]] (9ος αι.) ''Περί της του Αγίου Πνεύματος μυσταγωγίας"'', του αυτοκράτορα ''Θεοδώρου Β΄ Λάσκαρι'' (13ος αι.) ''"Χριστιανικής Θεολογίας λόγοι οκτώ"'', του [[Γρηγόριος Παλαμάς|Γρηγορίου Παλαμά]] (14ος αι.) τα περί [[Ησυχασμός|Ησυχασμού]] και κατά των Λατίνων, αλλά και του αυτοκράτορα ''Ιωάννη ΣΤ΄ Καντακουζηνού'', του ''Νείλου Καβάσιλα'', του ''Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγου'', του [[Συμεών Θεσσαλονίκης]] (15ος αι.) (''"Έκθεσις ορθοδόξου πίστεως"'' και ''"Περί τελετών και μυστηρίων"''), του [[Ιωσήφ Βρυέννιος|Ιωσήφ Βρυέννιου]], του [[Μάρκος Ευγενικός|Μάρκου Ευγενικού]] και του [[Γεννάδιος Σχολάριος|Γεννάδιου Σχολάριου]].</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins class="diffchange diffchange-inline">===</ins>β) <ins class="diffchange diffchange-inline">Περίοδος, </ins>''Βυζαντινή - Μεσαιωνική<ins class="diffchange diffchange-inline">''===</ins></div></td></tr>
<tr><td colspan="2"> </td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins class="diffchange diffchange-inline">Είναι η χρονική περίοδος </ins>μέχρι την Άλωση της ''Κων/πόλεως'' και την εμφάνιση του κινήματος του ''Λούθηρου'' στη Δύση (1517)<ins class="diffchange diffchange-inline">. Από </ins>τον 9ο αιώνα, οπότε και σταμάτησε ο ''δογματικός'' καθορισμός μέσω των [[Οικουμενικές Σύνοδοι|Οικουμενικών Συνόδων]], η Ορθόδοξη ''Δογματική'' περιορίσθηκε στην επεξεργασία των παραδεδομένων και στην καταπολέμηση των λατινικών καινοτομιών, καθώς στη Δύση άκμαζε η [[Σχολαστική θεολογία]], η οποία ανέπτυξε νέα δόγματα, όπως αυτά που αφορούν τα [[Ιερά Μυστήρια]] καθώς και τα περί ''απολυτρώσεως'', ''[[Συγχωροχάρτι|αφέσεων]]'' και [[Παπικό πρωτείο|παπικής εξουσίας]]. Τον 12ο αιώνα ο [[Ευθύμιος Ζιγαβηνός]] έγραψε την ''"Πανοπλία δογματική"'', ενώ ο [[Νικήτας Χωνιάτης|Νικήτας Ακομινάτος ή Χωνιάτης]] συνέγραψε το έργο ''"Θησαυρός Ορθοδοξίας"''. Παράλληλα γράφτηκαν και άλλα δογματικοπολεμικά έργα, κυρίως κατά των Λατίνων, όπως του [[Φώτιος Α΄ ο Μέγας|πατριάρχη Φώτιου]] (9ος αι.) ''Περί της του Αγίου Πνεύματος μυσταγωγίας"'', του αυτοκράτορα ''Θεοδώρου Β΄ Λάσκαρι'' (13ος αι.) ''"Χριστιανικής Θεολογίας λόγοι οκτώ"'', του [[Γρηγόριος Παλαμάς|Γρηγορίου Παλαμά]] (14ος αι.) τα περί [[Ησυχασμός|Ησυχασμού]] και κατά των Λατίνων, αλλά και του αυτοκράτορα ''Ιωάννη ΣΤ΄ Καντακουζηνού'', του ''Νείλου Καβάσιλα'', του ''Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγου'', του [[Συμεών Θεσσαλονίκης]] (15ος αι.) (''"Έκθεσις ορθοδόξου πίστεως"'' και ''"Περί τελετών και μυστηρίων"''), του [[Ιωσήφ Βρυέννιος|Ιωσήφ Βρυέννιου]], του [[Μάρκος Ευγενικός|Μάρκου Ευγενικού]] και του [[Γεννάδιος Σχολάριος|Γεννάδιου Σχολάριου]].</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">*'''</del>γ)<del class="diffchange diffchange-inline">''' '''</del>Περίοδος ''νεώτερη''<del class="diffchange diffchange-inline">, μέχρι σήμερα:''' στα </del>χρόνια μετά την ''Άλωση'', οπωσδήποτε σημειώθηκε μια κατάπτωση της θεολογικής παιδείας στην Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία, αλλά και πάλι δεν σταμάτησαν να υπάρχουν αξιόλογοι δογματολόγοι. Κατά την τρίτη αυτή περίοδο της ιστορίας της ''δογματικής'', ο Προτεσταντισμός, εξελίχθηκε ραγδαία, αλλά και ο Ρωμαιοκαθολικισμός, θέσπισε τα νέα του δόγματα. Έτσι, η [[Ορθόδοξη Εκκλησία]] αναγκάστηκε να διεξάγει σκληρό θεολογικό αγώνα με τους ετερόθρησκους, μέσω αλεπάλληλων τοπικών Συνόδων και ποικίλων άλλων εκκλησιαστικών διακηρύξεων, πράξεων και ομολογιών, ιδιαίτερα έναντι του ''Προτεσταντισμού'', γεγονός το οποίο έδωσε ώθηση στη ''δογματική θεολογία''. Ποικίλα δογματικά έργα έγραψαν οι επόμενοι ορθόδοξοι θεολόγοι: [[Παχώμιος Ρουσάνος]], ''Μανουήλ Κορίνθιος'', ''Ιερεμίας Β΄ πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως'' (16ος αι.), ''Μελέτιος Πηγάς'', ''Μάξιμος Μαργούνιος'', ''Γαβριήλ Σεβήρος'', ''Μάξιμος Πελοποννήσιος'', ''Μητροφάνης Κριτόπουλος'', ''Μελέτιος Συρίγος'', ''Πατριάρχης Ιεροσολύμων Νεκτάριος'' (17ος αι.), ''Πατριάρχης Ιεροσολύμων Δοσίθεος'', ''Σεβαστός Κυμινίτης'' (18ος αι.), [[Ευγένιος Βούλγαρις]], [[Αθανάσιος Πάριος]] (19ος αι.). Νεώτερα έργα δογματικής θεολογίας που αξίζουν να αναφερθούν είναι αυτά των ''Χ. Ανδρούτσου'' (''"Δογματική της Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας"'', 1907), ''Ιω. Καρμίρη'' (''"Τα Δογματικά και Συμβολικά Μνημεία της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας"'', τόμ. Α΄ & Β΄, 1952-1953), ''Π. Τρεμπέλα'' (''"Δογματική της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας"'', τόμ. Α΄- Γ΄, 1959-1961), [[Ιωάννης Ρωμανίδης|Ιωάννη Ρωμανίδη]] (''"Δογματική και Συμβολική Θεολογία της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας"'', 1973), [[Νικόλαος Ματσούκας|Νικόλαου Ματσούκα]] (''"Δογματική και Συμβολική Θεολογία"'', τόμ. Α΄- Δ΄, 1985-1999).</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins class="diffchange diffchange-inline">===</ins>γ) Περίοδος<ins class="diffchange diffchange-inline">, </ins>''νεώτερη''<ins class="diffchange diffchange-inline">===</ins></div></td></tr>
<tr><td colspan="2"> </td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins class="diffchange diffchange-inline">Είναι η χρονική περίοδος που φτάνει έως τις μέρες μας. Στα </ins>χρόνια μετά την ''Άλωση'', οπωσδήποτε σημειώθηκε μια κατάπτωση της θεολογικής παιδείας στην Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία, αλλά και πάλι δεν σταμάτησαν να υπάρχουν αξιόλογοι δογματολόγοι. Κατά την τρίτη αυτή περίοδο της ιστορίας της ''δογματικής'', ο Προτεσταντισμός, εξελίχθηκε ραγδαία, αλλά και ο Ρωμαιοκαθολικισμός, θέσπισε τα νέα του δόγματα. Έτσι, η [[Ορθόδοξη Εκκλησία]] αναγκάστηκε να διεξάγει σκληρό θεολογικό αγώνα με τους ετερόθρησκους, μέσω αλεπάλληλων τοπικών Συνόδων και ποικίλων άλλων εκκλησιαστικών διακηρύξεων, πράξεων και ομολογιών, ιδιαίτερα έναντι του ''Προτεσταντισμού'', γεγονός το οποίο έδωσε ώθηση στη ''δογματική θεολογία''. Ποικίλα δογματικά έργα έγραψαν οι επόμενοι ορθόδοξοι θεολόγοι: [[Παχώμιος Ρουσάνος]], ''Μανουήλ Κορίνθιος'', ''Ιερεμίας Β΄ πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως'' (16ος αι.), ''Μελέτιος Πηγάς'', ''Μάξιμος Μαργούνιος'', ''Γαβριήλ Σεβήρος'', ''Μάξιμος Πελοποννήσιος'', ''Μητροφάνης Κριτόπουλος'', ''Μελέτιος Συρίγος'', ''Πατριάρχης Ιεροσολύμων Νεκτάριος'' (17ος αι.), ''Πατριάρχης Ιεροσολύμων Δοσίθεος'', ''Σεβαστός Κυμινίτης'' (18ος αι.), [[Ευγένιος Βούλγαρις]], [[Αθανάσιος Πάριος]] (19ος αι.). Νεώτερα έργα δογματικής θεολογίας που αξίζουν να αναφερθούν είναι αυτά των ''Χ. Ανδρούτσου'' (''"Δογματική της Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας"'', 1907), ''Ιω. Καρμίρη'' (''"Τα Δογματικά και Συμβολικά Μνημεία της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας"'', τόμ. Α΄ & Β΄, 1952-1953), ''Π. Τρεμπέλα'' (''"Δογματική της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας"'', τόμ. Α΄- Γ΄, 1959-1961), [[Ιωάννης Ρωμανίδης|Ιωάννη Ρωμανίδη]] (''"Δογματική και Συμβολική Θεολογία της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας"'', 1973), [[Νικόλαος Ματσούκας|Νικόλαου Ματσούκα]] (''"Δογματική και Συμβολική Θεολογία"'', τόμ. Α΄- Δ΄, 1985-1999).</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>==Υποσημειώσεις==</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>==Υποσημειώσεις==</div></td></tr>
</table>Papyrushttps://el.orthodoxwiki.org/index.php?title=%CE%94%CE%BF%CE%B3%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE&diff=17903&oldid=prevPapyrus στις 17:50, 11 Μαρτίου 20102010-03-11T17:50:51Z<p></p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr style="vertical-align: top;" lang="el">
<td colspan="2" style="background-color: white; color:black; text-align: center;">← Παλαιότερη αναθεώρηση</td>
<td colspan="2" style="background-color: white; color:black; text-align: center;">Αναθεώρηση της 17:50, 11 Μαρτίου 2010</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l48" >Γραμμή 48:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Γραμμή 48:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>*Ξεξάκης Γ. Νικόλαος, ''Προλεγόμενα εις την Ορθόδοξον Δογματικήν'', Αθήνα 2000, σελ. 35-48.</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>*Ξεξάκης Γ. Νικόλαος, ''Προλεγόμενα εις την Ορθόδοξον Δογματικήν'', Αθήνα 2000, σελ. 35-48.</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>*Τρεμπέλας Ν. Παν., ''Δογματική της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας'', τόμ. Α΄, 3η έκδ., Ο Σωτήρ, Αθήνα 1997, σελ. 1-65.</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>*Τρεμπέλας Ν. Παν., ''Δογματική της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας'', τόμ. Α΄, 3η έκδ., Ο Σωτήρ, Αθήνα 1997, σελ. 1-65.</div></td></tr>
<tr><td colspan="2"> </td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;"></ins></div></td></tr>
