Αλλαγές

Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση

Βιβλικός κανόνας

10.618 bytes προστέθηκαν, 18:52, 3 Μαΐου 2009
μ
Ο Κανόνας στην Ορθόδοξη Εκκλησία
'''Βιβλικός κανόνας''' ή '''Κανόνας της Αγίας Γραφής''', ονομάζεται το σύνολο των ιερών κειμένων ή βιβλίων, που ο [[Ιουδαϊσμός]] και ο [[Χριστιανισμός]] έχουν συλλέξει, επειδή θεώρησαν ότι είναι ως θεόπνευστα και περιέχουν τη Θεία περιέχοντα [[Θεία Αποκάλυψη]]<ref>"Κανών της Αγίας Γραφής", ''Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια'' (Θ.Η.Ε.), τόμ. 7, εκδ. Μαρτίνος Αθ., Αθήνα 1965, στ. 321.</ref><ref>Χαστούπης Π. Αθανάσιος, ''Εισαγωγή εις την Παλαιάν Διαθήκην'', εκδ. Πανεπιστημίου Αθηνών, 1986, σελ. 537.</ref>. Ο όρος αυτός, αναφέρεται σε όλα τα βιβλία που περιέχονται στον ''[[Κανόνας|Κανόνα]]'', τα οποία ονομάζονται ''Κανονικά'', ενώ, αντιθέτως, όσα έχουν γραφτεί κατ' απομίμηση των κανονικών και έχουν αποκλεισθεί από τον ''Κανόνα'', ονομάζονται [[Απόκρυφα]]<ref>Θ.Η.Ε., ό.π..</ref><ref>"Απόκρυφα", ''e-δομή'' (Ηλεκτρονική Εγκυκλοπαίδεια ''ΔΟΜΗ''), εκδόσεις Δομή Α.Ε., Αθήνα 2003-2004 [DVD-ROM].</ref>.
==Ο όρος ''κανών''==
Η αρχαία ελληνική λέξη ''κανών'' δηλώνει κάθε ευθεία ράβδο που χρησιμεύει για ευθυγράμμιση, το όργανο που χρησιμοποιείται για τη χάραξη ευθειών γραμμών (χάρακας) και μεταφορικά καθετί που χρησιμεύει ως μέτρο, πρότυπο, κριτήριο ή μια γενική αρχή. Έτσι, τα βιβλία ''του Κανόνα'', εφόσον πιστεύεται ότι περιέχουν τον αποκεκαλυμμένο θείο λόγο, αποτελούν το μέτρο της πίστεως και της ζωής του θρησκεύοντος ανθρώπου και το γνώμονα για την ευθυγράμμιση του θρησκευτικού του φρονήματος. Στην [[Καινή Διαθήκη]] αλλά και στην εκκλησιαστική γραμματεία του [[3ος αιώνας|3ου αιώνα]] μ.Χ., ο όρος ''κανών'' δηλώνει την επίσημη παράδοση, διδασκαλία, κλπ., των χριστιανών, ενώ από τον [[4ος αιώνας|4ο αιώνα]] ο ίδιος όρος χρησιμοποιείται και για τη δήλωση της [[Αγία Γραφή|Αγίας Γραφής]], ως το μέτρο και κριτήριο της χριστιανικής πίστης και ζωής. Αργότερα η λέξη ''κανών'' πήρε τη σημασία της συλλογής, του καταλόγου των βιβλίων της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης.
==Οι διάφοροι κανόνες==
Υπάρχουν διαφορές μεταξύ του κανόνα των Ιουδαίων και του κανόνα των Χριστιανών αλλά και διαφορές μεταξύ των Χριστιανικών ομολογιών, όσον αφορά τα βιβλία που ανταποκρίνονται στα πρότυπα της κανονικοποίησης. Τα διαφορετικά κριτήρια και η διαδικασία κανονικοποίησης για καθεμία από τις θρησκευτικές κοινότητες ορίζει το τι θεωρούν τα μέλη της κοινότητάς τους ως Βίβλο τους. Έτσι, η [[Ορθόδοξη Εκκλησία]] περιλαμβάνει στον κανόνα της 27 βιβλία της Καινής και 49 βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης, η [[Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία]] 27 βιβλία της Καινής και 46 βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης και οι Εκκλησίες της [[Μεταρρύθμιση|Μεταρρύθμισης]] 27 βιβλία της Καινής και 39 βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης. Κοινό στοιχείο του Βιβλικού Κανόνα όλων των ομολογιών, είναι τα 27 βιβλία της [[Καινή Διαθήκη|Κ.Δ.]] αλλά και τα 39 βιβλία της [[Παλαιά Διαθήκη|Π.Δ.]], τα οποία από τον 2ο μ.