Αλλαγές

'''Βιβλικός κανόνας''' ή '''Κανόνας της Αγίας Γραφής''', ονομάζεται η συλλογή το σύνολο των ιερών κειμένων ή βιβλίων , που ο [[Ιουδαϊσμός]] και ο [[Χριστιανισμός]] θεωρούν ιερά έχουν συλλέξει, ως θεόπνευστα και περιέχοντα [[Θεία Αποκάλυψη]]<ref>"Κανών της Αγίας Γραφής", ''Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια'' (Θ.Η.Ε.), τόμ. 7, εκδ. Μαρτίνος Αθ., Αθήνα 1965, στ. 321.</ref><ref>Χαστούπης Π. Αθανάσιος, ''Εισαγωγή εις την Παλαιάν Διαθήκην'', εκδ. Πανεπιστημίου Αθηνών, 1986, σελ. 537.</ref>. Ο όρος αυτός, αναφέρεται σε όλα τα βιβλία που περιέχονται στον [[Κανόνας|Κανόνα]]'', τα οποία ονομάζονται ''Κανονικά'', ενώ, αντιθέτως, όσα έχουν γραφτεί κατ' απομίμηση των κανονικών και θεόπνευσταέχουν αποκλεισθεί από τον ''Κανόνα'', ονομάζονται [[Απόκρυφα]]<ref>Θ.Η.Ε., ό.π..</ref><ref>"Απόκρυφα", ''e-δομή'' (Ηλεκτρονική Εγκυκλοπαίδεια ''ΔΟΜΗ''), εκδόσεις Δομή Α.Ε., Αθήνα 2003-2004 [DVD-ROM].</ref>.

Η αρχαία ελληνική λέξη ''κανών'' δηλώνει κάθε ευθεία ράβδο που χρησιμεύει για ευθυγράμμιση, το όργανο που χρησιμοποιείται για τη χάραξη ευθειών γραμμών (χάρακας) και μεταφορικά καθετί που χρησιμεύει ως μέτρο, πρότυπο, κριτήριο ή μια γενική αρχή. Έτσι, τα βιβλία ''του Κανόνα'', εφόσον πιστεύεται ότι περιέχουν τον αποκεκαλυμμένο θείο λόγο, αποτελούν το μέτρο της πίστεως και της ζωής του θρησκεύοντος ανθρώπου και το γνώμονα για την ευθυγράμμιση του θρησκευτικού του φρονήματος. Στην [[Καινή Διαθήκη]] αλλά και στην εκκλησιαστική γραμματεία του 3ου αιώνα, ο όρος ''κανών'' δηλώνει την επίσημη παράδοση, διδασκαλία, κλπ., των χριστιανών, ενώ από τον 4ο αιώνα ο ίδιος όρος χρησιμοποιείται και για τη δήλωση της [[Αγία Γραφή|Αγίας Γραφής]], ως το μέτρο και κριτήριο της χριστιανικής πίστης και ζωής. Αργότερα η λέξη ''κανών'' πήρε τη σημασία της συλλογής, του καταλόγου των βιβλίων της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης.