<tr><td colspan="2"> </td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">==Σχετικά άρθρα==</ins></div></td></tr>
<tr><td colspan="2"> </td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">*[[Δόγμα]]</ins></div></td></tr>
<tr><td colspan="2"> </td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">*[[Ιστορία Δογμάτων]]</ins></div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
</table>Papyrushttps://el.orthodoxwiki.org/index.php?title=%CE%94%CE%BF%CE%B3%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE&diff=17708&oldid=prevInistea: ro2010-02-22T01:30:16Z<p>ro</p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr style="vertical-align: top;" lang="el">
<td colspan="2" style="background-color: white; color:black; text-align: center;">← Παλαιότερη αναθεώρηση</td>
<td colspan="2" style="background-color: white; color:black; text-align: center;">Αναθεώρηση της 01:30, 22 Φεβρουαρίου 2010</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l51" >Γραμμή 51:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Γραμμή 51:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Κατηγορία:Θεολογία|Δ]]</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Κατηγορία:Θεολογία|Δ]]</div></td></tr>
<tr><td colspan="2"> </td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;"></ins></div></td></tr>
<tr><td colspan="2"> </td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">[[ro:Teologie dogmatică]]</ins></div></td></tr>
</table>Inisteahttps://el.orthodoxwiki.org/index.php?title=%CE%94%CE%BF%CE%B3%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE&diff=17131&oldid=prevPapyrus στις 18:49, 4 Νοεμβρίου 20092009-11-04T18:49:04Z<p></p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr style="vertical-align: top;" lang="el">
<td colspan="2" style="background-color: white; color:black; text-align: center;">← Παλαιότερη αναθεώρηση</td>
<td colspan="2" style="background-color: white; color:black; text-align: center;">Αναθεώρηση της 18:49, 4 Νοεμβρίου 2009</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l4" >Γραμμή 4:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Γραμμή 4:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>==Περιεχόμενο - Σχέση προς τους άλλους κλάδους της Θεολογίας==</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>==Περιεχόμενο - Σχέση προς τους άλλους κλάδους της Θεολογίας==</div></td></tr>
<tr><td colspan="2"> </td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">Η ''Δογματική Θεολογία'', ως έννοια που διατηρεί απόσταση από τον ''δογματισμό'', οφείλει όχι μόνο να γνωρίζεται αλλά και να βιώνεται ώστε να μην καταντά ιδεολογία. Ο [[Κλήμης Αλεξανδρείας]], ο [[Θεοδώρητος]], ο [[Ιωάννης ο Χρυσόστομος]], διαρκώς επαναλαμβάνουν ότι ''"ούτε η γνώσις άνευ πίστεως, ούτε η πίστις ανευ γνώσεως"'', το οποίο σημαίνει ότι το λογικό του ανθρώπου δεν υποδουλώνεται στην πίστη, αλλά αντιθέτως, ''"διά της βιώσεως του περιεχομένου της πίστεως σχηματίζει...περί αυτού αδίστακτον βεβαιότητα"''<ref>Τρεμπέλας Ν. Παν., ''Δογματική της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας'', τόμ. Α΄, 3η έκδ., Ο Σωτήρ, Αθήνα 1997, σελ. 12-13.</ref>. Επιπλέον, η απουσία ''δογματισμού'' από την ''Δογματική Θεολογία'' οφείλει να οδηγεί στην αναγνώριση ότι, η αποκεκαλυμμένη θεία αλήθεια η οποία αποτελεί και το αντικείμενό της, δεν μπορεί να αποτελεί μια στατική πραγματικότητα, αλλά ως ζωή και βίωμα, βρίσκεται σε συνεχή κίνηση ως προς τον τρόπο κατανόησης και εξοικείωσης της από την μεριά του πιστού<ref>Ξεξάκης, ''Προλεγόμενα...'', ό.π., σελ. 37.</ref>.</ins></div></td></tr>
<tr><td colspan="2"> </td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;"></ins></div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Θα ήταν χρήσιμο, εξαρχής να αποσαφηνιστεί ότι η ''Δογματική'' δεν έχει σχέση με την έννοια του ''Δογματισμού''. Ο ''δογματισμός'' δηλώνει ιδεοληψία, και είναι μια εκτροπή η οποία μπορεί να σχετίζεται με οποιονδήποτε τομέα της ανθρώπινης ζωής και λειτουργίας, όπως με την επιστήμη ή την πολιτική<ref>Ματσούκας Α. Νίκος, ''Ιστορία της Φιλοσοφίας'', 7η έκδ., Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 2001, σελ. 41-42.</ref>. Στον τομέα της Θεολογίας, ο ''δογματισμός'' έχει ασφαλώς αρνητικό περιεχόμενο και εκδηλώσεις του αφορούν τον φονταμενταλισμό, τον φανατισμό, τον ευσεβισμό, τη μετατροπή της Εκκλησίας σε σωματειακές κοινότητες ή σε πολιτικοθρησκευτικό κίνημα<ref>Μπέγζος Μάριος, ''Θεοκρατία ή δημοκρατία, μελέτες κοινωνιολογίας της θρησκείας'', Γρηγόρης, Αθήνα 2005, σελ. 250-251.</ref>. Η ''δογματική θεολογία'' της Εκκλησίας είναι ελεύθερη αποδοχή και ζωντανό βίωμα, και όχι ιδεοληψία, άρα οφείλει να χρησιμοποιεί την πειθώ<ref>Ματσούκας, ''Ιστορία της Φιλοσοφίας'', ό.π., σελ. 41.</ref>. Βεβαίως, κάθε συντηρητικός ή αγωνιστικός πιστός, δεν πρέπει να θεωρείται ''δογματικός''· θα μπορούσαμε χαρακτηριστικά να πούμε ότι ο μεν, είναι έτοιμος να θυσιαστεί από αγάπη για τους άλλους και για την πίστη του, ενώ ο δε, προτιμά να θυσιάζει τους άλλους στο βωμό της ιδεολογίας του<ref>Ματσούκας Α. Νίκος, ''Θεολογία κτισιολογία εκκλησιολογία κατά τον Μέγαν Αθανάσιον'', Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 2001, σελ. 240.244.</ref>.</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Θα ήταν χρήσιμο, εξαρχής να αποσαφηνιστεί ότι η ''Δογματική'' δεν έχει σχέση με την έννοια του ''Δογματισμού''. Ο ''δογματισμός'' δηλώνει ιδεοληψία, και είναι μια εκτροπή η οποία μπορεί να σχετίζεται με οποιονδήποτε τομέα της ανθρώπινης ζωής και λειτουργίας, όπως με την επιστήμη ή την πολιτική<ref>Ματσούκας Α. Νίκος, ''Ιστορία της Φιλοσοφίας'', 7η έκδ., Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 2001, σελ. 41-42.</ref>. Στον τομέα της Θεολογίας, ο ''δογματισμός'' έχει ασφαλώς αρνητικό περιεχόμενο και εκδηλώσεις του αφορούν τον φονταμενταλισμό, τον φανατισμό, τον ευσεβισμό, τη μετατροπή της Εκκλησίας σε σωματειακές κοινότητες ή σε πολιτικοθρησκευτικό κίνημα<ref>Μπέγζος Μάριος, ''Θεοκρατία ή δημοκρατία, μελέτες κοινωνιολογίας της θρησκείας'', Γρηγόρης, Αθήνα 2005, σελ. 250-251.</ref>. Η ''δογματική θεολογία'' της Εκκλησίας είναι ελεύθερη αποδοχή και ζωντανό βίωμα, και όχι ιδεοληψία, άρα οφείλει να χρησιμοποιεί την πειθώ<ref>Ματσούκας, ''Ιστορία της Φιλοσοφίας'', ό.π., σελ. 41.</ref>. Βεβαίως, κάθε συντηρητικός ή αγωνιστικός πιστός, δεν πρέπει να θεωρείται ''δογματικός''· θα μπορούσαμε χαρακτηριστικά να πούμε ότι ο μεν, είναι έτοιμος να θυσιαστεί από αγάπη για τους άλλους και για την πίστη του, ενώ ο δε, προτιμά να θυσιάζει τους άλλους στο βωμό της ιδεολογίας του<ref>Ματσούκας Α. Νίκος, ''Θεολογία κτισιολογία εκκλησιολογία κατά τον Μέγαν Αθανάσιον'', Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 2001, σελ. 240.244.</ref>.</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del style="font-weight: bold; text-decoration: none;"></del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">Η ''Δογματική Θεολογία'', ως έννοια που διατηρεί απόσταση από τον ''δογματισμό'', οφείλει όχι μόνο να γνωρίζεται αλλά και να βιώνεται ώστε να μην καταντά ιδεολογία. Ο [[Κλήμης Αλεξανδρείας]], ο [[Θεοδώρητος]], ο [[Ιωάννης ο Χρυσόστομος]], διαρκώς επαναλαμβάνουν ότι ''"ούτε η γνώσις άνευ πίστεως, ούτε η πίστις ανευ γνώσεως"'', το οποίο σημαίνει ότι το λογικό του ανθρώπου δεν υποδουλώνεται στην πίστη, αλλά αντιθέτως, ''"διά της βιώσεως του περιεχομένου της πίστεως σχηματίζει...περί αυτού αδίστακτον βεβαιότητα"''<ref>Τρεμπέλας Ν. Παν., ''Δογματική της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας'', τόμ. Α΄, 3η έκδ., Ο Σωτήρ, Αθήνα 1997, σελ. 12-13.</ref>. Επιπλέον, η απουσία ''δογματισμού'' από την ''Δογματική Θεολογία'' οφείλει να οδηγεί στην αναγνώριση ότι, η αποκεκαλυμμένη θεία αλήθεια η οποία αποτελεί και το αντικείμενό της, δεν μπορεί να αποτελεί μια στατική πραγματικότητα, αλλά ως ζωή και βίωμα, βρίσκεται σε συνεχή κίνηση ως προς τον τρόπο κατανόησης και εξοικείωσης της από την μεριά του πιστού<ref>Ξεξάκης, ''Προλεγόμενα...'', ό.π., σελ. 37.</ref>.</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Αυτονόητο θα πρέπει να θεωρείται το γεγονός ότι η ''Δογματική'' της Ορθόδοξης Εκκλησίας έχει διαφορετικό περιεχόμενο από εκείνη του Ρωμαιοκαθολικισμού, ο οποίος διεύρυνε μονομερώς την [[Ιερά Παράδοση]] και εισήγαγε νέα δόγματα και διδασκαλίες, όσο και από εκείνη του ''Προτεσταντισμού'', ο οποίος απέρριψε την [[Ιερά Παράδοση]] ως πηγή της ''δογματικής'' του και εκ τούτου οδηγήθηκε σε ''"νεωτερισμούς και πολλάς ετεροδιδασκαλίας"''<ref>''ΘΗΕ'', τόμ. 5 (1964), στ. 137.</ref>.</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Αυτονόητο θα πρέπει να θεωρείται το γεγονός ότι η ''Δογματική'' της Ορθόδοξης Εκκλησίας έχει διαφορετικό περιεχόμενο από εκείνη του Ρωμαιοκαθολικισμού, ο οποίος διεύρυνε μονομερώς την [[Ιερά Παράδοση]] και εισήγαγε νέα δόγματα και διδασκαλίες, όσο και από εκείνη του ''Προτεσταντισμού'', ο οποίος απέρριψε την [[Ιερά Παράδοση]] ως πηγή της ''δογματικής'' του και εκ τούτου οδηγήθηκε σε ''"νεωτερισμούς και πολλάς ετεροδιδασκαλίας"''<ref>''ΘΗΕ'', τόμ. 5 (1964), στ. 137.</ref>.</div></td></tr>
