Αλλαγές

'''Βιβλικός κανόνας''' ή '''Κανόνας της Αγίας Γραφής''', ονομάζεται το σύνολο των ιερών κειμένων ή βιβλίων, που ο [[Ιουδαϊσμός]] και ο [[Χριστιανισμός]] έχουν συλλέξει, επειδή θεώρησαν ότι είναι ως θεόπνευστα και περιέχουν τη Θεία περιέχοντα [[Θεία Αποκάλυψη]]<ref>"Κανών της Αγίας Γραφής", ''Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια'' (Θ.Η.Ε.), τόμ. 7, εκδ. Μαρτίνος Αθ., Αθήνα 1965, στ. 321.</ref><ref>Χαστούπης Π. Αθανάσιος, ''Εισαγωγή εις την Παλαιάν Διαθήκην'', εκδ. Πανεπιστημίου Αθηνών, 1986, σελ. 537.</ref>. Ο όρος αυτός, αναφέρεται σε όλα τα βιβλία που περιέχονται στον ''[[Κανόνας|Κανόνα]]'', τα οποία ονομάζονται ''Κανονικά'', ενώ, αντιθέτως, όσα έχουν γραφτεί κατ' απομίμηση των κανονικών και έχουν αποκλεισθεί από τον ''Κανόνα'', ονομάζονται [[Απόκρυφα]]<ref>Θ.Η.Ε., ό.π..</ref><ref>"Απόκρυφα", ''e-δομή'' (Ηλεκτρονική Εγκυκλοπαίδεια ''ΔΟΜΗ''), εκδόσεις Δομή Α.Ε., Αθήνα 2003-2004 [DVD-ROM].</ref>.

Η αρχαία ελληνική λέξη ''κανών'' δηλώνει κάθε ευθεία ράβδο που χρησιμεύει για ευθυγράμμιση, το όργανο που χρησιμοποιείται για τη χάραξη ευθειών γραμμών (χάρακας) και μεταφορικά καθετί που χρησιμεύει ως μέτρο, πρότυπο, κριτήριο ή μια γενική αρχή. Έτσι, τα βιβλία ''του Κανόνα'', εφόσον πιστεύεται ότι περιέχουν τον αποκεκαλυμμένο θείο λόγο, αποτελούν το μέτρο της πίστεως και της ζωής του θρησκεύοντος ανθρώπου και το γνώμονα για την ευθυγράμμιση του θρησκευτικού του φρονήματος. Στην [[Καινή Διαθήκη]] αλλά και στην εκκλησιαστική γραμματεία του [[3ος αιώνας|3ου αιώνα]] μ.Χ., ο όρος ''κανών'' δηλώνει την επίσημη παράδοση, διδασκαλία, κλπ., των χριστιανών, ενώ από τον [[4ος αιώνας|4ο αιώνα]] ο ίδιος όρος χρησιμοποιείται και για τη δήλωση της [[Αγία Γραφή|Αγίας Γραφής]], ως το μέτρο και κριτήριο της χριστιανικής πίστης και ζωής. Αργότερα η λέξη ''κανών'' πήρε τη σημασία της συλλογής, του καταλόγου των βιβλίων της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης.

