Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων του "Αποστολικοί Πατέρες"

Από OrthodoxWiki
Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση
μ (Ιστορικό πλαίσιο λειτουργίας)
μ (Σύσταση και ιστορικό πλαίσιο λειτουργίας)
Γραμμή 2: Γραμμή 2:
 
'''Αποστολικοί Πατέρες''' στο χριστιανισμό, αποκαλείται μια ομάδα συγγραφέων οι οποίοι αποτελούν τους συγγραφείς των πρώτων χριστιανικών συγγραμμάτων, τα οποία γράφτηκαν μετά τους Αποστόλους<ref>Δημήτριος Τσάμης, «Εκκλησιαστική γραμματολογία», σελίς 28</ref> και θεωρούνται κατά κάποιο τρόπο, προσωπικά συνδεδεμένοι με τους [[Απόστολοι|Αποστόλους]]<ref>Ιω. Ζηζιούλας, «''Ελληνισμός και Χριστιανισμός''», σελίς 176</ref>. Αρχικά θεωρούνταν πέντε<ref>Βαρνάβας, Κλήμης Ρώμης, Ιγνάτιος Αντιοχείας, Πολύκαρπος Σμύρνης, Ερμάς</ref>, αλλά εν συνεχεία εκδοτικοί οίκοι καταχρηστικώς, προσέθεσαν και άλλους. Τα έργα των συγγραφέων αυτών, ουσιαστικά περιλαμβάνουν μια ανομοιογενή συλλογή συγγραμμάτων που διαφέρουν όχι μόνο στη μορφή, αλλά και σε θεολογικές τοποθετήσεις<ref>Δημήτριος Τσάμης, «Εκκλησιαστική γραμματολογία», σελίς 28</ref>. Οι συγγραφείς αυτοί όμως συνέβαλαν ουσιαστικά στη σταθεροποίηση της θέσεως της Εκκλησίας μέσω της γραμματείας τους, ενώ επέδειξαν πολύπλευρη δραστηριότητα φθάνοντας μερικοί από αυτούς μέχρι μαρτυρικό θάνατο.  
 
'''Αποστολικοί Πατέρες''' στο χριστιανισμό, αποκαλείται μια ομάδα συγγραφέων οι οποίοι αποτελούν τους συγγραφείς των πρώτων χριστιανικών συγγραμμάτων, τα οποία γράφτηκαν μετά τους Αποστόλους<ref>Δημήτριος Τσάμης, «Εκκλησιαστική γραμματολογία», σελίς 28</ref> και θεωρούνται κατά κάποιο τρόπο, προσωπικά συνδεδεμένοι με τους [[Απόστολοι|Αποστόλους]]<ref>Ιω. Ζηζιούλας, «''Ελληνισμός και Χριστιανισμός''», σελίς 176</ref>. Αρχικά θεωρούνταν πέντε<ref>Βαρνάβας, Κλήμης Ρώμης, Ιγνάτιος Αντιοχείας, Πολύκαρπος Σμύρνης, Ερμάς</ref>, αλλά εν συνεχεία εκδοτικοί οίκοι καταχρηστικώς, προσέθεσαν και άλλους. Τα έργα των συγγραφέων αυτών, ουσιαστικά περιλαμβάνουν μια ανομοιογενή συλλογή συγγραμμάτων που διαφέρουν όχι μόνο στη μορφή, αλλά και σε θεολογικές τοποθετήσεις<ref>Δημήτριος Τσάμης, «Εκκλησιαστική γραμματολογία», σελίς 28</ref>. Οι συγγραφείς αυτοί όμως συνέβαλαν ουσιαστικά στη σταθεροποίηση της θέσεως της Εκκλησίας μέσω της γραμματείας τους, ενώ επέδειξαν πολύπλευρη δραστηριότητα φθάνοντας μερικοί από αυτούς μέχρι μαρτυρικό θάνατο.  
  