</table>Papyrushttps://el.orthodoxwiki.org/index.php?title=%CE%94%CE%BF%CE%B3%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE&diff=16726&oldid=prevPapyrus: /* Ιστορικά στοιχεία */2009-08-26T19:08:11Z<p><span dir="auto"><span class="autocomment">Ιστορικά στοιχεία</span></span></p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr style="vertical-align: top;" lang="el">
<td colspan="2" style="background-color: white; color:black; text-align: center;">← Παλαιότερη αναθεώρηση</td>
<td colspan="2" style="background-color: white; color:black; text-align: center;">Αναθεώρηση της 19:08, 26 Αυγούστου 2009</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l37" >Γραμμή 37:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Γραμμή 37:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>*'''α)''' '''Περίοδος ''Αρχαία'' ή ''Πατερική'', μέχρι την Ζ΄ [[Οικουμενικές Σύνοδοι|Οικουμενική Σύνοδο]] (787) και το [http://el.orthodoxwiki.org/%CE%A6%CF%8E%CF%84%CE%B9%CE%BF%CF%82_%CE%91%CE%84_%CE%BF_%CE%9C%CE%AD%CE%B3%CE%B1%CF%82#.CE.A3.CF.8D.CE.B3.CE.BA.CF.81.CE.BF.CF.85.CF.83.CE.B7_.CE.A1.CF.8E.CE.BC.CE.B7.CF.82-.CE.9A.CF.89.CE.BD.2F.CF.80.CF.8C.CE.BB.CE.B5.CF.89.CF.82_.CE.BA.CE.B1.CE.B9_.CE.A6.CF.8E.CF.84.CE.B5.CE.B9.CE.BF_.CF.83.CF.87.CE.AF.CF.83.CE.BC.CE.B1 Φώτειο σχίσμα] με τη Δυτική Εκκλησία (867):''' κατά την περίοδο αυτή λαμβάνει χώρα ο δογματικός καθορισμός του [[Αγία Τριάδα|Τριαδικού]] και του [[Χριστός|Χριστολογικού]] και των συναφών δογμάτων μέχρι την τιμή των [[Εικόνες|εικόνων]], από τις επτά [[Οικουμενικές Σύνοδοι|Οικουμενικές Συνόδους]]. Από πολύ νωρίς αρχίζει η επεξεργασία των [[Δόγμα|δογμάτων]] μέσα από τα ποικίλα συγγράμματα απολογητικού ή πολεμικού χαρακτήρα των εκκλησιαστικών [[Πατρολογία|Πατέρων]] και [[Εκκλησιαστική γραμματολογία|συγγραφέων]]. Εμφανίζονται τα πρώτα δογματικά συστήματα για τη διασάφηση και υπεράσπιση Ορθοδόξων ''Δογμάτων'' με πρώτο τον [[Ωριγένης|Ωριγένη]] (3ος αι.) και το έργο του ''"Περί άρχων"'' (''PG'' 11, 115-414) στο οποίο περιλαμβάνονται και γνωστές αστοχίες του μεγάλου Θεολόγου. Το δεύτερο αξιόλογο δογματικού περιεχομένου έργο είναι το ''"Λόγος κατηχητικός ο μέγας"'' (''PG'' 45,9-106) του [[Γρηγόριος Νύσσης|Γρηγορίου Νύσσης]] (4ος αι.). Πληρέστερο αυτών, ήταν το έργο του ''Θεοδώρητου Κύρου'' (5ος αι.) ''"Θείων δογμάτων επιτομή"'' (''PG'' 83,439-556) και αρτιότερο όλων, η ''"Έκδοσις ακριβής της Ορθοδόξου πίστεως"'' (''PG'' 94,789-1228) του [[Ιωάννης Δαμασκηνός|Ιωάννη Δαμασκηνού]] (8ος αι.), κλασικό δογματικό έργο της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Εκτός όμως αυτών, δεν θα πρέπει να υποτιμούνται και πλήθος άλλων έργων της πρώτης περιόδου τα οποία ανήκουν στον [[Ιουστίνος|Ιουστίνο]] (2ος αι.) (''"Διάλογος προς Τρύφωνα"''), στον [[Ειρηναίος|Ειρηναίο]] (2ος αι.) (''"Έλεγχος και ανατροπή της ψευδωνύμου γνώσεως"'' και ''"Εις επίδειξιν του αποστολικού κηρύγματος"''), στον [[Κλήμης Αλεξανδρείας|Κλήμη Αλεξανδρείας]] (3ος αι.) (η τριλογία ''"Λόγος προτρεπτικός"'', ''"Παιδαγωγός"'' και ''"Στρωματείς"''), στον [[Γρηγόριος Νεοκαισαρείας|Γρηγόριο Νεοκαισαρείας]] (3ος αι.) (''"Έκθεσις πίστεως"''). Αργότερα, τον 4ο αιώνα, με αφρομή τον [[Αρειανισμός|Αρειανισμό]] και άλλες [[Αϊρεση|αιρέσεις]] έγραψαν ο [[Αθανάσιος Αλεξανδρείας|Μ. Αθανάσιος]], ο [[Βασίλειος ο Μέγας|Μ. Βασίλειος]], ο [[Γρηγόριος ο Θεολόγος]], ο [[Κύριλλος Ιεροσολύμων]] και ο [[Επιφάνιος]]. Στους επόμενους αιώνες, σημαντικά ''δογματικά'' έργα συνέγραψαν οι [[Λεόντιος Βυζάντιος]] (6ος αι.) και [[Μάξιμος Ομολογητής]] (7ος αι.).</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>*'''α)''' '''Περίοδος ''Αρχαία'' ή ''Πατερική'', μέχρι την Ζ΄ [[Οικουμενικές Σύνοδοι|Οικουμενική Σύνοδο]] (787) και το [http://el.orthodoxwiki.org/%CE%A6%CF%8E%CF%84%CE%B9%CE%BF%CF%82_%CE%91%CE%84_%CE%BF_%CE%9C%CE%AD%CE%B3%CE%B1%CF%82#.CE.A3.CF.8D.CE.B3.CE.BA.CF.81.CE.BF.CF.85.CF.83.CE.B7_.CE.A1.CF.8E.CE.BC.CE.B7.CF.82-.CE.9A.CF.89.CE.BD.2F.CF.80.CF.8C.CE.BB.CE.B5.CF.89.CF.82_.CE.BA.CE.B1.CE.B9_.CE.A6.CF.8E.CF.84.CE.B5.CE.B9.CE.BF_.CF.83.CF.87.CE.AF.CF.83.CE.BC.CE.B1 Φώτειο σχίσμα] με τη Δυτική Εκκλησία (867):''' κατά την περίοδο αυτή λαμβάνει χώρα ο δογματικός καθορισμός του [[Αγία Τριάδα|Τριαδικού]] και του [[Χριστός|Χριστολογικού]] και των συναφών δογμάτων μέχρι την τιμή των [[Εικόνες|εικόνων]], από τις επτά [[Οικουμενικές Σύνοδοι|Οικουμενικές Συνόδους]]. Από πολύ νωρίς αρχίζει η επεξεργασία των [[Δόγμα|δογμάτων]] μέσα από τα ποικίλα συγγράμματα απολογητικού ή πολεμικού χαρακτήρα των εκκλησιαστικών [[Πατρολογία|Πατέρων]] και [[Εκκλησιαστική γραμματολογία|συγγραφέων]]. Εμφανίζονται τα πρώτα δογματικά συστήματα για τη διασάφηση και υπεράσπιση Ορθοδόξων ''Δογμάτων'' με πρώτο τον [[Ωριγένης|Ωριγένη]] (3ος αι.) και το έργο του ''"Περί άρχων"'' (''PG'' 11, 115-414) στο οποίο περιλαμβάνονται και γνωστές αστοχίες του μεγάλου Θεολόγου. Το δεύτερο αξιόλογο δογματικού περιεχομένου έργο είναι το ''"Λόγος κατηχητικός ο μέγας"'' (''PG'' 45,9-106) του [[Γρηγόριος Νύσσης|Γρηγορίου Νύσσης]] (4ος αι.). Πληρέστερο αυτών, ήταν το έργο του ''Θεοδώρητου Κύρου'' (5ος αι.) ''"Θείων δογμάτων επιτομή"'' (''PG'' 83,439-556) και αρτιότερο όλων, η ''"Έκδοσις ακριβής της Ορθοδόξου πίστεως"'' (''PG'' 94,789-1228) του [[Ιωάννης Δαμασκηνός|Ιωάννη Δαμασκηνού]] (8ος αι.), κλασικό δογματικό έργο της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Εκτός όμως αυτών, δεν θα πρέπει να υποτιμούνται και πλήθος άλλων έργων της πρώτης περιόδου τα οποία ανήκουν στον [[Ιουστίνος|Ιουστίνο]] (2ος αι.) (''"Διάλογος προς Τρύφωνα"''), στον [[Ειρηναίος|Ειρηναίο]] (2ος αι.) (''"Έλεγχος και ανατροπή της ψευδωνύμου γνώσεως"'' και ''"Εις επίδειξιν του αποστολικού κηρύγματος"''), στον [[Κλήμης Αλεξανδρείας|Κλήμη Αλεξανδρείας]] (3ος αι.) (η τριλογία ''"Λόγος προτρεπτικός"'', ''"Παιδαγωγός"'' και ''"Στρωματείς"''), στον [[Γρηγόριος Νεοκαισαρείας|Γρηγόριο Νεοκαισαρείας]] (3ος αι.) (''"Έκθεσις πίστεως"''). Αργότερα, τον 4ο αιώνα, με αφρομή τον [[Αρειανισμός|Αρειανισμό]] και άλλες [[Αϊρεση|αιρέσεις]] έγραψαν ο [[Αθανάσιος Αλεξανδρείας|Μ. Αθανάσιος]], ο [[Βασίλειος ο Μέγας|Μ. Βασίλειος]], ο [[Γρηγόριος ο Θεολόγος]], ο [[Κύριλλος Ιεροσολύμων]] και ο [[Επιφάνιος]]. Στους επόμενους αιώνες, σημαντικά ''δογματικά'' έργα συνέγραψαν οι [[Λεόντιος Βυζάντιος]] (6ος αι.) και [[Μάξιμος Ομολογητής]] (7ος αι.).</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>*'''β)''' '''Περίοδος Βυζαντινή - Μεσαιωνική, μέχρι την Άλωση της ''Κων/πόλεως'' και την εμφάνιση του κινήματος του ''Λούθηρου'' στη Δύση (1517):''' από τον 9ο αιώνα, οπότε και σταμάτησε ο ''δογματικός'' καθορισμός μέσω των [[Οικουμενικές Σύνοδοι|Οικουμενικών Συνόδων]], η Ορθόδοξη ''Δογματική'' περιορίσθηκε στην επεξεργασία των παραδεδομένων και στην καταπολέμηση των λατινικών καινοτομιών, καθώς <del class="diffchange diffchange-inline">στ </del>Δύση άκμαζε η [[Σχολαστική θεολογία]], η οποία ανέπτυξε νέα δόγματα, όπως αυτά που αφορούν τα [[Ιερά Μυστήρια]] καθώς και τα περί ''απολυτρώσεως'', ''[[Συγχωροχάρτι|αφέσεων]]'' και [[Παπικό πρωτείο|παπικής εξουσίας]]. Τον 12ο αιώνα ο [[Ευθύμιος Ζιγαβηνός]] έγραψε την ''"Πανοπλία δογματική"'', ενώ ο [[Νικήτας Χωνιάτης|Νικήτας Ακομινάτος ή Χωνιάτης]] συνέγραψε το έργο ''"Θησαυρός Ορθοδοξίας"''. Παράλληλα γράφτηκαν και άλλα δογματικοπολεμικά έργα, κυρίως κατά των Λατίνων, όπως του [[Φώτιος Α΄ ο Μέγας|πατριάρχη Φώτιου]] (9ος αι.) ''Περί της του Αγίου Πνεύματος μυσταγωγίας"'', του αυτοκράτορα ''Θεοδώρου Β΄ Λάσκαρι'' (13ος αι.) ''"Χριστιανικής Θεολογίας λόγοι οκτώ"'', του [[Γρηγόριος Παλαμάς|Γρηγορίου Παλαμά]] (14ος αι.) τα περί [[Ησυχασμός|Ησυχασμού]] και κατά των Λατίνων, αλλά και του αυτοκράτορα ''Ιωάννη ΣΤ΄ Καντακουζηνού'', του ''Νείλου Καβάσιλα'', του ''Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγου'', του [[Συμεών Θεσσαλονίκης]] (15ος αι.) (''"Έκθεσις ορθοδόξου πίστεως"'' και ''"Περί τελετών και μυστηρίων"''), του [[Ιωσήφ Βρυέννιος|Ιωσήφ Βρυέννιου]], του [[Μάρκος Ευγενικός|Μάρκου Ευγενικού]] και του [[Γεννάδιος Σχολάριος|Γεννάδιου Σχολάριου]].