Υπάρχουν διαφορές μεταξύ του κανόνα των Ιουδαίων και του κανόνα των Χριστιανών αλλά και διαφορές μεταξύ των Χριστιανικών ομολογιών, όσον αφορά τα βιβλία που ανταποκρίνονται στα πρότυπα της κανονικοποίησης. Τα διαφορετικά κριτήρια και η διαδικασία κανονικοποίησης για καθεμία από τις θρησκευτικές κοινότητες ορίζει το τι θεωρούν τα μέλη της κοινότητάς τους ως Βίβλο τους. Κοινό στοιχείο του Βιβλικού Κανόνα όλων των ομολογιών, είναι τα 27 βιβλία της [[Καινή Διαθήκη|Κ.Δ.]] αλλά και τα 39 βιβλία της [[Παλαιά Διαθήκη|Π.Δ.]], τα οποία από τον 2ο μ.Χ. αιώνα αναγνωρίζονται από τον [[Ιουδαϊσμός|Ιουδαϊσμό]] ως η [[Βίβλος]], η αλλιώς ''[[Τανάκ]]''(με τη σημαντική διαφορά ότι, τα οποία βέβαια από τους χριστιανούς, μελετώνται με ''[[Χριστός|χριστολογικό]] πνεύμα''<ref>Καλαντζάκης Ε. Σταύρος, ''Εισαγωγή στην Παλαιά Διαθήκη'', Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 2006, σελ. 72.</ref>). ΕπιπρόσθεταΑπό εκεί και πέρα, ένα σύνολο βιβλίων με την ονομασία (που μεταγενέστερα ονομάστηκαν ''δευτεροκανονικά''), εξαρχής αποδεκτών από Ιουδαίους<ref>''"Kαταχρηστική τυγχάνει...η διάκρισις μεταξύ «Παλαιστίνου» και «Αλεξανδρινού» κανόνος...καθ' όσον τα εν Αλεξάνδρεια ως θεόπνευστα τιμώμενα, βιβλία ετιμώντο ως τοιαύτα και εν Παλαιστίνη"'' (Μπρατσιώτης Ι. Παναγιώτης, ''Εισαγωγή εις την Παλαιάν Διαθήκην'', εκδ. Νικ. Π. Μπρατσιώτη, προστέθηκαν Αθήνα 1993 (c1936), σελ. 497, υποσημ. #2).</ref> και Χριστιανούς, διατηρήθηκαν στον κανόνα της Παλαιάς Διαθήκης των Ορθοδόξων και Ρωμαιοκαθολικών, με αποτέλεσμα ο κανόνας που περιέχει τα βιβλία αυτά να ονομάζεται ''ευρύτεροςευρύς'' ή και ''αλεξανδρινός'', ενώ ο κανόνας που , μετά από περίοδο αμφιταλαντεύσεως, τελικά δεν τα περιέχειδέχτηκε<ref>Για τον ιουδαϊσμό, τα λεγόμενα δευτεροκανονικά, αποτέλεσαν αιτία μακροχρόνιας αμφιταλαντεύσεως για την είδοσο τους ή όχι στον κανόνα: ''"Κατά την αμφιταλάντευσιν ταύτην εν μεν τη Παλαιστίνη η πλάστιγξ έκλινε προς το σύνολον των πρωτοκανονικών, συμπεριλαμβανομένης και της Σοφ. Σειρ. εκ των δευτεροκανονικών, χωρίς να καταφρονώνται τα λοιπά, εν δε τη Αιγύπτω και τη Διασπορά καθόλου έκλινε προς το σύνολον πρωτοκανονικών τε και δευτεροκανονικών, όθεν εξηγείται κυρίως και η εις την μετάφρασιν των Ο' συμπερίληψις και των τελευταίων τούτων"'' (Μπρατσιώτης, ''Εισαγωγή...'', ό.π., σελ. 497).</ref>, να ονομάζεται ''στενός'' ή ''ιουδαϊκός''.

Τα βιβλία αυτά, προήλθαν από διάφορες εποχές και από διαφόρους συγγράφειςσυγγραφείς, με αρχικό σκοπό να καλύψουν συγκεκριμένες ανάγκες της πρώτης Εκκλησίας και χωρίς να κατέχουν ευθύς εξ αρχής την αυθεντία, την όποια οποία απέδωσε σ' αυτά αργότερα η αρχαία Εκκλησία<ref>Παναγόπουλος Ιωάννης, ''Εισαγωγή στην Καινή Διαθήκη'', Ακρίτας, Αθήνα 1994, σελ. 22.</ref>.

Το βασικό κριτήριο<ref>Παναγόπουλος, ό.π., σελ. 31.</ref> που οδήγησε την Εκκλησία στην επιλογή και την καθιέρωση των 27 βιβλίων του κανόνα της ΚΔ είναι η ομολογούμενη αποστολική προέλευση τους, κριτήριο που διαφοροποίησε ριζικά τα αποστολικά συγγράμματα από τα [[Αίρεση|αιρετικά]] και τα [[Απόκρυφα]]. Σε κάθε περίπτωση αμφιβολίας ως προς την αποστολική προέλευση κάποιου από τα κείμενα αυτά, κύριο ρόλο για την αποδοχή του διαδραμάτιοε διαδραμάτισε η συμφωνία του περιεχομένου του με το αποστολικό και εκκλησιαστικό κήρυγμα, δηλ. με τον ''"κανόνα της πίστεως"''<ref>Παναγόπουλος, ό.π., σελ. 31.</ref>.