Χ. αιώνα αναγνωρίζονται από τον [[Ιουδαϊσμός|Ιουδαϊσμό]] ως η [[Βίβλος]], η αλλιώς ''[[Τανάκ]]'' (με τη σημαντική διαφορά ότι, από τους χριστιανούς μελετώνται με ''[[Χριστός|χριστολογικό]] πνεύμα''<ref>Καλαντζάκης Ε. Σταύρος, ''Εισαγωγή στην Παλαιά Διαθήκη'', Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 2006, σελ. 72.</ref>). Από εκεί και πέρα, ένα σύνολο βιβλίων (που μεταγενέστερα ονομάστηκαν ''δευτεροκανονικά''), εξαρχής αποδεκτών από Ιουδαίους<ref>''"Kαταχρηστική τυγχάνει...η διάκρισις μεταξύ «Παλαιστίνου» και «Αλεξανδρινού» κανόνος...καθ' όσον τα εν Αλεξάνδρεια ως θεόπνευστα τιμώμενα, βιβλία ετιμώντο ως τοιαύτα και εν Παλαιστίνη"'' (Μπρατσιώτης Ι. Παναγιώτης, ''Εισαγωγή εις την Παλαιάν Διαθήκην'', εκδ. Νικ. Π. Μπρατσιώτη, Αθήνα 1993 (c1936), σελ. 497, υποσημ. #2).</ref> και Χριστιανούς, διατηρήθηκαν στον κανόνα της Παλαιάς Διαθήκης των Ορθοδόξων και Ρωμαιοκαθολικών, με αποτέλεσμα ο κανόνας που περιέχει τα βιβλία αυτά να ονομάζεται ''ευρύς'' ή και ''αλεξανδρινός'', ενώ ο κανόνας που, μετά από περίοδο αμφιταλαντεύσεως, τελικά δεν τα δέχτηκε<ref>Για τον ιουδαϊσμό, τα λεγόμενα δευτεροκανονικά, αποτέλεσαν αιτία μακροχρόνιας αμφιταλαντεύσεως για την είδοσο τους ή όχι στον κανόνα: ''"Κατά την αμφιταλάντευσιν ταύτην εν μεν τη Παλαιστίνη η πλάστιγξ έκλινε προς το σύνολον των πρωτοκανονικών, συμπεριλαμβανομένης και της Σοφ. Σειρ. εκ των δευτεροκανονικών, χωρίς να καταφρονώνται τα λοιπά, εν δε τη Αιγύπτω και τη Διασπορά καθόλου έκλινε προς το σύνολον πρωτοκανονικών τε και δευτεροκανονικών, όθεν εξηγείται κυρίως και η εις την μετάφρασιν των Ο' συμπερίληψις και των τελευταίων τούτων"'' (Μπρατσιώτης, ''Εισαγωγή...'', ό.π., σελ. 497).</ref>, να ονομάζεται ''στενός'' ή ''ιουδαϊκός''.
==Ο κάθε κανόνας, ακολούθησε μια μακροχρόνια και πολύπλοκη πορεία, η οποία, ιδιαίτερα για τα βιβλία της [[Παλαιά Διαθήκη|Παλαιάς Καινής Διαθήκης]], δεν είναι σε όλες τις φάσεις της με βεβαιότητα γνωστή. ==Καινή Διαθήκη==Ο Κανόνας της [[Καινή Διαθήκη|Καινής ΔΙαθήκηςΔιαθήκης]], περιλαμβάνει συνολικά 27 βιβλία:
<div style="font-size:95%; -moz-column-count:2; column-count:2;">
*Τα τέσσερα Ευαγγέλια:
*την Αποκάλυψη του Ιωάννη.</div>
Τα βιβλία αυτά, προήλθαν από διάφορες εποχές και από διαφόρους συγγράφειςσυγγραφείς, με αρχικό ακοπό σκοπό να καλύψουν συγκεκριμένες ανάγκες της πρώτης Εκκλησίας και χωρίς να κατέχουν ευθύς εξ αρχής την αυθεντία, την όποια οποία απέδωσε σ' αυτά αργότερα η αρχαία Εκκλησία<ref>Παναγόπουλος Ιωάννης, ''Εισαγωγή στην Καινή Διαθήκη'', Ακρίτας, Αθήνα 1994, σελ. 22.</ref>.
Η συλλογή και η αναγνώριση τους ως ιερών κειμένων άρχισε από τα τέλη του 1ου αιώνα και ολοκληρώθηκε, με σημαντικές διακυμάνσεις στις διάφορες τοπικές Εκκλησίες, στα μέσα του 4ου (βλ. σχετικό [http://el.orthodoxwiki.org/%CE%9A%CE%B1%CE%B9%CE%BD%CE%AE_%CE%94%CE%B9%CE%B1%CE%B8%CE%AE%CE%BA%CE%B7#.CE.97_.CE.B4.CE.B9.CE.B1.CE.BC.CF.8C.CF.81.CF.86.CF.89.CF.83.CE.B7_.CF.84.CE.BF.CF.85_.CE.9A.CE.B1.CE.BD.CF.8C.CE.BD.CE.B1_.CF.84.CE.B7.CF.82_.CE.9A.CE.B1.CE.B9.CE.BD.CE.AE.CF.82_.CE.94.CE.B9.CE.B1.CE.B8.CE.AE.CE.BA.CE.B7.CF.82 πίνακα για τη διαμόρφωση του κανόνα της Κ.Δ.]).