Υπάρχουν διαφορές μεταξύ του κανόνα των Ιουδαίων και του κανόνα των Χριστιανών αλλά και διαφορές μεταξύ των Χριστιανικών ομολογιών, όσον αφορά τα βιβλία που ανταποκρίνονται στα πρότυπα της κανονικοποίησης. Τα διαφορετικά κριτήρια και η διαδικασία κανονικοποίησης για καθεμία από τις θρησκευτικές κοινότητες ορίζει το τι θεωρούν τα μέλη της κοινότητάς τους ως Βίβλο τους. Κοινό στοιχείο του Βιβλικού Κανόνα όλων των ομολογιών, είναι τα 27 βιβλία της [[Καινή Διαθήκη|Κ.Δ.]] αλλά και τα 39 βιβλία της [[Παλαιά Διαθήκη|Π.Δ.]], τα οποία από τον 2ο μ.Χ. αιώνα αναγνωρίζονται από τον [[Ιουδαϊσμός|Ιουδαϊσμό]] ως η [[Βίβλος]], η αλλιώς ''[[Τανάκ]]'' (με τη σημαντική διαφορά ότι, από τους χριστιανούς μελετώνται με ''[[ΒίβλοΧριστός|χριστολογικό]] πνεύμα''<ref>Καλαντζάκης Ε. Σταύρος, ''Εισαγωγή στην Παλαιά Διαθήκη'', Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 2006, σελ. 72.</ref>). Από εκεί και πέρα, ένα σύνολο βιβλίων (που μεταγενέστερα ονομάστηκαν ''δευτεροκανονικά''), εξαρχής αποδεκτών από Ιουδαίους<ref>''"Kαταχρηστική τυγχάνει...η διάκρισις μεταξύ «Παλαιστίνου» και «Αλεξανδρινού» κανόνος...καθ' όσον τα εν Αλεξάνδρεια ως θεόπνευστα τιμώμενα, βιβλία ετιμώντο ως τοιαύτα και εν Παλαιστίνη"'' (Μπρατσιώτης Ι. Παναγιώτης, ''Εισαγωγή εις την Παλαιάν Διαθήκην'', εκδ. Νικ. Π. Μπρατσιώτη, Αθήνα 1993 (c1936), σελ. 497, υποσημ. #2).</ref> και Χριστιανούς, διατηρήθηκαν στον κανόνα της Παλαιάς Διαθήκης των Ορθοδόξων και Ρωμαιοκαθολικών, με αποτέλεσμα ο κανόνας που περιέχει τα βιβλία αυτά να ονομάζεται ''ευρύς'' ή και ''αλεξανδρινός'', ενώ ο κανόνας που, μετά από περίοδο αμφιταλαντεύσεως, τελικά δεν τα δέχτηκε<ref>Για τον ιουδαϊσμό, τα λεγόμενα δευτεροκανονικά, αποτέλεσαν αιτία μακροχρόνιας αμφιταλαντεύσεως για την είδοσο τουςή όχι στον κανόνα: ''"Κατά την αμφιταλάντευσιν ταύτην εν μεν τη Παλαιστίνη η πλάστιγξ έκλινε προς το σύνολον των πρωτοκανονικών, συμπεριλαμβανομένης και της Σοφ. Σειρ. εκ των δευτεροκανονικών, χωρίς να καταφρονώνται τα λοιπά, εν δε τη Αιγύπτω και τη Διασπορά καθόλου έκλινε προς το σύνολον πρωτοκανονικών τε και δευτεροκανονικών, όθεν εξηγείται κυρίως και η εις την μετάφρασιν των Ο' συμπερίληψις και των τελευταίων τούτων"'' (Μπρατσιώτης, ''Εισαγωγή...'', ό.π., σελ. 497).</ref>, να ονομάζεται ''στενός'' ή ''ιουδαϊκός''.

==Ο κάθε κανόνας, ακολούθησε μια μακροχρόνια και πολύπλοκη πορεία, η οποία, ιδιαίτερα για τα βιβλία της [[Παλαιά Διαθήκη|Παλαιάς Καινής Διαθήκης]], δεν είναι σε όλες τις φάσεις ==Ο Κανόνας της με βεβαιότητα γνωστή. Στην [[Καινή Διαθήκη]] αλλά και στην εκκλησιαστική γραμματεία του [[3ος αιώνας|3ου αιώναΚαινής Διαθήκης]] μ.Χ., ο όρος περιλαμβάνει συνολικά 27 βιβλία: <div style="font-size:95%; -moz-column-count:2; column-count:2;">*Τα τέσσερα Ευαγγέλια::''Κατά Ματθαίον'':''Κατά Μάρκον'':''Κατά Λουκάν'':'κανών'Κατά Ιωάννην' δηλώνει την επίσημη παράδοση, διδασκαλία, κλπ., η οποία ρυθμίζει την πίστη και τη ζωή ' *τις ''Πράξεις των χριστιανών. Από τον Αποστόλων'' *δεκατέσσερις επιστολές του [[4ος αιώναςΑπόστολος Παύλος|4ο αιώνααπ. Παύλου]] ο ίδιος όρος χρησιμοποιείται και για τη δήλωση της [[Αγία Γραφή|Αγίας Γραφής]], ως το μέτρο και κριτήριο της χριστιανικής πίστης και ζωής. Αργότερα η λέξη ::''προς Ρωμαίους'':''Α' προς Κορινθίους'':''Β' προς Κορινθίους'':''προς Γαλατάς'':''προς Εφεσίους'':''προς Φιλιππησίους'':''προς Κολοσσαείς'':''Α' προς Θεσσαλονικείς'':''Β' προς Θεσσαλονικείς'':''Α' προς Τιμόθεον'':''Β' προς Τιμόθεον'':''προς Τίτον'':''προς Φιλήμονα'':''προς Εβραίους'' *επτά "Καθολικές" επιστολές::''Ιακώβου'':''Α' Πέτρου'':''Β' Πέτρου'':''Α' Ιωάννου'':''Β' Ιωάννου'':''Γ' Ιωάννου'':''κανώνΙούδα'' πήρε τη σημασία της συλλογής, του καταλόγου των βιβλίων της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης.