===Ο Ιουδαϊκός κανόναςμε τα βιβλία χωρισμένα σε 22 ή 24===

Ο ιουδαϊκός ή παλαιστίνος κανόνας κλείνει για τον Ιουδαϊσμό σε άγνωστο χρόνο, ανάμεσα στο 100 π.Χ. και στο 100 μ.Χ., όμως σημαντικό ρόλο στο οριστικό κλείσμο του κανόνα, είχε η [[Ραββίνος|ραββινική]] [[Σύνοδος της Ιάμνειας|σύνοδο της Ιάμνειας]] της Παλαιστίνης περίπου το 100 μ.Χ.<ref>Χαστούπης Π. Αθανάσιος, ''Εισαγωγή εις την Παλαιάν Διαθήκην'', εκδ. Πανεπιστημίου Αθηνών, 1986, σελ. 546.</ref>. Ο τελικός αριθμός βιβλίων ήταν τα 22 κανονικά βιβλία (ή με άλλη αρίθμηση, 24<ref>Τα 22 κανονικά βιβλία ''"προκύπτουν από τη συναρίθμηση των 5 βιβλίων του Νόμου σε 1, των Κριτών και της Ρουθ σε 1, του Ιερεμία και των Θρήνων σε 1 και των 12 Μικρών προφητών σε 1. Τα ίδια βιβλία αναβιβάζει το Ταλμούδ σε 24, επειδή αριθμεί χωριστά το βιβλίο των Κριτών από εκείνο της Ρουθ και το βιβλίο του Ιερεμία από εκείνο των Θρήνων. Στην Εβραϊκή Βίβλο τέλος τα 22 ή 24 αυτά βιβλία ανέρχονται σε 39, αφού εκτός από τη χωριστή αρίθμηση Κριτών-Ρουθ και Ιερεμία-Θρήνων, αριθμούνται χωριστά επίσης τα 5 βιβλία του Νόμου και τα 12 των Μικρών προφητών"'' (Σταύρου Ε. Καλαντζάκη, ''Εισαγωγή στην Παλαιά Διαθήκη'', Πουρναράς, Θεσ/νίκη 2006, σελ. 116).</ref>, όπως μνημονεύονται στο [[Ταλμούδ]]), και επικρατεί έκτοτε μεταξύ των ιουδαίων. Το κλείσιμο αυτό του κανόνα που άφησε έξω τα υπόλοιπα βιβλία της [[Μετάφραση των Εβδομήκοντα|μετάφρασης των εβδομήκοντα]] (τα ''δευτεροκανονικά'' για τους χριστιανούς), ήταν μια νίκη του ραββινικού ιουδαϊσμού, έναντι των χριστιανών, που οδήγησε και τον ελληνιστικό ιουδαϊσμό στην εγκατάλειψή τους<ref>Χαστούπης, ''Εισαγωγή...'', ό.π., σελ. 549.</ref>.

Ο τελικός αριθμός βιβλίων ήταν τα 22 κανονικά βιβλία ή με άλλη αρίθμηση, 24, και επικρατεί έκτοτε μεταξύ των ιουδαίων. Διευκρινιστικά επισημαίνεται ότι, τα 22 κανονικά βιβλία ''"προκύπτουν από τη συναρίθμηση των 5 βιβλίων του Νόμου σε 1, των Κριτών και της Ρουθ σε 1, του Ιερεμία και των Θρήνων σε 1 και των 12 Μικρών προφητών σε 1. Τα ίδια βιβλία αναβιβάζει το Ταλμούδ σε 24, επειδή αριθμεί χωριστά το βιβλίο των Κριτών από εκείνο της Ρουθ και το βιβλίο του Ιερεμία από εκείνο των Θρήνων. Στην Εβραϊκή Βίβλο τέλος τα 22 ή 24 αυτά βιβλία ανέρχονται σε 39, αφού εκτός από τη χωριστή αρίθμηση Κριτών-Ρουθ και Ιερεμία-Θρήνων, αριθμούνται χωριστά επίσης τα 5 βιβλία που τελικά περιέλαβαν οι ιουδαίοι στον κανόνα τους (τον οποίο υιοθέτησαν οριστικά του Νόμου και οι Προτεστάντες τον 17ο αιώνατα 12 των Μικρών προφητών"''<ref>Καλαντζάκης Σταύρου Ε. ΣταύροςΚαλαντζάκη, ''Εισαγωγή στην Παλαιά Διαθήκη - Α' Γενική εισαγωγή'', Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1999 Θεσ/νίκη 2006, σελ. 116.</ref>. Το κλείσιμο αυτό του κανόνα που άφησε έξω τα υπόλοιπα βιβλία της [[Μετάφραση των Εβδομήκοντα|μετάφρασης των εβδομήκοντα]] (c1985τα ''δευτεροκανονικά'' πλέον, για τους χριστιανούς), ήταν μια νίκη του ραββινικού ιουδαϊσμού, έναντι των χριστιανών, που οδήγησε και τον ελληνιστικό ιουδαϊσμό στην εγκατάλειψή τους<ref>Χαστούπης, ''Εισαγωγή...'', ό.π., σελ. 94549.</ref>) . Τα βιβλία που τελικά περιέλαβαν οι ιουδαίοι στον κανόνα τους είναι τα έξης:

===Ο Ιουδαϊκός κανόνας με τα βιβλία χωρισμένα σε 39===Στις νεώτερες έντυπες εκδόσεις του [[Μασοριτικό κείμενο|εβραϊκού κειμένου]], τα βιβλία έχουν διαφορετική αρίθμηση και αναλύονται περαιτέρω σε 39 (αυτό τον αριθμό βιβλίων υιοθέτησαν οριστικά οι Προτεστάντες τον 17ο αιώνα<ref>Καλαντζάκης Ε. Σταύρος, ''Εισαγωγή στην Παλαιά Διαθήκη - Α'39'Γενική εισαγωγή'', Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1999 (c1985), σελ. 94.</ref>), ενώ παρουσιάζουν την παρακάτω τριμερή διαίρεση (ήδη γνωστή από τα μέσα περίπου του 2ου αι. π.Χ.):

::01. ''[[Γένεσις|Στην αρχή]]''::02. ''[[Έξοδος|Και αυτά τα ονόματα]]''

::01. ''[[Γένεσις]]''::02. ''[[Έξοδος]]''

::05. ''Β' Μακκαβαίων''(γραμμένο εξ αρχής στα ελληνικά)::06. ''Γ' Μακκαβαίων''(γραμμένο εξ αρχής στα ελληνικά)</div>

::07. ''Σοφία Σολομώντος''(γραμμένο εξ αρχής στα ελληνικά)

Η [[Ορθόδοξη Εκκλησία]] περιλαμβάνει στον κανόνα της 27 βιβλία της [[Καινή Διαθήκη|Καινής ]] και 49 βιβλία της [[Παλαιά Διαθήκη|Παλαιάς Διαθήκης]]. Η διαφοροποίηση που υπάρχει από τον ιουδαϊκό κανόνα, αφορά σε 10 βιβλία, τα ονομαζόμενα και ''δευτεροκανονικά'' ή ''αναγινωσκόμενα''. Με τον τίτλο αυτό, ''"καλούνται εν τη Ορθοδόξω εκκλησία"'' τα απουσιάζοντα μεν από τον Παλαιστίνο κανόνα, περιλαμβανόμενα όμως στον Αλεξανδρινό, ''"κανονικά βιβλία και τεμάχια"'' της [[Παλαιά Διαθήκη|Παλαιάς Διαθήκης]]<ref>Αθανασίου Π. Χαστούπη, ''Εισαγωγή εις την Παλαιάν Διαθήκην'', εν Αθήναις 1986, σελ. 434.</ref>. Τα βιβλία αυτά προέρχονται από τη μεταξύ 2ου και 1ου αι. π.Χ. χρονική περίοδο και ανήκουν σε διάφορα γραμματολογικά είδη, όπως ιστοριογραφία, διηγηματογραφία, επιστολογραφία, ποίηση και σοφιολογία. Ως προς τη θέση και την αξία που είχαν αρχικά τα [[Δευτεροκανονικά]] βιβλία, ακόμη και στη συνείδηση των Ιουδαίων πιστών, μαρτυρούν κυρίως το [[Ταλμούδ]] στην παλαιστινή ιουδαϊκή παράδοση και η [[Μετάφραση των Εβδομήκοντα]] στην αντίστοιχη ελληνιστική. Η χρήση από το Ταλμούδ του περιεχομένου τους για διδακτικούς σκοπούς, ο υπομνηματισμός τους και η ανάγνωση ορισμένων εξ αυτών σε ιουδαϊκές εορτές δείχνουν τη μεγάλη εκτίμηση των ραββίνων προς αυτά. Ανάλογη εκτίμηση και σεβασμό απελάμβανε από τους ελληνιστές ιουδαίους και η [[Μετάφραση των Εβδομήκοντα]], η οποία, αν και τα εμπεριείχε, ''"θεωρούνταν απ' αυτούς ισόκυρη με το εβραϊκό της πρωτότυπο"''<ref>Σταύρου Ε. Καλαντζάκη, ''Εισαγωγή στην Παλαιά Διαθήκη'', Πουρναράς, Θεσ/νίκη 2006, σελ. 126-127.</ref>. Εντούτοις, τελικά, ''"ο επίσημος Ιουδαϊσμός δεν τα έκανε αποδεκτά ως κανονικά, επικαλούμενος τη διακοπή της προφητείας μετά τον τελευταίο προφήτη, το Μαλαχία"''<ref>Καλαντζάκης, ό.π., σελ. 111.</ref>, αλλά και λόγω της χριστολογικής τους χρήσης από τους [[Χριστιανισμός|Χριστιανούς]]<ref>Χαστούπης, ''Εισαγωγή...'', ό.π., σελ. 549.</ref>.

