Αλλαγές

Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση

Γιαχβέ

21.911 bytes προστέθηκαν, 05:50, 15 Δεκεμβρίου 2010
μ
Υπήρξε εξαρχής το Τετραγράμματο στη Μετάφραση των Εβδομήκοντα ή στην Καινή Διαθήκη;
[[Image:Tetragrammaton scripts.png|thumb|right|300px|Το ''Τετραγράμματο'' στα Φοινικικά, Αραμαϊκά και Εβραϊκά]]Με τη λέξη [[Γιαχβέ]] (ή και ''Ιεχωβά'' σε κάποιες περιπτώσεις), αναφερόμαστε στο Θείο Όνομα το λεγόμενο και [[Τετραγράμματο]], που χρησιμοποιείται στην [[Εβραίοι|εβραϊκή]] Βίβλο περίπου 6.823 φορές, και αποκαλύφθηκε από τον Θεό στο [[Μωϋσής|Μωϋσή]], κατά την ίδρυση των νέων σχέσεων του με τον λαό [[Ισραήλ]], στη διαθήκη του [[Σινά]]<ref>Έξοδ. 3:13-17, 6:2-4</ref>.
Σύμφωνα με τους [[Πατρολογία|Πατέρες]], στο συμβάν της [[Βίβλος|βιβλικής]] διήγησης όπου το όνομα αυτό απεκάλυψε ο ίδιος ο Θεός, ο [[Αγία Τριάδα|Τριαδικός Θεός]]<ref>''"Ένα διά της Τριάδος ομολογούμεν είναι τον Θεόν"'' (''Κατά Αρειανών'', Λόγος Γ', PG 26,353Β'').</ref> στον Μωϋσή κατά τη θεοφάνεια της φλεγόμενης βάτου<ref>Έξοδ. 3:1-16</ref>, μιλά η μία εκ των τριών υποστάσεων<ref>''"Υπόστασις μία εστιν η λέγουσα «εγώ ειμί ο ων»"'' (Μ. Αθανασίου, ''Κατά Αρειανών'', Λόγος Δ', PG 26,468C'').</ref>, ο Υιός<ref>''"ά δε λαλεί ο Θεός, πρόδηλον ότι δια του Λόγου λαλεί, και ου δι' άλλου"'' (Μ. Αθανασίου, ''Κατά Αρειανών'', Λόγος Γ', PG 26,352Β'').</ref>, ο άσαρκος [[Χριστός]] ή αλλιώς ο ''Γιαχβέ''-Λόγος<ref>Ματσούκας Α. Νίκος, ''Δογματική και Συμβολική θεολογία'', τόμ. Β', 2η έκδ., Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1988, σελ. 69 (υποσημ. #29).</ref> και συντελείται μία εκ ''"των αποκαλύψεων του Θεού, διά του Λόγου εν Αγίω Πνεύματι"''<ref>Ρωμανίδης Σ. Ιωάννης, ''Δογματική και Συμβολική Θεολογία της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας'', τόμ. Α', Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1999 (c1973), σελ. 223.</ref> καθώς, για την Ορθόδοξη Εκκλησία, ''"όταν ο Λόγος αποκαλύπτει τον Πατέρα, αποκαλύπτει κατ' ανάγκην την Τριάδα· και όταν αποκαλύπτει την Τριάδα, αποκαλύπτει τον Πατέρα"''<ref>Ματσούκας Α. Νίκος, ''Δογματική και Συμβολική θεολογία'', τόμ. Β', 2η έκδ., Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1988, σελ. 67.</ref>. Κατά συνέπεια, ''"το όνομα Γιαχβέ οιονεί αναλύεται εις το "Πατήρ, Υιός και Άγιον Πνεύμα". Ούτω Γιαχβέ ο Πατήρ, Γιαχβέ ο Υιός, Γιαχβέ το Άγιον Πνεύμα. Πλην δεν υπάρχουν τρεις Γιαχβέ, αλλ' εις Γιαχβέ (Δευτ. 6: 4), διότι υπάρχει μία θεία ουσία. Επειδή δε έκαστον των τριών προσώπων έχει όλόκληρον την θείαν ουσίαν...δυνάμεθα να λέγωμεν, ου μόνον ότι ο Υιός είνε Γιαχβέ, αλλά και ότι είνε ο Γιαχβέ (ενάρθρως), ο όλος δηλαδή θεός"''<ref>Σωτηρόπουλος Νικόλαος, ''Ο Ιησούς Γιαχβέ'', 2η έκδ., εκδ. 'Ο Σταυρός', Αθήνα 1988, σελ. 35.</ref>.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι από το γεγονός αυτό, προέκυψε η εσφαλμένη ανάγνωση του τετραγράμματου ως ''Ιεχωβά'', όνομα που αποτελεί ένα ''"υβρίδιο"'', αποτέλεσμα παρανόησης στον ύστερο Μεσαίωνα<ref>Στο πρωτότυπο: ''"The incorrect hybrid, ‘Jehovah,’ arose from Christian misunderstanding in the late Middle Ages"'' (Paul J. Achtemeier et al., ''Harper's Bible Dictionary'', San Francisco: Harper & Row, 1985, σελ. 685).</ref>. Το τεχνητό αυτό όνομα, προήλθε από τους ''Μασορίτες'', δηλ. τους Ιουδαίους λόγιους που προσπάθησαν να διαφυλάξουν το αυθεντικό, εβραϊκό βιβλικό κείμενο, οι οποίοι αντικατέστησαν τα φωνήεντα του ονόματος YHWH με τα φωνηεντικά σημεία των εβραϊκών λέξεων ''Αδωνάϊ'' ή ''Ελωχίμ''. Παρ' όλ' αυτά, η κατασκευή ''Ιεχωβά'', παρέμεινε όνομα ''"σχεδόν ολοκληρωτικά ανυπόληπτο"'' για τους ίδιους τους Εβραίους<ref>Στο πρωτότυπο: ''"A mispronunciation (introduced by Christian theologians, but almost entirely disregarded by the Jews"'' ([http://www.jewishencyclopedia.com/view.jsp?artid=206&letter=J λήμμα "Jehovah", ''Ιουδαική Εγκυκλοπαίδεια''].</ref>.
Τελικά, αν και το όνομα αυτό χρησιμοποιήθηκε αρκετά από χριστιανούς ερευνητές μετά την Αναγέννηση και τη Μεταρρύθμιση, τον 19ο και 20ο αιώνα, οι βιβλικοί ερευνητές άρχισαν να χρησιμοποιούν πάλι τον τύπο ''Γιαχβέ'', που φαίνεται να επιβεβαιώνεται και από αρχαίες χριστιανικές μαρτυρίες. Σύμφωνα με τον καθ. Παν. Μπρατσιώτη ''"το όνομα Jahve...καλείται παρά τοις παλαιοίς εκκλησιαστικοίς συγγραφεύσι και οίον παραμένει και ελληνιστί ήδη επί Θεοδωρήτου και Επιφανίου, μεταγραφόμενον ως «Ιαβέ». Παρά δε τω Κλήμεντι τω Αλεξανδρεί φέρεται μεταγεγραμμένον ως «Ίαουέ»«Ιαουέ»"''<ref>Παρατίθεται στο Φούντας Ιερεμίας (Αρχιμ.), Ερμηνεία Παλαιάς Διαθήκης - ''Έξοδος'', Αποστολική Διακονία, Αθήνα 2005, σελ. 334.</ref>.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η μορφή του τετραγράμματου με τους ελληνικούς χαρακτήρες ''ΠΙΠΙ''(εβρ. <big>'''יהוה'''</big>), η οποία αποτελεί παλαιογραφική απόδοση του τετραγράμματου<ref>Johan Lust et al., A Greek-English Lexicon of the Septuagint, Revised Edition, Stuttgart 2003, λήμμα: γή,-ής</ref> την οποία χρησιμοποίησαν ελληνόφωνοι που δεν γνώριζαν τα εβραϊκά. Όπως σημειώνει ο Κωνσταντίνος Οικονόμος:
''"Εντεύθεν αμαθείς τινες της εβραΐδος βλέποντες...τα εβραϊκά ταύτα στοιχεία παρόμοια προς τα ελληνικά ΠΙΠΙ, ανεγίνωσκον την λέξιν πιπί... Ομοιάζουσι δε ταύτα τα γράμματα προς τα του εβραϊκού τετραγραμμάτου...αυτοί δε οι ερμηνείς, οι Ο', το τετραγράμματον ηρμήνευσαν 'Κύριος'"''<ref>Κωνσταντίνου Οικονόμου του εξ Οικονόμων, ''Περί των Ο' Ερμηνευτών της Παλαιάς θείας Γραφής'', τόμ. 2ος, Αθήνησιν 1845, σελ. 596-597</ref>.
 
