Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων του "Απόστολος Ανδρέας"

Από OrthodoxWiki
Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση
μ (Οστά και παραδόσεις)
μ (Οστά και παραδόσεις)
Γραμμή 36: Γραμμή 36:
  
 
==Οστά και παραδόσεις==
 
==Οστά και παραδόσεις==
[[Image:Relikwandreas.JPG|150px|right|thumb|Η Οστεοθήκη του Αποστόλου Ανδρέα]]
+
[[Image:Relikwandreas.JPG|150px|right|thumb|Η λειψανοθήκη του Αποστόλου Ανδρέα]]
 
Τα λείψανά του, όπως και τα λείψανα του [[Ευαγγελιστής Λουκάς|Ευαγγελιστή Λουκά]] από τη Βοιωτία, μεταφέρθηκαν στην Κωνσταντινούπολη από τον Κωνστάντιο, το γιο του Μεγάλου Κωνσταντίνου και τοποθετήθηκαν στο ναό των Αγίων Αποστόλων στις 3 Μαρτίου του 357. Το 550 κατατέθηκαν, χωρίς την κάρα, στην [[Αγία Τράπεζα]] του νέου ναού των Αγίων Αποστόλων, που ανήγειρε ο Ιουστινιανός. Παλιά δυτική παράδοση δέχεται ότι τα λείψανα του Αγίου μεταφέρθηκαν την εποχή του αυτοκράτορα Κωνστάντιου ή του Θεοδοσίου Β΄ στη Σκωτία (408-450) ή ακόμα και τον 9ο αιώνα. Στη Σκωτία μάλιστα υπάρχει πόλη Άγιος Ανδρέας, μητροπολιτική εκκλησία προς τιμήν του, τάγμα ιπποτικό ενώ η σημαία των Πίκτων και των Σκώτων είναι αφιερωμένη στον Απόστολο, γι αυτό και φέρει χιαστο σταυρό. Ύστερα μάλιστα με την ένωση με την Αγγλία φέρει και η Αγγλική σημαία<ref>Γλαβίνας, ενθ.αν., σελ. 54</ref>. Οι λατίνοι το 1204 άρπαξαν τα λείψανα του Αποστόλου και τα κατέθεσαν 4 έτη αργότερα στον ναό του Αγίου Ανδρέα Αμάλφης.
 
Τα λείψανά του, όπως και τα λείψανα του [[Ευαγγελιστής Λουκάς|Ευαγγελιστή Λουκά]] από τη Βοιωτία, μεταφέρθηκαν στην Κωνσταντινούπολη από τον Κωνστάντιο, το γιο του Μεγάλου Κωνσταντίνου και τοποθετήθηκαν στο ναό των Αγίων Αποστόλων στις 3 Μαρτίου του 357. Το 550 κατατέθηκαν, χωρίς την κάρα, στην [[Αγία Τράπεζα]] του νέου ναού των Αγίων Αποστόλων, που ανήγειρε ο Ιουστινιανός. Παλιά δυτική παράδοση δέχεται ότι τα λείψανα του Αγίου μεταφέρθηκαν την εποχή του αυτοκράτορα Κωνστάντιου ή του Θεοδοσίου Β΄ στη Σκωτία (408-450) ή ακόμα και τον 9ο αιώνα. Στη Σκωτία μάλιστα υπάρχει πόλη Άγιος Ανδρέας, μητροπολιτική εκκλησία προς τιμήν του, τάγμα ιπποτικό ενώ η σημαία των Πίκτων και των Σκώτων είναι αφιερωμένη στον Απόστολο, γι αυτό και φέρει χιαστο σταυρό. Ύστερα μάλιστα με την ένωση με την Αγγλία φέρει και η Αγγλική σημαία<ref>Γλαβίνας, ενθ.αν., σελ. 54</ref>. Οι λατίνοι το 1204 άρπαξαν τα λείψανα του Αποστόλου και τα κατέθεσαν 4 έτη αργότερα στον ναό του Αγίου Ανδρέα Αμάλφης.
  

