Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων του "Αγιασμός"

Από OrthodoxWiki
Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση
Γραμμή 1: Γραμμή 1:
Είναι η μετάδοση της αφθαρτοποιού Χάριτος στο νερό, μέσω της προσευχής της Εκκλησίας.
+
'''Αγιασμός''' αποκαλείται από την ορθόδοξη εκκλησία η ιερή τελετή του αγισαμού των υδάτων η οποία τηρήται εις ανάμνηση της βάπτισης του Χριστού. Ο Αγιασμός αποτελεί τη μετάδοση της αφθαρτοποιού Χάριτος στο νερό από το Άγιο Πνεύμα, ενώ στην εκκλησιαστική πράξη διαχωρίζεται σε δύο μορφές τον Μεγάλο Αγιασμό που τελείται κατά τη δεσποτική εορτή των [[Θεοφάνεια|Θεοφανείων]] και τον Μικρό Αγιασμό, που δύναται να τελεσθεί όλες τις άλλες ημέρες.
  
Τον αγιασμό τον χωρίζουμε σε δύο είδη: Στον Μεγάλο Αγιασμό που τελείται κατά τη δεσποτική εορτή των Θεοφανείων, και στον Μικρό Αγιασμό που τελείται όλες τις άλλες ημέρες. (Π.χ. Πρωτομηνιά, εγκαινισμούς οίκων, καταστημάτων κ. ά.).
+
== Η τελετή του Αγιασμού των υδάτων και ο συμβολισμός ==
  
Στη συνέχεια θα δούμε τη σύγκριση των δύο Αγιασμών και την χρήση τους. Οδηγό σ' αυτήν την προσπάθεια θα έχομε έναν από τους κυριώτερους εκπροσώπους της Φιλοκαλικής αναγέννησης του 18ου αιώνος, του κινήματος δηλ. των Κολλυβάδων, των Άγιο Αθανάσιο τον Πάριο, ο οποίος είχε ασχοληθεί με το θέμα εκτενώς.
+
Αγιασμός όπως προαναφέρθηκε αποκαλείται η ιδιαίτερη, έκτακτη ακολουθία της Ορθόδοξης Εκκλησίας που υπενθυμίζει τη Βάπτιση του Χριστού στον Ιορδάνη ποταμό και κατά την οποία ο ιερέας καθαγιάζει το νερό με ευχές, υπό την επίκληση του Αγίου Πνεύματος με τριπλή εμβάπτιση του Τιμίου Σταυρού μέσα στο νερό. Ανάλογα με τη μορφή του (Μεγάλος ή Μικρός), έχει ιδιαίτερο τυπικό το οποίο αφορά τον αγιασμό των υδάτων, ενώ απο πνευματικής άποψης ο Μέγας Αγιασμός συνδέεται άμεσα με το μυστήριο της Μετανοίας και την [[Εξομολόγηση]], καθ’ ότι η αρχή του ανάγεται στο βάπτισμα μετανοίας του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, το οποίο ενεργοποιήθηκε και ολοκληρώθηκε με την Παρουσία και την Βάπτιση του Κυρίου μας στον Ιορδάνη ποταμό.
  
Στην "Έκθεσή" του ο Άγιος Αθανάσιος, τονίζει ότι ο Μεγάλος Αγιασμός έχει α) Δύναμη λουτρού παλιγγενεσίας και β) τελείται μία φορά το χρόνο, κατά την εορτή των Θεοφανείων, ως συμβολική ανάμνηση της δωρεάς της Θείας αναγεννήσεως από τον Χριστό. (Εδώ πρέπει να σημειώσουμε, ότι και την παραμονή των Θεοφανείων επεκράτησε από πολύ νωρίς να τελείται ο Μεγάλος Αγιασμός για πρακτικούς κυρίως λόγους, αλλά και αυτή η τέλεση εντάσσεται στην εορτή των Θεοφανείων και κατά συνέπεια δεν θεωρείται ως δεύτερη και ανεξάρτητη).
+
== Ο διαχωρισμός Μικρού και Μεγάλου αγιασμού ==
  