===Υπήρξε εξαρχής το Τετραγράμματο στη Μετάφραση των Εβδομήκοντα ή στην Καινή Διαθήκη;===
 
Στην σημερινή εποχή, κάποιες προτεσταντικής προέλευσης αιρέσεις ισχυρίζονται πως είναι επιβεβλημένη για τους Χριστιανούς η χρήση του τετραγράμματου ονόματος ''Ιεχωβά'' ή ''Γιαχβέ'' (αυτό ισχυρίζονται π.χ. οι λεγόμενοι ''Μάρτυρες του Ιεχωβά''). Η δοξασία αυτή, εν μέρει στηρίζεται στην υπόθεση ότι η χρήση του τετραγράμματου είχε διατηρηθεί εξαρχής στη [[Μετάφραση των Εβδομήκοντα]], αλλά αφαιρέθηκε από μεταγενέστερους χριστιανούς αντιγραφείς και στη θέση του μπήκε το ''Κύριος''. Κατά την ίδια αντίληψη, το [[τετραγράμματο]] υποτίθεται ότι συνέχισε να υπάρχει και μέσα στα πρωτότυπα χειρόγραφα της [[Καινή Διαθήκη|Καινής Διαθήκης]], αλλά και από εκεί αφαιρέθηκε εντελώς και αντικαταστάθηκε στα επόμενα αντίγραφα που δημιουργήθηκαν.
 
Η στήριξη της θεωρίας αυτής, ξεκινά από το γεγονός ότι στα αρχαιότερα από τα σπαράγματα της [[Μετάφραση των Εβδομήκοντα|Μετάφρασης των Εβδομήκοντα]] που γνωρίζουμε μέχρι σήμερα, το τετραγράμματο είτε διατηρείται με τους τέσσερις εβραϊκούς χαρακτήρες '''יהוה''', είτε μεταγράφεται ως '''ΙΑΩ''' ή υποκαθίσταται από την οπτική μεταφορά των τεσσάρων εβραϊκών γραμμάτων ως '''ΠΙΠΙ'''<ref>Capes B. David, ''Old Testament Yahweh Texts in Paul's Christology'', Mohr Siebeck 1992, σελ. 39-40</ref>. Σε αυτό το γεγονός, προστίθεται και η μαρτυρία του [[Ωριγένης|Ωριγένη]] για τη [[Μετάφραση των Εβδομήκοντα]], ο οποίος σε σχόλιο του επάνω στο εδάφιο ''Ψαλμ. 2:2'' σημειώνει: ''"Στα πιο ακριβή χειρόγραφα ΤΟ ΟΝΟΜΑ εμφανίζεται με εβραϊκούς χαρακτήρες, όχι όμως με σημερινούς εβραϊκούς'' [χαρακτήρες], ''αλλά με τους πιο αρχαίους"''<ref>Ωριγένης, ''Σχόλιο εις Ψαλμούς'', ''PG'' 12,1104.</ref>. Παρόμοιο σχόλιο κάνει και ο ''Ιερώνυμος''<ref>Ιερώνυμος, ''Prologus Galeatus'', ''PL'' 28, 594-595.</ref>.
 