Τα βιβλία αυτά προέρχονται από τη μεταξύ 2ου Όπως είδαμε, η Ορθόδοξη Εκκλησία, παρέλαβε ως χριστιανικό κανόνα της [[Παλαιά Διαθήκη|Παλαιάς Διαθήκης]] όχι τον ιουδαϊκό του 3ου και 1ου αι. 4ου π.Χ. χρονική περίοδο αιώνα, που περιελάμβανε μόνο 22 βιβλία (τα οποία, όπως ειπώθηκε, με διαφορετικό χωρισμό αριθμούνται και ανήκουν σε διάφορα γραμματολογικά είδηως 24 ή 39), όπως ιστοριογραφίααλλ' εκείνο των ημερών του [[Χριστός|Χριστού]] και των [[Απόστολοι|Αποστόλων]], διηγηματογραφίαο οποίος περιελάμβανε εκτός των 22, επιστολογραφίατων ''πρωτοκανονικών'', ποίηση και σοφιολογίαόλα τα λεγόμενα ''δευτεροκανονικά'' ή ''αναγινωσκόμενα''<ref>Παπαδόπουλος Μ. Νικόλαος, ''Σύντομος Εισαγωγή εις την Παλαιάν Διαθήκην'', Αθήναι 1994, σελ. 198. Ως προς τη θέση </ref>. Για τους Ορθοδόξους, η πίστη στην ισοτιμία ''πρωτοκανονικών'' και ''δευτεροκανονικών'' τεκμηριώνεται καταρχάς από την αξία των Δευτεροκανονικών βιβλίων στη συνείδηση των Ιουδαίων πιστών, μαρτυρούν κυρίως το χρήση που αδιακρίτως έκανε ο [[Χριστός|Ιησούς]] και οι [[ΤαλμούδΑπόστολοι]] στην παλαιστινή ιουδαϊκή παράδοση , του εβραϊκού κειμένου και η της [[Μετάφραση των Εβδομήκοντα|μεταφράσεως των εβδομήκοντα]] στην αντίστοιχη ελληνιστική<ref>Παπαδόπουλος Μ. Η χρήση από το Ταλμούδ Νικόλαος, ''Τα Δευτεροκανονικά Τεμάχια του Βιβλίου του περιεχομένου τους για διδακτικούς σκοπούςΔανιήλ'', ΟΕΔΒ, Αθήνα 1985, ο υπομνηματισμός τους σελ. 22. Βλ. στο ίδιο και λεπτομερή πίνακα εδαφίων, στις σελ. 23-32.</ref>. Κατά δεύτερον, το ίδιο επιβεβαιώνει η ανάγνωση ορισμένων εξ αυτών σε ιουδαϊκές εορτές δείχνουν τη μεγάλη εκτίμηση των ραββίνων προς αυτά. Ανάλογη εκτίμηση και σεβασμό απελάμβανε παράθεση χωρίων από τους ελληνιστές ιουδαίους και η [[Μετάφραση των ΕβδομήκονταΑποστολικοί Πατέρες|Αποστολικούς Πατέρες]], η οποίατους [[Απολογητές]] και άλλους συγγραφείς, αν ''"ανενδοιάστως και αδιακρίτως...εκ των δευτεροκανονικών"'', τα εμπεριείχεοποία μάλιστα ονομάζουν ''"Γραφάς"'', ''"θεωρούνταν απΘείας Γραφάς"'', ' αυτούς ισόκυρη με το εβραϊκό της πρωτότυπο'"Λόγια του Θεού"''<ref>Σταύρου Ε. Καλαντζάκη, ή του ''Εισαγωγή στην Παλαιά Διαθήκη"Αγ. Πνεύματος"''<ref>Παπαδόπουλος, Πουρναράςό.π., Θεσ/νίκη 2006σελ. 33-34. Βλ. στο ίδιο και λεπτομερή πίνακα εδαφίων, στις σελ. 12634-12742.</ref>. ΕντούτοιςΕπιπλέον, τελικάτη σειρά αυτή των πατέρων, που χρησιμοποίησαν ως κανονικά τα λεγόμενα δευτεροκανονικά ή αναγινωσκόμενα, συνεχίζουν τον 4ο και 5ο αιώνα, ''"Βασίλειος ο Μέγας, Γρηγόριος ο Νύσσης, Χρυσόστομος, Κύριλλος ο Αλεξανδρείας, Θεοδώρητος ο Κύρου, Πολυχρόνιος, Θεόδωρος ο Ηράκλειας, Εφραίμ ο επίσημος Ιουδαϊσμός δεν τα έκανε αποδεκτά ως κανονικάΣύρος, Λακτάντιος, επικαλούμενος τη διακοπή της προφητείας μετά τον τελευταίο προφήτηΑμβρόσιος και Αυγουστίνος"'', το Μαλαχίαενώ ελάχιστοι διαταράσσουν την ''"αρμονίαν ταύτην"''<ref>ΚαλαντζάκηςΠαπαδόπουλος, ό.π., σελ. 11143-44. Βλ. στο ίδιο και λεπτομερή πίνακα εδαφίων, στις σελ. 45-47.</ref>. Οι όποιες διαφωνίες εκδηλώθηκαν στο θέμα προτίμησης του στενού (ιουδαϊκού) ή του ευρύτερου (αλεξανδρινού) κανόνα, αλλά είχαν χαρακτήρα μάλλον θεωρητικό και λόγω της χριστολογικής τους χρήσης από τους [[Χριστιανισμός|Χριστιανούς]]εντάσσονται σε ένα πλαίσιο πίεσης που δέχτηκε η χριστιανική εκκλησία, μετά το οριστικό κλείσιμο του ιουδαϊκού κανόνα (τέλη 100 ή αρχές 200 μ.Χ.) ο οποίος απέρριψε τελικά όλα τα δευτεροκανονικά κείμενα<ref>ΧαστούπηςΚαλαντζάκης Ε. Σταύρος, ''Εισαγωγή...στην Παλαιά Διαθήκη - Α' Γενική εισαγωγή'', ό.π.Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1999 (c1985), σελ. 54990-91.</ref>.