Από την άλλη πλευρά ο λεγόμενος Μικρός Αγιασμός: α) τελείται στις νουμηνίες (αρχή του μήνα), αλλά και κάθε φορά που κρίνεται απαραίτητο, χωρίς ιδιαίτερα αυστηρές ρυθμίσεις, β) παρέχει πλούτο ιαματικής δύναμης για κάθε ασθένεια, σωματική ή ψυχική και γ) φαίνεται ότι αρχίζει να εξαπλώνεται, ως αγιασματική ακολουθία, από το θαύμα το οποίον συνέβη στο Ναό της Θεοτόκου Ζωοδόχου Πηγής, όπως ο Άγιος Αθανάσιος αναφέρει.
+
Στην «''Έκθεσή''» του ο [[Άγιος Αθανάσιος]], τονίζει ότι ο ''Μεγάλος Αγιασμός'' έχει α) Δύναμη λουτρού παλιγγενεσίας και β) τελείται μία φορά το χρόνο, κατά την εορτή των [[Θεοφάνεια|Θεοφανείων]], ως συμβολική ανάμνηση της δωρεάς της Θείας αναγεννήσεως από τον Χριστό. Από την άλλη πλευρά ο λεγόμενος Μικρός Αγιασμός: α) τελείται στις νουμηνίες (αρχή του μήνα), αλλά και κάθε φορά που κρίνεται απαραίτητο, χωρίς ιδιαίτερα αυστηρές ρυθμίσεις και β) παρέχει πλούτο ιαματικής δύναμης για κάθε ασθένεια, σωματική ή ψυχική. Ο αγιασμός και των δύο ημερών, 5ης και 6ης Ιανουαρίου, είναι ίδιος. Δηλαδή έχει την ίδια αγιαστική δύναμη, ενώ έχει μεγαλύτερη αγιαστική δύναμη από τον Μικρό, γι αυτό και απαιτείται ειδική πρετοιμασία για τον πιστό που θα τον λάβει. Η μεγαλύτερη αγιαστική δύναμή του, έγκειται στο οτι η Ακολουθία του Μικρού Αγιασμού δεν περιέχει αγιαστική Ευχή.
  
Επομένως, όπως γίνεται αντιληπτό, η διάκριση η οποία παρατηρείται, έχει καθαρά συμβολικό χαρακτήρα και δεν υπονοεί, αλλ' ούτε σε καμιά περίπτωση συνιστά ουσιαστική διάκριση η διαφοροποίησή τους. Αν επιχειρήσουμε μάλιστα μια ερευνητική μελέτη στις ακολουθίες του Μικρού και του Μεγάλου Αγιασμού, θα διαπιστώσουμε, ότι όσα αναφέρθηκαν ανωτέρω, επιβεβαιώνονται πλήρως. Κατ' αρχήν πρέπει να σημειώσουμε, ότι υπάρχει εμφανής ομοιότητα στις δύο Ακολουθίες αφού και στις δύο τελείται Αγιασμός ύδατος.
+
== Η εκκλησιαστική πράξη ==
  
Στον Μεγάλο Αγιασμό παρατηρούμε, πως τόσο τα τροπάρια, που τον συνοδεύουν ("Φωνή Κυρίου επί των υδάτων..." ), όσο και τα αναγνώσματα από τις Προφητείες του Ησαΐου, έχουν έντονο συμβολικό χαρακτήρα της τέλεσής του σε ανάμνηση του Βαπτίσματος του Χριστού και εξ' αυτού παρουσιάζουν έντονο τον χαρακτήρα της Δεσποτικής εορτής. Σε αντίθεση ο Μικρός Αγιασμός διαφέρει σ' αυτό το σημείο, αφού η συνοδευτική υμνογραφία, περιέχει τροπάρια αφιερωμένα στη Θεομήτορα.
+
Η Ακολουθία του Αγιασμού βρίσκεται σε ειδικό λειτουργικό βιβλίο που ονομάζεται ''Μικρό Ευχολόγιο''.
  