Θα πρέπει να γίνει καταρχάς σαφές, ότι τα παραπάνω παραμένουν στο επίπεδο της θεωρίας.<br> Δεν υπάρχει συμφωνία των ειδικών στο αν η όποια παρουσία του Τετραγράμματου στη [[Μετάφραση των Εβδομήκοντα]] ήταν πράγματι η αρχική πρακτική<ref>George Hοward, 'The Tetragram and the new Testament', JBL 96 (1977),σελ. 63-68</ref> ή αν χρησιμοποιείτο στα χειρόγραφα εξ αρχής το ''Κύριος'' και το Τετραγράμματο αποτελούσε απλά αρχαϊσμό της ρωμαϊκής εποχής<ref>Albert Pietersma, ''Kyrios or Tetragram. A Renewed Quest for the Original Septuagint' "De Septuaginta"'', eds. Pietersma and Claude Cox (Mississauga, Ontario: Benben Publications, 1984), σελ. 86. 89-90</ref>. Αποτελεί άλλωστε γεγονός ότι παγιώθηκε μεταξύ των ελληνόφωνων Ιουδαίων η παράδοση ή συνήθεια να αντικαθιστούν κατά τη δημόσια ανάγνωση των Γραφών το Τετραγράμματο με τη λέξη ''Κύριος'', ενώ οι εβραιόφωνοι αντίστοιχα με τη λέξη ''Αδωνάι'' (Κύριος)<ref>Bruce Manning Metzger, ''Manuscripts of the Greek Bible. An Introduction to Greek Palaeography'', Oxford University Press 1981, σελ. 33, 35· Hurtado W. Larry, ''Lord Jesus Christ. Devotion to Jesus in Earliest Christianity'', Wm. B. Eerdmans 2005, σελ. 183</ref>. Έχει ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι το ''Κύριος'' δεν χρησιμοποιήθηκε μόνο ως υποκατάστατο ή μια μετάφραση του ''Τετραγράμματου'', αλλά λειτούργησε με τον ίδιο τρόπο και για άλλους εβραϊκούς τίτλους για τον Θεό, και μάλιστα αποτέλεσε τη λέξη που κατ' εξοχήν αντικατέστησε το θεϊκό όνομα<ref>Capes B. David, ''Old Testament Yahweh Texts in Paul's Christology'', Mohr Siebeck 1992, σελ. 37.</ref>.
 
Η παραπάνω τοποθέτηση, αναλύεται στην πρόταση ότι η μετάφραση των [[Μετάφραση των Εβδομήκοντα|''Ο΄'']] ξεκίνησε από τα πρώτα της βήματα όχι με το [[Τετραγράμματο]] αλλά με τη χρήση του ''Κύριος''<ref>''Theological Dictionary of the New Testament'', 3:1081</ref>, στη συνέχεια, σ' ένα ενδιάμεσο σταθμό αντικαταστάθηκε με τον παλαιστινιακό αρχαϊσμό του ''Τετραγράμματου'' με εβραϊκούς χαρακτήρες και πιθανώς ως τελευταίο στάδιο εμφανίστηκε η μορφή ''ΙΑΩ'', το οποίο χρησιμοποιήθηκε και από μεταγενέστερους συγγραφείς όπως ο [[Ωριγένης]] και ο [[Ιερώνυμος]]. Ο ισχυρισμός ότι οι δύο προαναφερθέντες αρχαίοι συγγραφείς υποτίθεται πως μαρτυρούν ότι οι ''Εβδομήκοντα'' χρησιμοποιούσαν εξαρχής το Τετραγράμματο<ref>Patrick Skehan, ''The Divine Name at Qumran in the Masada Scroll and in the Septuagint'', 1980, σ. 21-23, 31</ref> δεν γίνεται αποδεκτός από άλλους, αφού θεωρείται πως οι αναφορές τους αφορούσαν μόνο τα χειρόγραφα που εκείνοι είχαν στα χέρια τους<ref>Albert Pietersma, ''Kyrios or Tetragram...'', ό.π., σελ. 88</ref>. Όσον αφορά την φράση του ''Ωριγένη'', ''"Στα πιο ακριβή χειρόγραφα ΤΟ ΟΝΟΜΑ εμφανίζεται με εβραϊκούς χαρακτήρες"'', ο ''Albert Pietersma'' προβάλει την άποψη ότι η φράση αυτή αναφέρεται στην ακρίβεια των χειρογράφων και δεν μας βεβαιώνει και για το γεγονός ότι ο ''Ωριγένης'' θεωρούσε εξίσου αυθεντική και ακριβή τη χρήση του Τετραγράμματου μέσα σε αυτά<ref>Ο ίδιος προσθέτει: "Κατά τη γνώμη μας, κανένα από τα δύο δεν δεν αποδεικνύει οτιδήποτε!" (Albert Pietersma, ''Kyrios or Tetragram...'', ό.π., σελ. 87, 88)</ref>.
 