Όπως είδαμεΚατά συνέπεια, προς άρση τυχόν παρεξηγήσεων, η Ορθόδοξη Εκκλησία, παρέλαβε ως χριστιανικό κανόνα της [[Παλαιά Διαθήκη|Παλαιάς Διαθήκης]] όχι τον ιουδαϊκό του 3ου και 4ου π.Χ. αιώνα, που περιελάμβανε μόνο 22 βιβλία (τα οποία, όπως ειπώθηκε, με διαφορετικό χωρισμό αριθμούνται και ως 24 ή 39), αλλ' εκείνο των ημερών του [[Χριστός|Χριστού]] και των [[Απόστολοι|Αποστόλων]], ο οποίος περιελάμβανε εκτός των 22, των ''πρωτοκανονικών'', και όλα τα λεγόμενα ονομασία ''δευτεροκανονικά'' ή ''αναγινωσκόμενα''<ref>Παπαδόπουλος Μ. Νικόλαος, δεν ''Σύντομος Εισαγωγή εις την Παλαιάν Διαθήκην'', Αθήναι 1994, σελ"αφορά στη θεοπνευστία και το κανονικό κύρος τους άλλα απλώς στο περιεχόμενό τους. 198.</ref>. Για τους Ορθοδόξους, η πίστη στην ισοτιμία Αφού με τα ''πρωτοκανονικώνκανονιζόμενα'' και η Εκκλησία ευαγγελίζεται το μήνυμα της καινής κτίσεως δια του Χριστού, ενώ με τα ''δευτεροκανονικώναναγινωσκόμενα'' τεκμηριώνεται καταρχάς από καλλιεργεί την ευσέβεια για την χρήση που αδιακρίτως έκανε ο [[Χριστός|Ιησούς]] και οι [[Απόστολοι]], αποδοχή του εβραϊκού κειμένου και της [[Μετάφραση των Εβδομήκοντα|μεταφράσεως των εβδομήκοντα]]<ref>Παπαδόπουλος Μ. Νικόλαος, μηνύματος αυτού"''Τα Δευτεροκανονικά Τεμάχια του Βιβλίου του Δανιήλ'', ΟΕΔΒ, Αθήνα 1985, σελ. 22. Βλ. στο ίδιο και λεπτομερή πίνακα εδαφίων, στις σελ. 23-32.</ref>. Κατά δεύτερον, το ίδιο επιβεβαιώνει η παράθεση χωρίων από τους [[Αποστολικοί Πατέρες|Αποστολικούς Πατέρες]], τους [[Απολογητές]] και άλλους συγγραφείςΚαλαντζάκης, ''"ανενδοιάστως και αδιακρίτως.Εισαγωγή..εκ των δευτεροκανονικών"'', τα οποία μάλιστα ονομάζουν ''"Γραφάς"'', ''"Θείας Γραφάς"'', ''"Λόγια του Θεού"'' ή του ''"Αγ. Πνεύματος"''<ref>Παπαδόπουλος, ό.π., σελ. 33-34. Βλ. στο ίδιο και λεπτομερή πίνακα εδαφίωνΘεσ/νίκη 2006, στις σελ. 34-42126.</ref>. ΕπιπλέονΗ αδιαίρετη χριστιανική Εκκλησία, τη σειρά αυτή κάνοντας χρήση και των πατέρωνδευτεροκανονικών, που χρησιμοποίησαν ως κανονικά εξέφραζε τη πίστη της στην ισοτιμία τους με τα λεγόμενα δευτεροκανονικά ή αναγινωσκόμενα, συνεχίζουν τον 4ο πρωτοκανονικά. Αυτό βεβαιώνεται και 5ο αιώνα, από το γεγονός ότι στη Μετάφραση των Ο''"Βασίλειος ο Μέγαςτα βιβλία αυτά δεν επέχουν θέση παραρτήματος, Γρηγόριος ο Νύσσηςώστε να σχηματίζεται η εντύπωση ότι βρίσκονται σε δεύτερη μοίρα, Χρυσόστομοςαλλά τοποθετούνται αδιακρίτως μεταξύ των πρωτοκανονικών. Και τούτο διότι, Κύριλλος ο Αλεξανδρείας, Θεοδώρητος ο Κύρου, Πολυχρόνιος, Θεόδωρος ο Ηράκλειας, Εφραίμ ο Σύρος, Λακτάντιος, Αμβρόσιος ως ισότιμα και Αυγουστίνος"''ισόκυρα με τα πρωτοκανονικά, ενώ ελάχιστοι διαταράσσουν την ''"αρμονίαν ταύτην"''<ref>Παπαδόπουλοςτων οποίων τις θείες αλήθειες συμπληρώνουν, ό.π.περιλαμβάνονται, σελ. 43-44. Βλ. στο ίδιο όπως και λεπτομερή πίνακα εδαφίωνεκείνα, στις σελ. 45-47πηγές της θεολογίας της Π.</ref>. Οι όποιες διαφωνίες εκδηλώθηκαν στο θέμα προτίμησης του στενού (ιουδαϊκού) ή του ευρύτερου (αλεξανδρινού) κανόνα, είχαν χαρακτήρα μάλλον θεωρητικό και εντάσσονται σε ένα πλαίσιο πίεσης που δέχτηκε η χριστιανική εκκλησία, μετά το οριστικό κλείσιμο του ιουδαϊκού κανόνα (τέλη 100 ή αρχές 200 μ.Χ.) που απέρριψε τελικά όλα τα δευτεροκανονικά κείμεναΔιαθήκης<ref>Καλαντζάκης Ε. Σταύρος, ''Εισαγωγή στην Παλαιά Διαθήκη - Α' Γενική εισαγωγή'', Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1999 (c1985)στο ίδιο, σελ. 90125-91126.</ref>.