Στην μεγάλη εκτενή Δέηση και των δύο ακολουθιών δίδεται η πνευματική έννοια του λουτρού της παλιγγενεσίας ("υπέρ του αγιασθήναι το ύδωρ τούτο τη επιφοιτήσει και δυνάμει και ενεργεία του Αγίου Πνεύματος ..., του καταφοιτήσαι εν τοις ύδασι τούτοις την καθαρτικήν της υπερουσίου Τριάδος ενέργεια, ..., του δωρηθήναι αυτοίς την χάριν της απολυτρώσεως, την ευλογίαν του Ιορδάνου, ...., του γενηθήναι το ύδωρ τούτο αγιασμού δώρον, αμαρτημάτων λυτήριον, εις ίασιν ψυχής τε και σώματος και προς πάσαν ωφέλειαν επιτήδειον..." κ. α.), αλλά από τη Ιστορία της λατρείας μας είναι γνωστό ότι ο Αγιασμός των Θεοφανείων επηρέασε μορφολογικά, την ακολουθία του Μικρού Αγιασμού και κατά συνέπειαν θεωρούμε αυτές τις ομοιότητες αυθεντικά στοιχεία της ακολουθίας του Μεγάλου Αγιασμού, τα οποία συμπλήρωσαν, αργότερα την ακολουθία που επιβλήθηκε από την ανάγκη τελέσεως Αγιασμού εκτός της εορτής των Θεοφανείων.
+
Μετά την ακολουθία του (Μικρού) Αγιασμού των υδάτων το νερό θεωρείται αγιασμένο και ο ιερέας ραίνει με αυτό τους πιστούς και το χώρο είτε με ένα κλωνάρι βασιλικό είτε με ειδικό σκεύος, την αγιαστούρα. Μετά την ακολουθία οι πιστοί συνηθίζουν να γεμίζουν με το αγιασμένο νερό δοχεία που έχουν μαζί τους και τα φέρνουν σπίτι τους και είτε το πίνουν είτε το φυλάσσουν. Στα Θεοφάνια είθισται στις παραθαλάσσιες περιοχές να αγιάζονται τα ύδατα της θάλασσας. Κατά την τελετή ο ιερέας πετά το σταυρό στη θάλασσα και πιστοί βουτούν για να τον ανασύρουν. Σε περιοχές που δεν είνει παραθαλάσσιες η τελετή μπορεί να γίνει σε ποτάμι, λίμνη ή και σε υδραγωγείο.
  
Στο ίδιο συμπέρασμα οδηγούμαστε και από το περιεχόμενο των ευχών του καθαγιασμού του ύδατος, που ακολουθούν.
+
== Βλέπε επίσης ===
  
Στο μεγάλο Αγιασμό έχομε μια νοηματική συνέχεια με την εκτενή Δέηση, που προηγείται, αφού ο Ιερεύς αιτείται επευχόμενος τον καθαγιασμόν του ύδατος, ώστε αυτό να γίνει: "Αφθαρσίας πηγή, αγιασμού δώρον, αμαρτημάτων λυτήριον, νοσημάτων αλεξιτήριον, δαίμοσιν ολέθριον, ταις εναντίαις δυνάμεσιν απρόσητον, αγγελικής ισχύος πεπληρωμένον. ΄Ινα απάντες οι αρυόμενοι και μεταλαμβάνοντες έχοιεν αυτό προς καθαρισμόν ψυχών και σωμάτων, προς ιατρείαν παθών, προς αγιασμόν οίκων, προς πάσαν ωφέλειαν επιτήδειον". Και μετά τη δεύτερη επίκληση το αγιασμένο ύδωρ, θα παρέχει "τοις τε απτομένοις, τοις τε χριομένοις, τοις τε μεταλαμβάνουσιν τον αγιασμόν, την ευλογίαν, την κάθαρσιν, την υγείαν".
+
* [[Θεοφάνεια]]
  
Στις καθαγιαστικές ευχές του Μικρού Αγιασμού, η Θεία Χάρη δια της μεταλήψεως και του ραντισμού του αγιασμένου ύδατος χορηγεί την ευλογία που αποσμήχει τους ρύπους των παθών και θεραπεύει τις ασθένειες της ψυχής και του σώματος και καταπέμπεται σ' αυτό η ευλογία και η χάρη των ιαμάτων, ώστε να καταξιωνόμαστε να δεχόμαστε την απολύτρωση των ψυχικών και σωματικών πόνων.
+
== Πηγές ==
  