Αναθεώρηση της 21:17, 23 Ιουλίου 2009

Απόστολος Ανδρέας
Andrew the First-Called.jpg
Ο πρωτόκλητος Ανδρέας
Γέννηση άγνωστο
Κοίμηση άγνωστο
Εορτασμός 30 Νοεμβρίου
Σημαντικές ημερομηνίες 49 μ.Χ. Αποστολική Σύνοδος
Τίτλος Απόστολος


Ο Απόστολος Ανδρέας (Ανδρεύς ή Ανδρείας), ο επονομαζόμενος και πρωτόκλητος, αποτέλεσε ένα εκ των δώδεκα μαθητών και αποστόλων του Ιησού Χριστού. Φέρων ελληνικό όνομα, όντας αδελφός του Αποστόλου Πέτρου και μαθητής του Ιωάννη του βαπτιστή, ήταν ο πρώτος μαθητής που κλήθηκε από τον Κύριο. Ανήκε στο στενό κύκλο των μαθητών και διήγαγε δραστήριο αποστολικό βίο, όπου κατέληξε κατά την παράδοση σε μαρτυρικό θάνατο στην πόλη της Πάτρας. Οι πληροφορίες που λαμβάνουμε από τα ευαγγέλια για το βίο του είναι λιγοστές, ενώ η παράδοση και η απόκρυφη γραμματεία είναι πλούσιες σε αναφορές.

Βίος

Καινή Διαθήκη

Ο Απόστολος Ανδρέας καταγόταν από την ελληνιστική πόλη Βηθσαϊδά (Ιω. 1,44), εξού και έλαβε ένα καθαρά ελληνικό όνομα. Υπήρξε ο πρωτόκλητος μαθητής του Ιησού και ήταν αδελφός του Αποστόλου Πέτρου. Ο πατέρας του ονομάζονταν Ιωνάς και η μητέρα του, κατά την παράδοση, Ιωάννα[1] και μαζί με το αδελφό του εξασκούσαν το επάγγελμα του ψαρά. Είχαν μάλιστα ως συνεργάτες τους αδελφούς Ιωάννη και Ιάκωβο, υιούς του Ζεβεδαίου (Λουκάς 5, 10). Δε γνωρίζουμε αν ήταν μεγαλύτερος αδελφός του Πέτρου ή μικρότερος καθώς και την οικογενειακή του κατάσταση[2]. Με βάση όμως τα ευαγγέλια προκρίνεται η άποψη ότι μάλλον ήταν νεότερος του Πέτρου και άγαμος, αφού είχε εγκατασταθεί στο σπίτι του αδελφού στην Καπερναούμ[3]. Οι γραμματικές γνώσεις του επίσης, δε φαίνεται να ήταν πολλές[4].

Ο Ανδρέας ως χαρακτήρας φαίνεται πως ήταν περισσότερο συναισθηματικός από τον Πέτρο. Στο στενό κύκλο των μαθητών (Πέτρος, Ιωάννης, Ιάκωβος) φαίνεται πως ερχόταν κατά κάποιο τρόπο ύστερος, αφού ο Κύριος προτιμούσε σε σημαντικές περιστάσεις, όπως την ανάσταση του Ιαείρου και τη Μεταμόρφωση, να παίρνει μαζί του τους άλλους τρεις μαθητές. Χαρακτηριστικό αυτού του γεγονότος είναι, πως ενώ άλλοτε οι ευαγγελιστές (Ματθαίος, Λουκάς) τον έχουν δεύτερο στην κατάταξη, άλλοτε τον έχουν ως τέταρτο (Μάρκος και Λουκάς, στις Πράξεις). Ο ίδιος όμως φαίνεται ιδιαίτερα προσηνής και υπάκουος, αφού ποτέ δεν έδειχνε να δυσανασχετεί[5]. Η ένταξή του στο μαθητικό κύκλο του Ιωάννη βαπτιστή δείχνει πως ήταν ανήσυχο πνεύμα με έντονες θρησκευτικές αναζητήσεις, γι αυτό και αφιέρωνε πολύ χρόνο κοντά στο πρόδρομο του Κυρίου.

Χαρακτηριστικές είναι οι περιγραφές της κλήσης του. Καθώς μια μέρα ο Ιωάννης ο πρόδρομος είδε τον Ιησού να περιπατεί στον περίχωρο του Ιορδάνη, απευθύνθηκε στους Ιωάννη και Ανδρέα λέγοντάς τους πως Αυτός είναι ο αμνός του Θεού (Ιω. 1, 36). Ο Ανδρέας όσο και Ιωάννης ακολούθησαν τον Ιησού, διστάζοντας όμως να τον πλησιάσουν. Τότε τους πλησίασε ο ίδιος ρωτώντας τους, τι θέλουν; Έτσι οι Ανδρέας και Ιωάννης τον ρώτησαν που μένει γιατί επιθυμούσαν να το επισκεφτούν και να του μιλήσουν ιδιαιτέρως (Ιω. 1, 29). Χαρακτηριστική επίσης είναι η περιγραφή του Ευαγγελιστή Ιωάννη (1, 39):

"ἦλθον οὖν καὶ εἶδον ποῦ μένει, καὶ παρ' αὐτῷ ἔμειναν τὴν ἡμέραν ἐκείνην· ὥρα ἦν ὡς δεκάτη." (1, 40).