Εκτός αυτών των αντιρρήσεων, αναφέρονται και οι περιπτώσεις των κειμένων που έχουν σωθεί από ιουδαίους όπως ο ''Φίλωνας'' και ο [[Ιώσηπος]], αλλά και το βιβλίο της [[Σοφία Σολομώντος|Σοφίας Σολομώντος]] ([[Δευτεροκανονικά|κανονικό βιβλίο]] της [[Παλαιά Διαθήκη|ΠΔ]] για ''Ορθοδόξους'' και ''Ρωμαιοκαθολικούς'', το οποίο δεν αποδέχονται οι ''Προτεστάντες''), τα οποία έχουν γραφτεί εξ αρχής στα ελληνικά και δεν κάνουν πουθενά χρήση του εβραϊκού [[τετραγράμματο|τετραγράμματου]], ενώ χρησιμοποιούν στη θέση του το ''Κύριος'' (ή και το ''Δεσπότης'', όπως ο ''Ιώσηπος'')<ref>David Noel Freedman, ''The Anchor Bible Dictionary'', Doubleday 1996, 4:350 / Joel B. Green et al., ''Dictionary of Jesus and the Gospels'', InterVarsity Press 1992, 485 / Gerald F. Hawthorne et al., ''Dictionary of Paul and His Letters'', InterVarsity Press 1993, 561, James D. G. Dunn, 'The Theology of Paul the Apostle', Wm. B. Eerdmans 1998, σελ. 249</ref>. Θα μπορούσε δηλ. να ερωτηθεί, αν πράγματι οι χριστιανοί αντιγραφείς ήθελαν κάθε αναφορά στο τετραγράμματο να αντικαθίσταται από το ''Κύριος'', για ποιο λόγο δεν διόρθωσαν και τη γραφή ''"Δεσπότης"'' που χρησιμοποιούσε ο [[Ιώσηπος]], βάζοντας επίσης στη θέση του το ''Κύριος''<ref>Capes B. David, ''Old Testament Yahweh Texts in Paul's Christology'', Mohr Siebeck 1992, σελ. 42</ref>.
 
Για την άλλη θεωρία, της υποτιθέμενης παρουσίας του [[τετραγράμματο|τετραγράμματου]] στα πρωτότυπα χειρόγραφα της [[Καινή Διαθήκη|Καινής Διαθήκης]], είναι γεγονός ότι δεν υπάρχει στήριξη σε κανένα χειρόγραφο: στις παραθέσεις της [[Παλαιά Διαθήκη|Παλαιάς Διαθήκης]] που βρίσκονται στα σωζόμενα χειρόγραφα του κειμένου της [[Καινή Διαθήκη|Καινής Διαθήκης]], δεν εμφανίζεται αυτούσιο το ''τετραγράμματο'' σε οποιαδήποτε μορφή, σε οποιοδήποτε σημείο του κειμένου της<ref>Bruce Manning Metzger, ό.π.</ref>.
 
Στο επιχείρημα ότι έχει διασωθεί μέρος του ''τετραγράμματου'' στην [[Καινή Διαθήκη]], μέσα σε μεταγραφές εβραϊκών ονομάτων όπως ''"'''Ιη'''σούς"'' ή ''"'''Ιω'''άννης"'' και σε όρους όπως ''"Αλληλού'''ια'''"'', εκτός ότι καμμία από τις περιπτώσεις αυτές δεν αποτελεί παρουσία αυτούσιου του [[τετραγράμματο|τετραγράμματου]] ονόματος, θα μπορούσαν να αντιπαρατεθούν και τα εξής:
 
#Το ''Αλληλούια'' δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως επιχείρημα αυτούσιας χρήσης του εβραϊκού "ονόματος του Θεού", αφού παρατίθεται στην [[Καινή Διαθήκη]] καί μεταφρασμένο στα ελληνικά<ref>Τρεμπέλας Ν. Παν., 'Η Παλαιά Διαθήκη μετά Συντόμου Ερμηνείας', τόμ. Α', σελ. 164</ref>, ως ''"αινείτε τον Θεόν"''<ref>Αποκ. 19:5</ref>.
#Μέρος του ''τετραγράμματου'', περιέχεται εξίσου και στο όνομα ''"Βαρ-'''ιη'''σούς"'' (''Πραξ. 13,6'') ο οποίος ήταν ''"ψευδοπροφήτης"'' με κύρια ενασχόληση ''"την μαγικήν τέχνην"'' και ''"ζητών διαστρέψαι...από της πίστεως"'', ''"πλήρης παντός δόλου και πάσης ραδιουργίας, υιός διαβόλου, εχθρός πάσης δικαιοσύνης"'', κατά την εκφραση του [[Απόστολος Παύλος|Απ. Παύλου]]<ref>Βλ. άρθρο: "Βαριησούς", ''Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια'', τόμ. 3, εκδ. Μαρτίνος Αθ., Αθήνα 1963, στ. 622-623.</ref>.
 