==Σύσταση και ιστορικό πλαίσιο λειτουργίας==
+
==Σύσταση και ιστορικό πλαίσιο εμφάνισης==
 
===Η έννοια του Αποστολικού Πατρός===
 
===Η έννοια του Αποστολικού Πατρός===
 
Ο όρος ''"Αποστολικοί Πατέρες"'', αν και σήμερα έχει επικρατήσει στην επιστημονική ορολογία δεν ακριβολογεί εν προκειμένω, διότι περιλαμβάνει έργα ανωνύμων εκκλησιαστικών συγγραφέων<ref>Νικολαΐδης Νίκος, "Αποστολικοί Πατέρες, σελ.. 11</ref>. Οι μόνοι πατέρες εξ αυτών οι οποίοι δικαιούνται τον όρο, είναι οι [[Πολύκαρπος Σμύρνης]], [[Ιγνάτιος Αντιοχείας]] και [[Κλήμης Ρώμης]], οι οποίοι έφεραν τον τίτλο του [[Τάξη των Προφητών|προφήτη]], ο οποίος μπορεί να εναλλάσσεται και με τον τίτλο [[Απόστολος]]<ref>Νικολαΐδης Νίκος, "Αποστολικοί Πατέρες, σελ.. 11 (υποσ. 2)</ref>. Οι εν λόγω πατέρες υπήρξαν στην πράξη ποιμένες τοπικών εκκλησιών με διευρυμένη υπεροπτική δικαιοδοσία, φροντίζοντας την πνευματική καλλιέργεια των χριστιανών. Τα υπόλοιπα κείμενα που κατατάσσονται σε αυτή τη συνομολογία προέρχονται είτε από ανώνυμους συγγραφείς, είτε από επώνυμους, εμφανίζουν όμως προβλήματα στο να τα θέσουμε ως τέτοια είτε λόγω της ψευδούς υπογραφής και αγνώστου συγγραφέα, είτε λόγω των διαφόρων επεξεργασιών που δέχτηκαν κατά καιρούς (π.χ. Ερμάς)<ref>Νικολαΐδης Νίκος, "Αποστολικοί Πατέρες, σελ.. 12-13</ref>. Η αξία των επιστολών αυτών όμως, παρά τις όποιες θεολογικές αποκλίσεις, παραμένει σημαντική.
 
Ο όρος ''"Αποστολικοί Πατέρες"'', αν και σήμερα έχει επικρατήσει στην επιστημονική ορολογία δεν ακριβολογεί εν προκειμένω, διότι περιλαμβάνει έργα ανωνύμων εκκλησιαστικών συγγραφέων<ref>Νικολαΐδης Νίκος, "Αποστολικοί Πατέρες, σελ.. 11</ref>. Οι μόνοι πατέρες εξ αυτών οι οποίοι δικαιούνται τον όρο, είναι οι [[Πολύκαρπος Σμύρνης]], [[Ιγνάτιος Αντιοχείας]] και [[Κλήμης Ρώμης]], οι οποίοι έφεραν τον τίτλο του [[Τάξη των Προφητών|προφήτη]], ο οποίος μπορεί να εναλλάσσεται και με τον τίτλο [[Απόστολος]]<ref>Νικολαΐδης Νίκος, "Αποστολικοί Πατέρες, σελ.. 11 (υποσ. 2)</ref>. Οι εν λόγω πατέρες υπήρξαν στην πράξη ποιμένες τοπικών εκκλησιών με διευρυμένη υπεροπτική δικαιοδοσία, φροντίζοντας την πνευματική καλλιέργεια των χριστιανών. Τα υπόλοιπα κείμενα που κατατάσσονται σε αυτή τη συνομολογία προέρχονται είτε από ανώνυμους συγγραφείς, είτε από επώνυμους, εμφανίζουν όμως προβλήματα στο να τα θέσουμε ως τέτοια είτε λόγω της ψευδούς υπογραφής και αγνώστου συγγραφέα, είτε λόγω των διαφόρων επεξεργασιών που δέχτηκαν κατά καιρούς (π.χ. Ερμάς)<ref>Νικολαΐδης Νίκος, "Αποστολικοί Πατέρες, σελ.. 12-13</ref>. Η αξία των επιστολών αυτών όμως, παρά τις όποιες θεολογικές αποκλίσεις, παραμένει σημαντική.