Η πολύωρη παραμονή αυτή δε θα πρέπει να παραξενεύει τον αναγνώστη καθότι οι δύο μαθητές είχαν κατηχηθεί από τον Ιωάννη τον πρόδρομο. Άμεσα ο Ανδρέας, προφανώς εντυπωσιασμένος, μίλησε στο αδελφό του Πέτρο λέγοντας με εμφατικό τρόπο πως "εὑρήκαμεν τὸν Μεσσίαν· ὅ ἐστι μεθερμηνευόμενον Χριστός·" (1, 41). Ουσιαστικά δηλαδή ο Ανδρέας ήταν ο "νυμφαγωγός" του Αποστόλου Πέτρου στο μαθητικό κύκλο. Ο Ανδρέας εμμέσως ήταν αυτός που οδήγησε και το Φίλιππο στον Αποστολικό κύκλο. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Φίλιππος άμεσα ακολούθησε μετά την κλήση του τον Κύριο (Ιω. 1, 43-4). Προφανώς είχε ενημερωθεί πρωτύτερα. Ο Φίλιππος μάλιστα θα γίνει ο αχώριστος φίλος του Ανδρέα[6], όπως διακρίνουμε από τις ευαγγελικές και περιγραφές, στο θαύμα του χορτασμού των πεντάκις χιλίων ή στην περίπτωση των ελληνιστών Ιουδαίων (Ιω. 12, 20-23).

Ο Ανδρέας, όπως και ο Πέτρος παρότι ακολουθούσαν τον Ιησού σχεδόν παντού δεν εγκατέλειψαν το επάγγελμα του ψαρά άμεσα, προφανώς λόγω των προσωπικών τους υποχρεώσεων. Μετά πάντως τη σύλληψη και τη θανάτωση του Ιωάννη του βαπτιστή, ο Κύριος άφησε τη Ναζαρέτ και εγκαταστάθηκε στην Καπερναούμ κοντά στη λίμνη Γεννησαρέτ, όπου διέμενε και ο Ανδρέας. Τότε ο Ιησούς τους κάλεσε να εγκαταλείψουν το ψάρεμα και να τον ακολουθήσουν αποκλειστικά ως μαθητές του (Ιω. 4, 18-20, Μαρκ 1, 16-18). Στις περιγραφές της Καινής Διαθήκης συναντάμε τον Απόστολο μετά την Ανάσταση του Κυρίου, σε όλες τις περιπτώσεις της εμφάνισής Του να είναι παρών. Από εκεί και πέρα η Καινή Διαθήκη, σιωπά για τον Απόστολο αυτό.

Εξωγραφικές πηγές

Για την ιεραποστολική δράση του Αποστόλου Ανδρέα και το μαρτύριο υπάρχουν ορισμένα κείμενα όπως οι "Πράξεις και μαρτύριον του αγίου Αποστόλου Ανδρέα", που γράφτηκαν πιθανώς από το γνωστικό Λεύκιο το 2ο αιώνα, αν και κατά άλλους ερευνητές θεωρείται ως γνήσια εγκύκλιος των Πρεσβυτέρων της Αχαΐας. Επίσης υπάρχει το "Πράξεις Ανδρέου και Ματθία εις την πόλιν των ανθρωποφάγων", που επίσης αποδίδεται στο Λεύκιο, το "Περί του βίου, των πράξεων και της τελευτής του Αγίου Ανδρέου του πρωτοκλήτου" του μοναχού Επιφανίου (10ος αιώνας), οι "Πράξεις και περίοδοι του Αγίου αποστόλου και πανευφήμου Ανδρέου εγκωμίω συμπεπλεγμέναι" και το "Μαρτύριον του αγίου Αποστόλου Ανδρέου". Επίσης υπάρχουν και μαρτυρίες από αρχαίους συγγραφείς όπως του Ευσεβίου και του Ωριγένη.