Ο ''George Howard'', βασικός υποστηρικτής της υπόθεσης για την παρουσία του [[τετραγράμματο|τετραγράμματου]] στα πρωτότυπα της [[Καινή Διαθήκη|Καινής Διαθήκης]], ομολογεί εν τούτοις ότι πρόκειται για μια ''θεωρία''<ref>George Hοward, 'The Tetragram and the new Testament', JBL 96 (1977),σελ. 81</ref> που έχει ως βάση την πεποίθησή του, ότι ''"το "Κύριος" δεν χρησιμοποιούνταν τόσο συχνά όσο πιστευόταν"''<ref>ό.π., σελ. 65</ref>, χωρίς όμως να καταλήγει σε βεβαιότητα ούτε για τη χρήση του ''τετραγράμματου''<ref>ό.π., σελ. 82</ref>, ούτε για την συχνότητα εμφάνισής του<ref>ό.π.</ref>. Καταλήγει λέγοντας μόνο, ότι βασικά στοιχεία της θεωρίας του ''"δεν είναι πέρα από τη σφαίρα της πιθανότητας"''<ref>ό.π., σελ. 81</ref>, αρκετοί όμως μελετητές ασκούν κριτική στις απόψεις του<ref>βλ. τα προαναφερόμενα έργα των Capes B. David, ''Old Testament...'', Hurtado W. L., ''Lord Jesus Christ'', Metzger B., ''Manuscripts...'', Albert Pietersma, ''Kyrios or Tetragram'', κ.ά.</ref>.
==Ερμηνεία του ονόματος==
Η αποκάλυψή Του αυτή σημαίνει ότι ''"δεν μπορούμε να γνωρίσουμε τίποτε για το Θεό παρά μόνο ότι υπάρχει"''<ref>Φλορόφσκυ Γεώργιος, ''Οι Ανατολικοί Πατέρες του Τέταρτου αιώνα'', Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1991, σελ. 249.</ref> και σκοπεύει να διδάξει στους ανθρώπους ότι είναι αδύνατο να εισχωρήσουν και να κατανοήσουν τη φύση Του. Τέτοια δε παραδείγματα υπεκφυγής έχουμε και αλλού στην [[Παλαιά Διαθήκη]]<ref>''Γεν.'' 32:30, ''Κριτ.'' 13:18</ref>. Αυτό που τελικά αποκαλύπτει ο Θεός ''"είναι δηλωτικό του χαρακτήρα και της οντότητας του και εμπερικλείει την αυθεντία, τη δύναμη και την αγιότητα του"''<ref>Καλαντζάκης, ό.π..</ref>.
Η αποκάλυψη του ''Έξοδ. 3:14'', μπορεί να ερμηνευθεί και με μέλλοντα χρόνο: ''"Θα είμαι εκείνος που θα είμαι"'', δηλαδή ένας ζωντανός Θεός που θα οδηγεί την ιστορία, θα αποκαλύπτεται στον λαό Του συνεχώς και θα είναι μαζί του στην πορεία του. Το ''"αιώνιος"'' (Έξοδ. 3:15) είναι ένας υπομνηματισμός του ονόματος ''Γιαχβέ''. Ομοίως και η έκφραση της [[Αποκάλυψη του ΙωάννηΑποκάλυψις Ιωάννου|Αποκαλύψεως]]: ''"Ο ών και ο ήν και ο ερχόμενος"''<ref>Αποκ. 1:4.8</ref>, είναι μια ανάπτυξη του ''"Εγώ είμαι"'' που βλέπουμε στο εδάφιο ''Έξοδ.'' 3:14<ref>Φούντας Ιερεμίας, ''Έξοδος'', ό.π..</ref>.
Η οντολογική αποκάλυψη του Θεού στο [[Βίβλος|βιβλικό]] συμβάν της εξόδου, είναι μια από τις [[Αγία Γραφή|αγιογραφικές]] προσπάθειες να ερμηνευτεί η ''"θεία φύση με μερικά ονόματα"''<ref>Αγ. Γρηγόριος Νύσσης, ''Λόγοι εις τους Μακαρισμούς'' (μτφρ. Μπρούσαλης Π. (αρχιμ.), 2η έκδ., Αποστολική Διακονία, Αθήνα 1990, σελ. 126-127.</ref>. Τα ''"άπειρα άλλα ονόματα"'' που χρησιμοποιεί η Αγία Γραφή, όπως ''"Εγώ είμαι ο Κύριος"'' (Ησ. 42, 8)...''"Εγώ είμαι ο Ων"''...''"Είμαι ελεήμων"'', χρησιμοποιούνται γιατί ''"σημαίνεται μ' αυτά...το ύψος κι η θεότητα...ώστε...να μάθουμε ακριβώς ότι, όταν αναφέρει ένα από...αυτά, εκφωνεί μαζί όλο τον κατάλογο των ονομάτων, κατά το σχήμα της παρασιώπησης"''<ref>Ό.π..</ref>.
Όπως ήδη γράφτηκε, η [[Ορθόδοξη Εκκλησία]] θεωρεί ότι το τετραγράμματο, αποτελεί αναφορά στον ένα, [[Αγία Τριάδα|Τριαδικό]] [[Θεός|Θεό]]. Για τους Πατέρες της Εκκλησίας, ο Τριαδικός Θεός είναι ένας και ο αυτός στην [[Παλαιά Διαθήκη|Παλαιά]] και στην [[Καινή Διαθήκη]]<ref>''"εις Θεός, ο Πατήρ, Παλαιάς και Καινής Διαθήκης δεσπότης, και εις Κύριος Ιησούς Χριστός ο εν Παλαιά προφητευθείς και εν Καινή παραγενόμενος, και εν Πνεύμα Άγιον, δια προφητών μεν περί του Χριστού κηρύξαν, ελθόντος δε του Χριστού καταβάν και επιδείξαν αυτόν. Μηδείς ουν χωριζέτω την Παλαιάν από της Καινής Διαθήκης"'' (Κύριλ. Ιεροσολ., ''Κατηχήσεις'', PG 33,920C).</ref>.
Κατά συνέπεια, όπως ήδη αναφέραμε, ''"το όνομα Γιαχβέ οιονεί αναλύεται εις το "Πατήρ, Υιός και Άγιον Πνεύμα". Ούτω Γιαχβέ ο Πατήρ, Γιαχβέ ο Υιός, Γιαχβέ το Άγιον Πνεύμα. Πλην δεν υπάρχουν τρεις Γιαχβέ, αλλ' εις Γιαχβέ (Δευτ. 6: 4), διότι υπάρχει μία θεία ουσία. Επειδή δε έκαστον των τριών προσώπων έχει όλόκληρον την θείαν ουσίαν...δυνάμεθα να λέγωμεν, ου μόνον ότι ο Υιός είνε Γιαχβέ, αλλά και ότι είνε ο Γιαχβέ (ενάρθρως), ο όλος δηλαδή θεός"''.<ref>Σωτηρόπουλος Νικόλαος, ''Ο Ιησούς Γιαχβέ'', 2η έκδ., εκδ. 'Ο Σταυρός', Αθήνα 1988, σελ. 35.</ref><ref>
* βλ. και Ιεροί Κανόνες: 5 Β'. 2, 57 Καρθ. 1 Πενθ. 49 ΑΠ.
* Γρηγορίου Ναζιανζηνού, ''επιστολή 110'', P.G., 37, 177 Β-189: ''"Ημείς δε θεόν γινώσκομεν τον Πατέρα και τον Υιόν και το Άγιον Πνεύμα...μίαν και την αυτήν...θεότητος φύσιν και ουσίαν και δύναμιν"''
* Νίκου Ματσούκα, ''Δογματική και Συμβολική Θεολογία-Έκθεση της ορθόδοξης πίστης σε αντιπαράθεση με τή δυτική Χριστιανοσύνη'',, Πουρναράς, 1992, σ.70
* Δημητρίου Θ. Κόκκορη, ''Ορθοδοξία & Κακοδοξία'', τ. Α', Αθήνα 1991, σ. 132
* Νίκου Ματσούκα, ''Ορθοδοξία και Αίρεση'', 2η έκδ. Πουρναράς, 1992, σ.123)</ref>. Για τους Ορθοδόξους, ο [[Ιησούς Χριστός]] της Καινής Διαθήκης είναι ο Γιαχβέ-Λόγος<ref>Ματσούκας Α. Νίκος, ''Δογματική και Συμβολική θεολογία'', τόμ. Β', 2η έκδ., Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1988, σελ. 69 (υποσημ. #29).</ref>, που σημαίνει ότι ''"ο Χριστός είναι Γιαχβέ και αυτός, ως ο Πατήρ του"''<ref>Φούντας Ιερεμίας (Αρχιμ.), ''Η περί Προϋπάρξεως του Ιησού Χριστού Διδασκαλία της Αγίας Γραφής κατά τον Ιερόν Χρυσόστομον'', Αθήνα 2002, σελ. 207</ref>. Το όνομα αυτό, στην πραγματικότητα, εκφράζει τον ένα Θεό στην ουσία του, επειδή τα ονόματα του Θεού είναι δηλωτικά ιδιοτήτων της θείας ουσίας<ref>