Συνοπτικά, το Το βασικό κριτήριο<ref>Παναγόπουλος, ό.π., σελ. 31.</ref> που οδήγησε την Εκκλησία στην επιλογή και την καθιέρωση των 27 βιβλίων του κανόνα της ΚΔ είναι η ομολογούμενη αποστολική προέλευση τους, κριτήριο που διαφοροποίησε ριζικά τα αποστολικά συγγράμματα από τα [[Αίρεση|αιρετικά]] και τα [[Απόκρυφα]]. Σε κάθε περίπτωση αμφιβολίας ως προς την αποστολική προέλευση κάποιου από τα κείμενα αυτά, κύριο ρόλο για την αποδοχή του διαδραμάτιοε διαδραμάτισε η συμφωνία του περιεχομένου του με το αποστολικό και εκκλησιαστικό κήρυγμα, δηλ. με τον ''"κανόνα της πίστεως"''<ref>Παναγόπουλος, ό.π., σελ. 31.</ref>.
Η μορφή και έκταση του κανόνα της ΚΔ που πλέον είναι οριστική καί αδιαμφισβήτητη, υπήρξε έργο τόσο επιφανών ορθοδόξων επισκόπων όσο και τοπικών και αργότερα [[Οικουμενικές Σύνοδοι|Οικουμενικών Συνόδων]]<ref>Παναγόπουλος, ό.π..</ref>.
==Παλαιά ΔιαθήκηΟ κανόνας της Παλαιάς Διαθήκης=====Ο Ιουδαϊκός κανόνας με τα βιβλία χωρισμένα σε 22 ή Παλαιστινιακός κανόνας24===
Ο κανόνας αυτός ονομάζεται και ''παλαιστινιακός'' (παλαιστίνος) από τον τόπο προέλευσης του, την [[Παλαιστίνη]]. Πληροφορίες σχετικές με τον κανόνα αυτόν έχουμε από την [[Παλαιά Διαθήκη]], από την [[Καινή Διαθήκη]] και τα συγγράμματα των [[Εκκλησιαστικοί Πατέρες|πατέρων]] και εκκλησιαστικών συγγραφέων, καθώς επίσης από τα έργα των ιουδαίων λογίων [[Φίλων|Φίλωνα]] και [[Ιώσηπος|Ιωσήπου]] και από την αποκαλυπτική και [[Ταλμούδ|ταλμουδική]] γραμματεία.
Ο ιουδαϊκός ή παλαιστίνος κανόνας κλείνει για τον Ιουδαϊσμό το [[90 σε άγνωστο χρόνο, ανάμεσα στο 100 π.Χ. και στο 100 μ.Χ.]], κατά τη όμως σημαντικό ρόλο στο οριστικό κλείσμο του κανόνα, είχε η [[Ραββίνος|ραββινική]] [[Σύνοδος της Ιάμνειας|σύνοδο της Ιάμνειας]] της Παλαιστίνης και οριστικοποιείται περίπου το 100 μ.Χ.<ref>Χαστούπης Π. Αθανάσιος, ''Εισαγωγή εις την Παλαιάν Διαθήκην'', εκδ. Πανεπιστημίου Αθηνών, 1986, σελ. 546.</ref>.  Ο τελικός αριθμός βιβλίων ήταν τα 22 κανονικά βιβλία ή με άλλη αρίθμηση, 24 κανονικά βιβλία<ref>Τα , και επικρατεί έκτοτε μεταξύ των ιουδαίων. Διευκρινιστικά επισημαίνεται ότι, τα 22 κανονικά βιβλία ''"προκύπτουν από τη συναρίθμηση των 5 βιβλίων του Νόμου σε 1, των Κριτών και της Ρουθ σε 1, του Ιερεμία και των Θρήνων σε 1 και των 12 Μικρών προφητών σε 1. Τα ίδια βιβλία αναβιβάζει το Ταλμούδ σε 24, επειδή αριθμεί χωριστά το βιβλίο των Κριτών από εκείνο της Ρουθ και το βιβλίο του Ιερεμία από εκείνο των Θρήνων. Στην Εβραϊκή Βίβλο τέλος τα 22 ή 24 αυτά βιβλία ανέρχονται σε 39, αφού εκτός από τη χωριστή αρίθμηση Κριτών-Ρουθ και Ιερεμία-Θρήνων, αριθμούνται χωριστά επίσης τα 5 βιβλία του Νόμου και τα 12 των Μικρών προφητών"'' (<ref>Σταύρου Ε. Καλαντζάκη, ''Εισαγωγή στην Παλαιά Διαθήκη'', Πουρναράς, Θεσ/νίκη 2006, σελ. 116).</ref> (όπως μνημονεύονται στο . Το κλείσιμο αυτό του κανόνα που άφησε έξω τα υπόλοιπα βιβλία της [[ΤαλμούδΜετάφραση των Εβδομήκοντα|μετάφρασης των εβδομήκοντα]](τα ''δευτεροκανονικά'' πλέον, για τους χριστιανούς), ήταν μια νίκη του ραββινικού ιουδαϊσμού, έναντι των χριστιανών, που οδήγησε και επικρατεί έκτοτε μεταξύ των ιουδαίωντον ελληνιστικό ιουδαϊσμό στην εγκατάλειψή τους<ref>Χαστούπης, ''Εισαγωγή...'', ό.π., σελ. 549.</ref>.