Ο Ανδρέας λοιπόν θεωρείτο ψηλός στο ανάστημα. Μαζί με τους άλλους Αποστόλους κήρυξε στη Σινώπη του Πόντου έχοντας ως ορμητήριο μία νησίδα κοντά στη Σινώπη. Μαζί με Ματθία και άλλους μαθητές κατευθύνθηκαν προς την Αμισό (Σαμψούντα), όπου ίδρυσαν εκκλησία. Περιήλθε συνάμα την περιοχή της Ιβηρίας (Γεωργία), τη Παρθυαία και επέστρεψε στα Ιεροσόλυμα. Μετά από λίγο διάστημα πραγματοποίησε και δεύτερη περιοδεία όπου ακολούθησε την πορεία Αντιόχεια, Έφεσο, Λαοδίκεια Φρυγίας, Οδυσσούπολη Μυσίας, Νικαια, Βιθυνία, Νικομήδεια, Χαλκηδόνα, Άμαστρη για να καταλήξει στη Σινώπη. Λίγο αργότερα επισκέφτηκε τη Σαμψούντα, τους Αλανοούς, τους Ζήκχους, τους Βοσπορινούς και τους Χερσονήτες. Εν συνεχεια πέρασε από το Βυζάντιο, την Ηράκλεια της Θράκης, τη Μακεδονία και την Πελοπόννησο με τελικό σταθμο την Πάτρα. Το κύρηγμά του και τα θαύματά του στην Πάτρα είχαν σημαντικό αντίπτυπο στην τοπική κοινωνία.

Την εποχή που βρέθηκε στην πόλη της Πάτρας ανθύπατοι ήσαν οι Λέσβιος και διάδοχός του ο Αιγεάτης. Ο Λέσβιος εισήλθε στο χριστιανισμό εξ αιτίας του Αποστόλου Ανδρέα, όπως και η σύζυγος του Αιγεάτη, Μαξιμίλλα. Ο Αιγεάτης όμως τον θανάτωσε με σταυρικό θάνατο, πιθανώς την εποχή τω διωγμών του Νέρωνα. Σύμφωνα με αυτή την παράδοση κατά τις "Πράξεις του Αποστόλου Ανδρέα", έργο γνωστό στον Γρηγόριο Τουρώνης, ο ίδιος σταυρώθηκε δεμένος και όχι καρφωμένος σε παρόμοιο σταυρό με αυτόν που ο Κύριος σταυρώθηκε[7]. Πρέπει να τονιστεί ότι η παράδοση για σταυρικό μαρτύριο σε χιαστό Σταυρό (Crux decussata) κατά το θέλημα του ιδίου λόγω αναξιότητας, ανέρχεται στο 12ο αιώνα[8]. Η μνήμη του εορτάζεται στις 30 Νοεμβρίου.

Σύμφωνα με τις "Πράξεις και περίοδοι του Αγίου αποστόλου και πανευφήμου Ανδρέου εγκωμίω συμπεπλεγμέναι" ο Ανδρέας πηγαίνοντας από τη Σινώπη προς την Πάτρα, εγκαθίδρυσε τον πρώτο επίσκοπο Βυζαντίου, τον Απόστολο Στάχυ. Για το γεγονός αυτό μάλιστα κάνει λόγο και το Συναξάρι της Κωνσταντινουπόλεως. Ιστορικές μαρτυρίες όμως για μία τέτοια πράξη δε φτάνουν σε εμάς σήμερα, αφού δεν έχουμε επαρκή δεδομένα που να συνηγορούν στην εμφάνιση χριστιανισμού στην περιοχή κατά την αποστολική εποχή[9]. Σύμφωνα πάντως με το χρονογράφο Γεώργιο Κεδρηνό[10] μέχρι την εποχή του Καρακάλλα (211-217) η εκκλησία του Βυζαντίου ήταν ακόμα οργανωμένη σε αρχαϊκή μορφή με πνευματικό αρχηγό πρεσβύτερο, ενώ κατά εποχή του απέκτησε επίσκοπο. Ο Ωριγένης μας πληροφορεί πως ο Ανδρέας κήρυξε στη Σκυθία, όπως και ο Ευσέβιος[11], ενώ ο Ιππόλυτος στους Σκύθες, προσθέτει και τους Θράκες. Ο ψευδο-Δωρόθεος Τύρου επαναλαμβάνει την ίδια πληροφορία, τον 4ο αιώνα. Σύμφωνα με αυτές τις πληροφορίες, δηλαδή τη δράση του Αποστόλου στη Θράκη, που το Βυζάντιο ήταν μέρος του, αλλά και την περιήγησή του στις γύρω περιοχές (Νικομήδεια, Νίκαια, Βιθυνία, Σινώπη, Σκυθία κλπ) θεωρείται σχεδόν βέβαιο πως το Βυζάντιο δεν πρέπει να έμεινε έξω από τη δράση του Αποστόλου[12]. Από τον 8ο αιώνα και μετά πάντως θεωρήθηκε βέβαιο πως ο Απόστολος ήταν ο ιδρυτής της Βυζαντινής εκκλησίας.