* Γρηγ. Νύσ. ''Προς Έλληνας'', 3.
* Μ. Βασιλ. ''Κατά Ευνομίου'', 29.541<br>
====Στους Πατέρες της Εκκλησίας====
Σύμφωνα με την [[Ορθόδοξη Εκκλησία]], όπως σημειώνεται στον 19ο Κανόνα της [[Πενθέκτη Οικουμενική Σύνοδος(κανόνες)|19ο Κανόνα της Πενθέκτης Οικουμενικής Συνόδου]], κάθε ερμηνεία των διδασκαλιών της [[Αγία Γραφή|Γραφής]], πρέπει να κινείται στα πλαίσια της [[Ιερά Παράδοση|Ιεράς Παραδόσεως]]:
:''"...πάντα τον κλήρον και τον λαόν εκδιδάσκειν τους της ευσέβειας λόγους, εκ της θείας γραφής αναλεγομένους τα της αληθείας νοήματα τε, και κρίματα, και μη παρεκβαίνοντας τους ήδη τεθέντας όρους, ή την εκ των θεοφόρων Πατέρων παράδοσιν...και ει γραφικός ανακινηθείη λόγος, μη άλλως τούτον ερμηνευέτωσαν, ή ως αν οι της εκκλησίας φωστήρες, και διδάσκαλοι, δια των οικείων συγγραμμάτων παρέθεντο..."''.
Κατά συνέπεια, και η επίκληση του Θεού, πρέπει να γίνεται με βάση την Ορθόδοξη Πατερική ερμηνεία η οποία δεν θεωρεί υποχρεωτική τη χρήση του εβραϊκού ονόματος του Θεού, ούτε ότι συνδέεται με οποιονδήποτε τρόπο με τη σωτηρία του πιστού όπως πιστεύουν κάποιες [[Προτεσταντισμός|Προτεσταντικές]], χριστιανικές ομάδεςαιρέσεις.
Είναι άλλωστε πάγια τακτική της [[Καινή Διαθήκη|Καινής Διαθήκης]] να παραλείπει την αυτούσια εκφορά του τετραγράμματου στα εβραϊκά, την οποία ακολουθούν και αυτό εφαρμόζουν οι [[Εκκλησιαστική Γραμματολογίαγραμματολογία|εκκλησιαστικοί συγγραφείς]] και οι [[Πατρολογία|Πατέρες]] της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Κάθε φορά που υπάρχει λόγος, γίνεται χρήση της [[Μετάφραση των Εβδομήκοντα|ελληνικής απόδοσης]]<ref>Βέλλας Βασίλειος, ''Θρησκευτικαί προσωπικότητες της Παλαιάς Διαθήκης'', τόμ. Α', 2η έκδ., Αθήναι 1957, σελ. 73.</ref>, «''ο Ων''» ή «''Κύριος''», όπως φαίνεται και από τα σχόλια επάνω στο γνωστό εδάφιο της ''"αποκάλυψης του θείου ονόματος"'' (''Εξ. 3:14''):
::''"Ο Ων δε εξαπέσταλκέν με, φησίν ο Μωυσής"'' (Κλήμ. Αλεξ., ''Στρωμ. 1.25.166'').
Κάτι που εξαρχής γίνεται αντιληπτό στον μελετητή της Παλαιάς Διαθήκης είναι η πολλαπλότητα των ονομάτων του Θεού, τα οποία ο ίδιος χαρακτηρίζει έτσι, ενώ η χρήση προσωπικών αντωνυμιών διευκρινίζει ότι πρόκειται πράγματι περί θείων ονομάτων.
Για παράδειγμα, στο ''Εξ. 6:2-3'', ένα από τα εδάφια που συντελείται η αποκάλυψη του ονόματος του Θεού, συναντάμε ένα όνομα (''Γιαχβέ'') και δύο τίτλους (''Θεός'' και ''Παντοδύναμος''). Και βέβαια δεν είναι αυτοί δεν είναι οι μόνοι τίτλοι:
:''"ο γάρ Κύριος ο Θεός ζηλωτόν ''όνομα, Θεός ζηλωτής εστί''"'' (''Εξ. 34:14'')
Σε μια παρόμοια περίπτωση με τις δύο προηγούμενες, ο [[Απόστολος Παύλος|Απ. Παύλος]] παραδίδει στην Α' προς Κορινθίους επιστολή του, ευχή της παλαιστινής κοινότητας από τις λατρευτικές της συνάξεις. Πρόκειται για το ''"Μαραναθά"'' (''Α' Κορ. 16:22'') το οποίο σημαίνει ''"Έρχου, Κύριε"'' ή ''"ο Κύριος έρχεται"''. Και αυτό όμως, σε άλλο σημείο της Κ.Δ. αποδίδεται στα ελληνικά όπως στο ''Αποκ. 22:20'': ''"ναί έρχου, Κύριε Ιησού"''.
Το ίδιο εφαρμόζει και ο Μάρκος όταν μας παραδίδει λόγιο του Ιησού που αποτελεί παράθεση από το [[Δευτερονόμιον|Δευτερονόμιο]] ''6:4-5''):
:''"άκουε, Ισραήλ, ''Κύριος''<ref>Στο εβραϊκό κείμενο, στο σημείο αυτό υπάρχει το Τετραγράμματο</ref> ο Θεός ημών, ''Κύριος''<ref>Στο εβραϊκό κείμενο, στο σημείο αυτό υπάρχει το Τετραγράμματο</ref> είς εστι· αγαπήσεις ''Κύριον''<ref>Στο εβραϊκό κείμενο, στο σημείο αυτό υπάρχει το Τετραγράμματο</ref> τόν Θεόν σου εξ όλης τής καρδίας σου καί εξ όλης τής ψυχής σου καί εξ όλης τής διανοίας σου καί εξ όλης τής ισχύος σου."'' (''Μαρκ. 12:29-30'')
Όπως είδαμε, στους παραπάνω στίχους που τους οποίους παραθέτει ο [[Κατά Μάρκον Ευαγγέλιον|ευαγγελιστής Μάρκος]] από το [[Δευτερονόμιο]] (''6:4-5''), περιέχεται τρεις φορές το τετραγράμματο, όμως η απόδοση στην Κ.Δ. γίνεται με το ελληνικό ''"Κύριος"''. Το ίδιο συμβαίνει και στην αρχαία Πατερική παράδοση από τα πρώτα χρόνια της αρχαίας εκκλησίας(αρχές 2ου αιώνα):
:''"αγαπήσεις γαρ ''Κύριον τον Θεόν σου'' εξ όλης της καρδίας σου και τον πλησίον σου ως σεαυτόν"'' (Ιγνατίου, ''Επιστολή προς Σμυρναίους, 6.2'' (περ). [[110]] μ.Χ.))
==Το σωτήριο όνομα του Ιησού Χριστού: ''"όνομα το υπέρ παν όνομα"'' (''Φιλ. 2:9'')==
Το όνομα του [[Χριστός|Ιησού Χριστού]] είναι ο πλούτος της Εκκλησίας<ref>''Πράξ. 3:6'' (Λεξικό Βιβλικής Θεολογίας (μτφρ. από τα Γαλλικά με εποπτεία Σάββα Αγουρίδη, Σταύρου Βαρτανιάν), Άρτος Ζωής, Αθήνα 1980, στ. 516.</ref>, η καθημερινή και αδιάκοπη ενασχόληση των πιστών<ref>''"πάσάν τε ημέραν εν τώ ιερώ καί κατ' οίκον ουκ επαύοντο διδάσκοντες καί ευαγγελιζόμενοι τόν Ιησούν τόν Χριστόν"'' (''Πράξ. 5:42'')</ref>, ενώ υπέρτατη χαρά για τους Χριστιανούς είναι ''"να υποστούν ατιμωτική τιμωρία υπέρ του ονόματος του Ιησού"''<ref>''Πράξ. 5:41'': Δεληκωστόπουλος, ''Η Καινή Διαθήκη...'', ό.π..</ref> και ακόμη ''"αποθανείν...υπέρ του ονόματος του Κυρίου Ιησού"''<ref>''Πράξ. 21:13''.</ref>.
 