Κατά συνέπειαν, αντιλαμβανόμαστε ότι ενώ στο Μικρό Αγιασμό δίδεται έμφαση στην ίαση των ψυχικών και σωματικών ασθενειών, στον Μεγάλο Αγιασμό, καίτοι υπάρχει και αυτό το αίτημα με παρόμοια άλλα, κυριαρχεί πλήρως η ευλογία της φύσεως των υδάτων με το βάπτισμα του Κυρίου, με όλο το βάρος και τις συνέπειες που έχει αυτή η αναμνηστική λειτουργική παρουσία ενός τέτοιου πραγματικού και σωτηριώδους γεγονότος για τη ζωή του όλου σώματος της Εκκλησίας, αλλά και του κάθε πιστού χωριστά. Αποτελεί την αναδημιουργία της ύλης και δι' αυτής του κόσμου εν Χριστώ. Γι' αυτό και επαξίως ονομάζεται λουτρόν παλιγγενεσίας. Γιατί το αγιασμένο ύδωρ των Θεοφανίων δεν είναι τίποτε άλλο, παρά το αγιασμένο νερό του βαπτίσματος, στο οποίο βαπτίζεται ο Τίμιος Σταυρός σε αναπαράσταση του βαπτίσματος του Χριστού και το οποίο αντλούσαν οι πιστοί πριν το βάπτισμα των κατηχουμένων, ως ευλογία, λόγος για τον οποίον θεσπίστηκε η τέλεση του Μεγάλου Αγιασμού. Μάλιστα ο Μεγάλος Αγιασμός διατήρησε την τέλεσή του μέσα στη Θεία λειτουργία, όπως τελούνταν τόσο το Βάπτισμα, όσο και τα άλλα μυστήρια στους πρώτους Χριστιανικούς αιώνες, ενώ ο Μικρός Αγιασμός τελείται καθ' οιανδήποτε στιγμή και περίσταση, χωρίς ιδιαίτερους περιορισμούς.
+
* «''Ορθόδοξος Πίστις και Ζωή''», Αρχιμανδρίτου Δοσιθέου, Εκδοσεις Ιεράς Μονης Παναγίας Τατάρνης Ευρυτανίας, Αθήνα
 
+
* [http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%B3%CE%B9%CE%B1%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82 Άρθρο από την Ελληνική Βικιπαίδεια]]
Η σύντομη αυτή αναδρομή στο περιεχόμενο των δύο Ακολουθιών, κάνει εμφανή μια τιμητική και καθαρά και μόνον συμβολικήν υπεροχή του Μεγάλου Αγιασμού έναντι του Μικρού, αφού υπερέχει η συμβολική ανάμνηση του αγιασμού της υλικής κτίσεως από τον Κύριο και θεωρείται ως αφετηρία αγιασμού των πάντων σε τέτοιο βαθμό, ώστε να δικαιολογείται ο παραδοσιακός χαρακτηρισμός του μεν ως Μεγάλου του δε ως Μικρού Αγιασμού. Εξ άλλου, όπως παρατηρήσαμε, η ακολουθία του Μικρού Αγιασμού είναι φανερά επηρεασμένη από την ακολουθία του Μεγάλου και ως μεταγενέστερη αυτής, χωρίς να υπονοείται σε καμία περίπτωση διαφοροποίηση της αγιαστικής χάριτος των δύο Αγιασμών ή της μετοχής τους από τους πιστούς.
 
  
 
[[Κατηγορία:Τελετές της Εκκλησίας]]
 
[[Κατηγορία:Τελετές της Εκκλησίας]]

Αναθεώρηση της 19:10, 20 Φεβρουαρίου 2008

Αγιασμός αποκαλείται από την ορθόδοξη εκκλησία η ιερή τελετή του αγισαμού των υδάτων η οποία τηρήται εις ανάμνηση της βάπτισης του Χριστού. Ο Αγιασμός αποτελεί τη μετάδοση της αφθαρτοποιού Χάριτος στο νερό από το Άγιο Πνεύμα, ενώ στην εκκλησιαστική πράξη διαχωρίζεται σε δύο μορφές τον Μεγάλο Αγιασμό που τελείται κατά τη δεσποτική εορτή των Θεοφανείων και τον Μικρό Αγιασμό, που δύναται να τελεσθεί όλες τις άλλες ημέρες.