Κατά συνέπεια, προς άρση τυχόν παρεξηγήσεων, η ονομασία Εκτός από τις συνοδικές επικυρώσεις που έγιναν πριν από το [[Σχίσμα του 1054]] ''δευτεροκανονικά(βλ. και λήμμα [http://el.orthodoxwiki.org/%CE%91%CE%B3%CE%AF%CE%B1_%CE%93%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%AE#.CE.9F_.CE.9A.CE.B1.CE.BD.CF.8C.CE.BD.CE.B1.CF.82_.CF.84.CE.B7.CF.82_.CE.91.CE.B3.CE.AF.CE.B1.CF.82_.CE.93.CF.81.CE.B1.CF.86.CE.AE.CF.82 Αγία Γραφή] για επιπλέον πληροφορίες σχετικά με τις συνοδικές επικυρώσεις του κανόνα)'', δεν ''"αφορά στη θεοπνευστία στην Ορθόδοξη Εκκλησία οι αποφάσεις των τοπικών συνόδων Κων/πόλεως (1638), Ιασίου (1652), Ιεροσολύμων (1672) και το κανονικό κύρος τους άλλα απλώς στο περιεχόμενό τους. Αφού με τα Κων/πόλεως (1672) επιβεβαίωσαν την παραδοχή των ''κανονιζόμεναδευτεροκανονικών'' η Εκκλησία ευαγγελίζεται το μήνυμα της καινής κτίσεως δια του Χριστού, ενώ ως ισόκυρων με τα λεγόμενα ''αναγινωσκόμενα'' καλλιεργεί την ευσέβεια για την αποδοχή του μηνύματος αυτού"πρωτοκανονικά''<ref>Καλαντζάκης, ''Εισαγωγή...Γενική εισαγωγή'', ό.π., Θεσ/νίκη 2006, σελ. 126.</ref>. Η αδιαίρετη χριστιανική Εκκλησία, κάνοντας χρήση και των δευτεροκανονικών, εξέφραζε τη πίστη της στην ισοτιμία τους με τα πρωτοκανονικά. Αυτό βεβαιώνεται και από το γεγονός ότι στη Μετάφραση των Ο' τα βιβλία αυτά δεν επέχουν θέση παραρτήματος, ώστε να σχηματίζεται η εντύπωση ότι βρίσκονται σε δεύτερη μοίρα, αλλά τοποθετούνται αδιακρίτως μεταξύ των πρωτοκανονικών. Και τούτο διότι, ως ισότιμα και ισόκυρα με τα πρωτοκανονικά, των οποίων τις θείες αλήθειες συμπληρώνουν, περιλαμβάνονται, όπως και εκείνα, στις πηγές της θεολογίας της Π. Διαθήκης<ref>Καλαντζάκης, στο ίδιοΘεσσαλονίκη 1999 (c1985), σελ. 125-12692.</ref>.