===Ο Ιησούς Χριστός είναι ο αποκαλυπτόμενος Γιαχβέ της Παλαιάς Διαθήκης===
 
Ο [[Χριστός|Ιησούς]] ''"για την αρχέγονη Εκκλησία ήταν ο Κύριος Γιαχβέ, ο οποίος προϋπήρχε στον Ουρανό, συνόδευσε με παρουσία Του και την επιτέλεση σημείων και τεράτων τον ισραηλίτη λαό στην έρημο και αναμενόταν να εμφανιστεί στα Έσχατα για να επιτελέσει την Κρίση"''<ref>Σ. Δεσπότης, "Η Αρχέγονη Χριστολογία", στο Επιστημονική Επετηρίδα Θεολογικής Σχολής Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΕΕΘΣΘ), τμήμα Θεολογίας, τόμ. 12 (νέα σειρά), Θεσσαλονίκη 2002, σελ. 83.</ref>. Πολλοί είναι οι ''"προσδιορισμοί που στην Παλαιά Διαθήκη αποδίδονται μόνο στον Θεό Γιαχβέ"'' και ''"χρησιμοποιούνται...ελεύθερα για τον Χριστό, τον ενανθρωπήσαντα Γιαχβέ"''<ref>Στ. Σάκκος, "Η Θεολογία της Αποκαλύψεως", στο περιοδ. ''Δελτίο Βιβλικών Μελετών'', έτος 31-32, τόμ. 21-22 (νέα σειρά) (ΙΑΝ 2002-ΔΕΚ 2003), Αθήνα, Άρτος Ζωής, σελ. 205.</ref> στα βιβλία της [[Καινή Διαθήκη|Καινής Διαθήκης]]<ref>Γράφει ο Στ. Σάκκος: ''"Αναλυτική και εμπεριστατωμένη έκθεση των χωρίων της Αποκαλύψεως και όλης της Καινής Διαθήκης που εφαρμόζουν στον Ιησού Χριστό εκφράσεις και ονόματα τα οποία στην Παλαιά Διαθήκη σαφώς προσδιορίζουν ή υπονοούν τον Γιαχβέ βλ. στην πρωτότυπη εργασία του Ν. Σωτηροπούλου, Ο Ιησούς Γιαχβέ, Αθήνα 1976"'' ("Η Θεολογία της Αποκαλύψεως", ό.π., σελ. 231, υποσημ. #24.</ref>.
 