Τα βιβλία αυτά που τελικά περιέλαβαν οι ιουδαίοι στον κανόνα τους είναι τα έξης:
<div style="font-size:95%; -moz-column-count:2; column-count:2;">
:01. ''Πεντάτευχος''
:23 & 24. ''Α''' και ''Β' Χρονικά''</div>
===Ο Ιουδαϊκός κανόνας με τα βιβλία χωρισμένα σε 39===Στις νεώτερες έντυπες εκδόσεις του [[Μασοριτικό κείμενο|εβραϊκού κειμένου]], τα βιβλία έχουν διαφορετική αρίθμηση και αναλύονται περαιτέρω σε 39 (αυτό τον αριθμό βιβλίων υιοθέτησαν οριστικά οι Προτεστάντες τον 17ο αιώνα<ref>Καλαντζάκης Ε. Σταύρος, ''Εισαγωγή στην Παλαιά Διαθήκη - Α'39'Γενική εισαγωγή'', Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1999 (c1985), σελ. 94.</ref>), ενώ παρουσιάζουν την παρακάτω τριμερή διαίρεση (ήδη γνωστή από τα μέσα περίπου του 2ου αι. π.Χ.):
* Μέρος 1ο = '''Νόμος''' (''Torah'')<br>
:Η [[Πεντάτευχος]] χωρίζεται σε 5 βιβλία:
<div style="font-size:95%; -moz-column-count:2; column-count:2;">
::01. ''[[Γένεσις|Στην αρχή]]''::02. ''[[Έξοδος|Και αυτά τα ονόματα]]''
::03. ''Και εκάλεσε''
::04. ''Και είπε''
* Μέρος 1ο = '''Ιστορικά''' (βιβλία 23)
<div style="font-size:95%; -moz-column-count:2; column-count:2;">
::01. ''[[Γένεσις]]''::02. ''[[Έξοδος]]''
::03. ''Λευιτικόν''
::04. ''Αριθμοί''
::49. ''Δανιήλ''</div>
====Τα "δευτεροκανονικά"====
Τα 10 βιβλία του ελληνικού ή αλεξανδρινού κανόνα που ονομάζονται [[Δευτεροκανονικά]] (ή ''Αναγιγνωσκόμενα'') είναι τα ακόλουθα:
::03. ''Ιουδίθ''
::04. ''Α' Μακκαβαίων''
::05. ''Β' Μακκαβαίων''(γραμμένο εξ αρχής στα ελληνικά)::06. ''Γ' Μακκαβαίων''(γραμμένο εξ αρχής στα ελληνικά)</div>
:'''Ποιητικά - Διδακτικά'''
<div style="font-size:95%; -moz-column-count:2; column-count:2;">
::07. ''Σοφία Σολομώντος''(γραμμένο εξ αρχής στα ελληνικά)
::08. ''Σοφία Σειράχ''</div>
::10. ''Επιστολή Ιερεμίου''</div>
====Η Αξία των Δευτεροκανονικών στην Ορθόδοξη Εκκλησία====Με τον τίτλο Σε αυτά τα 10 βιβλία, προστίθενται και μερικά δευτεροκανονικά ''"Δευτεροκανονικά ή αναγινωσκόμενα καλούνται εν τη Ορθοδόξω εκκλησία"τεμάχια'' τα απουσιάζοντα μεν από τον Παλαιστίνο κανόνα, περιλαμβανόμενα όμως στον Αλεξανδρινό(στίχοι) όπως λέγονται, που περιέχονται στο βιβλίο της ''"κανονικά βιβλία και τεμάχια"Εσθήρ'' της [[Παλαιά Διαθήκη|Παλαιάς Διαθήκης]]<ref>Αθανασίου Π. Χαστούπη, και στο βιβλίο του ''Εισαγωγή εις την Παλαιάν ΔιαθήκηνΔανιήλ'', εν Αθήναις 1986, σελ. 434.</ref>.