Αναθεώρηση της 20:57, 17 Οκτωβρίου 2009

Το παρόν είναι τμήμα σειράς άρθρων
Εισαγωγή
στον Ορθόδοξο Χριστιανισμό
Ιερά Παράδοση
Αγία Γραφή
Το σύμβολο της Πίστης
Οικουμενικές Σύνοδοι
Πατέρες της Εκκλησίας
Θεία Λειτουργία
Κανόνες
Εικόνες
Η Αγία Τριάδα
Θεός Πατήρ
Ιησούς Χριστός
Το Άγιο Πνεύμα
Η Εκκλησία
Θεία Αποκάλυψη
Εκκλησιολογία
Ιστορία
Ιερά Μυστήρια
Η Ζωή στην Εκκλησία
Σημαντικές μορφές
Θεοτόκος
Απόστολοι
Τάξη των Προφητών
Αποστολικοί Πατέρες
Απολογητές
Εκκλησιαστικοί Πατέρες
'Αγιοι

Αποστολικοί Πατέρες στο χριστιανισμό, αποκαλείται μια ομάδα συγγραφέων οι οποίοι αποτελούν τους συγγραφείς των πρώτων χριστιανικών συγγραμμάτων, τα οποία γράφτηκαν μετά τους Αποστόλους[1] και θεωρούνται κατά κάποιο τρόπο, προσωπικά συνδεδεμένοι με τους Αποστόλους[2]. Αρχικά θεωρούνταν πέντε[3], αλλά εν συνεχεία εκδοτικοί οίκοι καταχρηστικώς, προσέθεσαν και άλλους. Τα έργα των συγγραφέων αυτών, ουσιαστικά περιλαμβάνουν μια ανομοιογενή συλλογή συγγραμμάτων που διαφέρουν όχι μόνο στη μορφή, αλλά και σε θεολογικές τοποθετήσεις[4]. Οι συγγραφείς αυτοί όμως συνέβαλαν ουσιαστικά στη σταθεροποίηση της θέσεως της Εκκλησίας μέσω της γραμματείας τους, ενώ επέδειξαν πολύπλευρη δραστηριότητα φθάνοντας μερικοί από αυτούς μέχρι μαρτυρικό θάνατο.

Σύσταση και ιστορικό πλαίσιο εμφάνισης

Η έννοια του Αποστολικού Πατρός

Ο όρος "Αποστολικοί Πατέρες", αν και σήμερα έχει επικρατήσει στην επιστημονική ορολογία δεν ακριβολογεί εν προκειμένω, διότι περιλαμβάνει έργα ανωνύμων εκκλησιαστικών συγγραφέων[5]. Οι μόνοι πατέρες εξ αυτών οι οποίοι δικαιούνται τον όρο, είναι οι Πολύκαρπος Σμύρνης, Ιγνάτιος Αντιοχείας και Κλήμης Ρώμης, οι οποίοι έφεραν τον τίτλο του προφήτη, ο οποίος μπορεί να εναλλάσσεται και με τον τίτλο Απόστολος[6]. Οι εν λόγω πατέρες υπήρξαν στην πράξη ποιμένες τοπικών εκκλησιών με διευρυμένη υπεροπτική δικαιοδοσία, φροντίζοντας την πνευματική καλλιέργεια των χριστιανών. Τα υπόλοιπα κείμενα που κατατάσσονται σε αυτή τη συνομολογία προέρχονται είτε από ανώνυμους συγγραφείς, είτε από επώνυμους, εμφανίζουν όμως προβλήματα στο να τα θέσουμε ως τέτοια είτε λόγω της ψευδούς υπογραφής και αγνώστου συγγραφέα, είτε λόγω των διαφόρων επεξεργασιών που δέχτηκαν κατά καιρούς (π.χ. Ερμάς)[7]. Η αξία των επιστολών αυτών όμως, παρά τις όποιες θεολογικές αποκλίσεις, παραμένει σημαντική.

Η δράση των Αποστολικών Πατέρων παρατηρείται από τα τέλη του 1ου αιώνα, αργότερο μέχρι τα μέσα του 2ου και ως στόχο είχαν «να διαφυλαχθεί η πίστη από τις νοθεύσεις και τις παραχαράξεις»[8], αλλά και να «εκφράσουν το ήθος και τον ενθουσιασμό της νεανικής Εκκλησίας»[9]. Μάλιστα ο Κώδικας του εν Κωνσταντινουπόλει Μετοχίου του Παναγίου Τάφου περιείχε συλλογή έργων των περισσοτέρων εξ αυτών, με αποτέλεσμα να "φανερώνει οτι ήδη κατά τη Βυζαντινήν εποχήν ούτοι κατετάσσοντο εις ιδιαιτέραν ομάδα, της οποίας τα συγγραφικά προϊόντα συνεξεδίδοντο"[10]. Ο Cotelier ήταν ο πρώτος που εξέδωσε τα έργα των ψευδό-Βαρνάβα, Κλήμεντα Ρώμης, Ιγνατίου Αντιοχείας, Πολυκάρπου Σμύρνης και τον Ποιμήν του Ερμά, ενώ εν συνεχεία στην επανέκδοσή τους ο Gallanti προσέθεσε τους Παπία Ιεραπόλεως, Κοδράτο, την «Προς Διόγνητον Επιστολή» καθώς και τη «Διδαχή των Αποστόλων». Σήμερα θεωρείται πως η «Διδαχή των Αποστόλων», η «Επιστολή Βαρνάβα» αλλά και ο «Ποιμήν του Ερμά», ανήκουν σε άλλη κατηγορία συγγραφών[11], τόσο από άποψη μορφής όσο και περιεχομένου, ενώ η «Προς Διόγνητον Επιστολή» κατατάσσεται πλέον στα απολογητικά έργα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα, ο όρος Αποστολικοί Πατέρες να αποδίδεται μόνο στους Ιγνάτιο Αντιοχείας, Πολύκαρπο Σμύρνης, Κλήμη Ρώμης και Παπία Ιεραπόλεως[12].