</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>*'''β)''' '''Περίοδος Βυζαντινή - Μεσαιωνική, μέχρι την Άλωση της ''Κων/πόλεως'' και την εμφάνιση του κινήματος του ''Λούθηρου'' στη Δύση (1517):''' από τον 9ο αιώνα, οπότε και σταμάτησε ο ''δογματικός'' καθορισμός μέσω των [[Οικουμενικές Σύνοδοι|Οικουμενικών Συνόδων]], η Ορθόδοξη ''Δογματική'' περιορίσθηκε στην επεξεργασία των παραδεδομένων και στην καταπολέμηση των λατινικών καινοτομιών, καθώς <ins class="diffchange diffchange-inline">στη </ins>Δύση άκμαζε η [[Σχολαστική θεολογία]], η οποία ανέπτυξε νέα δόγματα, όπως αυτά που αφορούν τα [[Ιερά Μυστήρια]] καθώς και τα περί ''απολυτρώσεως'', ''[[Συγχωροχάρτι|αφέσεων]]'' και [[Παπικό πρωτείο|παπικής εξουσίας]]. Τον 12ο αιώνα ο [[Ευθύμιος Ζιγαβηνός]] έγραψε την ''"Πανοπλία δογματική"'', ενώ ο [[Νικήτας Χωνιάτης|Νικήτας Ακομινάτος ή Χωνιάτης]] συνέγραψε το έργο ''"Θησαυρός Ορθοδοξίας"''. Παράλληλα γράφτηκαν και άλλα δογματικοπολεμικά έργα, κυρίως κατά των Λατίνων, όπως του [[Φώτιος Α΄ ο Μέγας|πατριάρχη Φώτιου]] (9ος αι.) ''Περί της του Αγίου Πνεύματος μυσταγωγίας"'', του αυτοκράτορα ''Θεοδώρου Β΄ Λάσκαρι'' (13ος αι.) ''"Χριστιανικής Θεολογίας λόγοι οκτώ"'', του [[Γρηγόριος Παλαμάς|Γρηγορίου Παλαμά]] (14ος αι.) τα περί [[Ησυχασμός|Ησυχασμού]] και κατά των Λατίνων, αλλά και του αυτοκράτορα ''Ιωάννη ΣΤ΄ Καντακουζηνού'', του ''Νείλου Καβάσιλα'', του ''Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγου'', του [[Συμεών Θεσσαλονίκης]] (15ος αι.) (''"Έκθεσις ορθοδόξου πίστεως"'' και ''"Περί τελετών και μυστηρίων"''), του [[Ιωσήφ Βρυέννιος|Ιωσήφ Βρυέννιου]], του [[Μάρκος Ευγενικός|Μάρκου Ευγενικού]] και του [[Γεννάδιος Σχολάριος|Γεννάδιου Σχολάριου]].</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>*'''γ)''' '''Περίοδος ''νεώτερη'', μέχρι σήμερα:''' στα χρόνια μετά την ''Άλωση'', οπωσδήποτε σημειώθηκε μια κατάπτωση της θεολογικής παιδείας στην Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία, αλλά και πάλι δεν σταμάτησαν να υπάρχουν αξιόλογοι δογματολόγοι. Κατά την τρίτη αυτή περίοδο της ιστορίας της ''δογματικής'', ο Προτεσταντισμός, εξελίχθηκε ραγδαία, αλλά και ο Ρωμαιοκαθολικισμός, θέσπισε τα νέα του δόγματα. Έτσι, η [[Ορθόδοξη Εκκλησία]] αναγκάστηκε να διεξάγει σκληρό θεολογικό αγώνα με τους ετερόθρησκους, μέσω αλεπάλληλων τοπικών Συνόδων και ποικίλων άλλων εκκλησιαστικών διακηρύξεων, πράξεων και ομολογιών, ιδιαίτερα έναντι του ''Προτεσταντισμού'', γεγονός το οποίο έδωσε ώθηση στη ''δογματική θεολογία''. Ποικίλα δογματικά έργα έγραψαν οι επόμενοι ορθόδοξοι θεολόγοι: [[Παχώμιος Ρουσάνος]], ''Μανουήλ Κορίνθιος'', ''Ιερεμίας Β΄ πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως'' (16ος αι.), ''Μελέτιος Πηγάς'', ''Μάξιμος Μαργούνιος'', ''Γαβριήλ Σεβήρος'', ''Μάξιμος Πελοποννήσιος'', ''Μητροφάνης Κριτόπουλος'', ''Μελέτιος Συρίγος'', ''Πατριάρχης Ιεροσολύμων Νεκτάριος'' (17ος αι.), ''Πατριάρχης Ιεροσολύμων Δοσίθεος'', ''Σεβαστός Κυμινίτης'' (18ος αι.), [[Ευγένιος Βούλγαρις]], [[Αθανάσιος Πάριος]] (19ος αι.). Νεώτερα έργα δογματικής θεολογίας που αξίζουν να αναφερθούν είναι αυτά των ''Χ. Ανδρούτσου'' (''"Δογματική της Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας"'', 1907), ''Ιω. Καρμίρη'' (''"Τα Δογματικά και Συμβολικά Μνημεία της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας"'', τόμ. Α΄ & Β΄, 1952-1953), ''Π. Τρεμπέλα'' (''"Δογματική της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας"'', τόμ. Α΄- Γ΄, 1959-1961), [[Ιωάννης Ρωμανίδης|Ιωάννη Ρωμανίδη]] (''"Δογματική και Συμβολική Θεολογία της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας"'', 1973), [[Νικόλαος Ματσούκας|Νικόλαου Ματσούκα]] (''"Δογματική και Συμβολική Θεολογία"'', τόμ. Α΄- Δ΄, 1985-1999).  </div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>*'''γ)''' '''Περίοδος ''νεώτερη'', μέχρι σήμερα:''' στα χρόνια μετά την ''Άλωση'', οπωσδήποτε σημειώθηκε μια κατάπτωση της θεολογικής παιδείας στην Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία, αλλά και πάλι δεν σταμάτησαν να υπάρχουν αξιόλογοι δογματολόγοι. Κατά την τρίτη αυτή περίοδο της ιστορίας της ''δογματικής'', ο Προτεσταντισμός, εξελίχθηκε ραγδαία, αλλά και ο Ρωμαιοκαθολικισμός, θέσπισε τα νέα του δόγματα. Έτσι, η [[Ορθόδοξη Εκκλησία]] αναγκάστηκε να διεξάγει σκληρό θεολογικό αγώνα με τους ετερόθρησκους, μέσω αλεπάλληλων τοπικών Συνόδων και ποικίλων άλλων εκκλησιαστικών διακηρύξεων, πράξεων και ομολογιών, ιδιαίτερα έναντι του ''Προτεσταντισμού'', γεγονός το οποίο έδωσε ώθηση στη ''δογματική θεολογία''. Ποικίλα δογματικά έργα έγραψαν οι επόμενοι ορθόδοξοι θεολόγοι: [[Παχώμιος Ρουσάνος]], ''Μανουήλ Κορίνθιος'', ''Ιερεμίας Β΄ πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως'' (16ος αι.), ''Μελέτιος Πηγάς'', ''Μάξιμος Μαργούνιος'', ''Γαβριήλ Σεβήρος'', ''Μάξιμος Πελοποννήσιος'', ''Μητροφάνης Κριτόπουλος'', ''Μελέτιος Συρίγος'', ''Πατριάρχης Ιεροσολύμων Νεκτάριος'' (17ος αι.), ''Πατριάρχης Ιεροσολύμων Δοσίθεος'', ''Σεβαστός Κυμινίτης'' (18ος αι.), [[Ευγένιος Βούλγαρις]], [[Αθανάσιος Πάριος]] (19ος αι.). Νεώτερα έργα δογματικής θεολογίας που αξίζουν να αναφερθούν είναι αυτά των ''Χ. Ανδρούτσου'' (''"Δογματική της Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας"'', 1907), ''Ιω. Καρμίρη'' (''"Τα Δογματικά και Συμβολικά Μνημεία της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας"'', τόμ. Α΄ & Β΄, 1952-1953), ''Π. Τρεμπέλα'' (''"Δογματική της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας"'', τόμ. Α΄- Γ΄, 1959-1961), [[Ιωάννης Ρωμανίδης|Ιωάννη Ρωμανίδη]] (''"Δογματική και Συμβολική Θεολογία της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας"'', 1973), [[Νικόλαος Ματσούκας|Νικόλαου Ματσούκα]] (''"Δογματική και Συμβολική Θεολογία"'', τόμ. Α΄- Δ΄, 1985-1999).</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>==Υποσημειώσεις==</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>==Υποσημειώσεις==</div></td></tr>
</table>Papyrushttps://el.orthodoxwiki.org/index.php?title=%CE%94%CE%BF%CE%B3%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE&diff=16725&oldid=prevPapyrus στις 19:07, 26 Αυγούστου 20092009-08-26T19:07:30Z<p></p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr style="vertical-align: top;" lang="el">
<td colspan="2" style="background-color: white; color:black; text-align: center;">← Παλαιότερη αναθεώρηση</td>
<td colspan="2" style="background-color: white; color:black; text-align: center;">Αναθεώρηση της 19:07, 26 Αυγούστου 2009</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l36" >Γραμμή 36:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Γραμμή 36:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>*'''α)''' '''Περίοδος ''Αρχαία'' ή ''Πατερική'', μέχρι την Ζ΄ [[Οικουμενικές Σύνοδοι|Οικουμενική Σύνοδο]] (787) και το [http://el.orthodoxwiki.org/%CE%A6%CF%8E%CF%84%CE%B9%CE%BF%CF%82_%CE%91%CE%84_%CE%BF_%CE%9C%CE%AD%CE%B3%CE%B1%CF%82#.CE.A3.CF.8D.CE.B3.CE.BA.CF.81.CE.BF.CF.85.CF.83.CE.B7_.CE.A1.CF.8E.CE.BC.CE.B7.CF.82-.CE.9A.CF.89.CE.BD.2F.CF.80.CF.8C.CE.BB.CE.B5.CF.89.CF.82_.CE.BA.CE.B1.CE.B9_.CE.A6.CF.8E.CF.84.CE.B5.CE.B9.CE.BF_.CF.83.CF.87.CE.AF.CF.83.CE.BC.CE.B1 Φώτειο σχίσμα] με τη Δυτική Εκκλησία (867):''' κατά την περίοδο αυτή λαμβάνει χώρα ο δογματικός καθορισμός του [[Αγία Τριάδα|Τριαδικού]] και του [[Χριστός|Χριστολογικού]] και των συναφών δογμάτων μέχρι την τιμή των [[Εικόνες|εικόνων]], από τις επτά [[Οικουμενικές Σύνοδοι|Οικουμενικές Συνόδους]]. Από πολύ νωρίς αρχίζει η επεξεργασία των [[Δόγμα|δογμάτων]] μέσα από τα ποικίλα συγγράμματα απολογητικού ή πολεμικού χαρακτήρα των εκκλησιαστικών [[Πατρολογία|Πατέρων]] και [[Εκκλησιαστική γραμματολογία|συγγραφέων]]. Εμφανίζονται τα πρώτα δογματικά συστήματα για τη διασάφηση και υπεράσπιση Ορθοδόξων ''Δογμάτων'' με πρώτο τον [[Ωριγένης|Ωριγένη]] (3ος αι.) και το έργο του ''"Περί άρχων"'' (''PG'' 11, 115-414) στο οποίο περιλαμβάνονται και γνωστές αστοχίες του μεγάλου Θεολόγου. Το δεύτερο αξιόλογο δογματικού περιεχομένου έργο είναι το ''"Λόγος κατηχητικός ο μέγας"'' (''PG'' 45,9-106) του [[Γρηγόριος Νύσσης|Γρηγορίου Νύσσης]] (4ος αι.). Πληρέστερο αυτών, ήταν το έργο του ''Θεοδώρητου Κύρου'' (5ος αι.) ''"Θείων δογμάτων επιτομή"'' (''PG'' 83,439-556) και αρτιότερο όλων, η ''"Έκδοσις ακριβής της Ορθοδόξου πίστεως"'' (''PG'' 94,789-1228) του [[Ιωάννης Δαμασκηνός|Ιωάννη Δαμασκηνού]] (8ος αι.), κλασικό δογματικό έργο της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Εκτός όμως αυτών, δεν θα πρέπει να υποτιμούνται και πλήθος άλλων έργων της πρώτης περιόδου τα οποία ανήκουν στον [[Ιουστίνος|Ιουστίνο]] (2ος αι.) (''"Διάλογος προς Τρύφωνα"''), στον [[Ειρηναίος|Ειρηναίο]] (2ος αι.) (''"Έλεγχος και ανατροπή της ψευδωνύμου γνώσεως"'' και ''"Εις επίδειξιν του αποστολικού κηρύγματος"''), στον [[Κλήμης Αλεξανδρείας|Κλήμη Αλεξανδρείας]] (3ος αι.) (η τριλογία ''"Λόγος προτρεπτικός"'', ''"Παιδαγωγός"'' και ''"Στρωματείς"''), στον [[Γρηγόριος Νεοκαισαρείας|Γρηγόριο Νεοκαισαρείας]] (3ος αι.) (''"Έκθεσις πίστεως"''). Αργότερα, τον 4ο αιώνα, με αφρομή τον [[Αρειανισμός|Αρειανισμό]] και άλλες [[Αϊρεση|αιρέσεις]] έγραψαν ο [[Αθανάσιος Αλεξανδρείας|Μ. Αθανάσιος]], ο [[Βασίλειος ο Μέγας|Μ. Βασίλειος]], ο [[Γρηγόριος ο Θεολόγος]], ο [[Κύριλλος Ιεροσολύμων]] και ο [[Επιφάνιος]]. Στους επόμενους αιώνες, σημαντικά ''δογματικά'' έργα συνέγραψαν οι [[Λεόντιος Βυζάντιος]] (6ος αι.) και [[Μάξιμος Ομολογητής]] (7ος αι.).