*την Αποκάλυψη του Ιωάννη.</div> Τα βιβλία αυτά, προήλθαν από διάφορες εποχές και από διαφόρους συγγραφείς, με αρχικό σκοπό να καλύψουν συγκεκριμένες ανάγκες της πρώτης Εκκλησίας και χωρίς να κατέχουν ευθύς εξ αρχής την αυθεντία, την οποία απέδωσε σ' αυτά αργότερα η αρχαία Εκκλησία<ref>Παναγόπουλος Ιωάννης, ''Εισαγωγή στην Καινή Διαθήκη'', Ακρίτας, Αθήνα 1994, σελ. 22.</ref>.  Η συλλογή και η αναγνώριση τους ως ιερών κειμένων άρχισε από τα τέλη του 1ου αιώνα και ολοκληρώθηκε, με σημαντικές διακυμάνσεις στις διάφορες τοπικές Εκκλησίες, στα μέσα του 4ου (βλ. σχετικό [http://el.orthodoxwiki.org/%CE%9A%CE%B1%CE%B9%CE%BD%CE%AE_%CE%94%CE%B9%CE%B1%CE%B8%CE%AE%CE%BA%CE%B7#.CE.97_.CE.B4.CE.B9.CE.B1.CE.BC.CF.8C.CF.81.CF.86.CF.89.CF.83.CE.B7_.CF.84.CE.BF.CF.85_.CE.9A.CE.B1.CE.BD.CF.8C.CE.BD.CE.B1_.CF.84.CE.B7.CF.82_.CE.9A.CE.B1.CE.B9.CE.BD.CE.AE.CF.82_.CE.94.CE.B9.CE.B1.CE.B8.CE.AE.CE.BA.CE.B7.CF.82 πίνακα για τη διαμόρφωση του κανόνα της Κ.Δ.]). Το βασικό κριτήριο που οδήγησε την Εκκλησία στην επιλογή και την καθιέρωση των 27 βιβλίων του κανόνα της ΚΔ είναι η ομολογούμενη αποστολική προέλευση τους, κριτήριο που διαφοροποίησε ριζικά τα αποστολικά συγγράμματα από τα [[Αίρεση|αιρετικά]] και τα [[Απόκρυφα]]. Σε κάθε περίπτωση αμφιβολίας ως προς την αποστολική προέλευση κάποιου από τα κείμενα αυτά, κύριο ρόλο για την αποδοχή του διαδραμάτισε η συμφωνία του περιεχομένου του με το αποστολικό και εκκλησιαστικό κήρυγμα, δηλ. με τον ''"κανόνα της πίστεως"''<ref>Παναγόπουλος, ό.π., σελ. 31.</ref>. Η μορφή και έκταση του κανόνα της ΚΔ που πλέον είναι οριστική καί αδιαμφισβήτητη, υπήρξε έργο τόσο επιφανών ορθοδόξων επισκόπων όσο και τοπικών και αργότερα [[Οικουμενικές Σύνοδοι|Οικουμενικών Συνόδων]]<ref>Παναγόπουλος, ό.π..</ref>. ==Ο κανόνας της Παλαιάς Διαθήκης=====Ο Ιουδαϊκός κανόνας με τα βιβλία χωρισμένα σε 22 ή Παλαιστινιακός κανόνας24===

Ο ιουδαϊκός ή παλαιστίνος κανόνας κλείνει για τον Ιουδαϊσμό το [[90 σε άγνωστο χρόνο, ανάμεσα στο 100 π.Χ. και στο 100 μ.Χ.]], κατά τη όμως σημαντικό ρόλο στο οριστικό κλείσμο του κανόνα, είχε η [[Ραββίνος|ραββινική]] [[Σύνοδος της Ιάμνειας|σύνοδο της Ιάμνειας]] της Παλαιστίνης και οριστικοποιείται περίπου το 100 μ.Χ.<ref>Χαστούπης Π. Αθανάσιος, ''Εισαγωγή εις την Παλαιάν Διαθήκην'με 24 κανονικά βιβλία''' (όπως μνημονεύονται στο ''Ταλμούδ''), και επικρατεί έκτοτε μεταξύ των ιουδαίωνεκδ. Πανεπιστημίου Αθηνών, 1986, σελ. 546.</ref>.