Η τελετή του Αγιασμού των υδάτων και ο συμβολισμός

Αγιασμός όπως προαναφέρθηκε αποκαλείται η ιδιαίτερη, έκτακτη ακολουθία της Ορθόδοξης Εκκλησίας που υπενθυμίζει τη Βάπτιση του Χριστού στον Ιορδάνη ποταμό και κατά την οποία ο ιερέας καθαγιάζει το νερό με ευχές, υπό την επίκληση του Αγίου Πνεύματος με τριπλή εμβάπτιση του Τιμίου Σταυρού μέσα στο νερό. Ανάλογα με τη μορφή του (Μεγάλος ή Μικρός), έχει ιδιαίτερο τυπικό το οποίο αφορά τον αγιασμό των υδάτων, ενώ απο πνευματικής άποψης ο Μέγας Αγιασμός συνδέεται άμεσα με το μυστήριο της Μετανοίας και την Εξομολόγηση, καθ’ ότι η αρχή του ανάγεται στο βάπτισμα μετανοίας του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, το οποίο ενεργοποιήθηκε και ολοκληρώθηκε με την Παρουσία και την Βάπτιση του Κυρίου μας στον Ιορδάνη ποταμό.

Ο διαχωρισμός Μικρού και Μεγάλου αγιασμού

Στην «Έκθεσή» του ο Άγιος Αθανάσιος, τονίζει ότι ο Μεγάλος Αγιασμός έχει α) Δύναμη λουτρού παλιγγενεσίας και β) τελείται μία φορά το χρόνο, κατά την εορτή των Θεοφανείων, ως συμβολική ανάμνηση της δωρεάς της Θείας αναγεννήσεως από τον Χριστό. Από την άλλη πλευρά ο λεγόμενος Μικρός Αγιασμός: α) τελείται στις νουμηνίες (αρχή του μήνα), αλλά και κάθε φορά που κρίνεται απαραίτητο, χωρίς ιδιαίτερα αυστηρές ρυθμίσεις και β) παρέχει πλούτο ιαματικής δύναμης για κάθε ασθένεια, σωματική ή ψυχική. Ο αγιασμός και των δύο ημερών, 5ης και 6ης Ιανουαρίου, είναι ίδιος. Δηλαδή έχει την ίδια αγιαστική δύναμη, ενώ έχει μεγαλύτερη αγιαστική δύναμη από τον Μικρό, γι αυτό και απαιτείται ειδική πρετοιμασία για τον πιστό που θα τον λάβει. Η μεγαλύτερη αγιαστική δύναμή του, έγκειται στο οτι η Ακολουθία του Μικρού Αγιασμού δεν περιέχει αγιαστική Ευχή.

Η εκκλησιαστική πράξη

Η Ακολουθία του Αγιασμού βρίσκεται σε ειδικό λειτουργικό βιβλίο που ονομάζεται Μικρό Ευχολόγιο.

Μετά την ακολουθία του (Μικρού) Αγιασμού των υδάτων το νερό θεωρείται αγιασμένο και ο ιερέας ραίνει με αυτό τους πιστούς και το χώρο είτε με ένα κλωνάρι βασιλικό είτε με ειδικό σκεύος, την αγιαστούρα. Μετά την ακολουθία οι πιστοί συνηθίζουν να γεμίζουν με το αγιασμένο νερό δοχεία που έχουν μαζί τους και τα φέρνουν σπίτι τους και είτε το πίνουν είτε το φυλάσσουν. Στα Θεοφάνια είθισται στις παραθαλάσσιες περιοχές να αγιάζονται τα ύδατα της θάλασσας. Κατά την τελετή ο ιερέας πετά το σταυρό στη θάλασσα και πιστοί βουτούν για να τον ανασύρουν. Σε περιοχές που δεν είνει παραθαλάσσιες η τελετή μπορεί να γίνει σε ποτάμι, λίμνη ή και σε υδραγωγείο.

Βλέπε επίσης =

Πηγές