</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>*'''α)''' '''Περίοδος ''Αρχαία'' ή ''Πατερική'', μέχρι την Ζ΄ [[Οικουμενικές Σύνοδοι|Οικουμενική Σύνοδο]] (787) και το [http://el.orthodoxwiki.org/%CE%A6%CF%8E%CF%84%CE%B9%CE%BF%CF%82_%CE%91%CE%84_%CE%BF_%CE%9C%CE%AD%CE%B3%CE%B1%CF%82#.CE.A3.CF.8D.CE.B3.CE.BA.CF.81.CE.BF.CF.85.CF.83.CE.B7_.CE.A1.CF.8E.CE.BC.CE.B7.CF.82-.CE.9A.CF.89.CE.BD.2F.CF.80.CF.8C.CE.BB.CE.B5.CF.89.CF.82_.CE.BA.CE.B1.CE.B9_.CE.A6.CF.8E.CF.84.CE.B5.CE.B9.CE.BF_.CF.83.CF.87.CE.AF.CF.83.CE.BC.CE.B1 Φώτειο σχίσμα] με τη Δυτική Εκκλησία (867):''' κατά την περίοδο αυτή λαμβάνει χώρα ο δογματικός καθορισμός του [[Αγία Τριάδα|Τριαδικού]] και του [[Χριστός|Χριστολογικού]] και των συναφών δογμάτων μέχρι την τιμή των [[Εικόνες|εικόνων]], από τις επτά [[Οικουμενικές Σύνοδοι|Οικουμενικές Συνόδους]]. Από πολύ νωρίς αρχίζει η επεξεργασία των [[Δόγμα|δογμάτων]] μέσα από τα ποικίλα συγγράμματα απολογητικού ή πολεμικού χαρακτήρα των εκκλησιαστικών [[Πατρολογία|Πατέρων]] και [[Εκκλησιαστική γραμματολογία|συγγραφέων]]. Εμφανίζονται τα πρώτα δογματικά συστήματα για τη διασάφηση και υπεράσπιση Ορθοδόξων ''Δογμάτων'' με πρώτο τον [[Ωριγένης|Ωριγένη]] (3ος αι.) και το έργο του ''"Περί άρχων"'' (''PG'' 11, 115-414) στο οποίο περιλαμβάνονται και γνωστές αστοχίες του μεγάλου Θεολόγου. Το δεύτερο αξιόλογο δογματικού περιεχομένου έργο είναι το ''"Λόγος κατηχητικός ο μέγας"'' (''PG'' 45,9-106) του [[Γρηγόριος Νύσσης|Γρηγορίου Νύσσης]] (4ος αι.). Πληρέστερο αυτών, ήταν το έργο του ''Θεοδώρητου Κύρου'' (5ος αι.) ''"Θείων δογμάτων επιτομή"'' (''PG'' 83,439-556) και αρτιότερο όλων, η ''"Έκδοσις ακριβής της Ορθοδόξου πίστεως"'' (''PG'' 94,789-1228) του [[Ιωάννης Δαμασκηνός|Ιωάννη Δαμασκηνού]] (8ος αι.), κλασικό δογματικό έργο της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Εκτός όμως αυτών, δεν θα πρέπει να υποτιμούνται και πλήθος άλλων έργων της πρώτης περιόδου τα οποία ανήκουν στον [[Ιουστίνος|Ιουστίνο]] (2ος αι.) (''"Διάλογος προς Τρύφωνα"''), στον [[Ειρηναίος|Ειρηναίο]] (2ος αι.) (''"Έλεγχος και ανατροπή της ψευδωνύμου γνώσεως"'' και ''"Εις επίδειξιν του αποστολικού κηρύγματος"''), στον [[Κλήμης Αλεξανδρείας|Κλήμη Αλεξανδρείας]] (3ος αι.) (η τριλογία ''"Λόγος προτρεπτικός"'', ''"Παιδαγωγός"'' και ''"Στρωματείς"''), στον [[Γρηγόριος Νεοκαισαρείας|Γρηγόριο Νεοκαισαρείας]] (3ος αι.) (''"Έκθεσις πίστεως"''). Αργότερα, τον 4ο αιώνα, με αφρομή τον [[Αρειανισμός|Αρειανισμό]] και άλλες [[Αϊρεση|αιρέσεις]] έγραψαν ο [[Αθανάσιος Αλεξανδρείας|Μ. Αθανάσιος]], ο [[Βασίλειος ο Μέγας|Μ. Βασίλειος]], ο [[Γρηγόριος ο Θεολόγος]], ο [[Κύριλλος Ιεροσολύμων]] και ο [[Επιφάνιος]]. Στους επόμενους αιώνες, σημαντικά ''δογματικά'' έργα συνέγραψαν οι [[Λεόντιος Βυζάντιος]] (6ος αι.) και [[Μάξιμος Ομολογητής]] (7ος αι.).</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del style="font-weight: bold; text-decoration: none;"></del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>*'''β)''' '''Περίοδος Βυζαντινή - Μεσαιωνική, μέχρι την Άλωση της ''Κων/πόλεως'' και την εμφάνιση του κινήματος του ''Λούθηρου'' στη Δύση (1517):''' από τον 9ο αιώνα, οπότε και σταμάτησε ο ''δογματικός'' καθορισμός μέσω των [[Οικουμενικές Σύνοδοι|Οικουμενικών Συνόδων]], η Ορθόδοξη ''Δογματική'' περιορίσθηκε στην επεξεργασία των παραδεδομένων και στην καταπολέμηση των λατινικών καινοτομιών, καθώς στ Δύση άκμαζε η [[Σχολαστική θεολογία]], η οποία ανέπτυξε νέα δόγματα, όπως αυτά που αφορούν τα [[Ιερά Μυστήρια]] καθώς και τα περί ''απολυτρώσεως'', ''[[Συγχωροχάρτι|αφέσεων]]'' και [[Παπικό πρωτείο|παπικής εξουσίας]]. Τον 12ο αιώνα ο [[Ευθύμιος Ζιγαβηνός]] έγραψε την ''"Πανοπλία δογματική"'', ενώ ο [[Νικήτας Χωνιάτης|Νικήτας Ακομινάτος ή Χωνιάτης]] συνέγραψε το έργο ''"Θησαυρός Ορθοδοξίας"''. Παράλληλα γράφτηκαν και άλλα δογματικοπολεμικά έργα, κυρίως κατά των Λατίνων, όπως του [[Φώτιος Α΄ ο Μέγας|πατριάρχη Φώτιου]] (9ος αι.) ''Περί της του Αγίου Πνεύματος μυσταγωγίας"'', του αυτοκράτορα ''Θεοδώρου Β΄ Λάσκαρι'' (13ος αι.) ''"Χριστιανικής Θεολογίας λόγοι οκτώ"'', του [[Γρηγόριος Παλαμάς|Γρηγορίου Παλαμά]] (14ος αι.) τα περί [[Ησυχασμός|Ησυχασμού]] και κατά των Λατίνων, αλλά και του αυτοκράτορα ''Ιωάννη ΣΤ΄ Καντακουζηνού'', του ''Νείλου Καβάσιλα'', του ''Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγου'', του [[Συμεών Θεσσαλονίκης]] (15ος αι.) (''"Έκθεσις ορθοδόξου πίστεως"'' και ''"Περί τελετών και μυστηρίων"''), του [[Ιωσήφ Βρυέννιος|Ιωσήφ Βρυέννιου]], του [[Μάρκος Ευγενικός|Μάρκου Ευγενικού]] και του [[Γεννάδιος Σχολάριος|Γεννάδιου Σχολάριου]].</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>*'''β)''' '''Περίοδος Βυζαντινή - Μεσαιωνική, μέχρι την Άλωση της ''Κων/πόλεως'' και την εμφάνιση του κινήματος του ''Λούθηρου'' στη Δύση (1517):''' από τον 9ο αιώνα, οπότε και σταμάτησε ο ''δογματικός'' καθορισμός μέσω των [[Οικουμενικές Σύνοδοι|Οικουμενικών Συνόδων]], η Ορθόδοξη ''Δογματική'' περιορίσθηκε στην επεξεργασία των παραδεδομένων και στην καταπολέμηση των λατινικών καινοτομιών, καθώς στ Δύση άκμαζε η [[Σχολαστική θεολογία]], η οποία ανέπτυξε νέα δόγματα, όπως αυτά που αφορούν τα [[Ιερά Μυστήρια]] καθώς και τα περί ''απολυτρώσεως'', ''[[Συγχωροχάρτι|αφέσεων]]'' και [[Παπικό πρωτείο|παπικής εξουσίας]]. Τον 12ο αιώνα ο [[Ευθύμιος Ζιγαβηνός]] έγραψε την ''"Πανοπλία δογματική"'', ενώ ο [[Νικήτας Χωνιάτης|Νικήτας Ακομινάτος ή Χωνιάτης]] συνέγραψε το έργο ''"Θησαυρός Ορθοδοξίας"''. Παράλληλα γράφτηκαν και άλλα δογματικοπολεμικά έργα, κυρίως κατά των Λατίνων, όπως του [[Φώτιος Α΄ ο Μέγας|πατριάρχη Φώτιου]] (9ος αι.) ''Περί της του Αγίου Πνεύματος μυσταγωγίας"'', του αυτοκράτορα ''Θεοδώρου Β΄ Λάσκαρι'' (13ος αι.) ''"Χριστιανικής Θεολογίας λόγοι οκτώ"'', του [[Γρηγόριος Παλαμάς|Γρηγορίου Παλαμά]] (14ος αι.) τα περί [[Ησυχασμός|Ησυχασμού]] και κατά των Λατίνων, αλλά και του αυτοκράτορα ''Ιωάννη ΣΤ΄ Καντακουζηνού'', του ''Νείλου Καβάσιλα'', του ''Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγου'', του [[Συμεών Θεσσαλονίκης]] (15ος αι.) (''"Έκθεσις ορθοδόξου πίστεως"'' και ''"Περί τελετών και μυστηρίων"''), του [[Ιωσήφ Βρυέννιος|Ιωσήφ Βρυέννιου]], του [[Μάρκος Ευγενικός|Μάρκου Ευγενικού]] και του [[Γεννάδιος Σχολάριος|Γεννάδιου Σχολάριου]].</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div> </div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>*'''γ)<ins class="diffchange diffchange-inline">''' </ins>'''Περίοδος ''νεώτερη'', μέχρι σήμερα:<ins class="diffchange diffchange-inline">''' στα χρόνια μετά την ''Άλωση'', οπωσδήποτε σημειώθηκε μια κατάπτωση της θεολογικής παιδείας στην Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία, αλλά και πάλι δεν σταμάτησαν να υπάρχουν αξιόλογοι δογματολόγοι. Κατά την τρίτη αυτή περίοδο της ιστορίας της ''δογματικής'', ο Προτεσταντισμός, εξελίχθηκε ραγδαία, αλλά και ο Ρωμαιοκαθολικισμός, θέσπισε τα νέα του δόγματα. Έτσι, η [[Ορθόδοξη Εκκλησία]] αναγκάστηκε να διεξάγει σκληρό θεολογικό αγώνα με τους ετερόθρησκους, μέσω αλεπάλληλων τοπικών Συνόδων και ποικίλων άλλων εκκλησιαστικών διακηρύξεων, πράξεων και ομολογιών, ιδιαίτερα έναντι του ''Προτεσταντισμού'', γεγονός το οποίο έδωσε ώθηση στη ''δογματική θεολογία''. Ποικίλα δογματικά έργα έγραψαν οι επόμενοι ορθόδοξοι θεολόγοι: [[Παχώμιος Ρουσάνος]], ''Μανουήλ Κορίνθιος'', ''Ιερεμίας Β΄ πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως'' (16ος αι.), ''Μελέτιος Πηγάς'', ''Μάξιμος Μαργούνιος'', ''Γαβριήλ Σεβήρος'', ''Μάξιμος Πελοποννήσιος'', ''Μητροφάνης Κριτόπουλος'', ''Μελέτιος Συρίγος'', ''Πατριάρχης Ιεροσολύμων Νεκτάριος'' (17ος αι.), ''Πατριάρχης Ιεροσολύμων Δοσίθεος'', ''Σεβαστός Κυμινίτης'' (18ος αι.), [[Ευγένιος Βούλγαρις]], [[Αθανάσιος Πάριος]] (19ος αι.). Νεώτερα έργα δογματικής θεολογίας που αξίζουν να αναφερθούν είναι αυτά των ''Χ. Ανδρούτσου'' (''"Δογματική της Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας"'', 1907), ''Ιω. Καρμίρη'' (''"Τα Δογματικά και Συμβολικά Μνημεία της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας"'', τόμ. Α΄ & Β΄, 1952-1953), ''Π. Τρεμπέλα'' (''"Δογματική της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας"'', τόμ. Α΄- Γ΄, 1959-1961), [[Ιωάννης Ρωμανίδης|Ιωάννη Ρωμανίδη]] (''"Δογματική και Συμβολική Θεολογία της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας"'', 1973), [[Νικόλαος Ματσούκας|Νικόλαου Ματσούκα]] (''"Δογματική και Συμβολική Θεολογία"'', τόμ. Α΄- Δ΄, 1985-1999). </ins></div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>*'''γ)''' Περίοδος ''νεώτερη'', μέχρι σήμερα:</div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>==Υποσημειώσεις==</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>==Υποσημειώσεις==</div></td></tr>
</table>Papyrushttps://el.orthodoxwiki.org/index.php?title=%CE%94%CE%BF%CE%B3%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE&diff=16724&oldid=prevPapyrus: /* Ιστορικά στοιχεία */2009-08-26T10:34:32Z<p><span dir="auto"><span class="autocomment">Ιστορικά στοιχεία</span></span></p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr style="vertical-align: top;" lang="el">