Ο [[Ιωάννης ο Χρυσόστομος]], εξαίροντας το [[ομοούσιο]] [[Θεός Πατήρ|Πατρός]] και [[Χριστός|Υιού]] όπως παρουσιάζεται στην [[Καινή Διαθήκη]]<ref>Για τις παραθέσεις βλ. Αποστολόπουλος Αδαμάντιος (αρχιμ.), ''Το Τριαδικό Δόγμα'', εκδ. Νεκταρίου Δ. Παναγοπούλου, Αθήνα 1990, σελ. 17.</ref>, επισημαίνει:
 
*Όταν ο [[Χριστός]] θέλει να δείξη ότι έχει την ιδία ακριβώς ουσία με τον Πατέρα, λέει: ''"ο εωρακώς εμέ εώρακε τόν πατέρα"'' (''Ιω. 14,9'').
*Όταν ο [[Χριστός]] θέλει να δείξη την ιδιαίτερη δύναμη Του, λέει: ''"εγώ καί ο πατήρ εν εσμεν"'' (''Ιω, 10,30'').
*Όταν ο [[Χριστός]] θέλει να δείξει την ισότητα της εξουσίας, λέει: ''"ώσπερ γάρ ο πατήρ εγείρει τούς νεκρούς καί ζωοποιεί, ούτω καί ο υιός ούς θέλει ζωοποιεί"'' (''Ιω. 5,21'').
*Όταν θέλει να δείξει την ταυτότητα της λατρείας, λέει: ''"πάντες τιμώσι τον υιόν, καθώς τιμώσι τον πατέρα. Ο μη τιμών τον υιόν ου τιμά τόν πατέρα"'' (Ιω. 5,23'').
*Όταν θέλει να δείξει την αυθεντία να μεταβάλλει τους νόμους, λέει: ''"ο δέ Ιησούς απεκρίνατο αυτοίς· ο πατήρ μου έως άρτι εργάζεται, καγώ εργάζομαι"'' (''Ιω. 5,17'').
 
Εξάλλου, στο [[Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον|τέταρτο ευαγγέλιο]], ''"η μαρτυρία των διηγήσεων θαυμάτων υπέρ της θεότητας του Ιησού βρίσκεται σε συμφωνία και με τη χριστολογική μαρτυρία του...σύμφωνα με την οποία ο Ιησούς είναι ο Γιαχβέ των παλαιοδιαθηκικών θεοφανειών, ο προϋπάρχων Λόγος, ο μονογενής υιός του θεού, ο δημιουργός του κόσμου και ο σωτήρας του πεπτωκότος ανθρώπου"''<ref>Καρακόλης Χρήστος, ''Η Θεολογική Σημασία των Θαυμάτων στο Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο'' (διδακτ. διατριβή), Θεσσαλονίκη 1996, σελ. 448.</ref>. Αυτό επίσης φαίνεται<ref>Βλ. τα παρακάτω και ανάλυση τους στο Χρήστος Καρακόλης, "Ο Ιησούς ως ο Γιαχβέ των παλαιοδιαθηκικών θεοφανειών", στο ''Θέματα Ερμηνείας και θεολογίας της Καινής Διαθήκης'' (Βιβλική Βιβλιοθήκη #24), Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 2005, σελ. 223-255.</ref>:
 
#Από το ότι η δόξα του ''Γιαχβέ'', ως έκφραση της θεότητας και ως μέσο αποκαλύψεώς της στον κόσμο, αποδίδεται από τον ευαγγελιστή Ιωάννη αυτούσια και διαχρονικά στον Ιησού.
#Από το ότι ο ιωάννειος Ιησούς χρησιμοποιεί για τον εαυτό του σε απόλυτη σύνταξη τη φράση ''"εγώ είμι"'', που αποτελεί στην [[Παλαιά Διαθήκη]] το νοηματικό περιεχόμενο και σε ορισμένες περιπτώσεις, στη [[Μετάφραση των Εβδομήκοντα|μετάφραση των Ο΄]], και τον τρόπο εκφοράς του ιερού ονόματος του ''Γιαχβέ''.
#Από το ότι ο Ιησούς ποιεί σημεία πρωτοφανή από πλευράς ποιότητας και μεγέθους στη βιβλική ιστορία, σημεία τα όποια βάσει της παλαιοδιαθηκικής και ιουδαϊκής πίστεως μόνο ο ίδιος ο ''Γιαχβέ'', ως ο απόλυτος κύριος της φύσεως και της ιστορίας, έχει τη δύναμη και την εξουσία να πραγματοποιήσει.
 
Είναι δεδομένο ότι ''"από άποψη...πατερικής θεολογίας...στην Π. Διαθήκη πότε ο άγγελος στέλνεται από τον Γιαχβέ και πότε είναι ο ίδιος ο Γιαχβέ...Στην προκειμένη περίπτωση οι Πατέρες είπαν πως ο άγγελος είναι ο Γιαχβέ, και ο Γιαχβέ είναι ο Λόγος"''<ref>Ματσούκας, ''Δογματική...'', τόμ. Β΄, ό.π., σελ. 68-69, υποσημ. #29.</ref>.
==Υποσημειώσεις==
4.720
επεξεργασίες

Μενού πλοήγησης