Ο τελικός αριθμός βιβλίων ήταν τα 22 κανονικά βιβλία ή με άλλη αρίθμηση, 24, και επικρατεί έκτοτε μεταξύ των ιουδαίων. Διευκρινιστικά επισημαίνεται ότι, τα 22 κανονικά βιβλία ''"προκύπτουν από τη συναρίθμηση των 5 βιβλίων του Νόμου σε 1, των Κριτών και της Ρουθ σε 1, του Ιερεμία και των Θρήνων σε 1 και των 12 Μικρών προφητών σε 1. Τα ίδια βιβλία αναβιβάζει το Ταλμούδ σε 24, επειδή αριθμεί χωριστά το βιβλίο των Κριτών από εκείνο της Ρουθ και το βιβλίο του Ιερεμία από εκείνο των Θρήνων. Στην Εβραϊκή Βίβλο τέλος τα 22 ή 24 αυτά βιβλία ανέρχονται σε 39, αφού εκτός από τη χωριστή αρίθμηση Κριτών-Ρουθ και Ιερεμία-Θρήνων, αριθμούνται χωριστά επίσης τα 5 βιβλία του Νόμου και τα 12 των Μικρών προφητών"''<ref>Σταύρου Ε. Καλαντζάκη, ''Εισαγωγή στην Παλαιά Διαθήκη'', Πουρναράς, Θεσ/νίκη 2006, σελ. 116.</ref>. Το κλείσιμο αυτό του κανόνα που άφησε έξω τα υπόλοιπα βιβλία της [[Μετάφραση των Εβδομήκοντα|μετάφρασης των εβδομήκοντα]] (τα ''δευτεροκανονικά'' πλέον, για τους χριστιανούς), ήταν μια νίκη του ραββινικού ιουδαϊσμού, έναντι των χριστιανών, που οδήγησε και τον ελληνιστικό ιουδαϊσμό στην εγκατάλειψή τους<ref>Χαστούπης, ''Εισαγωγή...'', ό.π., σελ. 549.</ref>. Τα βιβλία που τελικά περιέλαβαν οι ιουδαίοι στον κανόνα τους είναι τα έξης:

===Ο Ιουδαϊκός κανόνας με τα βιβλία χωρισμένα σε 39===Στις νεώτερες έντυπες εκδόσεις του [[Μασοριτικό κείμενο|εβραϊκού κειμένου]], τα βιβλία έχουν διαφορετική αρίθμηση και αναλύονται περαιτέρω σε 39 (αυτό τον αριθμό βιβλίων υιοθέτησαν οριστικά οι Προτεστάντες τον 17ο αιώνα<ref>Καλαντζάκης Ε. Σταύρος, ''Εισαγωγή στην Παλαιά Διαθήκη - Α'39'Γενική εισαγωγή'', Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1999 (c1985), σελ. 94.</ref>), ενώ παρουσιάζουν την παρακάτω τριμερή διαίρεση (ήδη γνωστή από τα μέσα περίπου του 2ου αι. π.Χ.):

::01. ''[[Γένεσις|Στην αρχή]]''::02. ''[[Έξοδος|Και αυτά τα ονόματα]]''

Ο κανόνας αυτός ονομάζεται «ελληνικός» από τη γλώσσα στην οποία είναι γραμμένος και «αλεξανδρινός» από τον τόπο προέλευσης του. Η [[Μετάφραση των Εβδομήκοντα|ελληνική μετάφραση των Εβδομήκοντα (Ο')]] σημείωσε την εμφάνιση του κανόνα αυτού, η οποία μεταφράστηκε με βάση το πρωτότυπο εβραϊκό κείμενο της [[Παλαιά Διαθήκη|Παλαιάς Διαθήκης]] στην [[Αλεξάνδρεια (Αιγύπτου)|Αλεξάνδρεια]] για να καλύψει τις θρησκευτικές ανάγκες των ελληνιστών Ιουδαίων. Η μετάφραση αυτή συνθέτει τον ομώνυμο ''"κανόνα των Ο'"'', που δεν είναι άλλος από τον ελληνικό ή αλεξανδρινό. Περιλαμβάνει δέκα επιπρόσθετα βιβλία, πέρα από εκείνα του ''Ιουδαϊκού Κανόνα''τα οποία θεωρούσε ως κανονικά και ο ελληνιστικός ιουδαϊσμός, όμως, και εξαιτίας της χρήσης τους από τους χριστιανούς, αργότερα τα εγκατέλειψε<ref>Χαστούπης Π. Αθανάσιος, ''Εισαγωγή εις την Παλαιάν Διαθήκην'', εκδ. Πανεπιστημίου Αθηνών, 1986, σελ. 549.</ref>. Συνολικά ο Αλεξανδρινός κανόνας περιλαμβάνει 49 βιβλία, 39 ''πρωτοκανονικά'', που είναι αυτά ακριβώς του ιουδαϊκού ή παλαιστίνου κανόνα, και 10 ''δευτεροκανονικά'' ή ''αναγινωσκόμενα'', όπως χαρακτηρίζονται. Λόγω της αριθμητικής αυτής υπεροχής τω 10 βιβλίων, είναι γνωστός και ως ''ευρύτερος'' κανόνας, σε αντίθεση με τον ιουδαϊκό που ονομάζεται ''στενός''.