Οστά και παραδόσεις

Η λειψανοθήκη του Αποστόλου Ανδρέα

Τα λείψανά του, όπως και τα λείψανα του Ευαγγελιστή Λουκά από τη Βοιωτία, μεταφέρθηκαν στην Κωνσταντινούπολη από τον Κωνστάντιο, το γιο του Μεγάλου Κωνσταντίνου και τοποθετήθηκαν στο ναό των Αγίων Αποστόλων στις 3 Μαρτίου του 357. Το 550 κατατέθηκαν, χωρίς την κάρα, στην Αγία Τράπεζα του νέου ναού των Αγίων Αποστόλων, που ανήγειρε ο Ιουστινιανός. Παλιά δυτική παράδοση δέχεται ότι τα λείψανα του Αγίου μεταφέρθηκαν την εποχή του αυτοκράτορα Κωνστάντιου ή του Θεοδοσίου Β΄ στη Σκωτία (408-450) ή ακόμα και τον 9ο αιώνα. Στη Σκωτία μάλιστα υπάρχει πόλη Άγιος Ανδρέας, μητροπολιτική εκκλησία προς τιμήν του, τάγμα ιπποτικό ενώ η σημαία των Πίκτων και των Σκώτων είναι αφιερωμένη στον Απόστολο, γι αυτό και φέρει χιαστο σταυρό. Ύστερα μάλιστα με την ένωση με την Αγγλία φέρει και η Αγγλική σημαία[13]. Οι λατίνοι το 1204 άρπαξαν τα λείψανα του Αποστόλου και τα κατέθεσαν 4 έτη αργότερα στον ναό του Αγίου Ανδρέα Αμάλφης.

Σύμφωνα με μία άλλη είδηση, μαθαίνουμε ότι η κάρα του Αγίου, που βρισκόταν στην Πάτρα από την εποχή του Αυτοκράτορα Βασιλείου του Μακεδόνος (867-884) μεταφέρθηκε στην Ιταλία το 1460 από τον επίσκοπο Θωμά Παλαιολόγο, υπό την απειλή της πτώσης των Πατρών στους Τούρκους. Η κάρα μεταφέρθηκε στην πόλη Νάρνια το 1461 και την επόμενη χρονιά στη Ρώμη, καταλήγοντας στο ναό του Αγίου Πέτρου το 1464. Το 1964 ο Πάπας Παύλος Στ΄, την επέστρεψε στην εκκλησία των Πατρών. Στις 19 Ιανουαρίου του 1980 ο Αρχιεπίσκοπος Μασσαλίας Ρογήρος Ετσεγκαραί μετέφερε στην Πάτρα το Σταυρό του Αποστόλου, που είχε μετακινηθεί από την Κων/πολη το 1250.

Ο Απόστολος Ανδρέας ως οικουμενικός διδάσκαλος

Υποσημειώσεις

  1. Απόστολος Γλαβίνας, Οι δώδεκα Απόστολοι, σελ. 47
  2. Απόστολος Γλαβίνας, Οι δώδεκα Απόστολοι, σελ. 47
  3. ο.π.
  4. ο.π.
  5. Απόστολος Γλαβίνας, Οι δώδεκα Απόστολοι, σελ. 48
  6. Απόστολος Γλαβίνας, Οι δώδεκα Απόστολοι, σελ. 49
  7. In Monumenta Germaniae Historica II, cols. 821-847, translated in M.R. James, The Apocryphal New Testament (Oxford) reprinted 1963:369.
  8. Γλαβίνας, ενθ.αν., σελ. 53
  9. Γλαβίνας, ενθ.αν., σελ. 55
  10. Σύνοψις Ιστοριών, τ.1, σελ. 449, έκδοση Βόννης
  11. Εκκλησιαστική Ιστορία 5, 1
  12. Γλαβίνας, ενθ.αν., σελ. 56
  13. Γλαβίνας, ενθ.αν., σελ. 54

Βιβλιογραφία

  • Απόστολος Γλαβίνας, "Οι Δώδεκα Απόστολοι", Τέρτιος, Κατερίνη 1993.
  • Παναγιώτης Τρεμπέλας, "Ο Απόστολος Ανδρέας", Σωτήρ, Αθήνα 2004.
  • Γιώργος Πατρώνος, "Ελληνισμός και χριστιανισμός", Αποστολική Διακονία, Αθήνα 2003.