Τα βιβλία αυτά προέρχονται από τη μεταξύ 2ου και 1ου αι. π.Χ. χρονική περίοδο και ανήκουν σε διάφορα γραμματολογικά είδη, όπως ιστοριογραφία, διηγηματογραφία, επιστολογραφία, ποίηση και σοφιολογία. Ως προς τη θέση και την αξία των Δευτεροκανονικών βιβλίων στη συνείδηση των Ιουδαίων πιστών, μαρτυρούν κυρίως το [[Ταλμούδ]] στην παλαιστινή ιουδαϊκή παράδοση και η [[Μετάφραση των Εβδομήκοντα]] στην αντίστοιχη ελληνιστική. Η χρήση από το Ταλμούδ του περιεχομένου τους για διδακτικούς σκοπούς, Πρώτος ο Ρωμαιοκαθολικός ''"Σήξτος ο υπομνηματισμός τους και η ανάγνωση ορισμένων εξ αυτών σε ιουδαϊκές εορτές δείχνουν τη μεγάλη εκτίμηση των ραββίνων προς αυτάεκ Σιένης (θ. Ανάλογη εκτίμηση 1596)"'' και σεβασμό απελάμβανε μετά από τους ελληνιστές ιουδαίους και η [[Μετάφραση των Εβδομήκοντα]], η οποία, αν και τα εμπεριείχε, αυτόν ''"θεωρούνταν απ' αυτούς ισόκυρη με το εβραϊκό της πρωτότυποφιλελεύθεροι τίνες θεολόγοι"''<ref>Σταύρου ΕΧαστούπης Π. ΚαλαντζάκηΑθανάσιος, ''Εισαγωγή στην Παλαιά Διαθήκηεις την Παλαιάν Διαθήκην'', Πουρναράςεκδ. Πανεπιστημίου Αθηνών, Θεσ/νίκη 20061986, σελ. 126-127559.</ref>αναφέρθηκαν στους όρους ''πρωτοκανονικά'' και ''δευτεροκανονικά'', σαν τα δεύτερα να είναι μικρότερης αξίας από τα πρώτα. ΕντούτοιςΌμως, τελικά, ''"ο επίσημος Ιουδαϊσμός δεν με εξαίρεση τους Προτεστάντες που τα έκανε αποδεκτά ως κανονικάαπέρριψαν, επικαλούμενος τη διακοπή της προφητείας μετά αποδεχόμενοι τον τελευταίο προφήτηκλειστό, ιουδαϊκό κανόνα, και οι Ρωμαιοκαθολικοί, το Μαλαχία"''θεωρούν όλα τα βιβλία κανονικά και θεόπνευστα<ref>ΚαλαντζάκηςΧαστούπης, ''Εισαγωγή...'', ό.π., σελ. 111558-559.</ref>, αλλά και λόγω της χριστολογικής τους χρήσης από τους [[Χριστιανισμός|Χριστιανούς]]<ref>ΧαστούπηςΜπρατσιώτης, ''Εισαγωγή...'', ό.π., σελ. 549497-498, υποσημ. #2.</ref>.
Όπως είδαμε, η ==Ο Κανόνας στην Ορθόδοξη Εκκλησία, παρέλαβε ως χριστιανικό κανόνα της ==Η [[Παλαιά Διαθήκη|Παλαιάς ΔιαθήκηςΟρθόδοξη Εκκλησία]] όχι τον ιουδαϊκό του 3ου και 4ου π.Χ. αιώνα, που περιελάμβανε μόνο 22 περιλαμβάνει στον κανόνα της 27 βιβλία (τα οποία, όπως ειπώθηκε, με διαφορετικό χωρισμό αριθμούνται και ως 24 ή 39), αλλ' εκείνο των ημερών του της [[ΧριστόςΚαινή Διαθήκη|ΧριστούΚαινής]] και των 49 βιβλία της [[ΑπόστολοιΠαλαιά Διαθήκη|ΑποστόλωνΠαλαιάς Διαθήκης]]. Η διαφοροποίηση που υπάρχει από τον ιουδαϊκό κανόνα, ο οποίος περιελάμβανε εκτός των 22, των ''πρωτοκανονικών''αφορά σε 10 βιβλία, τα ονομαζόμενα και όλα τα λεγόμενα ''δευτεροκανονικά'' ή ''αναγινωσκόμενα''<ref>Παπαδόπουλος Μ. ΝικόλαοςΜε τον τίτλο αυτό, ''Σύντομος Εισαγωγή εις την Παλαιάν Διαθήκην"καλούνται εν τη Ορθοδόξω εκκλησία"''τα απουσιάζοντα μεν από τον Παλαιστίνο κανόνα, Αθήναι 1994, σελ. 198.</ref>. Για τους Ορθοδόξουςπεριλαμβανόμενα όμως στον Αλεξανδρινό, η πίστη στην ισοτιμία ''πρωτοκανονικών'' "κανονικά βιβλία και τεμάχια"''δευτεροκανονικών'' τεκμηριώνεται καταρχάς από την χρήση που αδιακρίτως έκανε ο [[Χριστός|Ιησούς]] και οι [[Απόστολοι]], του εβραϊκού κειμένου και της [[Μετάφραση των ΕβδομήκονταΠαλαιά Διαθήκη|μεταφράσεως των εβδομήκονταΠαλαιάς Διαθήκης]]<ref>Παπαδόπουλος ΜΑθανασίου Π. ΝικόλαοςΧαστούπη, ''Τα Δευτεροκανονικά Τεμάχια του Βιβλίου του Δανιήλ'', ΟΕΔΒ, Αθήνα 1985, σελ. 22. Βλ. στο ίδιο και λεπτομερή πίνακα εδαφίων, στις σελ. 23-32.