Η [[Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία]] περιλαμβάνει στον κανόνα της 27 βιβλία της Καινής και [http://el.orthodoxwiki.org/%CE%A0%CE%B1%CE%BB%CE%B1%CE%B9%CE%AC_%CE%94%CE%B9%CE%B1%CE%B8%CE%AE%CE%BA%CE%B7#.CE.A1.CF.89.CE.BC.CE.B1.CE.B9.CE.BF.CE.BA.CE.B1.CE.B8.CE.BF.CE.BB.CE.B9.CE.BA.CE.BF.CE.AF 46 βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης]. Οριστική διευθέτηση της εκκρεμότητας που αφορούσε τα ''δευτεροκανονικά'' βιβλία και τεμάχια, επιτυγχάνεται στη σύνοδο του Τριδέντου (1545-63), η οποία το 1546 αναγνώρισε επίσημα τον ευρύτερο κανόνα, την κανονικότητα δηλαδή πρωτοκανονικών και δευτεροκανονικών βιβλίων (εκτός από τα Α' Έσδρας και Γ' Μακκαβαίων). Με τη σύνοδο του Βατικανού (1869-70), η οποία επικυρώνει το προηγούμενο θέσπισμα, αίρει τις τυχόν επιφυλάξεις και αμφιβολίες και λύνει το πρόβλημα του κανόνα της [[Παλαιά Διαθήκη|Π. Διαθήκης]] για τους Ρωμαιοκαθολικούς<ref>Καλαντζάκης, ''...Γενική εισαγωγή'', Θεσσαλονίκη 1999 (c1985), σελ. 93.</ref>.

Οι [[Προτεσταντισμός|Προτεσταντικές]] ομολογίες, αποδέχονται τα περιλαμβάνουν στον κανόνα τους 27 βιβλία της Καινής και 39 βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης. Οι Διαμαρτυρόμενοι στο ζήτημα του κανόνα της [[Παλαιάς Διαθήκης|Π. Διαθήκης]], διαχώρισαν τη θέση τους από την αρχαία παράδοση της χριστιανικής εκκλησίας. Βασιζόμενοι στη θεμελιώδη αρχή τους, ότι η [[Αγία Γραφή]] υπερέχει της [[Ιερά Παράδοση|Ιεράς Παραδόσεως]] και επομένως δε θεωρείται ισάξιά της πηγή του [[Χριστιανισμός|Χριστιανισμού]], αναγνώρισαν το [[Μασοριτικό κείμενο|εβραϊκό κείμενο]] ως το μόνο αυθεντικό. Έτσι υιοθέτησαν το στενό ιουδαϊκό κανόνα και απέκλεισαν τα δευτεροκανονικά βιβλία του ευρύτερου ελληνικού ως [[απόκρυφα]]. Αρχικά, θεωρούσαν τα ''δευτεροκανονικά'' απλώς ως ''"βιβλία ουχί μεν προς την αγίαν Γραφήν ισότιμα, αλλ' όμως ωφέλιμα και αγαθά εις ανάγνωσιν"'', αργότερα όμως, περί τα μέσα του 17ου αιώνα, η αντίδραση ορισμένων αυστηρών προτεσταντικών κύκλων (όπως των [[Καλβίνος|καλβινιστών]] κ.ά.) οδήγησε στην καταπολέμηση και τον αποκλεισμό τους από τις εκδόσεις της Βίβλου<ref>Καλαντζάκης, ''...Γενική εισαγωγή'', Θεσσαλονίκη 1999 (c1985), σελ. 94.</ref>.