<td colspan="2" style="background-color: white; color:black; text-align: center;">← Παλαιότερη αναθεώρηση</td>
<td colspan="2" style="background-color: white; color:black; text-align: center;">Αναθεώρηση της 10:34, 26 Αυγούστου 2009</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l38" >Γραμμή 38:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Γραμμή 38:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>*'''β)''' '''Περίοδος Βυζαντινή - Μεσαιωνική, μέχρι την Άλωση της ''Κων/πόλεως'' και την εμφάνιση του κινήματος του ''Λούθηρου'' στη Δύση (1517):''' από τον 9ο αιώνα, οπότε και σταμάτησε ο ''δογματικός'' καθορισμός μέσω των [[Οικουμενικές Σύνοδοι|Οικουμενικών Συνόδων]], η Ορθόδοξη ''Δογματική'' περιορίσθηκε στην <del class="diffchange diffchange-inline">επεξεργασίαν </del>των παραδεδομένων και στην καταπολέμηση των λατινικών καινοτομιών, καθώς στ Δύση άκμαζε η [[Σχολαστική θεολογία]], η οποία ανέπτυξε νέα δόγματα, όπως αυτά που αφορούν τα [[Ιερά Μυστήρια]] καθώς και τα περί ''απολυτρώσεως'', ''[[Συγχωροχάρτι|αφέσεων]]'' και [[Παπικό πρωτείο|παπικής εξουσίας]]. Τον 12ο αιώνα ο [[Ευθύμιος Ζιγαβηνός]] έγραψε την ''"Πανοπλία δογματική"'', ενώ ο [[Νικήτας Χωνιάτης|Νικήτας Ακομινάτος ή Χωνιάτης]] συνέγραψε το έργο ''"Θησαυρός Ορθοδοξίας"''. Παράλληλα γράφτηκαν και άλλα δογματικοπολεμικά έργα, κυρίως κατά των Λατίνων, όπως του [[Φώτιος Α΄ ο Μέγας|πατριάρχη Φώτιου]] (9ος αι.) ''Περί της του Αγίου Πνεύματος μυσταγωγίας"'', του αυτοκράτορα ''Θεοδώρου Β΄ Λάσκαρι'' (13ος αι.) ''"Χριστιανικής Θεολογίας λόγοι οκτώ"'', του [[Γρηγόριος Παλαμάς|Γρηγορίου Παλαμά]] (14ος αι.) τα περί [[Ησυχασμός|Ησυχασμού]] και κατά των Λατίνων, αλλά και <del class="diffchange diffchange-inline">ο αυτοκράτορας </del>''<del class="diffchange diffchange-inline">Ιωάννης </del>ΣΤ΄ <del class="diffchange diffchange-inline">Καντακουζηνός</del>'', <del class="diffchange diffchange-inline">ο </del>''<del class="diffchange diffchange-inline">Νείλος Καβάσιλας</del>'', <del class="diffchange diffchange-inline">ο </del>''Μανουήλ Β΄ <del class="diffchange diffchange-inline">Παλαιολόγος</del>'', <del class="diffchange diffchange-inline">ο </del>[[Συμεών Θεσσαλονίκης]] (15ος αι.) ''"Έκθεσις ορθοδόξου πίστεως"'' και ''"Περί τελετών και μυστηρίων"'', <del class="diffchange diffchange-inline">ο </del>[[Ιωσήφ Βρυέννιος]], <del class="diffchange diffchange-inline">ο </del>[[Μάρκος Ευγενικός]] και <del class="diffchange diffchange-inline">ο </del>[[Γεννάδιος Σχολάριος]].</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>*'''β)''' '''Περίοδος Βυζαντινή - Μεσαιωνική, μέχρι την Άλωση της ''Κων/πόλεως'' και την εμφάνιση του κινήματος του ''Λούθηρου'' στη Δύση (1517):''' από τον 9ο αιώνα, οπότε και σταμάτησε ο ''δογματικός'' καθορισμός μέσω των [[Οικουμενικές Σύνοδοι|Οικουμενικών Συνόδων]], η Ορθόδοξη ''Δογματική'' περιορίσθηκε στην <ins class="diffchange diffchange-inline">επεξεργασία </ins>των παραδεδομένων και στην καταπολέμηση των λατινικών καινοτομιών, καθώς στ Δύση άκμαζε η [[Σχολαστική θεολογία]], η οποία ανέπτυξε νέα δόγματα, όπως αυτά που αφορούν τα [[Ιερά Μυστήρια]] καθώς και τα περί ''απολυτρώσεως'', ''[[Συγχωροχάρτι|αφέσεων]]'' και [[Παπικό πρωτείο|παπικής εξουσίας]]. Τον 12ο αιώνα ο [[Ευθύμιος Ζιγαβηνός]] έγραψε την ''"Πανοπλία δογματική"'', ενώ ο [[Νικήτας Χωνιάτης|Νικήτας Ακομινάτος ή Χωνιάτης]] συνέγραψε το έργο ''"Θησαυρός Ορθοδοξίας"''. Παράλληλα γράφτηκαν και άλλα δογματικοπολεμικά έργα, κυρίως κατά των Λατίνων, όπως του [[Φώτιος Α΄ ο Μέγας|πατριάρχη Φώτιου]] (9ος αι.) ''Περί της του Αγίου Πνεύματος μυσταγωγίας"'', του αυτοκράτορα ''Θεοδώρου Β΄ Λάσκαρι'' (13ος αι.) ''"Χριστιανικής Θεολογίας λόγοι οκτώ"'', του [[Γρηγόριος Παλαμάς|Γρηγορίου Παλαμά]] (14ος αι.) τα περί [[Ησυχασμός|Ησυχασμού]] και κατά των Λατίνων, αλλά και <ins class="diffchange diffchange-inline">του αυτοκράτορα </ins>''<ins class="diffchange diffchange-inline">Ιωάννη </ins>ΣΤ΄ <ins class="diffchange diffchange-inline">Καντακουζηνού</ins>'', <ins class="diffchange diffchange-inline">του </ins>''<ins class="diffchange diffchange-inline">Νείλου Καβάσιλα</ins>'', <ins class="diffchange diffchange-inline">του </ins>''Μανουήλ Β΄ <ins class="diffchange diffchange-inline">Παλαιολόγου</ins>'', <ins class="diffchange diffchange-inline">του </ins>[[Συμεών Θεσσαλονίκης]] (15ος αι.) <ins class="diffchange diffchange-inline">(</ins>''"Έκθεσις ορθοδόξου πίστεως"'' και ''"Περί τελετών και μυστηρίων"''<ins class="diffchange diffchange-inline">)</ins>, <ins class="diffchange diffchange-inline">του </ins>[[Ιωσήφ Βρυέννιος<ins class="diffchange diffchange-inline">|Ιωσήφ Βρυέννιου</ins>]], <ins class="diffchange diffchange-inline">του </ins>[[Μάρκος Ευγενικός<ins class="diffchange diffchange-inline">|Μάρκου Ευγενικού</ins>]] και <ins class="diffchange diffchange-inline">του </ins>[[Γεννάδιος Σχολάριος<ins class="diffchange diffchange-inline">|Γεννάδιου Σχολάριου</ins>]].</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
</table>Papyrushttps://el.orthodoxwiki.org/index.php?title=%CE%94%CE%BF%CE%B3%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE&diff=16723&oldid=prevPapyrus: /* Ιστορικά στοιχεία */2009-08-26T10:31:04Z<p><span dir="auto"><span class="autocomment">Ιστορικά στοιχεία</span></span></p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr style="vertical-align: top;" lang="el">
<td colspan="2" style="background-color: white; color:black; text-align: center;">← Παλαιότερη αναθεώρηση</td>
<td colspan="2" style="background-color: white; color:black; text-align: center;">Αναθεώρηση της 10:31, 26 Αυγούστου 2009</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l35" >Γραμμή 35:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Γραμμή 35:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Σύμφωνα με τον ''Ιωάννη Καρμίρη''<ref>Βλ. ''ΘΗΕ'', τόμ. 5 (1964), στ. 138-142.</ref>, η μακρά ιστορία της ''Δογματικής'' μπορεί να διαιρεθεί σε τρεις περιόδους: '''α)''' την αρχαία ή πατερική, μέχρι την Ζ΄ [[Οικουμενικές Σύνοδοι|Οικουμενική Σύνοδο]] (787) και το [[Φώτιος_Α΄_ο_Μέγας#Σύγκρουση Ρώμης-Κων/πόλεως|Φώτειο σχίσμα]] με τη Δυτική Εκκλησία (867), '''β)''' την Βυζαντινή και Μεσαιωνική, μέχρι την Άλωση της Κων/πόλεως και την εμφάνιση του κινήματος του ''Λούθηρου'' στη Δύση (1517), και '''γ)''' την νεώτερη, μέχρι σήμερα.</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Σύμφωνα με τον ''Ιωάννη Καρμίρη''<ref>Βλ. ''ΘΗΕ'', τόμ. 5 (1964), στ. 138-142.</ref>, η μακρά ιστορία της ''Δογματικής'' μπορεί να διαιρεθεί σε τρεις περιόδους: '''α)''' την αρχαία ή πατερική, μέχρι την Ζ΄ [[Οικουμενικές Σύνοδοι|Οικουμενική Σύνοδο]] (787) και το [[Φώτιος_Α΄_ο_Μέγας#Σύγκρουση Ρώμης-Κων/πόλεως|Φώτειο σχίσμα]] με τη Δυτική Εκκλησία (867), '''β)''' την Βυζαντινή και Μεσαιωνική, μέχρι την Άλωση της Κων/πόλεως και την εμφάνιση του κινήματος του ''Λούθηρου'' στη Δύση (1517), και '''γ)''' την νεώτερη, μέχρι σήμερα.</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>*'''α)''' '''Περίοδος ''Αρχαία'' ή ''Πατερική'', μέχρι την Ζ΄ [[Οικουμενικές Σύνοδοι|Οικουμενική Σύνοδο]] (787) και το [<del class="diffchange diffchange-inline">[Φώτιος_Α΄_ο_Μέγας</del>#<del class="diffchange diffchange-inline">Σύγκρουση Ρώμης</del>-<del class="diffchange diffchange-inline">Κων/πόλεως|</del>Φώτειο σχίσμα<del class="diffchange diffchange-inline">]</del>] με τη Δυτική Εκκλησία (867):''' κατά την περίοδο αυτή λαμβάνει χώρα ο δογματικός καθορισμός του [[Αγία Τριάδα|Τριαδικού]] και του [[Χριστός|Χριστολογικού]] και των συναφών δογμάτων μέχρι την τιμή των [[Εικόνες|εικόνων]], από τις επτά [[Οικουμενικές Σύνοδοι|Οικουμενικές Συνόδους]]. Από πολύ νωρίς αρχίζει η επεξεργασία των [[Δόγμα|δογμάτων]] μέσα από τα ποικίλα συγγράμματα απολογητικού ή πολεμικού χαρακτήρα των εκκλησιαστικών [[Πατρολογία|Πατέρων]] και [[Εκκλησιαστική γραμματολογία|συγγραφέων]]. Εμφανίζονται τα πρώτα δογματικά συστήματα για τη διασάφηση και υπεράσπιση Ορθοδόξων ''Δογμάτων'' με πρώτο τον [[Ωριγένης|Ωριγένη]] (3ος αι.) και το έργο του ''"Περί άρχων"'' (''PG'' 11, 115-414) στο οποίο περιλαμβάνονται και γνωστές αστοχίες του μεγάλου Θεολόγου. Το δεύτερο αξιόλογο δογματικού περιεχομένου έργο είναι το ''"Λόγος κατηχητικός ο μέγας"'' (''PG'' 45,9-106) του [[Γρηγόριος Νύσσης|Γρηγορίου Νύσσης]] (4ος αι.). Πληρέστερο αυτών, ήταν το έργο του ''Θεοδώρητου Κύρου'' (5ος αι.) ''"Θείων δογμάτων επιτομή"'' (''PG'' 83,439-556) και αρτιότερο όλων, η ''"Έκδοσις ακριβής της Ορθοδόξου πίστεως"'' (''PG'' 94,789-1228) του [[Ιωάννης Δαμασκηνός|Ιωάννη Δαμασκηνού]] (8ος αι.), κλασικό δογματικό έργο της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Εκτός όμως αυτών, δεν θα πρέπει να υποτιμούνται και πλήθος άλλων έργων της πρώτης περιόδου τα οποία ανήκουν στον [[Ιουστίνος|Ιουστίνο]] (2ος αι.) (''"Διάλογος προς Τρύφωνα"''), στον [[Ειρηναίος|Ειρηναίο]] (2ος αι.) (''"Έλεγχος και ανατροπή της ψευδωνύμου γνώσεως"'' και ''"Εις επίδειξιν του αποστολικού κηρύγματος"''), στον [[Κλήμης Αλεξανδρείας|Κλήμη Αλεξανδρείας]] (3ος αι.) (η τριλογία ''"Λόγος προτρεπτικός"'', ''"Παιδαγωγός"'' και ''"Στρωματείς"''), στον [[Γρηγόριος Νεοκαισαρείας|Γρηγόριο Νεοκαισαρείας]] (3ος αι.) (''"Έκθεσις πίστεως"''). Αργότερα, τον 4ο αιώνα, με αφρομή τον [[Αρειανισμός|Αρειανισμό]] και άλλες [[Αϊρεση|αιρέσεις]] έγραψαν ο [[Αθανάσιος Αλεξανδρείας|Μ. Αθανάσιος]], ο [[Βασίλειος ο Μέγας|Μ. Βασίλειος]], ο [[Γρηγόριος ο Θεολόγος]], ο [[Κύριλλος Ιεροσολύμων]] και ο [[Επιφάνιος]]. Στους επόμενους αιώνες, σημαντικά ''δογματικά'' έργα συνέγραψαν οι [[Λεόντιος Βυζάντιος]] (6ος αι.) και [[Μάξιμος Ομολογητής]] (7ος αι.).