</ref>. Κατά δεύτερον, το ίδιο επιβεβαιώνει η παράθεση χωρίων από τους [[Αποστολικοί Πατέρες|Αποστολικούς Πατέρες]], τους [[Απολογητές]] και άλλους συγγραφείς, ''"ανενδοιάστως και αδιακρίτως...εκ των δευτεροκανονικών"'', τα οποία μάλιστα ονομάζουν ''"Γραφάς"'', ''"Θείας Γραφάς"'', ''"Λόγια του Θεού"'' ή του ''"Αγ. Πνεύματος"''<ref>Παπαδόπουλος, ό.π., σελ. 33-34. Βλ. στο ίδιο και λεπτομερή πίνακα εδαφίων, στις σελ. 34-42.</ref>. Επιπλέον, τη σειρά αυτή των πατέρων, που χρησιμοποίησαν ως κανονικά τα λεγόμενα δευτεροκανονικά ή αναγινωσκόμενα, συνεχίζουν τον 4ο και 5ο αιώνα, ''"Βασίλειος ο Μέγας, Γρηγόριος ο Νύσσης, Χρυσόστομος, Κύριλλος ο Αλεξανδρείας, Θεοδώρητος ο Κύρου, Πολυχρόνιος, Θεόδωρος ο Ηράκλειας, Εφραίμ ο Σύρος, Λακτάντιος, Αμβρόσιος και Αυγουστίνος"'', ενώ ελάχιστοι διαταράσσουν Εισαγωγή εις την Παλαιάν Διαθήκην''"αρμονίαν ταύτην"''<ref>Παπαδόπουλος, ό.π., σελ. 43-44. Βλ. στο ίδιο και λεπτομερή πίνακα εδαφίων, στις σελ. 45-47.</ref>. Οι όποιες διαφωνίες εκδηλώθηκαν στο θέμα προτίμησης του στενού (ιουδαϊκού) ή του ευρύτερου (αλεξανδρινού) κανόνα, είχαν χαρακτήρα μάλλον θεωρητικό και εντάσσονται σε ένα πλαίσιο πίεσης που δέχτηκε η χριστιανική εκκλησία, μετά το οριστικό κλείσιμο του ιουδαϊκού κανόνα (τέλη 100 ή αρχές 200 μ.Χ.) που απέρριψε τελικά όλα τα δευτεροκανονικά κείμενα<ref>Καλαντζάκης Ε. Σταύρος, ''Εισαγωγή στην Παλαιά Διαθήκη - Α' Γενική εισαγωγή'', Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1999 (c1985)εν Αθήναις 1986, σελ. 90-91434.</ref>.
Τα βιβλία αυτά προέρχονται από τη μεταξύ 2ου και 1ου αι. π.Χ. χρονική περίοδο και ανήκουν σε διάφορα γραμματολογικά είδη, όπως ιστοριογραφία, διηγηματογραφία, επιστολογραφία, ποίηση και σοφιολογία. Ως προς τη θέση και την αξία που είχαν αρχικά τα [[Δευτεροκανονικά]] βιβλία, ακόμη και στη συνείδηση των Ιουδαίων πιστών, μαρτυρούν κυρίως το [[Ταλμούδ]] στην παλαιστινή ιουδαϊκή παράδοση και η [[Μετάφραση των Εβδομήκοντα]] στην αντίστοιχη ελληνιστική. Η χρήση από το Ταλμούδ του περιεχομένου τους για διδακτικούς σκοπούς, ο υπομνηματισμός τους και η ανάγνωση ορισμένων εξ αυτών σε ιουδαϊκές εορτές δείχνουν τη μεγάλη εκτίμηση των ραββίνων προς αυτά. Ανάλογη εκτίμηση και σεβασμό απελάμβανε από τους ελληνιστές ιουδαίους και η [[Μετάφραση των Εβδομήκοντα]], η οποία, αν και τα εμπεριείχε, ''"θεωρούνταν απ' αυτούς ισόκυρη με το εβραϊκό της πρωτότυπο"''<ref>Σταύρου Ε. Καλαντζάκη, ''Εισαγωγή στην Παλαιά Διαθήκη'', Πουρναράς, Θεσ/νίκη 2006, σελ. 126-127.</ref>. Εντούτοις, τελικά, ''"ο επίσημος Ιουδαϊσμός δεν τα έκανε αποδεκτά ως κανονικά, επικαλούμενος τη διακοπή της προφητείας μετά τον τελευταίο προφήτη, το Μαλαχία"''<ref>Καλαντζάκης, ό.π., σελ. 111.</ref>, αλλά και λόγω της χριστολογικής τους χρήσης από τους [[Χριστιανισμός|Χριστιανούς]]<ref>Χαστούπης, ''Εισαγωγή...'', ό.π., σελ. 549.</ref>. Όπως είδαμε, η Ορθόδοξη Εκκλησία, παρέλαβε ως χριστιανικό κανόνα της [[Παλαιά Διαθήκη|Παλαιάς Διαθήκης]] όχι τον ιουδαϊκό του 3ου και 4ου π.Χ. αιώνα, που περιελάμβανε μόνο 22 βιβλία (τα οποία, όπως ειπώθηκε, με διαφορετικό χωρισμό αριθμούνται και ως 24 ή 39), αλλ' εκείνο των ημερών του [[Χριστός|Χριστού]] και των [[Απόστολοι|Αποστόλων]], ο οποίος περιελάμβανε εκτός των 22, των ''πρωτοκανονικών'', και όλα τα λεγόμενα ''δευτεροκανονικά'' ή ''αναγινωσκόμενα''<ref>Παπαδόπουλος Μ. Νικόλαος, ''Σύντομος Εισαγωγή εις την Παλαιάν Διαθήκην'', Αθήναι 1994, σελ. 198.