::01. ''[[Γένεσις]]''::02. ''[[Έξοδος]]''

::05. ''Β' Μακκαβαίων''(γραμμένο εξ αρχής στα ελληνικά)::06. ''Γ' Μακκαβαίων''(γραμμένο εξ αρχής στα ελληνικά)</div>

::07. ''Σοφία Σολομώντος''(γραμμένο εξ αρχής στα ελληνικά)

====Η Αξία των Δευτεροκανονικών στην Ορθόδοξη Εκκλησία====Με τον τίτλο Σε αυτά τα 10 βιβλία, προστίθενται και μερικά δευτεροκανονικά ''"Δευτεροκανονικά ή αναγινωσκόμενα καλούνται εν τη Ορθοδόξω εκκλησία"τεμάχια'' τα απουσιάζοντα μεν από τον Παλαιστίνο κανόνα, περιλαμβανόμενα όμως στον Αλεξανδρινό(στίχοι) όπως λέγονται, που περιέχονται στο βιβλίο της ''"κανονικά βιβλία και τεμάχια"Εσθήρ'' της [[Παλαιά Διαθήκη|Παλαιάς Διαθήκης]]<ref>Αθανασίου Π. Χαστούπη, και στο βιβλίο του ''Εισαγωγή εις την Παλαιάν ΔιαθήκηνΔανιήλ'', εν Αθήναις 1986, σελ. 434.</ref>.

Προς άρση τυχόν παρεξηγήσεων, η ονομασία αυτή δεν Πρώτος ο Ρωμαιοκαθολικός ''"αφορά στη θεοπνευστία Σήξτος ο εκ Σιένης (θ. 1596)"'' και το κανονικό κύρος τους άλλα απλώς στο περιεχόμενό τουςμετά από αυτόν ''"φιλελεύθεροι τίνες θεολόγοι"''<ref>Χαστούπης Π. Αφού με τα «κανονιζόμενα» η Εκκλησία ευαγγελίζεται το μήνυμα της καινής κτίσεως δια του ΧριστούΑθανάσιος, ενώ με τα «αναγινωσκόμενα» καλλιεργεί ''Εισαγωγή εις την ευσέβεια για την αποδοχή του μηνύματος αυτού"Παλαιάν Διαθήκην'', εκδ. Πανεπιστημίου Αθηνών, 1986, σελ. 559.</ref>Σταύρου Εαναφέρθηκαν στους όρους ''πρωτοκανονικά'' και ''δευτεροκανονικά'', σαν τα δεύτερα να είναι μικρότερης αξίας από τα πρώτα. ΚαλαντζάκηΌμως, με εξαίρεση τους Προτεστάντες που τα απέρριψαν, αποδεχόμενοι τον κλειστό, ιουδαϊκό κανόνα, και οι Ρωμαιοκαθολικοί, θεωρούν όλα τα βιβλία κανονικά και θεόπνευστα<ref>Χαστούπης, ''Εισαγωγή στην Παλαιά Διαθήκη...'', Πουρναράςό.π., Θεσσελ. 558-559.</νίκη 2006ref><ref>Μπρατσιώτης, ''Εισαγωγή...'', ό.π., σελ. 126497-498, υποσημ. #2.</ref>.

Τα ==Ο Κανόνας στην Ορθόδοξη Εκκλησία==Η [[Ορθόδοξη Εκκλησία]] περιλαμβάνει στον κανόνα της 27 βιβλία αυτά προέρχονται από τη μεταξύ 2ου και 1ου αι. π.Χ. χρονική περίοδο και ανήκουν σε διάφορα γραμματολογικά είδη, όπως ιστοριογραφία, διηγηματογραφία, επιστολογραφία, ποίηση και σοφιολογία. Ως προς τη θέση και την αξία των Δευτεροκανονικών βιβλίων στη συνείδηση των πιστών μαρτυρούν κυρίως το της [[ΤαλμούδΚαινή Διαθήκη|Καινής]] στην παλαιστινή ιουδαϊκή παράδοση και η 49 βιβλία της [[Μετάφραση των ΕβδομήκονταΠαλαιά Διαθήκη|Παλαιάς Διαθήκης]] στην αντίστοιχη ελληνιστική. Η χρήση διαφοροποίηση που υπάρχει από το Ταλμούδ του περιεχομένου τους για διδακτικούς σκοπούςτον ιουδαϊκό κανόνα, αφορά σε 10 βιβλία, ο υπομνηματισμός τους τα ονομαζόμενα και η ανάγνωση ορισμένων εξ αυτών σε ιουδαϊκές εορτές δείχνουν ''δευτεροκανονικά'' ή ''αναγινωσκόμενα''. Με τον τίτλο αυτό, ''"καλούνται εν τη μεγάλη εκτίμηση των ραββίνων προς αυτά. Ανάλογη εκτίμηση και σεβασμό απελάμβανε Ορθοδόξω εκκλησία"'' τα απουσιάζοντα μεν από τους ελληνιστές ιουδαίους και η [[Μετάφραση των Εβδομήκοντα]]τον Παλαιστίνο κανόνα, η οποία, αν και τα εμπεριείχεπεριλαμβανόμενα όμως στον Αλεξανδρινό, ''"θεωρούνταν απ' αυτούς ισόκυρη με το εβραϊκό της πρωτότυποκανονικά βιβλία και τεμάχια"''της [[Παλαιά Διαθήκη|Παλαιάς Διαθήκης]]<ref>ΚαλαντζάκηςΑθανασίου Π. Χαστούπη, ό.π.''Εισαγωγή εις την Παλαιάν Διαθήκην'', εν Αθήναις 1986, σελ. 126-127434.</ref>.