</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>*'''α)''' '''Περίοδος ''Αρχαία'' ή ''Πατερική'', μέχρι την Ζ΄ [[Οικουμενικές Σύνοδοι|Οικουμενική Σύνοδο]] (787) και το [<ins class="diffchange diffchange-inline">http://el.orthodoxwiki.org/%CE%A6%CF%8E%CF%84%CE%B9%CE%BF%CF%82_%CE%91%CE%84_%CE%BF_%CE%9C%CE%AD%CE%B3%CE%B1%CF%82</ins>#<ins class="diffchange diffchange-inline">.CE.A3.CF.8D.CE.B3.CE.BA.CF.81.CE.BF.CF.85.CF.83.CE.B7_.CE.A1.CF.8E.CE.BC.CE.B7.CF.82</ins>-<ins class="diffchange diffchange-inline">.CE.9A.CF.89.CE.BD.2F.CF.80.CF.8C.CE.BB.CE.B5.CF.89.CF.82_.CE.BA.CE.B1.CE.B9_.CE.A6.CF.8E.CF.84.CE.B5.CE.B9.CE.BF_.CF.83.CF.87.CE.AF.CF.83.CE.BC.CE.B1 </ins>Φώτειο σχίσμα] με τη Δυτική Εκκλησία (867):''' κατά την περίοδο αυτή λαμβάνει χώρα ο δογματικός καθορισμός του [[Αγία Τριάδα|Τριαδικού]] και του [[Χριστός|Χριστολογικού]] και των συναφών δογμάτων μέχρι την τιμή των [[Εικόνες|εικόνων]], από τις επτά [[Οικουμενικές Σύνοδοι|Οικουμενικές Συνόδους]]. Από πολύ νωρίς αρχίζει η επεξεργασία των [[Δόγμα|δογμάτων]] μέσα από τα ποικίλα συγγράμματα απολογητικού ή πολεμικού χαρακτήρα των εκκλησιαστικών [[Πατρολογία|Πατέρων]] και [[Εκκλησιαστική γραμματολογία|συγγραφέων]]. Εμφανίζονται τα πρώτα δογματικά συστήματα για τη διασάφηση και υπεράσπιση Ορθοδόξων ''Δογμάτων'' με πρώτο τον [[Ωριγένης|Ωριγένη]] (3ος αι.) και το έργο του ''"Περί άρχων"'' (''PG'' 11, 115-414) στο οποίο περιλαμβάνονται και γνωστές αστοχίες του μεγάλου Θεολόγου. Το δεύτερο αξιόλογο δογματικού περιεχομένου έργο είναι το ''"Λόγος κατηχητικός ο μέγας"'' (''PG'' 45,9-106) του [[Γρηγόριος Νύσσης|Γρηγορίου Νύσσης]] (4ος αι.). Πληρέστερο αυτών, ήταν το έργο του ''Θεοδώρητου Κύρου'' (5ος αι.) ''"Θείων δογμάτων επιτομή"'' (''PG'' 83,439-556) και αρτιότερο όλων, η ''"Έκδοσις ακριβής της Ορθοδόξου πίστεως"'' (''PG'' 94,789-1228) του [[Ιωάννης Δαμασκηνός|Ιωάννη Δαμασκηνού]] (8ος αι.), κλασικό δογματικό έργο της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Εκτός όμως αυτών, δεν θα πρέπει να υποτιμούνται και πλήθος άλλων έργων της πρώτης περιόδου τα οποία ανήκουν στον [[Ιουστίνος|Ιουστίνο]] (2ος αι.) (''"Διάλογος προς Τρύφωνα"''), στον [[Ειρηναίος|Ειρηναίο]] (2ος αι.) (''"Έλεγχος και ανατροπή της ψευδωνύμου γνώσεως"'' και ''"Εις επίδειξιν του αποστολικού κηρύγματος"''), στον [[Κλήμης Αλεξανδρείας|Κλήμη Αλεξανδρείας]] (3ος αι.) (η τριλογία ''"Λόγος προτρεπτικός"'', ''"Παιδαγωγός"'' και ''"Στρωματείς"''), στον [[Γρηγόριος Νεοκαισαρείας|Γρηγόριο Νεοκαισαρείας]] (3ος αι.) (''"Έκθεσις πίστεως"''). Αργότερα, τον 4ο αιώνα, με αφρομή τον [[Αρειανισμός|Αρειανισμό]] και άλλες [[Αϊρεση|αιρέσεις]] έγραψαν ο [[Αθανάσιος Αλεξανδρείας|Μ. Αθανάσιος]], ο [[Βασίλειος ο Μέγας|Μ. Βασίλειος]], ο [[Γρηγόριος ο Θεολόγος]], ο [[Κύριλλος Ιεροσολύμων]] και ο [[Επιφάνιος]]. Στους επόμενους αιώνες, σημαντικά ''δογματικά'' έργα συνέγραψαν οι [[Λεόντιος Βυζάντιος]] (6ος αι.) και [[Μάξιμος Ομολογητής]] (7ος αι.).</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
</table>Papyrushttps://el.orthodoxwiki.org/index.php?title=%CE%94%CE%BF%CE%B3%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE&diff=16722&oldid=prevPapyrus: /* Ιστορικά στοιχεία */2009-08-26T10:30:11Z<p><span dir="auto"><span class="autocomment">Ιστορικά στοιχεία</span></span></p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr style="vertical-align: top;" lang="el">
<td colspan="2" style="background-color: white; color:black; text-align: center;">← Παλαιότερη αναθεώρηση</td>
<td colspan="2" style="background-color: white; color:black; text-align: center;">Αναθεώρηση της 10:30, 26 Αυγούστου 2009</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l35" >Γραμμή 35:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Γραμμή 35:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Σύμφωνα με τον ''Ιωάννη Καρμίρη''<ref>Βλ. ''ΘΗΕ'', τόμ. 5 (1964), στ. 138-142.</ref>, η μακρά ιστορία της ''Δογματικής'' μπορεί να διαιρεθεί σε τρεις περιόδους: '''α)''' την αρχαία ή πατερική, μέχρι την Ζ΄ [[Οικουμενικές Σύνοδοι|Οικουμενική Σύνοδο]] (787) και το [[Φώτιος_Α΄_ο_Μέγας#Σύγκρουση Ρώμης-Κων/πόλεως|Φώτειο σχίσμα]] με τη Δυτική Εκκλησία (867), '''β)''' την Βυζαντινή και Μεσαιωνική, μέχρι την Άλωση της Κων/πόλεως και την εμφάνιση του κινήματος του ''Λούθηρου'' στη Δύση (1517), και '''γ)''' την νεώτερη, μέχρι σήμερα.</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Σύμφωνα με τον ''Ιωάννη Καρμίρη''<ref>Βλ. ''ΘΗΕ'', τόμ. 5 (1964), στ. 138-142.</ref>, η μακρά ιστορία της ''Δογματικής'' μπορεί να διαιρεθεί σε τρεις περιόδους: '''α)''' την αρχαία ή πατερική, μέχρι την Ζ΄ [[Οικουμενικές Σύνοδοι|Οικουμενική Σύνοδο]] (787) και το [[Φώτιος_Α΄_ο_Μέγας#Σύγκρουση Ρώμης-Κων/πόλεως|Φώτειο σχίσμα]] με τη Δυτική Εκκλησία (867), '''β)''' την Βυζαντινή και Μεσαιωνική, μέχρι την Άλωση της Κων/πόλεως και την εμφάνιση του κινήματος του ''Λούθηρου'' στη Δύση (1517), και '''γ)''' την νεώτερη, μέχρι σήμερα.</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>*'''α)''' Περίοδος ''Αρχαία'' ή ''Πατερική'', μέχρι την Ζ΄ [[Οικουμενικές Σύνοδοι|Οικουμενική Σύνοδο]] (787) και το [[Φώτιος_Α΄_ο_Μέγας#Σύγκρουση Ρώμης-Κων/πόλεως|Φώτειο σχίσμα]] με τη Δυτική Εκκλησία (867): κατά την περίοδο αυτή λαμβάνει χώρα ο δογματικός καθορισμός του [[Αγία Τριάδα|Τριαδικού]] και του [[Χριστός|Χριστολογικού]] και των συναφών δογμάτων μέχρι την τιμή των [[Εικόνες|εικόνων]], από τις επτά [[Οικουμενικές Σύνοδοι|Οικουμενικές Συνόδους]]. Από πολύ νωρίς αρχίζει η επεξεργασία των [[Δόγμα|δογμάτων]] μέσα από τα ποικίλα συγγράμματα απολογητικού ή πολεμικού χαρακτήρα των εκκλησιαστικών [[Πατρολογία|Πατέρων]] και [[Εκκλησιαστική γραμματολογία|συγγραφέων]]. Εμφανίζονται τα πρώτα δογματικά συστήματα για τη διασάφηση και υπεράσπιση Ορθοδόξων ''Δογμάτων'' με πρώτο τον [[Ωριγένης|Ωριγένη]] (3ος αι.) και το έργο του ''"Περί άρχων"'' (''PG'' 11, 115-414) στο οποίο περιλαμβάνονται και γνωστές αστοχίες του μεγάλου Θεολόγου. Το δεύτερο αξιόλογο δογματικού περιεχομένου έργο είναι το ''"Λόγος κατηχητικός ο μέγας"'' (''PG'' 45,9-106) του [[Γρηγόριος Νύσσης|Γρηγορίου Νύσσης]] (4ος αι.). Πληρέστερο αυτών, ήταν το έργο του ''Θεοδώρητου Κύρου'' (5ος αι.) ''"Θείων δογμάτων επιτομή"'' (''PG'' 83,439-556) και αρτιότερο όλων, η ''"Έκδοσις ακριβής της Ορθοδόξου πίστεως"'' (''PG'' 94,789-1228) του [[Ιωάννης Δαμασκηνός|Ιωάννη Δαμασκηνού]] (8ος αι.), κλασικό δογματικό έργο της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Εκτός όμως αυτών, δεν θα πρέπει να υποτιμούνται και πλήθος άλλων έργων της πρώτης περιόδου τα οποία ανήκουν στον [[Ιουστίνος|Ιουστίνο]] (2ος αι.) (''"Διάλογος προς Τρύφωνα"''), στον [[Ειρηναίος|Ειρηναίο]] (2ος αι.) (''"Έλεγχος και ανατροπή της ψευδωνύμου γνώσεως"'' και ''"Εις επίδειξιν του αποστολικού κηρύγματος"''), στον [[Κλήμης Αλεξανδρείας|Κλήμη Αλεξανδρείας]] (3ος αι.) (η τριλογία ''"Λόγος προτρεπτικός"'', ''"Παιδαγωγός"'' και ''"Στρωματείς"''), στον [[Γρηγόριος Νεοκαισαρείας|Γρηγόριο Νεοκαισαρείας]] (3ος αι.) (''"Έκθεσις πίστεως"''). Αργότερα, τον 4ο αιώνα, με αφρομή τον [[Αρειανισμός|Αρειανισμό]] και άλλες [[Αϊρεση|αιρέσεις]] έγραψαν ο [[Αθανάσιος Αλεξανδρείας|Μ. Αθανάσιος]], ο [[Βασίλειος ο Μέγας|Μ. Βασίλειος]], ο [[Γρηγόριος ο Θεολόγος]], ο [[Κύριλλος Ιεροσολύμων]] και ο [[Επιφάνιος]]. Στους επόμενους αιώνες, σημαντικά ''δογματικά'' έργα συνέγραψαν οι [[Λεόντιος Βυζάντιος]] (6ος αι.) και [[Μάξιμος Ομολογητής]] (7ος αι.).