</ref>. Για τους Ορθοδόξους, η πίστη στην ισοτιμία ''πρωτοκανονικών'' και ''δευτεροκανονικών'' τεκμηριώνεται καταρχάς από την χρήση που αδιακρίτως έκανε ο [[Χριστός|Ιησούς]] και οι [[Απόστολοι]], του εβραϊκού κειμένου και της [[Μετάφραση των Εβδομήκοντα|μεταφράσεως των εβδομήκοντα]]<ref>Παπαδόπουλος Μ. Νικόλαος, ''Τα Δευτεροκανονικά Τεμάχια του Βιβλίου του Δανιήλ'', ΟΕΔΒ, Αθήνα 1985, σελ. 22. Βλ. στο ίδιο και λεπτομερή πίνακα εδαφίων, στις σελ. 23-32.</ref>. Κατά δεύτερον, το ίδιο επιβεβαιώνει η παράθεση χωρίων από τους [[Αποστολικοί Πατέρες|Αποστολικούς Πατέρες]], τους [[Απολογητές]] και άλλους συγγραφείς, ''"ανενδοιάστως και αδιακρίτως...εκ των δευτεροκανονικών"'', τα οποία μάλιστα ονομάζουν ''"Γραφάς"'', ''"Θείας Γραφάς"'', ''"Λόγια του Θεού"'' ή του ''"Αγ. Πνεύματος"''<ref>Παπαδόπουλος, ό.π., σελ. 33-34. Βλ. στο ίδιο και λεπτομερή πίνακα εδαφίων, στις σελ. 34-42.</ref>. Επιπλέον, τη σειρά αυτή των πατέρων, που χρησιμοποίησαν ως κανονικά τα λεγόμενα δευτεροκανονικά ή αναγινωσκόμενα, συνεχίζουν τον 4ο και 5ο αιώνα, ''"Βασίλειος ο Μέγας, Γρηγόριος ο Νύσσης, Χρυσόστομος, Κύριλλος ο Αλεξανδρείας, Θεοδώρητος ο Κύρου, Πολυχρόνιος, Θεόδωρος ο Ηράκλειας, Εφραίμ ο Σύρος, Λακτάντιος, Αμβρόσιος και Αυγουστίνος"'', ενώ ελάχιστοι διαταράσσουν την ''"αρμονίαν ταύτην"''<ref>Παπαδόπουλος, ό.π., σελ. 43-44. Βλ. στο ίδιο και λεπτομερή πίνακα εδαφίων, στις σελ. 45-47.</ref>. Οι όποιες διαφωνίες εκδηλώθηκαν στο θέμα προτίμησης του στενού (ιουδαϊκού) ή του ευρύτερου (αλεξανδρινού) κανόνα, είχαν χαρακτήρα μάλλον θεωρητικό και εντάσσονται σε ένα πλαίσιο πίεσης που δέχτηκε η χριστιανική εκκλησία, μετά το οριστικό κλείσιμο του ιουδαϊκού κανόνα (τέλη 100 ή αρχές 200 μ.Χ.) ο οποίος απέρριψε τελικά όλα τα δευτεροκανονικά κείμενα<ref>Καλαντζάκης Ε. Σταύρος, ''Εισαγωγή στην Παλαιά Διαθήκη - Α' Γενική εισαγωγή'', Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1999 (c1985), σελ. 90-91.</ref>. Κατά συνέπεια, προς άρση τυχόν παρεξηγήσεων, η ονομασία ''δευτεροκανονικά'' ή ''αναγινωσκόμενα'', δεν ''"αφορά στη θεοπνευστία και το κανονικό κύρος τους άλλα απλώς στο περιεχόμενό τους. Αφού με τα ''κανονιζόμενα'' η Εκκλησία ευαγγελίζεται το μήνυμα της καινής κτίσεως δια του Χριστού, ενώ με τα ''αναγινωσκόμενα'' καλλιεργεί την ευσέβεια για την αποδοχή του μηνύματος αυτού"''<ref>Καλαντζάκης, ''Εισαγωγή...'', ό.π., Θεσ/νίκη 2006, σελ. 126.</ref>. Η αδιαίρετη χριστιανική Εκκλησία, κάνοντας χρήση και των δευτεροκανονικών, εξέφραζε τη πίστη της στην ισοτιμία τους με τα πρωτοκανονικά. Αυτό βεβαιώνεται και από το γεγονός ότι στη Μετάφραση των Ο' τα βιβλία αυτά δεν επέχουν θέση παραρτήματος, ώστε να σχηματίζεται η εντύπωση ότι βρίσκονται σε δεύτερη μοίρα, αλλά τοποθετούνται αδιακρίτως μεταξύ των πρωτοκανονικών. Και τούτο διότι, ως ισότιμα και ισόκυρα με τα πρωτοκανονικά, των οποίων τις θείες αλήθειες συμπληρώνουν, περιλαμβάνονται, όπως και εκείνα, στις πηγές της θεολογίας της Π. Διαθήκης<ref>Καλαντζάκης, στο ίδιο, σελ. 125-126.