Τα βιβλία αυτά προέρχονται από τη μεταξύ 2ου και 1ου αι. π.Χ. χρονική περίοδο και ανήκουν σε διάφορα γραμματολογικά είδη, όπως ιστοριογραφία, διηγηματογραφία, επιστολογραφία, ποίηση και σοφιολογία. Ως προς τη θέση και την αξία που είχαν αρχικά τα [[Δευτεροκανονικά]] βιβλία, ακόμη και στη συνείδηση των Ιουδαίων πιστών, μαρτυρούν κυρίως το [[Ταλμούδ]] στην παλαιστινή ιουδαϊκή παράδοση και η [[Μετάφραση των Εβδομήκοντα]] στην αντίστοιχη ελληνιστική. Η χρήση από το Ταλμούδ του περιεχομένου τους για διδακτικούς σκοπούς, ο υπομνηματισμός τους και η ανάγνωση ορισμένων εξ αυτών σε ιουδαϊκές εορτές δείχνουν τη μεγάλη εκτίμηση των ραββίνων προς αυτά. Ανάλογη εκτίμηση και σεβασμό απελάμβανε από τους ελληνιστές ιουδαίους και η [[Μετάφραση των Εβδομήκοντα]], η οποία, αν και τα εμπεριείχε, ''"θεωρούνταν απ' αυτούς ισόκυρη με το εβραϊκό της πρωτότυπο"''<ref>Σταύρου Ε. Καλαντζάκη, ''Εισαγωγή στην Παλαιά Διαθήκη'', Πουρναράς, Θεσ/νίκη 2006, σελ. 126-127.</ref>. Εντούτοις, τελικά, ''"ο επίσημος Ιουδαϊσμός δεν τα έκανε αποδεκτά ως κανονικά, επικαλούμενος τη διακοπή της προφητείας μετά τον τελευταίο προφήτη, το Μαλαχία"''<ref>Καλαντζάκης, ό.π., σελ. 111.</ref>, αλλά και λόγω της χριστολογικής τους χρήσης από τους [[Χριστιανισμός|Χριστιανούς]]<ref>Χαστούπης, ''Εισαγωγή...'', ό.π., σελ. 549.</ref>. Όπως είδαμε, η Ορθόδοξη Εκκλησία, παρέλαβε ως χριστιανικό κανόνα της [[Παλαιά Διαθήκη|Παλαιάς Διαθήκης]] όχι τον ιουδαϊκό του 3ου και 4ου π.Χ. αιώνα, που περιελάμβανε μόνο 22 βιβλία (τα οποία, όπως ειπώθηκε, με διαφορετικό χωρισμό αριθμούνται και ως 24 ή 39), αλλ' εκείνο των ημερών του [[Χριστός|Χριστού]] και των [[Απόστολοι|Αποστόλων]], ο οποίος περιελάμβανε εκτός των 22, των ''πρωτοκανονικών'', και όλα τα λεγόμενα ''δευτεροκανονικά'' ή ''αναγινωσκόμενα''<ref>Παπαδόπουλος Μ. Νικόλαος, ''Σύντομος Εισαγωγή εις την Παλαιάν Διαθήκην'', Αθήναι 1994, σελ. 198.</ref>. Για τους Ορθοδόξους, η πίστη στην ισοτιμία ''πρωτοκανονικών'' και ''δευτεροκανονικών'' τεκμηριώνεται καταρχάς από την χρήση που αδιακρίτως έκανε ο [[Χριστός|Ιησούς]] και οι [[Απόστολοι]], του εβραϊκού κειμένου και της [[Μετάφραση των Εβδομήκοντα|μεταφράσεως των εβδομήκοντα]]<ref>Παπαδόπουλος Μ. Νικόλαος, ''Τα Δευτεροκανονικά Τεμάχια του Βιβλίου του Δανιήλ'', ΟΕΔΒ, Αθήνα 1985, σελ. 22. Βλ. στο ίδιο και λεπτομερή πίνακα εδαφίων, στις σελ. 23-32.</ref>. Κατά δεύτερον, το ίδιο επιβεβαιώνει η παράθεση χωρίων από τους [[Αποστολικοί Πατέρες|Αποστολικούς Πατέρες]], τους [[Απολογητές]] και άλλους συγγραφείς, ''"ανενδοιάστως και αδιακρίτως...εκ των δευτεροκανονικών"'', τα οποία μάλιστα ονομάζουν ''"Γραφάς"'', ''"Θείας Γραφάς"'', ''"Λόγια του Θεού"'' ή του ''"Αγ. Πνεύματος"''<ref>Παπαδόπουλος, ό.