</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>*'''α)<ins class="diffchange diffchange-inline">''' </ins>'''Περίοδος ''Αρχαία'' ή ''Πατερική'', μέχρι την Ζ΄ [[Οικουμενικές Σύνοδοι|Οικουμενική Σύνοδο]] (787) και το [[Φώτιος_Α΄_ο_Μέγας#Σύγκρουση Ρώμης-Κων/πόλεως|Φώτειο σχίσμα]] με τη Δυτική Εκκλησία (867):<ins class="diffchange diffchange-inline">''' </ins>κατά την περίοδο αυτή λαμβάνει χώρα ο δογματικός καθορισμός του [[Αγία Τριάδα|Τριαδικού]] και του [[Χριστός|Χριστολογικού]] και των συναφών δογμάτων μέχρι την τιμή των [[Εικόνες|εικόνων]], από τις επτά [[Οικουμενικές Σύνοδοι|Οικουμενικές Συνόδους]]. Από πολύ νωρίς αρχίζει η επεξεργασία των [[Δόγμα|δογμάτων]] μέσα από τα ποικίλα συγγράμματα απολογητικού ή πολεμικού χαρακτήρα των εκκλησιαστικών [[Πατρολογία|Πατέρων]] και [[Εκκλησιαστική γραμματολογία|συγγραφέων]]. Εμφανίζονται τα πρώτα δογματικά συστήματα για τη διασάφηση και υπεράσπιση Ορθοδόξων ''Δογμάτων'' με πρώτο τον [[Ωριγένης|Ωριγένη]] (3ος αι.) και το έργο του ''"Περί άρχων"'' (''PG'' 11, 115-414) στο οποίο περιλαμβάνονται και γνωστές αστοχίες του μεγάλου Θεολόγου. Το δεύτερο αξιόλογο δογματικού περιεχομένου έργο είναι το ''"Λόγος κατηχητικός ο μέγας"'' (''PG'' 45,9-106) του [[Γρηγόριος Νύσσης|Γρηγορίου Νύσσης]] (4ος αι.). Πληρέστερο αυτών, ήταν το έργο του ''Θεοδώρητου Κύρου'' (5ος αι.) ''"Θείων δογμάτων επιτομή"'' (''PG'' 83,439-556) και αρτιότερο όλων, η ''"Έκδοσις ακριβής της Ορθοδόξου πίστεως"'' (''PG'' 94,789-1228) του [[Ιωάννης Δαμασκηνός|Ιωάννη Δαμασκηνού]] (8ος αι.), κλασικό δογματικό έργο της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Εκτός όμως αυτών, δεν θα πρέπει να υποτιμούνται και πλήθος άλλων έργων της πρώτης περιόδου τα οποία ανήκουν στον [[Ιουστίνος|Ιουστίνο]] (2ος αι.) (''"Διάλογος προς Τρύφωνα"''), στον [[Ειρηναίος|Ειρηναίο]] (2ος αι.) (''"Έλεγχος και ανατροπή της ψευδωνύμου γνώσεως"'' και ''"Εις επίδειξιν του αποστολικού κηρύγματος"''), στον [[Κλήμης Αλεξανδρείας|Κλήμη Αλεξανδρείας]] (3ος αι.) (η τριλογία ''"Λόγος προτρεπτικός"'', ''"Παιδαγωγός"'' και ''"Στρωματείς"''), στον [[Γρηγόριος Νεοκαισαρείας|Γρηγόριο Νεοκαισαρείας]] (3ος αι.) (''"Έκθεσις πίστεως"''). Αργότερα, τον 4ο αιώνα, με αφρομή τον [[Αρειανισμός|Αρειανισμό]] και άλλες [[Αϊρεση|αιρέσεις]] έγραψαν ο [[Αθανάσιος Αλεξανδρείας|Μ. Αθανάσιος]], ο [[Βασίλειος ο Μέγας|Μ. Βασίλειος]], ο [[Γρηγόριος ο Θεολόγος]], ο [[Κύριλλος Ιεροσολύμων]] και ο [[Επιφάνιος]]. Στους επόμενους αιώνες, σημαντικά ''δογματικά'' έργα συνέγραψαν οι [[Λεόντιος Βυζάντιος]] (6ος αι.) και [[Μάξιμος Ομολογητής]] (7ος αι.).</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>*'''β)''' Περίοδος Βυζαντινή - Μεσαιωνική, μέχρι την Άλωση της ''Κων/πόλεως'' και την εμφάνιση του κινήματος του ''Λούθηρου'' στη Δύση (1517):</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>*'''β)<ins class="diffchange diffchange-inline">''' </ins>'''Περίοδος Βυζαντινή - Μεσαιωνική, μέχρι την Άλωση της ''Κων/πόλεως'' και την εμφάνιση του κινήματος του ''Λούθηρου'' στη Δύση (1517):<ins class="diffchange diffchange-inline">''' από τον 9ο αιώνα, οπότε και σταμάτησε ο ''δογματικός'' καθορισμός μέσω των [[Οικουμενικές Σύνοδοι|Οικουμενικών Συνόδων]], η Ορθόδοξη ''Δογματική'' περιορίσθηκε στην επεξεργασίαν των παραδεδομένων και στην καταπολέμηση των λατινικών καινοτομιών, καθώς στ Δύση άκμαζε η [[Σχολαστική θεολογία]], η οποία ανέπτυξε νέα δόγματα, όπως αυτά που αφορούν τα [[Ιερά Μυστήρια]] καθώς και τα περί ''απολυτρώσεως'', ''[[Συγχωροχάρτι|αφέσεων]]'' και [[Παπικό πρωτείο|παπικής εξουσίας]]. Τον 12ο αιώνα ο [[Ευθύμιος Ζιγαβηνός]] έγραψε την ''"Πανοπλία δογματική"'', ενώ ο [[Νικήτας Χωνιάτης|Νικήτας Ακομινάτος ή Χωνιάτης]] συνέγραψε το έργο ''"Θησαυρός Ορθοδοξίας"''. Παράλληλα γράφτηκαν και άλλα δογματικοπολεμικά έργα, κυρίως κατά των Λατίνων, όπως του [[Φώτιος Α΄ ο Μέγας|πατριάρχη Φώτιου]] (9ος αι.) ''Περί της του Αγίου Πνεύματος μυσταγωγίας"'', του αυτοκράτορα ''Θεοδώρου Β΄ Λάσκαρι'' (13ος αι.) ''"Χριστιανικής Θεολογίας λόγοι οκτώ"'', του [[Γρηγόριος Παλαμάς|Γρηγορίου Παλαμά]] (14ος αι.) τα περί [[Ησυχασμός|Ησυχασμού]] και κατά των Λατίνων, αλλά και ο αυτοκράτορας ''Ιωάννης ΣΤ΄ Καντακουζηνός'', ο ''Νείλος Καβάσιλας'', ο ''Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγος'', ο [[Συμεών Θεσσαλονίκης]] (15ος αι.) ''"Έκθεσις ορθοδόξου πίστεως"'' και ''"Περί τελετών και μυστηρίων"'', ο [[Ιωσήφ Βρυέννιος]], ο [[Μάρκος Ευγενικός]] και ο [[Γεννάδιος Σχολάριος]].</ins></div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div> </div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>*'''γ)''' Περίοδος ''νεώτερη'', μέχρι σήμερα:</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>*'''γ)''' Περίοδος ''νεώτερη'', μέχρι σήμερα:  </div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div> </div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>==Υποσημειώσεις==</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>==Υποσημειώσεις==</div></td></tr>
</table>Papyrushttps://el.orthodoxwiki.org/index.php?title=%CE%94%CE%BF%CE%B3%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE&diff=16719&oldid=prevPapyrus στις 06:26, 26 Αυγούστου 20092009-08-26T06:26:34Z<p></p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr style="vertical-align: top;" lang="el">
<td colspan="2" style="background-color: white; color:black; text-align: center;">← Παλαιότερη αναθεώρηση</td>
<td colspan="2" style="background-color: white; color:black; text-align: center;">Αναθεώρηση της 06:26, 26 Αυγούστου 2009</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l30" >Γραμμή 30:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Γραμμή 30:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Στο αντικείμενο της ''Δογματικής'', είναι δυνατόν να έχουν θέση και τα ''Θεολογούμενα'' (γνώμες ενός ή περισσοτέρων Πατέρων κατά των οποίων δεν υπάρχουν τοποθετήσεις της Εκκλησίας) ή οι ''Θεολογικές γνώμες'' (ιδιωτικές απόψεις θεολόγων οι οποίες δεν αντιφάσκουν ως προς τα [[Δόγμα|δόγματα]] της Εκκλησίας, υπολείπονται όμως των Πατερικών ''Θεολογουμένων''), αυτά όμως θα πρέπει να διακρίνονται σαφώς από τα ''δόγματα''<ref>''ΘΗΕ'', τόμ. 5 (1964), στ. 138.</ref>.</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Στο αντικείμενο της ''Δογματικής'', είναι δυνατόν να έχουν θέση και τα ''Θεολογούμενα'' (γνώμες ενός ή περισσοτέρων Πατέρων κατά των οποίων δεν υπάρχουν τοποθετήσεις της Εκκλησίας) ή οι ''Θεολογικές γνώμες'' (ιδιωτικές απόψεις θεολόγων οι οποίες δεν αντιφάσκουν ως προς τα [[Δόγμα|δόγματα]] της Εκκλησίας, υπολείπονται όμως των Πατερικών ''Θεολογουμένων''), αυτά όμως θα πρέπει να διακρίνονται σαφώς από τα ''δόγματα''<ref>''ΘΗΕ'', τόμ. 5 (1964), στ. 138.</ref>.</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Ο <del class="diffchange diffchange-inline">ουσιαστικός </del>ρόλος της ''δογματικής'', την υποχρεώνει να διατηρεί στενή σχέση με τους υπόλοιπους τομείς της [[Θεολογία|Θεολογίας]]: η ''Χριστιανική Ηθική'' αντλεί το περιεχόμενό της από την ''Δογματική'' ώστε η ζωή του πιστού να εναρμονίζεται προς τα ''δόγματα'' της Εκκλησίας, η ''Απολογητική'' για να υπερασπιστεί τα ''δόγματα'' χρειάζεται βαθιά γνώση της ''Δογματικής'', το ίδιο και η ''Συμβολική'', ως μία ''"Συγκριτική Δογματική"'' των διαφόρων Χριστιανικών Ομολογιών, επίσης η ''Δογματική'' αντλεί από τα πορίσματα της ''Ερμηνευτικής'' της [[Παλαιά Διαθήκη|Παλαιάς]] και της [[Καινή Διαθήκη|Καινής Διαθήκης]], ο ''Ιστορικός κλάδος'' της [[Θεολογία|Θεολογίας]] συνδέεται με την ''Δογματική'' μέσα από την έκθεση της ιστορίας της Εκκλησίας, της ιστοριάς και Θεολογίας των [[Οικουμενικές Σύνοδοι|Οικουμενικών Συνόδων]] και της Θεολογίας των [[Πατρολογία|Πατέρων]], ενώ και η [[Λειτουργική]], η ''Κατηχητική'', η ''Ομιλητική'', η ''Ποιμαντική'', η ''Εξομολογητική'' και το [[Κανονικό Δίκαιο]], αντλούν σε μεγάλο βαθμό το περιεχόμενό τους από τη ''Δογματική''<ref>Ξεξάκης, ''Προλεγόμενα...'', ό.π., σελ. 41-48.</ref>.</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Ο <ins class="diffchange diffchange-inline">θεμελιώδης </ins>ρόλος της ''δογματικής'', την υποχρεώνει να διατηρεί στενή σχέση με τους υπόλοιπους τομείς της [[Θεολογία|Θεολογίας]]: η ''Χριστιανική Ηθική'' αντλεί το περιεχόμενό της από την ''Δογματική'' ώστε η ζωή του πιστού να εναρμονίζεται προς τα ''δόγματα'' της Εκκλησίας, η ''Απολογητική'' για να υπερασπιστεί τα ''δόγματα'' χρειάζεται βαθιά γνώση της ''Δογματικής'', το ίδιο και η ''Συμβολική'', ως μία ''"Συγκριτική Δογματική"'' των διαφόρων Χριστιανικών Ομολογιών, επίσης η ''Δογματική'' αντλεί από τα πορίσματα της ''Ερμηνευτικής'' της [[Παλαιά Διαθήκη|Παλαιάς]] και της [[Καινή Διαθήκη|Καινής Διαθήκης]], ο ''Ιστορικός κλάδος'' της [[Θεολογία|Θεολογίας]] συνδέεται με την ''Δογματική'' μέσα από την έκθεση της ιστορίας της Εκκλησίας, της ιστοριάς και Θεολογίας των [[Οικουμενικές Σύνοδοι|Οικουμενικών Συνόδων]] και της Θεολογίας των [[Πατρολογία|Πατέρων]], ενώ και η [[Λειτουργική]], η ''Κατηχητική'', η ''Ομιλητική'', η ''Ποιμαντική'', η ''Εξομολογητική'' και το [[Κανονικό Δίκαιο]], αντλούν σε μεγάλο βαθμό το περιεχόμενό τους από τη ''Δογματική''<ref>Ξεξάκης, ''Προλεγόμενα...'', ό.π., σελ. 41-48.</ref>.</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>==Ιστορικά στοιχεία==</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>==Ιστορικά στοιχεία==</div></td></tr>
</table>Papyrus