</ref>. Εκτός από τις συνοδικές επικυρώσεις που έγιναν πριν από το [[Σχίσμα του 1054]] ''(βλ. και λήμμα [http://el.orthodoxwiki.org/%CE%91%CE%B3%CE%AF%CE%B1_%CE%93%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%AE#.CE.9F_.CE.9A.CE.B1.CE.BD.CF.8C.CE.BD.CE.B1.CF.82_.CF.84.CE.B7.CF.82_.CE.91.CE.B3.CE.AF.CE.B1.CF.82_.CE.93.CF.81.CE.B1.CF.86.CE.AE.CF.82 Αγία Γραφή] για επιπλέον πληροφορίες σχετικά με τις συνοδικές επικυρώσεις του κανόνα)'', στην Ορθόδοξη Εκκλησία οι αποφάσεις των τοπικών συνόδων Κων/πόλεως (1638), Ιασίου (1652), Ιεροσολύμων (1672) και Κων/πόλεως (1672) επιβεβαίωσαν την παραδοχή των ''δευτεροκανονικών'' ως ισόκυρων με τα λεγόμενα ''πρωτοκανονικά''<ref>Καλαντζάκης, ''...Γενική εισαγωγή'', Θεσσαλονίκη 1999 (c1985), σελ. 92.</ref>. ==Ο Κανόνας στην Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία==Η [[Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία]] περιλαμβάνει στον κανόνα της 27 βιβλία της Καινής και [http://el.orthodoxwiki.org/%CE%A0%CE%B1%CE%BB%CE%B1%CE%B9%CE%AC_%CE%94%CE%B9%CE%B1%CE%B8%CE%AE%CE%BA%CE%B7#.CE.A1.CF.89.CE.BC.CE.B1.CE.B9.CE.BF.CE.BA.CE.B1.CE.B8.CE.BF.CE.BB.CE.B9.CE.BA.CE.BF.CE.AF 46 βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης]. Οριστική διευθέτηση της εκκρεμότητας που αφορούσε τα ''δευτεροκανονικά'' βιβλία και τεμάχια, επιτυγχάνεται στη σύνοδο του Τριδέντου (1545-63), η οποία το 1546 αναγνώρισε επίσημα τον ευρύτερο κανόνα, την κανονικότητα δηλαδή πρωτοκανονικών και δευτεροκανονικών βιβλίων (εκτός από τα Α' Έσδρας και Γ' Μακκαβαίων). Με τη σύνοδο του Βατικανού (1869-70), η οποία επικυρώνει το προηγούμενο θέσπισμα, αίρει τις τυχόν επιφυλάξεις και αμφιβολίες και λύνει το πρόβλημα του κανόνα της [[Παλαιά Διαθήκη|Π. Διαθήκης]] για τους Ρωμαιοκαθολικούς<ref>Καλαντζάκης, ''...Γενική εισαγωγή'', Θεσσαλονίκη 1999 (c1985), σελ. 93.</ref>. ==Ο Κανόνας των Προτεσταντών (Διαμαρτυρομένων)==Οι [[Προτεσταντισμός|Προτεσταντικές]] ομολογίες, περιλαμβάνουν στον κανόνα τους 27 βιβλία της Καινής και 39 βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης. Οι Διαμαρτυρόμενοι στο ζήτημα του κανόνα της [[Παλαιάς Διαθήκης|Π. Διαθήκης]], διαχώρισαν τη θέση τους από την αρχαία παράδοση της χριστιανικής εκκλησίας. Βασιζόμενοι στη θεμελιώδη αρχή τους, ότι η [[Αγία Γραφή]] υπερέχει της [[Ιερά Παράδοση|Ιεράς Παραδόσεως]] και επομένως δε θεωρείται ισάξιά της πηγή του [[Χριστιανισμός|Χριστιανισμού]], αναγνώρισαν το [[Μασοριτικό κείμενο|εβραϊκό κείμενο]] ως το μόνο αυθεντικό. Έτσι υιοθέτησαν το στενό ιουδαϊκό κανόνα και απέκλεισαν τα δευτεροκανονικά βιβλία του ευρύτερου ελληνικού ως [[απόκρυφα]]. Αρχικά, θεωρούσαν τα ''δευτεροκανονικά'' απλώς ως ''"βιβλία ουχί μεν προς την αγίαν Γραφήν ισότιμα, αλλ' όμως ωφέλιμα και αγαθά εις ανάγνωσιν"'', αργότερα όμως, περί τα μέσα του 17ου αιώνα, η αντίδραση ορισμένων αυστηρών προτεσταντικών κύκλων (όπως των [[Καλβίνος|καλβινιστών]] κ.ά.) οδήγησε στην καταπολέμηση και τον αποκλεισμό τους από τις εκδόσεις της Βίβλου<ref>Καλαντζάκης, ''...Γενική εισαγωγή'', Θεσσαλονίκη 1999 (c1985), σελ. 94.</ref>.
==Υποσημειώσεις==
<div style="font-size:85%; -moz-column-count:2; column-count:2;"><references /></div>
 
 
{{Καινή Διαθήκη}}
 
 
{{Παλαιά Διαθήκη}}
==Βλέπε επίσης==
*Χαστούπης Π. Αθανάσιος, ''Εισαγωγή εις την Παλαιάν Διαθήκην'', εκδ. Πανεπιστημίου Αθηνών, 1986
[[Κατηγορία:Αγία Γραφή]]
[[Κατηγορία: Εκκλησιαστική Ιστορία]]
[[Κατηγορία:Ζωτικά Άρθρα|Κ]]
 
[[ar:الكتاب المقدس]]
[[en:Holy Scripture]]
[[ro:Sfânta Scriptură]]
4.720
επεξεργασίες

Μενού πλοήγησης