π., σελ. 33-34. Βλ. στο ίδιο και λεπτομερή πίνακα εδαφίων, στις σελ. 34-42.</ref>. Επιπλέον, τη σειρά αυτή των πατέρων, που χρησιμοποίησαν ως κανονικά τα λεγόμενα δευτεροκανονικά ή αναγινωσκόμενα, συνεχίζουν τον 4ο και 5ο αιώνα, ''"Βασίλειος ο Μέγας, Γρηγόριος ο Νύσσης, Χρυσόστομος, Κύριλλος ο Αλεξανδρείας, Θεοδώρητος ο Κύρου, Πολυχρόνιος, Θεόδωρος ο Ηράκλειας, Εφραίμ ο Σύρος, Λακτάντιος, Αμβρόσιος και Αυγουστίνος"'', ενώ ελάχιστοι διαταράσσουν την ''"αρμονίαν ταύτην"''<ref>Παπαδόπουλος, ό.π., σελ. 43-44. Βλ. στο ίδιο και λεπτομερή πίνακα εδαφίων, στις σελ. 45-47.</ref>. Οι όποιες διαφωνίες εκδηλώθηκαν στο θέμα προτίμησης του στενού (ιουδαϊκού) ή του ευρύτερου (αλεξανδρινού) κανόνα, είχαν χαρακτήρα μάλλον θεωρητικό και εντάσσονται σε ένα πλαίσιο πίεσης που δέχτηκε η χριστιανική εκκλησία, μετά το οριστικό κλείσιμο του ιουδαϊκού κανόνα (τέλη 100 ή αρχές 200 μ.Χ.) ο οποίος απέρριψε τελικά όλα τα δευτεροκανονικά κείμενα<ref>Καλαντζάκης Ε. Σταύρος, ''Εισαγωγή στην Παλαιά Διαθήκη - Α' Γενική εισαγωγή'', Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1999 (c1985), σελ. 90-91.</ref>. Κατά συνέπεια, προς άρση τυχόν παρεξηγήσεων, η ονομασία ''δευτεροκανονικά'' ή ''αναγινωσκόμενα'', δεν ''"αφορά στη θεοπνευστία και το κανονικό κύρος τους άλλα απλώς στο περιεχόμενό τους. Αφού με τα ''κανονιζόμενα'' η Εκκλησία ευαγγελίζεται το μήνυμα της καινής κτίσεως δια του Χριστού, ενώ με τα ''αναγινωσκόμενα'' καλλιεργεί την ευσέβεια για την αποδοχή του μηνύματος αυτού"''<ref>Καλαντζάκης, ''Εισαγωγή...'', ό.π., Θεσ/νίκη 2006, σελ. 126.</ref>. Η αδιαίρετη χριστιανική Εκκλησία, κάνοντας χρήση και των δευτεροκανονικών, εξέφραζε τη πίστη της στην ισοτιμία τους με τα πρωτοκανονικά. Αυτό βεβαιώνεται και από το γεγονός ότι στη Μετάφραση των Ο' τα βιβλία αυτά δεν επέχουν θέση παραρτήματος, ώστε να σχηματίζεται η εντύπωση ότι βρίσκονται σε δεύτερη μοίρα, αλλά τοποθετούνται αδιακρίτως μεταξύ των πρωτοκανονικών. Και τούτο διότι, ως ισότιμα και ισόκυρα με τα πρωτοκανονικά, των οποίων τις θείες αλήθειες συμπληρώνουν, περιλαμβάνονται, όπως και εκείνα, στις πηγές της θεολογίας της Π. Διαθήκης<ref>Καλαντζάκης, στο ίδιο, σελ. 125-126.</ref>. Εκτός από τις συνοδικές επικυρώσεις που έγιναν πριν από το [[Σχίσμα του 1054]] ''(βλ. και λήμμα [http://el.orthodoxwiki.org/%CE%91%CE%B3%CE%AF%CE%B1_%CE%93%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%AE#.CE.9F_.CE.9A.CE.B1.CE.BD.CF.8C.CE.BD.CE.B1.CF.82_.CF.84.CE.B7.CF.82_.CE.91.CE.B3.CE.AF.CE.B1.CF.82_.CE.93.CF.81.CE.B1.CF.86.CE.AE.CF.82 Αγία Γραφή] για επιπλέον πληροφορίες σχετικά με τις συνοδικές επικυρώσεις του κανόνα)'', στην Ορθόδοξη Εκκλησία οι αποφάσεις των τοπικών συνόδων Κων/πόλεως (1638), Ιασίου (1652), Ιεροσολύμων (1672) και Κων/πόλεως (1672) επιβεβαίωσαν την παραδοχή των ''δευτεροκανονικών'' ως ισόκυρων με τα λεγόμενα ''πρωτοκανονικά''<ref>Καλαντζάκης, ''...