Το όνομα Aποστολικοί Πατέρες πρώτη φορά απεδόθη από τον «Ittig[13], ο οποίος βεβαίως ηκριβολόγησεν εν προκειμένω αφού εξέδωσε έργα μόνο του Ιγνατίου, του Κλήμεντα και του Πολυκάρπου, οι οποίοι και των Αποστόλων μαθηταί υπήρξαν, άρα "αποστολικοί" και τα γνωρίσματα του πατρός κατέχουν»[14]. Τα συγγράματα των αποστολικών πατέρων κατα βάση αφορούν επιστολές[15], οι οποίες εγράφησαν «εκ περιστάσεων», με αποτέλεσμα να «αποδώσουν λιγότερα της δυναμικότητός τους, εφόσον παν περιστατικό περικλείει εν εαυτό κάποια προχειρότητα»[16].

Ιστορικό πλαίσιο εμφάνισης

Η σημασία της εμφάνισης των επί της ουσίας Αποστολικών Πατέρων υπήρξε πολύ σημαντική για την ενότητα και τη σταθεροποίηση της Εκκλησίας στο εχθρικό περιβάλλον το οποίο προσπαθούσε να επιβιώσει. Τα έτη της δράσης των αποστόλων είχαν παρέλθει και ο χριστιανισμός παρέμεινε μία θρησκεία με διασκορπισμένες κοινότητες σε όλη ρωμαϊκή επικράτεια. Την εποχή αυτή, λίγο προ την αντίδραση του εθνισμού, ήδη παρουσιάζονται τα πρώτα προβλήματα νοθεύσεως της νέας πίστεως, σε μία εποχή που η πρόσβαση στα γνήσια αποστολικά κείμενα ήταν περιορισμένη. Συνάμα όμως συμβαίνουν και σημαντικές εσωτερικές ζυμώσεις, που προετοιμάζουν την εκκλησία να αντιμετωπίσει τις νέες προκλήσεις και δεδομένα που ισχύουν με το τέλος των Αποστόλων.

Ο Γνωστικισμός και ο Ιουδαϊσμός λοιπόν είναι προ των πυλών, ενώ εσωτερικά εκκλησιαστικά ζητήματα τίθενται επί τάπητος. Οι Αποστολικοί Πατέρες με το κύρος τους και μέσω της γραμματείας τους, αναλαμβάνουν να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα των τοπικών εκκλησιών. Στη γραμματεία την οποία ανέπτυξαν σκοπό έχουν να κατασταθούν μέσα επικοινωνίας μεταξύ των μελών των απομακρυσμένων εκκλησιών, παραινώντας και μεταδίδοντας την ευαγγελική αλήθεια. Γι αυτό και τα έργα των Αποστολικών Πατέρων με εξαίρεση την «Προς Διόγνητον επιστολή» απευθύνονταν σε χριστιανούς, με αποτέλεσμα να παρατηρείται μέσω των επιστολών αυτών «η ζωή της νεαρής Εκκλησίας, οι παλμοί και τα προβλήματά της, η θεολογία και το πνεύμα της»[17]. Μάλιστα «η ποικιλία των προσεγγίσεων, που τα κείμενα προσφέρουν, τους δίνει ιδιαίτερη αξία για την κατανόηση της ζωής και της θεολογίας της εκκλησίας»[18] της εποχής αυτής. Με μια προσεκτική ματιά μάλιστα διαπιστώνουμε πως παρότι οι επιστολές αυτές δεν περιέχουν συστηματικές πραγματείες, περιέχουν «παν θεολογικόν στοιχείον απαραίτητον υπό τας τότε συνθήκας δια την κατοχύρωσιν της χριστιανικής πίστεως»[19].

Η επιστολογραφία τους αναδεικνύει το «θείον και ανθρώπινον συγχρόνως σωτήρα της ανθρωπότητος, τις κακοδοξίες, την ενότητα της εκκλησίας, τα θεμελιώδη μυστήρια, την ηθική αγωγή, την ανάσταση και την κρίση»[20]. Γι αυτό και απέκτησαν μεγάλο κύρος και αναγιγνώσκονταν συχνά σε συναθροίσεις μετά βιβλικών αναγνωσμάτων, σε σημείο μάλιστα η επιστολή Κλήμεντα Προς Κορινθίους, «να περιληφθή μέσα στον Αλεξανδρινό Κώδικα της Βίβλου, ενώ η Συριακή Εκκλησία να τη θεωρήσει μέρος της Αγίας Γραφής»[21]. Στις επιστολές αυτές παρατηρείται επίσης χρήση Καινοδιαθηκικών χωρίων, αν και σπανίως κατά γράμμα, αλλά και παραθέσεις ποικίλης προελεύσεως όπως αποκρύφων έργων και της θύραθεν Ελληνικής γραμματείας.

Η διδασκαλία τους

Η γραμματεία των Αποστολικών Πατέρων

Υποσημειώσεις

  1. Δημήτριος Τσάμης, «Εκκλησιαστική γραμματολογία», σελίς 28
  2. Ιω. Ζηζιούλας, «Ελληνισμός και Χριστιανισμός», σελίς 176
  3. Βαρνάβας, Κλήμης Ρώμης, Ιγνάτιος Αντιοχείας, Πολύκαρπος Σμύρνης, Ερμάς
  4. Δημήτριος Τσάμης, «Εκκλησιαστική γραμματολογία», σελίς 28
  5. Νικολαΐδης Νίκος, "Αποστολικοί Πατέρες, σελ.. 11
  6. Νικολαΐδης Νίκος, "Αποστολικοί Πατέρες, σελ.. 11 (υποσ. 2)
  7. Νικολαΐδης Νίκος, "Αποστολικοί Πατέρες, σελ.. 12-13
  8. Κων. Σκουτέρης, «Ιστορία των Δογμάτων», Τόμος Α΄, σελίς 163
  9. ενθ.αν.
  10. Π. Χρήστου, «Ελληνική Πατρολογία»,σελίς 349-350
  11. Ιω. Ζηζιούλας, «Ελληνισμός και Χριστιανισμός», σελίς 176
  12. ενθ.αν.
  13. Sanctorum Patrum qui temporibus apostolics floruerunt opera, 1672
  14. Π. Χρήστου, «Ελληνική Πατρολογία»,σελίς 350
  15. 11 εκ των 13 εξεταζομένων κειμένων είναι επιστολές
  16. ενθ. αν.
  17. Κων. Σκουτέρης, «Ιστορία των Δογμάτων», τόμος Α΄, σελίς 164
  18. ενθ.αν.
  19. Π. Χρήστου, «Ελληνική Πατρολογία»,σελίς 351
  20. Π. Χρήστου, «Ελληνική Πατρολογία»,σελίς 351
  21. Ιω. Ζηζιούλας, «Ελληνισμός και Χριστιανισμός», σελίς 177

Βιβλιογραφία

  • Ιωάννη Ζηζιούλα, «Ελληνισμός και Χριστιανισμός», Εκδόσεις Αποστολική Διακονία, Αθήνα 2003
  • Κωνσταντίνου Σκουτέρη, «Ιστορία των Δογμάτων», Τόμος Α΄, Αθήνα 1998
  • Παναγιώτη Χρήστου, «Ελληνική Πατρολογία», Τόμος Β΄, Εκδόσεις Κυρομάνος, Θεσσαλονίκη 2005.
  • Δημήτριος Τσάμης, «Εκκλησιαστική γραμματολογία», Εκδόσεις Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 2001.
  • Νικολαΐδης Ι. Νίκος, "Αποστολικοί Πατέρες, Γραμματολογική και Θεολογική προσέγγιση", Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 2002.
  • Κρικώνης Χρήστος, "Αποστολικοί Πατέρες", τ. Α΄, University Studio Press, Θεσσαλονίκη 1995.