Γενική εισαγωγή'', Θεσσαλονίκη 1999 (c1985), σελ. 92.</ref>. ==Ο Κανόνας στην Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία==Η [[Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία]] περιλαμβάνει στον κανόνα της 27 βιβλία της Καινής και [http://el.orthodoxwiki.org/%CE%A0%CE%B1%CE%BB%CE%B1%CE%B9%CE%AC_%CE%94%CE%B9%CE%B1%CE%B8%CE%AE%CE%BA%CE%B7#.CE.A1.CF.89.CE.BC.CE.B1.CE.B9.CE.BF.CE.BA.CE.B1.CE.B8.CE.BF.CE.BB.CE.B9.CE.BA.CE.BF.CE.AF 46 βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης]. Οριστική διευθέτηση της εκκρεμότητας που αφορούσε τα ''δευτεροκανονικά'' βιβλία και τεμάχια, επιτυγχάνεται στη σύνοδο του Τριδέντου (1545-63), η οποία το 1546 αναγνώρισε επίσημα τον ευρύτερο κανόνα, την κανονικότητα δηλαδή πρωτοκανονικών και δευτεροκανονικών βιβλίων (εκτός από τα Α' Έσδρας και Γ' Μακκαβαίων). Με τη σύνοδο του Βατικανού (1869-70), η οποία επικυρώνει το προηγούμενο θέσπισμα, αίρει τις τυχόν επιφυλάξεις και αμφιβολίες και λύνει το πρόβλημα του κανόνα της [[Παλαιά Διαθήκη|Π. Διαθήκης]] για τους Ρωμαιοκαθολικούς<ref>Καλαντζάκης, ''...Γενική εισαγωγή'', Θεσσαλονίκη 1999 (c1985), σελ. 93.</ref>. ==Ο Κανόνας των Προτεσταντών (Διαμαρτυρομένων)==Οι [[Προτεσταντισμός|Προτεσταντικές]] ομολογίες, περιλαμβάνουν στον κανόνα τους 27 βιβλία της Καινής και 39 βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης. Οι Διαμαρτυρόμενοι στο ζήτημα του κανόνα της [[Παλαιάς Διαθήκης|Π. Διαθήκης]], διαχώρισαν τη θέση τους από την αρχαία παράδοση της χριστιανικής εκκλησίας. Βασιζόμενοι στη θεμελιώδη αρχή τους, ότι η [[Αγία Γραφή]] υπερέχει της [[Ιερά Παράδοση|Ιεράς Παραδόσεως]] και επομένως δε θεωρείται ισάξιά της πηγή του [[Χριστιανισμός|Χριστιανισμού]], αναγνώρισαν το [[Μασοριτικό κείμενο|εβραϊκό κείμενο]] ως το μόνο αυθεντικό. Έτσι υιοθέτησαν το στενό ιουδαϊκό κανόνα και απέκλεισαν τα δευτεροκανονικά βιβλία του ευρύτερου ελληνικού ως [[απόκρυφα]]. Αρχικά, θεωρούσαν τα ''δευτεροκανονικά'' απλώς ως ''"βιβλία ουχί μεν προς την αγίαν Γραφήν ισότιμα, αλλ' όμως ωφέλιμα και αγαθά εις ανάγνωσιν"'', αργότερα όμως, περί τα μέσα του 17ου αιώνα, η αντίδραση ορισμένων αυστηρών προτεσταντικών κύκλων (όπως των [[Καλβίνος|καλβινιστών]] κ.ά.) οδήγησε στην καταπολέμηση και τον αποκλεισμό τους από τις εκδόσεις της Βίβλου<ref>Καλαντζάκης, ''...Γενική εισαγωγή'', Θεσσαλονίκη 1999 (c1985), σελ. 94.</ref>.

[[Κατηγορία:ΒίβλοςΑγία Γραφή]][[Κατηγορία: Εκκλησιαστική Ιστορία]][[Κατηγορία:Ζωτικά Άρθρα|Κ]] [[ar:الكتاب المقدس]][[en:Holy Scripture]][[ro:Sfânta Scriptură]]